Dit is wel een bijzondere studie omdat wat er in de Bijbel staat over de doop in water nogal af kan wijken van uw opvatting, voor zowel als u lid bent van een kerk of lid bent van een evangelische gemeente.

Een belangrijke oorzaak van dat verschil kan wel zijn de doop in de Geest eeuwenlang niet is gezien in de kerk. En dat terwijl Jezus zegt dat Hij de Doper in de Geest is. Teksten in de Bijbel, die gaan over de doop in de Geest hebben we betrokken op de doop in water.

Het verschil is wellicht ook ontstaan om de doop in water in de Bijbel een deel is van een breed onderwerp. Wassingen en besprenkelingen met water hebben, zeker in het Oude Testament, eenzelfde doel als de doop in water.

De doop in water is een onderdeel van het brede onderwerp reiniging, maar de doop is ook een beeld van andere onderwerpen. En er is ook verwarring ontstaan door vertalingen van de Bijbel en door de gedachte dat de doop in plaats van de besnijdenis is gekomen. Al deze punten komen in deze studie aan de orde.

De eerste vraag, die opkomt bij de doop in water is: “Is de doop in water pas in het Nieuwe Testament ontstaan?” Dat zou opmerkelijk zijn. Al die andere dingen van het Nieuwe Testament, de Heilige Geest, de vruchten en gaven van de Geest, de gemeente, het huwelijk, het avondmaal, de rustdag, de feesten, noem maar op, komen ook al in het Oude Testament voor. Daarom is er in deze studie aandacht voor wat er in het Oude Testament over de doop in water te lezen is.

Omdat voor veel christenen de doop met Johannes de Doper begint, start deze studie daar mee. De studie gaat verder met het Oude Testament en gaat vervolgens weer terug naar het Nieuwe Testament en eindigt tenslotte met overtuigingen van onze hedendaagse kerk.

Johannes de Doper

Johannes de Doper lijkt de doop in water te introduceren. Was het iets nieuws? Of dat echt zo was, zal nog blijken als we verder dit onderwerp bestuderen.

Eerst iets over de man, die de bijnaam de Doper had, Johannes de Doper. Hij was een bijzondere man met een bijzondere opdracht.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerking:
1	βαπτιστής baptistēs	Zelfstandig naamwoord mannelijk	G2491 G910	Doper Komt 14 keer voor in 14 verzen. KJV: Baptist (14x).

De uitdrukking Johannes de Doper komt 14 keer voor, waarvan 7 keer in het boek van Matteüs. Soms is de uitdrukking Johannes die doopt en soms staat er kortweg Johannes, terwijl het over Johannes de Doper gaat. Hier de teksten als het over Johannes gaat met zijn doop.

Matteüs 3:1-3. In die tijd trad Johannes de Doper op in de woestijn van Judea. Hij verkondigde: ‘Kom tot inkeer, want het koninkrijk van de hemel is nabij!’ Dit was de man over wie de profeet Jesaja sprak toen hij zei: ‘Luid klinkt een stem in de woestijn: “Maak de weg van de Heer gereed, maak recht zijn paden.”’
Marcus 1:4. Dit gebeurde toen Johannes de Doper naar de woestijn ging en de mensen opriep zich te laten dopen en tot inkeer te komen, om zo vergeving van zonden te verkrijgen.
Opmerking: de toevoeging ‘de Doper’ staat hier niet in het Grieks er staat dat Johannes doopte.

Matteüs 11:11-12. Ik verzeker jullie: er is onder allen die uit een vrouw geboren zijn nooit iemand opgetreden die groter was dan Johannes de Doper; maar in het koninkrijk van de hemel is de kleinste nog groter dan hij. Sinds de dagen van Johannes de Doper wordt het koninkrijk van de hemel door geweld bedreigd en proberen sommigen er zelfs met geweld beslag op te leggen.

Lucas 7:20. Toen de mannen bij hem gekomen waren, zeiden ze: ‘Johannes de Doper heeft ons naar u gezonden om u te vragen: “Bent u degene die komen zou of moeten we een ander verwachten?”’

Jezus noemt Johannes de Doper een profeet, meer zelfs dan dat.
Lukas 7:26. Wat zijn jullie dan wel gaan zien? Een profeet? Jazeker, zeg ik jullie, en zelfs meer dan een profeet.

Lucas 7:28. Ik zeg jullie: van allen die geboren zijn uit een vrouw is niemand groter dan Johannes, maar in het koninkrijk van God is de kleinste nog groter dan hij.’
Opmerking: Jezus legt hiermee zwaar de nadruk op het belang van het Koninkrijk van God.

Lucas 7:33. Want Johannes de Doper is gekomen, hij eet geen brood en drinkt geen wijn, en jullie zeggen: “Hij is door een demon bezeten.”

Dit gaat over de onrechtvaardige dood van Johannes de Doper.
Matteüs 14:8. Door haar moeder daartoe aangezet zei ze: ‘Breng me dan op een schaal het hoofd van Johannes de Doper.’
Marcus 6:24-25. Ze ging naar haar moeder en vroeg: ‘Wat zal ik vragen?’ Haar moeder zei: ‘Het hoofd van Johannes de Doper.’ Haastig ging ze weer naar binnen, stapte recht op de koning af en zei tegen hem: ‘Ik wil dat u me nu meteen op een schaal het hoofd van Johannes de Doper geeft.’

Matteüs 14:2. … en hij zei tegen zijn hovelingen: ‘Dat moet Johannes de Doper zijn; hij is opgestaan uit de dood en daardoor beschikt hij over zulke wonderbaarlijke krachten.’
Marcus 6:14. Koning Herodes hoorde van hem, want zijn naam was overal bekend geworden. Sommigen zeiden: ‘Johannes de Doper is opgewekt uit de dood en daardoor beschikt hij over zulke wonderbaarlijke krachten.’
Opmerking: hier staat in het Grieks niet Johannes de Doper, maar Johannes die doopte

Sommigen mensen vergelijken Jezus met Johannes de Doper.
Matteüs 16:13-14. Toen Jezus in het gebied van Caesarea Filippi kwam, vroeg Hij zijn leerlingen: ‘Wie zeggen de mensen dat de Mensenzoon is?’ Ze antwoordden: ‘Sommigen zeggen Johannes de Doper, anderen Elia, weer anderen Jeremia of een van de andere profeten.’
Marcus 8:28. Ze antwoordden: ‘Johannes de Doper, en anderen zeggen Elia, en weer anderen zeggen dat u een van de profeten bent.’
Lucas 9:19. Ze antwoordden: ‘Johannes de Doper, maar anderen zeggen Elia, en weer anderen beweren dat een van de oude profeten is opgestaan.’

Jezus vertelt dat Johannes de Doper de verwachte Elia is.
Matteüs 17:9-13. Toen ze de berg afdaalden, gebood Jezus hun: ‘Praat met niemand over wat jullie hebben gezien voordat de Mensenzoon uit de dood is opgewekt.’ De leerlingen vroegen Hem: ‘Waarom zeggen de schriftgeleerden dat Elia eerst moet komen?’ Hij antwoordde: ‘Elia komt inderdaad en herstelt alles. En Ik zeg jullie dit: Elia is al gekomen, maar in plaats van hem te erkennen hebben ze met hem gedaan wat ze wilden. Zo zal ook de Mensenzoon door hun toedoen moeten lijden.’ Toen begrepen de leerlingen dat Hij op Johannes de Doper doelde.

Opmerking 1: om te begrijpen waarom Elia het beeld is van de voorloper van de Messias moet je meer weten over de theologie van de Farizeeën.
Opmerking 2: Johannes was ook de voorloper voor Jezus in de afwijzing van de Joodse leiders en zijn lijden en zijn onrechtvaardige dood

Wat kunnen we van de teksten leren?
Johannes de Doper had alle steun en waardering van Jezus. Jezus deed bij de start van zijn bediening zelfs hetzelfde als Johannes de Doper.

<<>>

Niet ‘dopen met’ maar ‘dopen in’

In de teksten hierboven staat steeds ‘dopen met’. Waarom heeft men daarvoor gekozen want je doopt toch niet iets ‘met’, maar je doopt iets ‘in’.

Het voorzetsel ‘met’ is in de vertalingen, denk ik, ontstaan vanuit de dooppraktijk in de kerken. In de kerken besprenkelt men je namelijk met water.

