Het meest kenmerkende van een christelijke of joodse gemeenschap is dat ze samenkomt. In deze studie gaat het over wat de Bijbel zegt over samenkomen.

Als we als mensen samenkomen gebeurt er iets. Maar wat dan precies? Daar wil deze studie antwoord op geven.

Enkele woorden, die in het Hebreeuws voorkomen voor samenkomen worden ook gebruikt voor de samengeroepen gemeenschap. Dat onderdeel staat al in de studie gemeenschap.

In het Grieks van het Nieuwe Testament is er een apart woord voor samenkomen en voor gemeenschap. In deze studie gaat het alleen over die eerste.

Oude Testament

In de tijd van het Oude Testament was voor het volk Israël bijzonder kenmerkend dat ze steeds samenkwamen. Daar worden allerlei woorden voor gebruikt.

Verzamelen (asaf)

In het Hebreeuws is er een algemeen woord voor verzamelen. Hierbij de gegevens.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	אָסַף ‘āsap̄	Werkwoord	H622	Verzamelen Komt 202 keer voor in 188 verzen. KJV: together (51x), gather (86x), assemble (15x), rereward (5x), miscellaneous (51x).

Het werkwoord asap betekent verzamelen en wordt in allerlei betekenissen gebruikt. Zo worden de vruchten, de oogst en het vee verzameld. Ook de as van een stier wordt verzameld. En als mensen sterven worden ze bij hun voorouders verzameld.

Een enkele keer wordt het voor het bijeenkomen van mensen gebruikt zoals in deze tekst.

In het boek Exodus bijvoorbeeld om mensen te verzamelen. Oudsten zoals in de tekst hieronder.
Exodus 3:16. Laat de oudsten van Israël bij elkaar komen en zeg tegen hen: “De HEER, de God van uw voorouders, is aan mij verschenen, de God van Abraham, Isaak en Jakob, en Hij heeft gezegd: ‘Ik heb gezien wat jullie in Egypte wordt aangedaan en Ik heb mij jullie lot aangetrokken.

Samenkomen (kanas)

Hierbij het overzicht van de gebruikte woorden.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	כָּנַס kānas	Werkwoord	H3664	Verzamelen, samenkomen Komt 11 keer voor in 11 verzen. KJV: gather (5x), gather together (4x), heap up (1x), wrap (1x).
2	כְּנַשׁ kᵊnaš (Aramees)	Werkwoord	H3673	Verzamelen. Komt 3 keer voor in 3 verzen. KJV: gather together (3x).

Het werkwoord kanas gebruiken de tekstschrijvers in allerlei verbanden. Het verzamelen van handwerklieden voor de tempel, 1 Kronieken 22:2. Het verzamelen van de eerste oogst en de tienden. Nehemia 12:44.

Een Joodse synagoge wordt door hen een beit knesset genoemd evenals het parlementsgebouw in Jeruzalem. Dit woord komt niet in de Bijbel voor, maar het woord, waarvan knesset is afgeleid komt wel in de Bijbel voor.

Deze vier teksten gaan over het verzamelen van mensen.
Esther 4:16. Ga, verzamel alle Joden die zich in Susan bevinden, en vast voor mij: eet niet en drink niet, drie dagen lang, nacht en dag. Ook ikzelf zal zo vasten, samen met mijn dienaressen, en dan zal ik naar de koning gaan, wat niet overeenkomstig de wet is. Als ik dan omkom, dan kom ik om. [HSV]

Psalm 147:2-3. De HEERE bouwt Jeruzalem weer op, Hij verzamelt Israëls verdrevenen. Hij geneest de gebrokenen van hart, Hij verbindt hen in hun leed. [HSV]

Deze tekst in onderdeel van een profetie over het boos de HEER is over het volk Israël.
Ezechiël 22:21. Ik zal u verzamelen en Ik zal op u blazen in het vuur van Mijn verbolgenheid, zodat u in het midden ervan gesmolten wordt. [HSV]

Maar deze tekst is een mooie belofte voor het volk Israël voor de toekomst.
Ezechiël 39:28. Dan zullen zij weten dat Ik, de HEERE, hun God ben, omdat Ik hen onder de heidenvolken in ballingschap voerde, maar hen ook weer verzamelde in hun land en niemand van hen daarginds nog liet achterblijven. [HSV]

Het tweede werkwoord komt drie keer voor in Daniël 3 en gaat over het verzamelen van belangrijke mensen zoals in deze tekst.
Daniël 3:2. En koning Nebukadnezar stuurde een boodschap om de stadhouders, de machthebbers, de landvoogden, de raadsheren, de schatbewaarders, de rechters, de magistraten en al de autoriteiten van de gewesten te verzamelen, om naar de inwijding van het beeld te komen dat koning Nebukadnezar had opgericht. [HSV]

Opmerking: machthebbers houden van massabijeenkomsten waarbij de leider in het zonnetje wordt gezet. Het heeft een psychologische en geestelijke betekenis.

Samenkomen (qahal en edah)

De woorden qahal en edah, die in de studie gemeenschap aan de orde komen worden ook dikwijls gebruikt om het bijeenroepen of samenkomen aan te duiden. Zie daarvoor die studie.

Plechtige samenkomst (atsara)

Er is in het Hebreeuws een woord, dat de betekenis heeft van een plechtige samenkomst namelijk het woord atsara.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	עֲצָרָה ʿăṣārâ	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H6116	Plechtige samenkomst Komt 11 keer voor in 11 verzen. KJV: solemn assembly (9x), solemn meeting (1x), assembly (1x).

De wortel van het woord atsara is het werkwoord עָצַר (ʿāṣar), Strong H6113, dat zoiets als bedwingen, stoppen, halt houden betekent. In een plechtige samenkomst moeten de mensen zich aanpassen, bedwingen aan de gekozen vorm van de bijeenkomst.

In tegenstelling tot de King James Vertaling, solemn assembly, betekent plechtige samenkomst, vertaal de HSV meestal met ‘bijzondere samenkomst’ en de NBV meestal met ‘feestelijke samenkomst’.

Als je het zo vertaalt komt dat plechtige niet naar voren. De NBV vertaalt trouwens drie keer wel met plechtige samenkomst, zie hieronder. De Statenvertaling vertaalt met ‘verbodsdag’. In de aanduiding verbod, komt in ieder geval wel de beperking naar voren. Maar het woord ‘dag’ is een keuze die andere vertalers niet maken.

Dit zijn alle elf teksten met het woord atsara.

Hier gaat het om het gebod van het Loofhuttenfeest.
Leviticus 23:36. Elk van de zeven dagen moeten jullie de HEER een offergave aanbieden. De achtste dag moet je opnieuw als heilige dag samen vieren, en ook dan moeten jullie een offergave aanbieden aan de HEER. Er zal dan een feestelijke samenkomst zijn en er mag niet gewerkt worden.

En hier gaat het ook in het kader van het Loofhuttenfeest.
Numeri 29:35. De achtste dag moet er een feestelijke samenkomst zijn; u mag dan niet werken.

Hier gaat het om een gebod voor het Pesachfeest.
Deuteronomium 16:8. Zes dagen lang moet u ongedesemd brood eten, en de zevende dag is er een feestelijke samenkomst voor de HEER (atsara Jahweh), uw God; dan mag u niet werken.

Hier werden zo’n bijeenkomst georganiseerd voor een god van de volken.
2 Koningen 10:20. ‘Kondig een plechtige samenkomst af ter ere van Baäl,’ beval Jehu, en zo gebeurde het.
Opmerking: het was een list van Jehu om de priesters van Baäl te verzamelen en daarna te doden. Een plechtige samenkomst hoeft dus helemaal niet christelijk te zijn. Dat is ook zo in onze tijd.

2 Kronieken 7:9. Op de achtste dag hielden ze een feestelijke samenkomst. Het inwijdingsfeest van het altaar had zeven dagen geduurd, en daarna hadden ze zeven dagen het Loofhuttenfeest gevierd.

Nehemia 8:18. Iedere dag van het feest, van de eerste dag tot de laatste, werd er voorgelezen uit het boek van de wet van God. Zeven dagen vierden ze feest, en op de achtste dag was er een feestelijke  samenkomst, zoals was voorgeschreven.

Jesaja 1:13. Breng niet langer nutteloze offers. Het reukwerk is Mij een gruwel. Nieuwemaansdag en sabbat, het bijeenroepen van samenkomsten: Ik verdraag het niet; het is onrecht, zelfs de bijzondere  samenkomsten. [HSV]
Opmerking: de NBV21 vertaalt het woord atsara in deze tekst niet, waarom is mij niet bekend.

Dit is wat God de HEER verzucht.
Jeremia 9:1. Ach, had Ik maar een nachtverblijf in de woestijn, dan kon Ik mijn volk verlaten, van hen weggaan. Ze zijn allen even trouweloos, het is een bende bedriegers.
Opmerking: het lijkt hier op een samenkomst van criminelen.

Joel 1:14. Kondig een vastentijd af en roep op tot een plechtige samenkomst, verzamel de oudsten en alle inwoners van het land in de tempel van de HEER, jullie God, en roep de HEER om hulp.

Joel 2:15. Blaas de ramshoorn op de Sion, kondig een vastentijd af en roep op tot een plechtige samenkomst.

Dit komt uit een klaaglied van God.
Amos 5:21. Ik haat jullie feesten, Ik wijs ze af, jullie samenkomsten verdraag Ik niet.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Het Hebreeuwse begrip lijkt te gaan over een speciaal soort samenkomst. Een samenkomst waarbij er niet zomaar van alles kon gebeuren, maar waar je je behoefte om iets te zeggen of te doen moest bedwingen. Een samenkomst met een programma, je kunt het een liturgie noemen.

De HEER schrijft het volk Israël voor op de achtste dag van de ongezuurde broden een plechtige samenkomst te houden. Zie Deuteronomium 16.

Ook voor de achtste dag van het Loofhuttenfeest wordt een plechtige samenkomst voorgeschreven. Zie de boeken Leviticus en Numeri. Deze bijeenkomst wordt ook beschreven in het boek Kroningen, bij de inwijding van de tempel tijdens het Loofhuttenfeest en in het boek Nehemia bij na het voorlezen van de wet en als afsluiting van het Loofhuttenfeest.