Er staat in deze tekst: ‘Ik zal u dopen met de heilige Geest.’ Het is goed vertaald: dopen in de heilige Geest.

Men werd destijds niet met water besprenkeld maar men werd gedoopt in de Jordaan, zoals in Marcus 1:5 terecht is vertaald. Dus in water gedoopt en in de Geest wordt gedoopt. Het Griekse woord ‘en’ wat in de Bijbel staat betekent ook gewoon in het Nederlands ‘in’. Het zal wel onder invloed van de huidige dooppraktijk van de kerken zijn veranderd in het woord ‘met’.

Van de Nederlandse vertalingen heb ik als enige de vertaling van Het Boek gevonden die vertaalt met het correcte woord ‘in’. Zo ziet het er dan uit: ‘Ik heb u gedoopt in water, maar Hij zal u dopen in de Heilige Geest’.

Wassen en baden in de tijd van Jezus

Wat wij nu noemen, ritueel baden of ritueel wassen, was heel gebruikelijk in de dagen van Johannes de Doper. Rijke mensen hadden een eigen bad en er waren ook openbare badgelegenheden. Men deed dat regelmatig. Zeker bij de drie grote feesten. Het was een handeling voor reiniging en heiliging.

Heden ten dage kun je bij Qumran aan de westkant van de Dode Zee nog de baden zien uit die tijd. Ze heten mikweh’s.

Die baden waren er ook in en bij Jeruzalem. Hoe zou het anders zijn gegaan als op de bijzondere Pinksterdag 3000 mensen werden gedoopt. Er was geen meer in Jeruzalem en er stroom ook geen rivier door de stad.

De drie evangelisten beschrijven het dopen van Johannes in de woestijn van Judea. Dat moet wel dicht bij de Dode Zee zijn. Johannes doopte vooral in open water. Men denkt dat deze doop werd gedaan in wat nu Qasr al Yahud heet. Daar is al sinds lange tijd een doopplek voor christenen. Er staan zowel aan de kant van Israël als Jordanië kerken en kloosters. Het is te vinden op Google maps. De plaats ligt op ongeveer de zelfde hoogte als Jericho maar dan bij de rivier de Jordaan.

De evangelist Johannes beschrijft de situatie bij Enon bij Salim. Dat het bij Salim ligt, merkte Johannes op, omdat Enon niet meer betekent dan bron. Er zijn veel bronnen in Israel. Wellicht is Salim het tegenwoordige Beth Sean aan het noordelijk deel van de Jordaan.

Er is ook een doopplaats voor christenen bij Yardenit, dat is enkele honderden meters als de Jordaan weer verder gaat stromen nadat het meer van Galilea is gepasseerd.

Wat Johannes aan het gebruik van de wassingen toevoegde was de persoonlijke bekering. Tot dan toe was het gebruikelijk om te baden als je een begraafplaats had bezocht, of in het huis van een Romein was geweest of op de markt was geweest.

Maar nu onderging je de doop ook als je zelf afstand nam van een kwade praktijk. En als je dat doet ga je een nieuw leven leiden. In Lukas staat dan ook.
Lukas 3:8. Breng vruchten voort, die een nieuwe leven waard zijn.

Dat van die vruchten vindt pas echt plaats als je innerlijk verandert. Dan kan alleen door de onderdompeling in de Heilige Geest en met vuur (loutering). Heerlijk en pijnlijk, die twee.

Oude Testament

In het Oude Testament komen we ook het dopen tegen. En we komen ook handelingen tegen, die eenzelfde soort betekenis lijken te hebben als de doop. In dit hoofdstuk zal u daarover worden geïnformeerd.

Dopen

Het werkwoord dopen en een naam van iemand in wiens naam de doop wordt genoemd kom je tegen in de Oude Testament. Er komt geen Hebreeuws zelfstandig naamwoord, de doop voor

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	טָבַל tabal	Werkwoord	H2881	Dopen. Komt 16 keer voor in 16 verzen KJV: dip (15x), plunge (1x).
2	טְבַלְיָהוּ Tĕbalyahuw	Eigennaam	H2882	Naam van een poortwachter. Komt eenmaal voor.

Het werkwoord dopen komt 16 keer voor waarvan tien keer in de Torah. Twee keer gaat het om dopen in water. Een vijftal keren over dopen in bloed van een offerdier. Eén keer over dopen in olie. En een achttal keren heeft het geen relatie met een geestelijke handeling.

In 1 Kronieken 26:11 komt op de lijst met poortwachters iemand voor met de naam Tevalyahu. Zijn naam betekent ‘Jahweh heeft gedoopt’. Waar zou deze man in gedoopt zijn? In ieder geval is het een profetische naam voor deze man. Jezus zal later inderdaad dopen.

Voor het eerst wordt het woord dopen gebruikt als de broers van Jozef zijn kleed dopen in het bloed van een geit om later vader Jacob te informeren over zijn verdwijning, zie Genesis 37:31.

Bij de instelling van de Paasmaaltijd wordt verteld dat een bundel hysop, majoraantakken volgens de NBV, wordt gedoopt in bloed van het paaslam waarna met die bundel de deurposten worden besmeerd met bloed. Met het doel dat de verderfengel zal voorbijgaan, dat de engel gaat passeren zonder te doden, zie Exodus 12:22.

In Leviticus 4 doopt de priester bij een offer voor iemand die onbewust heeft gezondigd, zijn vinger in het bloed en sprenkelt het zeven keer voor het gordijn van het heilige, zie Leviticus 4: 6 en 17.

Leviticus 14 beschrijft een reeks handelingen om iemand die aan melaatsheid leed, weer rein te  verklaren. De handeling is dat de priester een vogel in het bloed doopt van een andere vogel die bij het bronwater (!) is geslacht. En daarna, vers 16 doopt hij zijn vinger in de olie (!) en sprenkelt met zijn vinger zevenmaal wat olie in de richting van de ontmoetingstent. Dit allemaal als onderdeel van de procedure om iemand weer rein te verklaren.

In Deuteronomium 33:24 gaat het over Aser die zijn voeten in olie zal dopen. De NBV vertaalt dat met: “Hij zal waden door de olijfolie”.

Vijf keer heeft het woord dopen geen relatie met de doop voor reiniging. In Ruth 2:14 en 1 Samuel 14:27 gaat over het eten van iets waarbij iets wordt gedoopt in azijn of honing. In 2 Koningen 8:15 gaat het om een doek, die in water wordt gedoopt om die doek te gebruiken voor de moord op koning Benhadad. In Job 9:31 gaat het over Job. Hij zegt “Al dompelt U mij in de put”, Job 9:33: “Er is niemand, die scheidrechter is tussen ons”. [HSV]

Het werkwoord dopen wordt slechts tweemaal gebruikt voor dopen in water.

In Numeri 19 wordt voor het eerst gedoopt in water, het gaat om een takje hysop dat in water wordt gedoopt.
Numeri 19:18. En iemand die rein is, moet hysop nemen en die in dat water dopen, en dat moet hij op de tent sprenkelen, en op al de voorwerpen, en op de personen die daar aanwezig waren, ook op hem die de beenderen, de vermoorde, de dode of het graf aangeraakt heeft.
Opmerking: de hysop komen we ook weer tegen bij Jezus als Hij aan het kruis hangt en dit krijgt toegediend. [HSV]

En hoe gaat het met iemand die zich niet wil laten reinigen? Die moet uit de gemeenschap worden gestoten.
Numeri 19: 20. Maar wie onrein is en zich niet laat reinigen, moet uit de gemeenschap gestoten worden, omdat hij het heiligdom van de HEER verontreinigd heeft. Omdat hij zich niet met reinigingswater heeft laten besprenkelen, blijft hij onrein.

In Jozua 3 staat dat, toen de priesters hun voeten onderdompelden in de Jordaan, het water tot stilstand kwam.
Jozua 3:14-16. En het gebeurde, toen het volk uit zijn tenten opbrak om de Jordaan over te steken, dat de priesters de ark van het verbond droegen, voor het volk uit. En zodra de dragers van de ark tot aan de Jordaan kwamen, en de voeten van de priesters die de ark droegen, in het water gedompeld waren, aan de rand van het water – de Jordaan was helemaal buiten zijn oevers getreden al de dagen van de oogst – bleef het water dat van bovenaf kwam, staan. Het bleef staan als een dam heel ver weg bij de stad Adam, die naast Sarthan ligt. En het water dat naar de zee van de Vlakte, de Zoutzee, stroomde, verdween; het werd afgesneden. Toen stak het volk over, tegenover Jericho.

Opmerking: dit wonder lijkt een beeld te zijn van het dopen in water en daarmee of daardoor wellicht ook in het dopen van de Geest.

En verder komt het dopen in water voor in de geschiedenis van Naäman de Syriër. Hier de tekst, maar meer daar over in het hoofdstuk over wassen en wassingen.
2 Koningen 5:14. Hierop daalde Naäman af naar de Jordaan en dompelde zich daar zevenmaal onder, zoals de godsman had gezegd. Zijn huid werd weer gezond, zo gaaf als de huid van een kind, en hij was weer rein.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
In het Oude Testament komen we dopen in bloed en dopen in olie tegen. Het dopen in bloed heeft te maken met verzoening, de kruisdood van Jezus. En dopen met olie heeft te maken met de vervulling van de Heilige Geest.

Het dopen in water heeft te maken van het schoonmaken, reinigen van een mens. Niet alleen van het aardse vuil maar ook van het vuil van de zonden.

Wassen

Zoals we hiervoor bij Naäman was de opdracht om zichzelf te wassen. En wat hij uiteindelijk ging doen wss onderdompelen. Zo openbaarde hij de mensheid zonder het te weten iets van de nieuwe wegen van God.

Wassen of baden is niet altijd helemaal kopje onder in water, maar het heeft net als onderdompelen met reiniging te maken.

Dit is een overzicht van de Hebreeuwse woorden, die over wassen gaan.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	רָחַץ rachats	Werkwoord	H7364	Wassen, baden Komt 72 keer voor in 71 verzen KJV: wash (53x), bathe (18x), wash away (1x).
2	רַחַץ rachats	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H7366	Waspot. Komt 2 keer voor KJV: washpot (2x).
3	רַחְצָה rachtsah	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H7367	Wassing. Komt 2 keer voor KJV: washing (2x).
4	כָּבַס kabac	Werkwoord	H3526	Wassen. Komt 51 keer voor in 48 verzen. KJV: wash (47x), fuller (4x).

Ad 1: van de 72 keer komt het 47 keer in de torah voor.

Ad 3: het woord komt in Hooglied 4:2 en 6:6 voor.

Ad 4: Wat is de betekenis van het woord fuller in de KJV? Een fuller is iemand die taak heeft om de wol zodanig te wassen dat die vervilt.

1. Rachats wassen
De eerste keer dat er over wassen wordt gesproken gaat het over de ‘mannen’ die Abraham bezoeken. Abraham biedt ze aan om hun voeten te wassen, zie Genesis 18:4. Daarna biedt ook Lot deze mannen aan om hun voeten te wassen, zie Genesis 19:2.

In Genesis gaat het vier keer in verschillende situaties over voeten wassen. Moesten hun voeten worden gedoopt in een bak met water of worden hun voeten gewassen met een natte doek?

Jozef waste zijn gezicht omdat hij emotioneel was geweest. Genesis 43:31.

De dochter van de Farao die Mozes zou adopteren waste zich in de rivier, zie Exodus 2:5. Waarom deed ze dit, er waren prima badhuizen in Egypte. Was het wellicht een doop om zich te reiniging, zodat ze waardig werd om de grote profeet Mozes te adopteren?

Exodus 2:5. Even later kwam de dochter van de farao naar de Nijl om te baden, terwijl haar dienaressen langs de rivier heen en weer liepen. Zij ontdekte de mand tussen het riet en liet die door een van haar slavinnen halen.

In Exodus 19 lees je dat men de kleren moet wassen voor de heiliging, vers 10 en 14. Kleren wassen doe je door onderdompeling. Dat kan toch niet anders?

En vervolgens moet Aäron en zijn zonen zich wassen om heilig voor God te zijn, Exodus 29:4. Dit was één van de onderdelen van de priester wijding.  Hoe dat wassen ging staat hier ook niet bij. Of dat door onderdompeling was weten we niet.

In Exodus 30 gaat het over het bronzen wasbekken waar Aäron en zijn zonen hun handen en voeten in moesten wassen voordat ze de tent binnenkwamen. Dit wassen lijkt een dagelijks ritueel, terwijl de priesterwijding slechts eenmaal werd gedaan.

Naäman de Syriër.
Volgens het boek Koningen krijgt Naäman de opdracht om zich te wassen. Uiteindelijk gaat hij zich onderdompelen.

Hier wordt de verbinding gelegd tussen wassen en dopen. En dat is ook logisch. Bij wassen duw je jezelf, je kleren of wat dan ook, immers onder water.

Naäman de Syriër dompelt zichzelf zeven keer onder in het water van de Jordaan. Let op dat hij het zelf deed en dat hij het zeven keer deed en dat hij werd genezen.

<<>>Sloot Elisa met zijn opdracht aan bij een bestaande praktijk of was het een nieuwe weg die Elisa door de Geest geleid insloeg?
Opmerking: <nog toetsen, misschien iets te vinden in een Joods boek?>

Hier de tekst waar het over gaat.
2 Koningen 5:9-14. Naäman reed met zijn strijdwagen naar het huis van Elisa. Elisa stuurde iemand naar buiten om hem te zeggen: ‘Baad u zevenmaal in de Jordaan, dan zal uw huid weer gezond worden en zult u weer rein zijn.’ Kwaad ging Naäman weg. ‘Ik had gedacht dat hij zelf naar buiten zou komen,’ zei hij. ‘En dat hij de naam van de HEER, zijn God, zou aanroepen en met zijn hand over de aangetaste plek zou strijken, en zo de huidvraat zou wegnemen. Zijn de rivieren van Damascus, de Abana en de Parpar, soms niet beter dan alle wateren in Israël? Had ik me daarin niet kunnen baden om rein te worden?’ Verontwaardigd draaide hij zich om en ging weg. Maar zijn bedienden kwamen hem achterna en zeiden: ‘Maar overste, als de profeet u een ingewikkelde opdracht had gegeven, had u die toch ook uitgevoerd? Dus nu hij tegen u zegt: “Baad u, en u zult weer rein worden,” moet u dat zeker doen.’ Hierop daalde Naäman af naar de Jordaan en dompelde zich daar zevenmaal onder, zoals de godsman had gezegd. Zijn huid werd weer gezond, zo gaaf als de huid van een kind, en hij was weer rein.

De opdracht aan Naäman was wassen of, zoals de NBV het vertaalt, baden. En uiteindelijk ging Naäman zich onderdompelen in de Jordaan. De SV vertaalt met ‘dopen in’. Naäman, ik denk zonder het te weten, begint met iets nieuws. Niet alleen staande in de Jordaan je wassen, maar onderdompelen in het water van de Jordaan. Een grondige manier van wassen. En dat zeven keer.

Naäman was melaats. Die aandoening was wel zo’n beetje synoniem met vuil of onrein zijn. Wat doe je als je lichamelijk vies bent. Dan ga je jezelf wassen of baden. De profeet sluit hier met zijn door de Geest van God geïnspireerde opdracht aan bij het alledaags menselijke. Als je een opdracht van God uitvoert krijgt het een geestelijke dimensie. Aangezien het geestelijke leidend is, en uit het geestelijke het zichtbare ontstaat is dan ook logisch dat als je met het geestelijke in het reine komt dat het lichaam genezen wordt. 

2. Rachats waspot.
In Psalm 60:8 en 108:9 staat ‘Moab is mijn waspot’. Wat is de bedoeling van die uitspraak? Is dit de waspot waarin het volk Israël wordt gewassen als ze weer eens met onreinheden waren bezig geweest?<<uitzoeken of dat klopt>>

3. Rachtsah wassing
Het woord komt alleen tweemaal in het boek Hooglied voor.

Hooglied zowel 4:2 als 6:6. Uw tanden zijn als een kudde pasgeschoren schapen die zijn opgekomen uit de wasplaats. Alle werpen zij tweelingen, geen van hen is zonder jongen. [HSV]

4. Kabac wassen
Er is nog een ander Hebreeuws woord voor wassen namelijk כָּבַס, kabac, dat meestal over het wassen van kleren gaat. Ik neem aan dat je kleren wast door onderdompeling, zie Genesis 49:11, Exodus 19:10 en 14.