Het is niet zo, dat, als het een plechtige samenkomst is, dat het dan goed is. Zeker niet. In het boek Amos staat dat God hun plechtige samenkomsten haatte. In Jesaja staat dat ze voor Gods ogen een gruwel waren. Waarom? Uit de context van deze verzen komt naar voren dat de deelnemers eerst hun eigen leven op orde moesten maken. Eerst eerlijk gaan worden, geven en niet stelen, liefhebben en niet verdrukken.

Koning Jehu gebruikte een plechtige samenkomst om de Baäl priesters bij elkaar te krijgen om ze daar dan te doden. En in het boek Jeremia gaat het over een samenkomst van criminelen.

De profeet Joël roept in twee verzen op om plechtige samenkomsten te beleggen voor vasten en bekering.

Nieuwe Testament

Het Nieuwe Testament heeft naast het woord ekklesia dat de gemeenschap aanduidt ook een woord dat over verzamelen, samenkomen gaat. Hieronder de diverse varianten van dat woord.

	Grieks woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen
1	συνάγω synagō	Werkwoord	G4863 SB4242	Verzamelen, bijeen-brengen. Het woord komt 73 keer voor in 62 verzen. KJV: gather (15x), be gathered together (12x), gather together (9x), come together (6x), begathered (4x), be assembled (3x), take in (3x), miscellaneous (10x).
2	συναγωγή synagōgē	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G4864 SB4243	Plaats van samenkomst. Het woord komt 57 keer voor in 57 verzen. KJV: synagogue (55x), congregation (1x), assembly (1x).
3	ἀπο- συνάγωγος apo synagōgos	Bijvoeglijk naamwoord	G657	Uit de samenkomst. Komt 3 keer voor KJV: be put out of the synagogue (with G1096) (2x)put out of the synagogue (with G4160) (1x).
4	ἐπι- συνάγω episynagō	Werkwoord	G1996 SB1815	Erbij verzamelen of vergaderen. Komt 9 keer voor in 6 verzen. KJV: gather together (5x), gather (2x).
5	ἐπι- συναγωγή epi synagōgē	Zelfstandig naamwoord	G1997 SB1816	Samenkomst. Het woord komt 2 keer in 2 verzen, zie hieronder. KJV: gathering together (1x), assembling together (1x).
6	συνέρχομαι synerchomai	Werkwoord	G4905	Samenkomen. Komt 32 keer voor in 32 verzen KJV: come together (18x), go with (4x), come with (2x), resort (2x), come (2x), come with (with G2258) (1x), company with (1x), accompany (1x), assemble with (1x).

Het werkwoord synago kun je vertalen met verzamelen, bijeenbrengen, samenbrengen, samenkomen of vergaderen. Synagoge kun je vertalen met verzameling, bijeenkomst, samenkomst of vergadering.

Met de toevoeging ‘apo’, nummer 3 van de lijst gaat het om het eruit verwijderen, dus juist niet bijeenbrengen. Het woord komt alleen voor in het Johannes evangelie.

En met de toevoeging ‘epi’, nummer 4 en 5, wordt het verzamelen nog extra benadrukt. Je wordt erbij verzameld.

Het werkwoord synerchomai betekent samenkomen. Dat gold voor mensen van het volk Israël in de dagen van Jezus, voor de discipelen en de groep om hen heen en voor de leden van de ekklesia.

Het woord bij regel 7 in de tabel komt slechts eenmaal voor. Het is een tekst, die verwijst naar de bijeenkomst van het volk Israël bij de berg Horeb, toen er veel geestelijke manifestaties waren.

Verzamelen (synago)

Van de 62 teksten dat het werkwoord synago in de Bijbel voorkomt, heeft het een aantal keer een ‘gewone’ betekenis, maar ook een aantal keer heeft het woord een geestelijke lading. Met name in het onderwijs van Jezus gebeurt dat. Hieronder zijn deze teksten vermeld.

Matteüs 12:28-32. Maar als ik door de Geest van God demonen uitdrijf, dan is het koninkrijk van God bij jullie gekomen. Trouwens, hoe kan iemand het huis van een sterkere binnengaan en zijn inboedel roven, als hij die sterkere niet eerst heeft vastgebonden? Pas dan zal hij zijn huis kunnen leegroven. Wie niet met mij is, is tegen mij, en wie niet met mij samenbrengt, drijft uiteen. Daarom zeg ik u: elke zonde en elke godslastering kan de mensen worden vergeven, maar wie de Geest lastert kan niet worden vergeven. En iedereen die iets ten nadele van de Mensenzoon zegt, zal worden vergeven. Maar wie kwaadspreekt van de heilige Geest zal niet worden vergeven, noch in deze wereld, noch in de komende.
Opmerking: het samenbrengen staat hier in de kern van de tekst, het legt een diepe geestelijke wijsheid uit.

Matteüs 13:1-2. Op die dag verliet Jezus het huis en ging bij de zee zitten. En veel menigten verzamelden zich om Hem heen, zodat Hij in een schip ging zitten; en heel de menigte stond op de oever. [HSV]

Na bovenstaande tekst volgt de gelijkenis van de zaaier, die afsluit met de volgende tekst.
Matteüs 13:30. Laat beide samen opgroeien tot aan de oogst, dan zal ik, wanneer het oogsttijd is, tegen de maaiers zeggen: Wied eerst het onkruid, bind het in bundels bij elkaar en verbrand het. Breng dan het graan bijeen in mijn schuur.