Een voorbeeld van het wassen van kleren wat ook een relatie heeft met onze eigen reinheid is deze tekst.
Jeremia 2:22. Ook al was je je kleren met zeep, en met een overvloed aan loog, je schandvlek blijf ik zien – spreekt God, de HEER.
Opmerking: ook de doop in water heeft zijn voorwaarde. Je moet het vuil willen loslaten.

Hieronder nog drie voorbeelden van kabac, wassen, wassen van onszelf als mensen om rein te worden.

Jeremia 4:14. Was het kwaad van uw hart af, Jeruzalem, opdat u verlost wordt. Hoelang laat u uw zondige gedachten in uw binnenste overnachten? [HSV]
Opmerking: de KJV vertaalt met: ‘wash thine heart from wickedness’. De NBG vertaalt het werkwoord met reinigen.

Psalm 51:4. .. was mij schoon van alle schuld, reinig mij van mijn zonden.
Psalm 51:9. Neem met majoraan mijn zonden weg en ik word rein, was mij en ik word witter dan sneeuw.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Het is belangrijk voor mensen om schoon te worden. Dat kan door het werk van de Geest vooral als we er om vragen en bidden. Zie Psalm 51.

Je kunt het schoon worden kracht bij zetten door je de wassen of onder te dompelen in water.

Besprenkelen met water

In het Oude Testament komen we besprenkelen tegen. Dat gebeurde o.a. met water. Dat heeft als doel te reinigen.

Er is een aparte studie over besprenkelen.

Reinigingswater

Er is nog meer uit het Oude Testament over de doop te zeggen. Zo wordt in de Bijbel zes keer over reinigingswater, mayim niddah, gesproken. Reinigingswater werd over je gesprenkeld. Het was iets dat de priester voor je deed. In de Anglicaanse kerk wordt dit middel ook nog wel toegepast in het pastoraat.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1.	מַיִם נִדָּה mayim niddah	Combi van twee keer zelfstandig naamwoord	H4325 H5079	Reinigingswater. Komt zes keer voor in vijf verzen. KJV: water of separation (6x)
2.	מַיִם חַטָּאָת mayim chatta’ath	Combi van twee keer zelfstandig naamwoord	H4325 H2403	Water dat de zonde afwast. Komt eenmaal voor. KJV: water of purification (1x)

In Numeri 19 staan de handelingen voor het maken van reinigingswater.
Numeri 19:1-10. De HEER zei tegen ​Mozes​ en ​Aäron: ‘Dit is een wet die de HEER heeft ingesteld: Zeg tegen de Israëlieten dat ze je een koe brengen, een gave rode koe zonder enig gebrek, die nog nooit een ​juk​ heeft gevoeld. Geef die aan de ​priester​ Eleazar. Ze moet buiten het kamp worden gebracht en daar in zijn aanwezigheid geslacht worden. De ​priester​ Eleazar moet zijn vinger in het ​bloed​ dopen en het zevenmaal in de richting van de voorkant van de ​ontmoetingstent​ sprenkelen. De koe moet voor zijn ogen worden verbrand: de huid, het vlees, het ​bloed​ en de inhoud van de ingewanden. De ​priester​ neemt cederhout, ​majoraan​ en karmozijn, en gooit dat midden in het vuur waarin de koe verbrand wordt. Dan moet hij zijn ​kleren​ en zijn lichaam met water wassen. Daarna mag hij het kamp weer binnen, maar hij blijft tot de avond ​onrein. Ook degene die de koe verbrand heeft moet zijn ​kleren​ en zijn lichaam met water wassen. Ook hij blijft tot de avond ​onrein. Iemand die ​rein​ is, moet de as van de koe verzamelen en op een reine plaats buiten het kamp leggen. Daar moet de as bewaard worden, omdat er reinigingswater mee moet worden bereid dat de Israëlieten van ​zonde​ reinigt. De man die de as van de koe verzameld heeft moet zijn ​kleren​ wassen. Hij blijft tot de avond ​onrein. Deze wet blijft voor altijd van kracht, zowel voor de Israëlieten als voor de ​vreemdelingen​ die bij jullie wonen.

Verder staat in Numeri 19 in welke gevallen het reinigingswater dient te worden toegepast. In geval bij het aanraken van een lijk.
Numeri 19:11-13. Wie het lijk van een mens aanraakt is zeven dagen ​onrein. Zo iemand moet zich op de derde en op de zevende dag met het water laten ​reinigen, dan is hij weer ​rein. Als hij zich niet laat ​reinigen​ op zowel de derde als de zevende dag, blijft hij ​onrein. Iedereen die een dode aanraakt, het lijk van een mens, en zich niet laat ​reinigen, verontreinigt de ​tabernakel​ van de HEER en moet ​uit de gemeenschap​ van Israël gestoten worden. Omdat hij niet met het reinigingswater besprenkeld is blijft hij ​onrein; zijn ​onreinheid​ blijft hem aankleven. [Zie verder ook vers 20 en 21]

Naast Numeri 19 komt het woord nog eenmaal voor in Numeri 31.
Numeri 31:21-24. De ​priester​ Eleazar zei tegen de mannen die aan de strijd hadden deelgenomen: ‘Dit is een wet die de HEER heeft ingesteld en die hij aan ​Mozes​ bekend heeft gemaakt: Alles van goud of zilver, van koper, ijzer, tin of lood, alles wat vuurbestendig is, moet door het vuur gehaald worden om weer ​rein​ te worden, en het moet bovendien met reinigingswater worden gereinigd. Alles wat niet tegen vuur bestand is, moet door het water gehaald worden. Was op de zevende dag uw ​kleren, dan bent u weer ​rein​ en mag u weer in het kamp komen.’

Opvallend: niet iemand, die onrein is geworden moet verstoten worden maar degenen, die zich niet wil laten reinigen. Die moet worden verstoten.

Ook de Levieten moesten worden gereinigd, zie regel 2 uit de tabel.
Numeri 8:5-7. De HEER zei tegen ​Mozes: ‘Zonder de ​Levieten​ van de overige Israëlieten af en reinig hen. Je moet hen besprenkelen met reinigingswater, en vervolgens moeten ze hun hele lichaam scheren en hun ​kleren​ wassen. Daarna zijn ze ​rein. [NBG en HSV noemt dit ontzondigingswater]

Het gebruik van reinigingswater lijkt een variant voor de doop. Het wordt in de Anglicaanse kerk wel gebruikt. De anglicaanse Leanne Payne beveelt het gebruik van reinigingswater aan in haar boek Herstel van Identiteit hoofdstuk 11.

Het wasbekken

Was het wasbekken dat destijds bij de Israëlieten in de voorhof stond bij de tabernakel en later bij de tempel niet gewoon een doopbad? <<uitzoeken>>

Twee uitzonderingen 1 Samuel 2:14 en Zacharia 12:6. <wat staat daar?>

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	כִּיּוֹר kiyowr	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H3595	Wasbekken. Komt 23 keer voor in 20 verzen. KJV: laver (20x), scaffold (1x), pan (1x), hearth (1x).

Het woord komt in 20 verzen voor, waarvan tien in de torah. In Exodus 30:28, 31:9, 35:16, 38:8, 39:39, 40:7, 11 en 30 gaat het om het maken en plaatsen van heet wasbakken bij de tabernakel. In Leviticus 8:11 gaat het om de inwijding van het wasbekken dat voor de tabernakel werd gebruikt. Later wordt een groter wasbekken gebruikt bij de tempel.

1 Samuel 2:14 gaat het over een pot in mee koken.

2 Koningen 16:17 ???

In 1 Koningen 7 en 2 Kronieken 4 en 6 gaat het om het maken van het wasbekken voor de tempel.

Zacharia 12:6 gaat het om een pot met vuur.