Matteüs 13:47. Het Koninkrijk der hemelen is ook gelijk aan een net, uitgeworpen in de zee, dat allerlei soorten vissen bijeenbrengt. [HSV]. Opmerking: de NBV vertaalt met ‘vis vangen’; maar het gaat hier niet om vangen maar juist om samenbrengen.

Matteüs 18:20. Want waar twee of drie in Mijn naam bijeengekomen zijn, daar ben Ik in hun midden. [HSV]
Opmerking: de NBV vertaalt met ‘samen zijn’, dat is statisch, terwijl het gaat om actie.

Matteüs 22:10. De dienaren gingen de straat op en brachten zo veel mogelijk mensen samen, zowel goede als slechte. En de bruiloftszaal vulde zich met gasten voor de maaltijd.

Matteüs 25:24-26. Maar hij die het ene talent ontvangen had, kwam ook en zei: Heer, ik wist dat u een streng man bent, omdat u maait waar u niet gezaaid hebt, en inzamelt van de plaats waar u niet gestrooid hebt. En ik ben bevreesd weggegaan en heb uw talent verborgen in de grond; zie, hier hebt u het uwe. Maar zijn heer antwoordde en zei tegen hem: Slechte en luie dienaar, u wist dat ik maai waar ik niet gezaaid heb en van de plaats inzamel waar ik niet gestrooid heb. [HSV]
Opmerking: de NBV vertaalt met maaien maar het gaat juist om verzamelen.

Matteüs 25: 35. Want ik had honger en jullie gaven mij te eten, ik had dorst en jullie gaven mij te drinken. Ik was een vreemdeling, en jullie namen mij op, ik was naakt, en jullie kleedden mij. Ik was ziek en jullie bezochten mij, ik zat gevangen en jullie kwamen naar mij toe. Dan zullen de rechtvaardigen hem antwoorden: Heer, wanneer hebben wij u hongerig gezien en te eten gegeven, of dorstig en u te drinken gegeven? Wanneer hebben wij u als vreemdeling gezien en opgenomen, u naakt gezien en gekleed?
Matteüs 25:43. Ik was een vreemdeling en jullie namen mij niet op, ik was naakt en jullie kleedden mij niet. Ik was ziek en zat in de gevangenis en jullie bezochten mij niet.
Opmerking: andere vertalingen Willibrord: opgenomen. HSV: gastvrij onthalen. NBG: gehuisvest. SV: geherbergd.

De boeken van Marcus en Lukas geven parallelle teksten maar geen inhoudelijke toevoegingen over dit onderwerp. Dus deze teksten staan niet in deze studie.

Het evangelie van Johannes brengt wel nieuw licht.

Johannes 4: 31-38. Intussen zeiden de leerlingen tegen Jezus: Rabbi, u moet iets eten. Maar hij zei: Ik heb voedsel dat jullie niet kennen. Zou iemand hem iets te eten gebracht hebben? zeiden ze tegen elkaar. Maar Jezus zei: Mijn voedsel is: de wil doen van hem die mij gezonden heeft en zijn werk voltooien. Jullie zeggen toch: Nog vier maanden en dan komt de oogst. Ik zeg jullie: kijk om je heen, dan zie je dat de velden rijp zijn voor de oogst! De maaier krijgt zijn loon al en verzamelt vruchten voor het eeuwige leven, zodat de zaaier en de maaier tegelijk feest kunnen vieren. Hier is het gezegde van toepassing: De een zaait, de ander maait. Ik stuur jullie eropuit om een oogst binnen te halen waarvoor je geen moeite hebt hoeven doen; dat hebben anderen gedaan en jullie maken hun werk af.

Johannes 11:49-53. Een van hen, Kajafas, die dat jaar hogepriester was, zei tegen de anderen: Jullie begrijpen het niet! Besef toch dat het in jullie eigen belang is dat één man sterft voor het hele volk, zodat niet het hele volk verloren gaat. Dat zei hij niet uit zichzelf: als hogepriester in dat jaar sprak hij de profetie dat Jezus zou sterven voor het volk, en niet alleen voor het volk, maar ook om de verstrooide kinderen van God bijeen te brengen. Vanaf die dag overlegden ze hoe ze hem zouden doden.

Johannes 18:1-2. Nadat Jezus dit alles gezegd had, ging hij met zijn leerlingen naar de overkant van de Kidronbeek. Daar liep hij een olijfgaard in, met zijn leerlingen. Judas, zijn verrader, kende deze plek ook, want Jezus was er vaak met zijn leerlingen samengekomen.

Johannes 20:19. Toen het dan avond was, op die eerste dag der week, en toen de deuren gesloten waren, waar de discipelen vergaderd waren uit vrees voor de Joden, kwam Jezus en stond in het midden, en zeide tot hen: Vrede zij ulieden! [Statenvertaling. Andere vertalingen maken gebruik van woorden, die een statische indruk maken]

Handelingen 4:31. En toen zij gebeden hadden, werd de plaats, waarin zij vergaderd waren, bewogen. En zij werden allen vervuld met de Heilige Geest, en spraken het Woord Gods met vrijmoedigheid. [Statenvertaling]

Hieronder de twee keer dat het werkwoord synago voorkomt in combinatie met het zelfstandig naamwoord ekklesia.
Handelingen 11:25-26a. Hierna vertrok Barnabas naar Tarsus om Saulus te zoeken, en toen hij hem gevonden had, nam hij hem mee naar Antiochië. Een heel jaar lang kwamen ze met de gemeente daar bijeen en gaven ze onderricht aan tal van mensen.
Handelingen 14:27. Daar aangekomen riepen ze de gemeente bijeen en brachten verslag uit van alles wat God door hen tot stand had gebracht. Ze vertelden hoe hij voor de heidenen de deur naar het geloof had geopend. [hier gaat het om het grote Antiochië. Hier komen de twee woorden voor.]

Handelingen 13:44. De volgende sabbat kwam bijna de hele stad bijeen om naar het woord van de Heer te luisteren. [het gaat om Paulus, die in Antiochië in Pisidië het woord mag voeren]

Handelingen 15:6. De apostelen en de oudsten kwamen bijeen om nader op deze zaak in te gaan.
Handelingen 15:30. Ze namen afscheid en vertrokken naar Antiochië, en nadat ze daar de gemeente hadden bijeengeroepen, overhandigden ze de brief. [Vers 6 gaat over de bijeenkomst in Jeruzalem. Nadat er een uitkomst is gaan Paulus en Barnabas naar Antiochië om de uitkomst te vertellen]

Handelingen 20:7-10. Op de eerste dag van de week kwamen we bijeen voor het breken van het brood. Paulus, die van plan was om de volgende dag verder te reizen, hield een toespraak voor de leerlingen die tot midden in de nacht duurde. We waren bijeengekomen in een bovenvertrek, waar veel olielampen brandden. Een jongeman die Eutychus heette, zat in het venster en werd door slaap overmand toen Paulus maar doorging met zijn toespraak. Diep in slaap verzonken viel hij van de derde verdieping naar beneden; toen men hem optilde bleek hij dood te zijn. Paulus ging naar beneden, ging op hem liggen, sloeg zijn armen om hem heen en zei: Houd op met dat misbaar, want hij leeft!

1 Korintiërs 5: 3b-5. … om hem die dat zo gedaan heeft, in de Naam van onze Heere Jezus Christus, als u en mijn geest bijeengekomen zijn, in de kracht van onze Heere Jezus Christus, over te geven aan de satan, tot verderf van het vlees, opdat de geest behouden zal worden op de dag van de Heere Jezus. [HSV]

Tenslotte komt in Openbaringen nog zes keer het woord synago voor, maar niet om het verzamelen in het kader van de nieuwe gemeente.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Het zijn bijzondere teksten waar het woord synago in voorkomt. Er is meer van te leren dan ik hieronder opschrijf. Dat is zeker.

De diepte van het eerste citaat uit Matteüs, hoofdstuk 12, is te proeven, maar voor mij niet te bevatten. In ieder geval gaat het om mensen samen met Jezus samen te brengen. Als je dat niet samen met Jezus doet, dan zorg je voor een groep, die het niet goed met elkaar zal vinden en waar verwijdering komt.

Het is mooi om ons met elkaar om Jezus te verzamelen, zie Matteüs 13. In dit hoofdstuk gaat het om twee soorten verzamelen. Bij vers 30 wordt eerst het onkruid uit de opbrengst geselecteerd, voordat het graan wordt verzameld. Wat zou het onkruid hier betekenen? Slechte woorden, verkeerde leer? Bij vers 47 worden allerlei soorten vissen verzameld. Dat herkennen we. In het Koninkrijk van God komen allerlei soorten mensen binnen.

Matteus 18: wat een belofte. Jezus is bij ons als we met twee of drie in zijn ‘setting’ bij elkaar zijn.

In Matteüs 22 gaat het om mensen, die worden uitgenodigd voor het bruiloftsfeest van zijn zoon. Bij deze derde ronde van uitnodiging wordt iedereen zowel goede als slechte mensen uitgenodigd. Iedereen mag erbij horen alleen moet je wel het bruiloftskleed aantrekken.

Matteüs 25:24-26 is voor mij ook moeilijk om uit te leggen. De Heer zamelt in waar hij niet heeft gezaaid. Een tekst om over na te blijven denken. Het lijkt me voor de tegenstanders van Gods Koninkrijk moeilijk te verteren. Hebben ze zo hun best gedaan om mensen uit het Koninkrijk te houden, zamelt de Heer ze toch in.

Matteüs 25:35-43. Het essentiële is dat we mensen, die vreemdeling zijn erbij betrekken, mee mogen doen. Dat is veel meer dan huisvesten of iets dergelijks. Bij het verzamelen moet je niet vooringenomen kijken.

Misschien is Johannes 4 deels de verklaring voor Matteüs 25:24-26. Er zijn anderen, in dit geval, de Samaritanen, die een afwijkend geloof hebben, maar toch helpt het hen op weg, het is toch een voorbereiding om Jezus te ontvangen. Zo heb ik dat in onze tijd ervaren met kerkmensen en mensen, die met New Age bezig zijn. De eersten weten veel van de Bijbel, maar vinden het soms moeilijk om het Koninkrijk te grijpen. De tweede groep heeft meer ervaring met de geestelijke wereld en kan daarom het Koninkrijk eerder grijpen.

Johannes 11 is ook een heel leerzame tekst. Hier heeft Kajafas, de hogepriester, die Jezus veroordeelt een profetie, die bijzonder veel goeds teweeg heeft gebracht. Sluit mooi aan op de tekst van Johannes 4.