Het wasbekken was bedoeld voor het wassen van handen en voeten. <of nog meer?>

Een mikve mayim

En tenslotte wordt er gesproken over een mikve mayim מַיִם מִקְוֶה een verzameling water. Eenmaal wordt dit gebruikt in het kader van reiniging en wel in Leviticus 11: 36. Dit is  een bijzondere tekst, een bliksemschicht bij een heldere hemel. Het hele hoofdstuk 11 gaat over nare zaken zoals dode beesten en kadavers waardoor zaken onrein worden en dan ineens gaat over een mikve mayim die ervoor zorgt dat onreine dingen niet zorgt voor een onreine mikve mayim. ‘Een bron of een waterput echter blijft rein als er een kadaver van een onrein dier in aangetroffen wordt, maar ieder die dat kadaver aanraakt, is onrein’. Een mikve is in het jodendom het woord geworden voor een bad dat wordt gebruikt voor de reiniging. 

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	מִקְוֶה miqveh	Zelfstandig naamwoord mannelijk Eigennaam	H4723	Verzameling, hoop Komt 12 keer voor in 10 verzen. KJV: linen yarn (4x), hope (4x), gathering together (1x), pool (1x), plenty (1x), abiding (1x).
2	מִקְוֶה מַיִם miqveh mayim	Combinatie	H4723 H4325	Een verzameling, hoop, water. Deze combinatie komt eenmaal voor. KJV: gathering together of the waters (1x) , pools of water (1x), plenty of water (1x),

Het Hebreeuwse woord מִקְוֶה (miqveh ) komt 12 keer voor in 10 verzen. Het woord betekent verzameling in een bepaalde uitgang (Niphal) . Drie keer komt mikve in combinatie met water voor: een mikve mayim: een waterverzameling.

Genesis 1:10 God zorgt dat het water zich verzamelt en noemt dat zee (in het Hebreeuws yam).
In Exodus 7:19 gaat het over verzamelingen van water, die bloed worden. Een plaag voor Egypte die hen over zichzelf wordt afgeroepen maar door Mozes wordt aangekondigd.

En dan Leviticus 11 een bijzondere tekst, een bliksemschicht bij een heldere hemel. Het hele hoofdstuk 11 gaat over nare zaken zoals dode beesten en kadavers waardoor zaken onrein worden en dan ineens gaat het over een mikve waardoor onreine zaken zorgen voor een onreine mikve.
Leviticus 11:36. Een bron of een waterput echter blijft rein als er een kadaver van een onrein dier in aangetroffen wordt, maar ieder die dat kadaver aanraakt, is onrein.

De Studiebijbel Oude Testament ziet hier geen bijzonderheid bij dit vers maar geeft, naar mijn idee,  een heel ‘platte’ verklaring: ‘Dit moest ook wel want anders zou alles onrein zijn, want er valt altijd wel iets in een put’.

In latere eeuwen zijn de joden de mikva mayim oftewel de mikva gaan gebruiken als een bad, een soort badkuip om je te reinigen. In het Hebreeuwse denken verbindt men de dingen van het leven met elkaar. Dus niet zo’n scheiding tussen het geestelijke en het praktische zoals wij in het Westen denken. Het bad is er voor om schoon te worden, zowel lichamelijk als geestelijk. 

Aan een mikve mayim is door de rabbi’s een minimale afmeting vastgesteld. Het bad mocht niet kleiner zijn omdat dan onvoldoende van onderdompeling spraken kan zijn. De afmetingen van de plaatsen aan de Jordaan waar Johannes de Doper en Jezus hun discipelen doopten voldeden daar ruimschoots aan denk ik.

Dopen in het Nieuwe Testament

Er gaat zo’n honderd keer in het Nieuwe Testament over dopen, het dopen en de doop. Hieronder staan de gegevens van deze verschillende woorden.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	βαπτίζω baptizō	Werkwoord	G907 SB823	Dopen, onderdompelen. Komt 77 keer voor in 63 verzen. KJV: baptize (76), wash (2x), baptist (1x), baptized (with G2258) (1x).
2	βάπτισμα baptisma	Zelfstandig naamwoord onzijdig	G908 SB824	De doop. Komt 20 keer voor 20 verzen. KJV: baptism (22x).
3	βαπτισμός baptismos	Zelfstandig naamwoord mannelijk	G909 SB825	Onderdompeling. Komt 4 keer voor in 3 verzen. KJV: washing (3x), baptism (1x). Marcus 7:4 en 8. Hebr. 6:2 en 9:10.
4	βαπτιστής baptistēs	Zelfstandig naamwoord mannelijk	G910 SB084	Doper. Verwijst naar Johannes de Doper. Komt 12 keer voor in 12 verzen. KJV: Baptist (14x).
5	βάπτω baptō	Werkwoord	G911 SB827	Indopen Komt drie keer voor. KJV: dip (3x).
	ἐμβάπτω embaptō	Werkwoord	G1686	Indopen Komt drie keer voor KJV: dip (3x).
6	λουτρόν loutron	Zelfstandig naamwoord onzijdig	G3067	Wassing Komt 2 keer voor in 2 verzen. KJV: washing (2x).
7	νίπτω niptō	Werkwoord	G3538	Wassen speciaal handen, voeten en gezicht. Komt 17 keer voor in 13 verzen. KJV: wash (17x).

<<>>

Noot: op twee plekken gaat de KJV van andere handschriften uit dan de Studiebijbel. Verschil tussen handschriften kan duiden op een onzorgvuldigheid of op een verschil van mening. De NBV en NBG heeft soms fragmenten van de tekst niet, terwijl de Statenvertaling en de HSV, die wel hebben, omdat ze een versie van de grondtekst gebruiken, die gebaseerd is op andere handschriften.

De tekst, die gaan over Johannes de Doper heb ik niet opgenomen in onderstaande lijst. <<>>

Het werkwoord bapto en embapto betekent niet onderdompelen, de anderen dus wel, maar dippen. De enige tekst, die ik hiervan niet heb opgenomen is Lucas 16:24 waar de rijke man vraagt om verkoeling door Lazarus, die de top van zijn vinger in het water zou dopen. Dippen dus.

Het woord SB084 staat in het Eigennamen deel van de Studiebijbel. De teksten met dit woord heb ik niet opgenomen.

Naast doop in water komt ook doop in de Geest en doop in de gemeente voor. En nog meer. De doop in dood en de doop in Christus.

Soms staat het er in de tekst van de Bijbel niet bij over welke doop het gaat. Maar omdat in de kerk de doop in water het meest bekend is, wordt dan meestal de doop in water verondersteld. Dat kan een onjuiste aanname zijn.

Over de doop (in water) gaat het in de evangeliën in het boek Handelingen en een enkele keer in de brieven.

De doop van Johannes de Doper

In het eerste hoofdstuk gaat het over Johannes de Doper. In dit hoofdstuk gaat het over de doop van Johannes de Doper.

Alle vier evangeliën spreken over de doop van Johannes de Doper. Het staat in de volgende delen Matteüs 3:1:17, Lukas 3:1-22, Marcus 1:2-15 en Johannes 3:22-36.

Eerst enkele delen uit Matteüs 3.
Matteüs 3:6-7. … en ze lieten zich door hem dopen in de rivier de Jordaan, terwijl ze hun zonden beleden. Toen hij zag dat veel farizeeën en sadduceeën op zijn doop afkwamen, zei hij tegen hen: ‘Addergebroed, wie heeft jullie wijsgemaakt dat je veilig bent voor het komende oordeel? Opmerking: dopen en zonden belijden hoort bij elkaar. Het gaat er om dat je grondig schoon schip maakt.

Matteüs 3:11. Ik doop jullie met water ten teken van jullie nieuwe leven, maar na mij komt iemand die meer vermag dan ik; ik ben zelfs niet goed genoeg om zijn sandalen voor hem te dragen. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur;

Matteüs 3:13-14. Toen kwam Jezus vanuit Galilea naar de Jordaan om door Johannes gedoopt te worden. Maar Johannes probeerde hem tegen te houden met de woorden: ‘Ik zou door u gedoopt moeten worden, en dan komt u naar mij?’

Matteüs 3:16. Zodra Jezus gedoopt was en uit het water omhoogkwam, opende de hemel zich voor hem en zag hij hoe de Geest van God als een duif op hem neerdaalde.

Hier een deel van de tekst uit het evangelie van Marcus.
Marcus 1:1-9. Het begin van het evangelie van Jezus Christus, Zoon van God. Het staat geschreven bij de profeet Jesaja: ‘Let op, ik zend mijn bode voor je uit, hij zal een weg voor je banen. Luid klinkt een stem in de woestijn: “Maak de weg van de Heer gereed, maak recht zijn paden!”’ Dit gebeurde toen Johannes de Doper naar de woestijn ging en de mensen opriep zich te laten dopen en tot inkeer te komen, om zo vergeving van zonden te verkrijgen. Alle inwoners van Judea en Jeruzalem stroomden toe en lieten zich door hem dopen in de rivier de Jordaan, terwijl ze hun zonden beleden. Johannes droeg een ruwe mantel van kameelhaar met een leren gordel; hij leefde van sprinkhanen en wilde honing. Hij verkondigde: ‘Na mij komt iemand die meer vermag dan ik; ik ben zelfs niet goed genoeg om me voor hem te bukken en de riemen van zijn sandalen los te maken. Ik heb jullie gedoopt met water, maar hij zal jullie dopen met de heilige Geest.’ In die tijd kwam Jezus vanuit Nazaret, dat in Galilea ligt, naar de Jordaan om zich door Johannes te laten dopen.

Er zijn enkele terugkerende punten te noemen:
1) De eerste drie evangeliën verwijzen naar een profetie van Jesaja, die te lezen is in Jesaja 40:3. Hier wordt de bode genoemd. De Orthodox Jewish Bible (OJB) denkt dat hier het Hebreeuwse woord malachi is uitgesproken, dat is ook het woord voor engel.
2) “Maak recht de weg” is de boodschap van Johannes. De OJB neemt aan dat het woord “derech” is uitgesproken voor de weg. Na de opstanding van Jezus werden de christenen, de mensen van de weg genoemd.
3) Johannes doopt in het water van de Jordaan. Het doopwater noemden de joden uit die tijd een “mikweh mayim”, je kunt het vertalen met een verzameling water. In die tijd waren er ook zelfgemaakte mikweh’s bij de Joden.
4) Vooraf aan de doop gaat de bekering en het berouw, de teshuva in het Hebreeuws.
5) De onderdompeling, in het Engels ‘dipped himself, immersed himself, staat voor het Hebreeuwse woord tevilah.
6) Ze ontvingen genade op hun zonden. In het Hebreeuws “selichat avon”. Sorry/excuus voor je zonden. Vergeving van je zonden.
7) Dan komt Jezus bij Johannes de Doper. Johannes zegt dan: “Ik doop met water maar Hij zal jullie dopen met de Heilige Geest”. Johannes doopt Jezus. En dan is er is een stem uit de hemel, die zegt: “Dit is mijn geliefde Zoon, in hem vind ik vreugde.’

Vervolgens gaat Jezus naar de woestijn. Johannes de Doper wordt na verloop van tijd gevangen genomen. En Jezus gaat na de tijd in de woestijn naar het noorden van Israël naar Galilea om het goede nieuws te verkondigen.

Johannes de Doper zei het al: ‘Ik heb u gedoopt met water, maar Hij zal u dopen met de heilige Geest’, Marcus 1:8.

Een belangrijk deel van hoofdstuk 3 van Lucas gaat over de doop van Johannes de Doper.
Lucas 3:3. Daar ging Johannes in de omgeving van de Jordaan verkondigen dat de mensen zich moesten laten dopen en tot inkeer moesten komen, om zo vergeving van zonden te verkrijgen,

Lucas 3:7. Johannes zei tegen de mensen die massaal uitliepen om zich door hem te laten dopen: ‘Addergebroed, wie heeft jullie wijsgemaakt dat je veilig bent voor het komende oordeel?

Lucas 3:12. Er kwamen ook tollenaars om zich te laten dopen, en die vroegen hem: ‘Meester, wat moeten wij doen?’

Lucas 3:16. … maar Johannes zei tegen hen: ‘Ik doop jullie met water, maar er komt iemand die meer vermag dan ik; ik ben zelfs niet goed genoeg om de riemen van zijn sandalen los te maken. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur;

Lucas 3:21. Heel het volk liet zich dopen, en toen ook Jezus was gedoopt en hij aan het bidden was, werd de hemel geopend.

De doop maakt de innerlijke verandering zichtbaar (Lukas 3:1-18)
Je kunt door de doop niet onder het oordeel uitkomen (vers 7), je kunt alleen onder het oordeel uitkomen door anders te gaan leven. ‘Je moet ernst maken met God’, vers 8.  Hoe moet je dan gaan leven? Wees vrijgevig, vers 11. Wees eerlijk, vers 13. Gebruik geen geweld en wees tevreden, vers 14

Ook in dit verslag verwijst Johannes naar Jezus, die zal dopen in de Geest en vuur vers 16 en 17.

De doop in het evangelie van Johannes.
De beschrijving in de eerste drie evangeliën lijken erg op elkaar, het evangelie naar Johannes, geeft aanvullingen op die drie.

Een deel van het eerste hoofdstuk van het boek van Johannes gaat over Johannes de Doper. Hier de teksten.
Johannes 1:24-28. De afgevaardigden die uit de kring van de farizeeën kwamen, vroegen verder: ‘Waarom doopt u dan, als u niet de messias bent, en ook niet Elia of de profeet?’ ‘Ik doop met water,’ antwoordde Johannes. ‘Maar in uw midden is iemand die u niet kent, hij die na mij komt – ik ben het niet eens waard om de riemen van zijn sandalen los te maken.’ Dit gebeurde in Betanië, aan de overkant van de Jordaan, waar Johannes doopte.

Johannes 1:31. Ook ik wist niet wie hij was, maar ik kwam met water dopen opdat hij aan Israël geopenbaard zou worden.’

Johannes 1:33. Nog wist ik niet wie hij was, maar hij die mij gezonden heeft om met water te dopen, zei tegen mij: “Wanneer je ziet dat de Geest op iemand neerdaalt en blijft rusten, dan is dat degene die doopt met de heilige Geest.”
Opmerking: Johannes de Doper kon dus zien als op iemand de Geest neerdaalt.

Doopte Jezus ook in water?
Er zijn drie teksten, die er over gaan dat Jezus doopte. Het lijkt een navolging van wat Johannes de Doper deed.

Johannes 3:22-23. Daarna ging Jezus met zijn leerlingen naar Judea. Daar bleef hij enige tijd en hij doopte er. Johannes doopte toen ook, in Enon, dicht bij Salim, een waterrijk gebied. Daar kwamen de mensen naartoe om zich te laten dopen.
Opmerking: er waren toen twee plekken waar werd gedoopt. In de buurt van de Dode Zee door Jezus en ergens halverwege tussen het meer van Galilea en de Dode Zee door Johannes de Doper.

Johannes 3:26. Ze gingen naar Johannes en zeiden tegen hem: ‘Rabbi, de man die bij u aan de overkant van de Jordaan was, over wie u een getuigenis afgelegd hebt, is aan het dopen en iedereen gaat naar hem toe!’

Johannes 4:1-2. Toen Jezus hoorde dat aan de farizeeën verteld werd dat hij meer leerlingen maakte en er ook meer doopte dan Johannes
– Jezus doopte overigens niet zelf, zijn leerlingen deden dat –,

De positieve gevolgen van de doop van Johannes de Doper
Er zijn twee positieve soorten gevolgen van de doop van Johannes de Doper. Ze worden in onderstaand teksten genoemd.

Als je afstand neemt van je oude leven en je schoon laat wassen ontstaat vreugde en een nieuw leven.
Lucas 7:29-30. Alle mensen die dit hoorden, ook de tollenaars, brachten hulde aan God en zijn gerechtigheid: zij hadden zich immers door Johannes laten dopen. Maar de farizeeën en wetgeleerden verwierpen het plan van God: zij hadden zich immers niet door hem laten dopen.

Johannes 10:40-42. Hij ging terug naar de overkant van de Jordaan, naar de plaats waar Johannes eerder gedoopt had. Daar bleef hij. Veel mensen kwamen naar hem toe; ze zeiden: ‘Johannes heeft weliswaar geen wonderteken gedaan, maar alles wat hij over deze man gezegd heeft is waar.’ En velen kwamen daar tot geloof in hem.