Van andere teksten kun je leren wat er gebeurt als mensen rond Jezus samenkomen.
Een intiem samenzijn voor het lijden en sterven van Jezus. Johannes 18.
Een bijzondere ontmoeting als gemeenschap met Jezus na zijn opstanding. Johannes 20.
De plaats werd bewogen tot zij samenkwamen. Handelingen 4.
Onderricht ontvangen. Handelingen 11.
Naar het woord van de Heer luisteren. Hm, hoe ging dat? Als Paulus sprak was het alsof Jezus sprak? Handelingen 13.
Getuigen van Gods wonderen. Handelingen 14.
Een moeilijk onderwerp bespreken waar verschil van mening over was. Handelingen 15.
Iemand, die dood was en weer levend werd. Handelingen 20.

Als de gemeenten met de geest van Paulus is verzameld. Hè. Dat kan dus blijkbaar? Om in de kracht van de Geest iemand, een zondaar, aan satan over te leveren om hem te behouden. 1 Korintiërs.

Samenkomst (synagoge)

Het zelfstandig naamwoord synagoge komt 57 keer voor in het Nieuwe Testament. De schrijvers passen het in het algemeen toe voor de verzameling van Joodse mensen, die in de synagoge, een gebouw, bij elkaar komen.

De apostel Jakobus gebruikt echter het woord synagoge ook voor de verzameling gelovigen, die deels uit Joodse mensen en deels uit gelovigen uit de volken zal hebben bestaan.
Jakobus 2:1-2. Broeders en zusters, het geloof in Jezus Christus, onze glorierijke Heer, staat niet toe dat u mensen op hun uiterlijk beoordeelt. Stel dat uw samenkomst wordt bezocht door iemand die prachtige kleren en gouden ringen draagt, en tegelijkertijd door een arme in vodden.
Opmerking: in het Grieks staat hier “synagoge”.

De brief van Jacobus is gericht aan de twaalf stammen in de verstrooiing. Het waren in die tijd gelovigen uit de Joden en gelovigen uit de volken. Willem Ouweneel benoemt het gebruik van synagoge voor de gemeentesamenkomst van de gelovigen in Christus ook in zijn boek de Kerk van God deel 2, bladzijde 397.

De schrijver van het boek Handelingen lijkt ook bij dit woordgebruik aan te sluiten door als het gaat om wat een synagoge voorheen was ‘van de joden’ toe te voegen. Dat gebeurt vier keer in het boek Handelingen, voor het eerst in Handelingen 13:5.

Verder wordt in Handelingen 6:9 nog genoemd de “synagoge der Libertijnen, van de Cyreneeërs, en van de Alexandrijnen en van hen die uit Cilicië en Asia afkomstig waren”. Dit waren joden, die uit het buitenland kwamen en gingen wonen in Jeruzalem. Zij voerden oppositie tegen diaken Stefanus.

In het boek Openbaringen gaat het twee keer over de synagoge van de satan. Hier in de woorden voor de gemeente van Smyrna.
Openbaringen 2:9. Ik ken uw werken, verdrukking en armoede – u bent echter rijk – en Ik ken de lastering van hen die zeggen dat zij ​Joden​ zijn, maar het niet zijn; zij zijn namelijk een ​synagoge​ van de ​satan. [HSV]

En hier de woorden aan de gemeente van Filadelfia.
Openbaringen 3:9. Zie, Ik geef u enigen uit de ​synagoge​ van de ​satan, van hen die zeggen dat zij ​Joden​ zijn en het niet zijn, maar liegen. Zie, Ik zal maken dat zij komen en aan uw voeten aanbidden en erkennen dat Ik u liefheb. [HSV]

Het is wel vreemd en nogal anti-joods om de synagoge van de satan te zien als een synagoge van de joden. Het gaat blijkbaar om een vergadering van mensen, die de duisternis wilden dienen en zich voordeden als Joden.

Wat gebeurt er in de synagogen? Ik heb er alle teksten op nageslagen. Er gebeuren positieve dingen. Diverse keren staat er dat Jezus onderwijs geeft. Dat je er kunt bidden. Het is ook de plek waar Jezus iemand genas van een onreine geest. Aan de andere kant hebben ze er ‘ereplaatsen’, wat Jezus hen verwijt, en Jezus maakte mee dat de mensen van de synagoge boos werden op Hem.

Er wordt genoemd dat er iemand was, die een synagoge bouwde voor de Joodse mensen.  Er wordt genoemd dat er een overste van een synagoge was. Verder dat je er naar toe kunt gaan en wat je na het uitgaan van de synagoge kunt doen.

Wat wel mooi om naar voren te brengen is, dat het ook nu nog een plek van gesprek is en van vraag en antwoord onderwijs.
Handelingen 17:17. Hij ging dan in de synagoge in gesprek met de Joden en met hen die godvrezend waren, en iedere dag op de markt met hen die hij er tegenkwam.
Handelingen 18:4. En hij sprak iedere sabbat in de synagoge en probeerde Joden en Grieken te overtuigen.
Opmerking: de NBG noemt het besprekingen. Vraag en antwoord bijeenkomsten dus.