Opmerking: Jezus sprak, denk ik, inhoudelijk hetzelfde als Johannes de Doper. vooral iets over de in

Was de doop van Johannes uit de hemel?
Matteüs 21:25. De doop van Johannes, vanwaar was die, uit de hemel of uit de mensen? En zij overlegden met elkaar, en zeiden: Als wij zeggen: Uit de hemel, dan zal Hij tegen ons zeggen: Waarom hebt u hem dan niet geloofd? [HSV]

Hier de overeenkomstige teksten uit de andere evangeliën:
Marcus 11:30. Doopte Johannes in opdracht van de hemel of in opdracht van mensen? Antwoord mij.’
Lucas 20:4. Doopte Johannes in opdracht van de hemel of van mensen?’

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Wat de Joden verwachtten was dat de Messias zijn bediening zou beginnen met de mensen, die hem zouden willen volgen te dopen. Maar dat doet de voorloper van de Messias al. De Messias zelf heeft een hogere bediening: Hij doopt met de Geest. Zie de paragraaf de doop in het evangelie van Johannes.

Waarom doopte Jezus ook? Dat was denk ik omdat Jezus de verbinding met Johannes de Doper wilde leggen. Wilde Jezus het werk van Johannes de Doper overnemen? Nee, zeker niet. Jezus doopte met de Geest.

Dat Jezus niet zelf doopte maar zijn leerlingen geeft ook wel inzicht. Onder water gaan, dopen kun je zelf doen, maar er is een verantwoordelijke nodig. Dat kan een leerling van Jezus zijn. En even verder staat ook nog Jezus. Als een soort eindverantwoordelijke. Zie paragraaf doopt Jezus in water.

Als je afstand neemt van je oude leven en je schoon laat wassen ontstaat vreugde en een nieuw leven. En ook geloof. Zie paragraaf over de positieve gevolgen van de doop.

De doop van Johannes’ was een begrip. Ik denk dat het antwoord is dat die doop een opdracht uit de hemel was. Hoewel het er op lijkt dat de manier van werken van Johannes de Doper zelf was, was het ook een opdracht van de hemel. Zie paragraaf of de doop uit de hemel was.

Jezus opdracht om te dopen

Matteüs 28:19. Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest,

Marcus 16:16. Wie gelooft en gedoopt is zal worden gered, maar wie niet gelooft zal worden veroordeeld.

Dit is wat Jezus tegen zijn discipelen zegt bij de Hemelvaart.
Handelingen 1:4-5. Toen hij eens bij hen was, droeg hij hun op: ‘Ga niet weg uit Jeruzalem, maar blijf daar wachten tot de belofte van de Vader, waarover jullie van mij hebben gehoord, in vervulling zal gaan. Johannes doopte met water, maar binnenkort worden jullie gedoopt met de heilige Geest.’

Bij de keus van een nieuwe twaalfde discipel vond men belangrijk dat die persoon vanaf het begin erbij was geweest.
Handelingen 1:22. … vanaf de doop door Johannes tot de dag waarop hij in de hemel werd opgenomen, samen met ons getuigen van zijn opstanding.’

En dit is uit de Pinksterpreek van de apostel Petrus.
Handelingen 2:38. Petrus antwoordde: ‘Keer u af van uw huidige leven en laat u dopen onder aanroeping van Jezus Christus om vergeving te krijgen voor uw zonden. Dan zal de heilige Geest u geschonken worden,
Handelingen 2:41. Degenen die zijn woorden aanvaardden, lieten zich dopen; op die dag breidde het aantal leerlingen zich uit met ongeveer drieduizend.

En dit was het gevolg van het werk van Filippus. Mensen werden gedoopt, maar later toen de apostelen kwamen werden ze ook gedoopt in de Geest.
Handelingen 8:12-13. Maar toen Filippus hen door zijn verkondiging van het koninkrijk van God en de naam van Jezus Christus tot geloof had gebracht, lieten ze zich dopen, mannen zowel als vrouwen. Ook Simon aanvaardde het geloof, en na zijn doop bleef hij voortdurend bij Filippus; en hij stond versteld van de tekenen en de machtige wonderen die hij zag gebeuren.
Opmerking: Simon, die hier wordt genoemd was een tovenaar. Hij werd gedoopt maar deed de apostelen daarna een oneerbaar voorstel en werd ernstig terecht gewezen.

Handelingen 8:14-17. Toen de apostelen in Jeruzalem hoorden dat de inwoners van Samaria het woord van God hadden aanvaard, stuurden ze Petrus en Johannes naar hen toe. Nadat ze waren aangekomen, baden ze dat ook de Samaritanen de heilige Geest mochten ontvangen want deze was nog op niemand van hen neergedaald; ze waren alleen gedoopt in de naam van de Heer Jezus. Na het gebed legden Petrus en Johannes hun de handen op, en zo ontvingen ze de heilige Geest.

En dit was het gevolg ander werk van Filippus.
Handelingen 8:36 en 38. Onderweg kwamen ze bij een plaats waar water was, en de eunuch zei: ‘Kijk, water! Waarom zou ik niet gedoopt kunnen worden?’ Hij liet de wagen stilhouden en beiden liepen het water in, zowel Filippus als de eunuch, waarna Filippus hem doopte.
Opmerking: in de NBV komt vers 37 niet voor.

Dit gaat over de bekering van Saulus, die de apostel Paulus zal worden. Handelingen 9:18. Meteen was het alsof er schellen van Saulus’ ogen vielen; hij kon weer zien, stond op en liet zich dopen,

Dit is uit de toespraak van de apostel Petrus bij Cornelius de Romeinse hoofdman.
Handelingen 10:37. U weet wat er in heel het Joodse land is gebeurd, hoe het begon in Galilea, hoe God, na de doop waartoe Johannes opriep,

Toen de mensen uit de volken bij Cornelius de Heilige Geest ontvingen zei Petrus dit.
Handelingen 10:47-48. ‘Wie kan nu nog weigeren deze mensen met water te dopen, nu ze net als wij de heilige Geest hebben ontvangen?’
En hij gaf opdracht hen te dopen in de naam van Jezus Christus. Daarna vroegen ze hem of hij nog enkele dagen wilde blijven.

Dit is uit de verantwoording van Petrus over het dopen van de mensen in het huis van Cornelius bij de apostelen in Jeruzalem.
Handelingen 11:16. Ik herinnerde me dat de Heer tegen ons zei: “Johannes doopte met water, maar jullie zullen gedoopt worden met de heilige Geest.”

Dit is uit de toespraak van de apostel Paulus aan de gemeente van Antiochië.
Handelingen 13:24. Voor zijn komst had Johannes het hele volk van Israël opgeroepen om zich te laten dopen en een nieuw leven te beginnen.

Paulus doopte Lydia en haar huisgenoten.
Handelingen 16:15. Nadat zij en haar huisgenoten waren gedoopt, nodigde ze ons uit met de woorden: ‘Als u ervan overtuigd bent dat ik in de Heer geloof, neem dan bij mij uw intrek.’ Ze drong er bij ons sterk op aan.

Ook degene, die Paulus in de gevangenis bewaarde en zijn hele huis werden gedoopt.
Handelingen 16:33. Hoewel het midden in de nacht was, nam hij hen mee en maakte hun wonden schoon. Meteen daarna werden hij en zijn huisgenoten gedoopt.

En dit gebeurde in de stad Korintië.
Handelingen 18:8. Crispus, een leider van de synagoge, aanvaardde echter samen met al zijn huisgenoten het geloof in de Heer, en ook veel Korintiërs die Paulus hadden gehoord gingen over tot het geloof en lieten zich dopen.

Hier gaat het over Apollos, die evangeliseerde in Efeze, maar alleen van de doop van Johannes wist.
Handelingen 18:25. Hij had onderricht gekregen in de Weg van de Heer en verkondigde geestdriftig de leer over Jezus, die hij zorgvuldig uiteenzette, ook al was hij alleen bekend met de doop zoals Johannes die had verricht.

Daar in Efeze kwam Paulus er achter dat ze alleen met de doop van Johannes waren gedoopt.
Handelingen 19:3-5. Hij vroeg: ‘Hoe zijn jullie dan gedoopt?’ ‘Met de doop van Johannes,’ antwoordden ze. Daarop zei Paulus: ‘Johannes doopte de mensen om hen een nieuw leven te laten beginnen en zei tegen hen dat ze moesten geloven in degene die na hem kwam, in Jezus.’ Toen ze dat gehoord hadden, lieten ze zich dopen in de naam van de Heer Jezus,

En hier verhaalt Paulus van zijn bekering in Damascus.
Handelingen 22:16. Wat aarzel je dan nog? Sta op, laat je dopen en je zonden wegwassen, terwijl je zijn naam aanroept.”