Er gebeurden in de tijd na Jezus opstanding ook vreselijke dingen in synagogen van de joden.
Matteüs 10:17. Maar wees op uw hoede voor de mensen, want zij zullen u overleveren aan raadsvergaderingen, en in hun synagogen zullen zij u geselen. En u zult ook voor stadhouders en koningen geleid worden omwille van Mij, tot een getuigenis voor hen en de heidenen.

Het sanhedrin, wat met raadsvergadering is vertaald, waren mensen uit de synagogen. De synagoge bracht blijkbaar de uitspraak van het sanhedrin in de praktijk. Ook in Marcus 13:9, Lukas 12:11 en 21:12 wordt het geselen voorspeld. Uit Handelingen 22:19 blijkt dat het ook praktijk was geworden. De apostel Paulus, toen hij nog niet was bekeerd, richtte dood en verderf aan. Zie Handelingen 26:11. 

In de Griekse vertaling van het Oude Testament, de Septuaginta, komt het woord synagoge ook voor. In één tekst komen ekklesia en synagoge beide voor namelijk in het boek Spreuken.
Spreuken 5:14. In bijna alle kwaad heb ik verkeerd, in het midden van de gemeente (Grieks: ekklesia) en de gemeenschap (Grieks: synagoge)! 

Opmerking: de HSV, NBG en SV vertalen met: gemeente en de vergadering. In het Hebreeuws worden hier achtereenvolgens de woorden qahal en edah gebruikt. Uit andere teksten blijkt overigens dat qahal en edah niet standaard met ekklesia en synagoge worden vertaald.

Hier in Spreuken gaat het om een gemeente en gemeenschap waarin overspel aan de orde is. Een soort van synagoge van de satan dus.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
In onze samenkomsten is iedereen gelijk. Jakobus 2.

Mooi als we in gesprek kunnen gaan en leren door vraag en antwoord. Handelingen 17 en 18.

Het is goed om de samenkomsten, die je bezoekt eens te evalueren. Er kan duisternis zijn en de goede mensen kunnen juist worden bestraft. Als dat zo is in de samenkomsten, die jij bezoekt, dan kun je beter aansluiten bij een ander soort samenkomst.

Erbij verzamelen (episynago)

Hier alle zes teksten waar het werkwoord  episynago in voorkomt. Synago is verzamelen en bijeenbrengen.

Epi betekent denk ik niet nog meer bij elkaar komen. Bij elkaar komen is bij elkaar komen. Volgens mij benadrukt dit woord vooral dat het samenzijn innig en intiem is. Dat is ook te zien aan de teksten waar dit woord in voorkomt.

Markus 1:32-34. ‘s Avonds laat, toen de zon al was ondergegaan, brachten de mensen alle zieken en bezetenen naar hem toe; alle inwoners van de stad hadden zich bij de deur van het huis verzameld. Hij genas vele zieken van allerlei kwalen en hij dreef veel demonen uit, maar stond ze niet toe om iets te zeggen, want ze wisten wie hij was.
Opmerking: de mensen zij verzamelden zich niet in de synagoge maar rond Jezus, die mensen genas]

Lukas 12:1. Intussen had er zich een enorme menigte verzameld. [Dit was tijdens het onderwijs van Jezus. Ze verzamelden zich rond Jezus en zijn discipelen]

Matteüs 23:37. Jeruzalem, Jeruzalem, dat de profeten doodt en stenigt wie naar haar toe zijn gestuurd! Hoe vaak heb ik je kinderen niet bijeen willen brengen zoals een hen haar kuikens verzamelt onder haar vleugels, maar jullie hebben het niet gewild. [In dit vers komt het woord episynago twee keer voor. Zelfde tekst staat in Lukas 13:34]

Matteüs 24:31. Dan zal hij zijn engelen uitzenden, en onder luid bazuingeschal zullen zij zijn uitverkorenen uit de vier windstreken bijeenbrengen, van het ene uiteinde van de hemelkoepel tot het andere. [Zelfde tekst in Markus 13:27. “Dan” is het moment als de Mensenzoon komt op de wolken]

Lukas 17:37. Ze vroegen hem: Waar, Heer? Hij antwoordde: Waar een lijk is, daar zullen de gieren zich verzamelen. [het gaat hier om de tijd dat de Mensenzoon zich zal openbaren, de dag van het oordeel]

Wat kunnen we van deze teksten leren?
De wil van God is dat we ons verzamelen rond Jezus. Het is vooral belangrijk als de situatie kritiek is, zoals in de tijd van Jezus met Jeruzalem. Had de zorg van Jezus de verwoesting van deze stad kunnen voorkomen? Daar geloof ik in!

Matteüs 24: De engelen gaan de uitverkorenen verzamelen op het moment dat Jezus terugkomt. Dit wordt het meest blije, bijzondere, intieme moment ooit.

Lukas 17: De keerzijde is er ook. Rond een dode; een overwinning van de dood, gaan de gieren zich verzamelen. Dat kun je ook zien gebeuren. Die plekken hebben we in de wereld op dit moment en die waren er ook al eerder in de geschiedenis.

Erbij bijeenkomst (episynagoge)

Je zou het zelfstandig naamwoord episynagoge kunnen vertalen met de ‘erbij bijeenkomst’ of de ‘erbij vergadering of verzameling’. Maar: bij elkaar komen is bij elkaar komen, daar is niet een overtreffende trap van zoals de Statenvertaling, zie hieronder, probeert.

Het lijkt me dat het hier net als bij het vorige woord gaat om de innigheid en de intimiteit van het samenzijn.

Het woord komt twee keer in de Bijbel voor. Eenmaal gaat het om een erbij-verzameling met de Heer en eenmaal om een erbij- verzameling met elkaar.

2 Tessalonicenzen 2:1. Broeders en zusters, over de komst van onze Heer Jezus Christus en het tijdstip waarop we met hem worden verenigd, zeggen we u: verlies niet meteen uw verstand en raak niet in paniek wanneer een profetie, een uitspraak of een brief die door ons zou zijn geschreven, het voorstelt alsof de dag van de Heer op het punt staat aan te breken.

De NBG en de HSV gebruiken het woord vereniging, onze vereniging met Jezus. De Statenvertaling: ‘En wij bidden u, broeders, door de toekomst van onzen Heere Jezus Christus, en onze toevergadering tot Hem’. KJV: Now we beseech you, brethren, by the coming of our Lord Jesus Christ, and by our gathering together unto him.

Hebreeën 10:25. Laten wij de onderlinge bijeenkomst niet nalaten, zoals het bij sommigen de gewoonte is, maar elkaar aansporen, en dat zoveel te meer als u de grote dag ziet naderen.

De HSV en SV vertalen met eigen bijeenkomst. De Bijbel in Gewone Taal: Blijf ook naar de kerk komen.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Bij de terugkomst van onze Heer zullen we innig samenzijn. Als we als gelovigen samenkomen is dat ook “innig”. In ieder geval zo hoort het te zijn.

Let ook op de vertalingen. Het is me opgevallen dat in meer situaties vertalers moeite hebben om innige intieme momenten goed weer te geven in de vertaling. Komt dat wellicht door hun geleerdheid, hun wetenschappelijke aanpak?

Verwijderen (aposynagogos)

Aposynagogos gaat over verwijderen uit de gemeente, zie regel 3 uit de tabel. De synagoge was de plek om je te verzamelen, maar men kon ook iemand uitstoten, verwijderen. Dat geeft het woord aposynagogos aan. Het woord komt drie keer voor, hieronder alle drie teksten.

Johannes 9:22. Dit zeiden zijn ouders omdat zij bevreesd waren voor de Joden; want de Joden waren al overeengekomen dat, als iemand zou belijden dat Hij de Christus was, hij uit de synagoge geworpen zou worden.

In het vervolg van Johannes 9 komt het uit de synagoge werpen nog een keer in de vertaling terug, het woord aposynagoge staat niet in de Griekse tekst. Maakt het verhaal compleet.
Johannes 9:34-35. Zij antwoordden en zeiden tegen hem: U bent geheel in zonden geboren, en onderwijst u ons? En zij wierpen hem de synagoge uit. Jezus hoorde dat zij hem uit de synagoge geworpen hadden, en toen Hij hem gevonden had, zei Hij tegen hem: Gelooft u in de Zoon van God?

Johannes 12:42. En toch geloofden ook velen van de leiders in Hem, maar vanwege de Farizeeën beleden zij het niet, opdat zij niet uit de synagoge geworpen zouden worden.
Johannes 16:2. Ze zullen u uit de synagoge werpen; ja, de tijd komt dat ieder die u doodt, denkt God een dienst te bewijzen.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Door een volgeling van Jezus te zijn, kun je uit een bestaande gemeente worden verwijderd. Het evangelie van Jezus kan namelijk weerstand oproepen.

Opmerking:
Voor de gemeenten van God kan er ook van verwijderen sprake zijn. De apostel Paulus roept op mensen, die zich misdragen, uit de gemeente te verwijderen. Een pijnlijke zaak. Een allerlaatste noodmaatregel. Paulus gebruikt daar andere woorden voor, maar de situatie is vergelijkbaar.

Plechtige bijeenkomst (panegyris)

Net zoals in het Oude Testament, in het Hebreeuws er een woord is voor een plechtige samenkomst is dat er ook in het Grieks van het Nieuwe Testament.

	Grieks woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen
1	πανήγυρις panēgyris	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G3831	Plechtige bijeenkomst Eenmaal in Hebreeën 12:23. KJV: general assembly (1x).

Het woord panegyris gebruikten de Grieken voor grote religieuze samenkomsten. Hier wordt het gebruikt voor de uiteindelijke alomvattende bijeenkomst. Niet voor bepaalde goden maar voor die grote God, de schepper van hemel en aarde.

Hebreeën 12:22-24. … u staat voor de Sionsberg, voor de stad van de levende God, het hemelse ​Jeruzalem, en voor duizenden ​engelen​ die in vreugde bijeen zijn, voor de gemeenschap (panegyris) van eerstgeborenen, die in de hemel ingeschreven zijn, voor God, de rechter van allen, en voor de geesten van de rechtvaardigen, die tot volmaaktheid gekomen zijn, voor de bemiddelaar van een nieuw ​verbond, ​Jezus, en voor het gesprenkelde bloed dat krachtiger spreekt dan dat van ​Abel.

Zoals het volk Israël destijds voor de berg Sinaï stond, zo staat het volk nu voor de Sionsberg. Het is een jubelende tekst. Mooi om deze studie mee af te ronden.

Andere bronnen

Er zijn boeken die over de liturgie gaan

Overwegingen

Samenvatting