Beschouwingen over het dopen

In de brieven staan beschouwingen over het dopen. Hier alle teksten in de brieven, die over dopen of de doop gaan.

In deze tekst staat in de context van niet in de zonden blijven leven maar in het nieuwe leven met de Heer.
Romeinen 6:3-4. Weet u niet dat wij die gedoopt zijn in Christus Jezus, zijn gedoopt in zijn dood? We zijn door de doop in zijn dood met hem begraven om, zoals Christus door de macht van de Vader uit de dood is opgewekt, een nieuw leven te leiden.

Opmerking: hier gaat het over de doop in de dood van Jezus. Meestal veronderstellen we dat het hier over doop in water gaat. Als je in het water onder water blijft, verdrink je, dan wordt het je dood.

Men begon het belangrijk te vinden door wie je was gedoopt. Dat is niet belangrijk. Je bent in Christus gedoopt.
1 Korintiërs 1:13-17. Is Christus dan verdeeld? Is Paulus soms voor u gekruisigd? Of is het in de naam van Paulus dat u bent gedoopt? Ik dank God dat ik niemand van u – behalve dan Crispus en Gajus – heb gedoopt; niemand van u kan dus zeggen dat hij in mijn naam is gedoopt. Ja, ik heb ook nog Stefanas en zijn huisgenoten gedoopt, maar ik kan mij niet herinneren dat ik nog iemand anders heb gedoopt. Ik ben immers niet door ​Christus​ gezonden om te ​dopen, maar om te verkondigen.

En hier staat een waarschuwing, je kunt wel gedoopt zijn, maar loop de renbaan van het geloof en oefen je lichaam.
1 Korintiërs 10:1-2. Broeders en zusters, ik wil graag dat u weet dat onze voorouders allemaal door de wolk werden beschermd en allemaal door de zee trokken, dat ze zich allemaal in de naam van ​Mozes​ lieten ​dopen​ in de wolk en in de zee.

Opmerking: in vers 5 van dit hoofdstuk staat: ‘Maar in de meesten heeft God geen welgevallen gehad’ en wel staat er omdat ze ‘kwade dingen bedreven’,

Hier gaat het over de doop in de Geest, waar de doop in water wel vooraf zal zijn gegaan.
1 Korintiërs 12:13. Wij zijn allen gedoopt in één Geest en zijn daardoor één lichaam geworden, wij zijn allen van één Geest doordrenkt, of we nu Joden of Grieken zijn, of we nu slaven of vrije mensen zijn.

Het gaat hier om een gebruik, die bij ons niet bekend is. Voor de doden laten dopen.
1 Korintiërs 15:29. Wat denken zij die zich voor de doden laten dopen te bereiken? Als de doden toch niet worden opgewekt, waarom zouden zij zich dan voor hen laten dopen?

Opmerking: dit is op basis van mijn kerkelijke overtuiging een onbegrijpelijke tekst.

Hier legt de nadruk dat we in Christus gedoopt zijn. De doop in water zal daar een rol in hebben gespeeld. Let op de relatie met geloof en diversiteit.
Galaten 3:26-28. Want gij zijt allen zonen van God, door het geloof, in Christus Jezus. Want gij allen, die in Christus gedoopt zijt, hebt u met Christus bekleed. Hierbij is geen sprake van Jood of Griek, van slaaf of vrije, van mannelijk en vrouwelijk: gij allen zijt immers één in Christus Jezus. [HSV]

Ook in dit deel van de brief is het thema eenheid.
Efeziërs 4:3-5. Span u in om door de samenbindende kracht van de ​vrede​ de eenheid te bewaren die de Geest u geeft: één lichaam en één geest, zoals u één hoop hebt op grond van uw roeping, één ​Heer, één geloof, één doop, één God en Vader van allen, die boven allen, door allen en in allen is.

Opmerking: één doop lijkt mij te gaan over één visie over de doop. En inderdaad iedere christen hecht waarde aan de doop. En ook dat het een beeld van bekering is van zonden en van een opstaan in een nieuw leven. De vormen zijn nog wel verschillend. Dat we elkaar uitsluiten vanwege een bepaalde vorm. Dat is nog een gebrek aan eenheid.

Dit lijkt mij op de doop in water te duiden.
Kolossenzen 2:12. Toen u gedoopt werd bent u immers met hem begraven, en met hem bent u ook tot leven gewekt, omdat u gelooft in de kracht van God die hem uit de dood heeft opgewekt.

En deze tekst gaat zeker om de doop in water en ook trouwens op het gevolg daar van.
1 Petrus 3:20-21. In de ark (van Noach) werden slechts enkele mensen, acht in totaal, van de watervloed gered, en dat water is een voorafbeelding van het water van de doop, waardoor u nu wordt gered. De doop wast niet het vuil van uw lichaam, het is een vraag aan God om een zuiver geweten. Hierom kunt u vragen dankzij de opstanding van ​Jezus​ ​Christus.

Hier gaat het om een leer van dopen, in het meervoud.
Hebreeën 6:1-2. We moeten de eerste beginselen van de leer over ​Christus​ hier toch maar laten rusten en ons richten op wat voor volwassenen bedoeld is. We willen niet nog eens het fundament leggen en spreken over het zich afkeren van daden die tot de dood leiden, over het geloof in God, de leer over het dopen en de handoplegging, en over de opstanding van de doden en het laatste oordeel.

Hier gaat het om de doop, het dopen zoals dat in de tempel gebeurde. De NBV vertaling maakt het apart door het ‘rituele wassingen’ te noemen, maar er staat gewoon zelfstandig naamwoord ‘dopen’.
Hebreeën 9:10. … er worden daar (in de tempel in Jeruzalem die er toen nog was) gaven en offers gebracht die het geweten van degenen die ze opdragen niet tot volmaakte zuiverheid kunnen brengen; het gaat alleen om voedsel, drank en rituele wassingen, om bepalingen over uiterlijkheden die slechts gelden tot aan de nieuwe orde.

Opmerking: de HSV vertaalt met ‘verschillende wassingen’. Het woord ‘verschillende’ mist in de NBV vertaling. Hier blijkt wel uit dat de wassingen in de tempel eenzelfde beeld zijn als het dopen, de dopingen, ik weet niet of dat een Nederlands woord is, in het Nieuwe Testament.

Dit gaat niet over de doop in water. Het werkwoord dat hier in het Grieks staat is bapto, dat dippen, indompelen betekent.
Openbaring 19:13. En Hij was bekleed met een in bloed gedoopt bovenkleed, en Zijn Naam luidt: Het Woord van God. [HSV]

Wassen en wassingen.

Hier twee teksten waar het werkwoord dopen in voorkomt. Voor handen wassen staat het Griekse G3538 nipto, een woord dat in het Nieuwe Testament zes keer voorkomt. Het gaat dan om water over je handen leten gaan.

Als het gaat hieronder om zich ‘helemaal wassen’ gaat het om onderdompeling in een bad. Ook wat hier ‘schoonspoelen’ heet gaat het om het zelfstandig naamwoord onderdompeling.

Marcus 7:1-4. Ook de farizeeën en enkele van de schriftgeleerden die uit Jeruzalem waren gekomen, hielden zich in zijn nabijheid op. En toen ze zagen dat sommige leerlingen brood aten met onreine handen, dat wil zeggen, met ongewassen handen (de farizeeën en alle andere Joden eten namelijk pas als ze hun handen gewassen hebben, omdat ze zich aan de traditie van hun voorouders houden, en als ze van de markt komen, eten ze pas als ze zich helemaal gewassen hebben, en er zijn nog allerlei andere tradities waaraan ze zich houden, zoals het schoonspoelen van bekers en kruiken en ketels.

Marcus 7:8. Want terwijl u het gebod van God nalaat, houdt u zich aan de overlevering van de mensen, zoals het wassen van kannen en bekers; en veel andere dergelijke dingen doet u. [HSV]
Opmerking: hier gaat het om onderdompeling van kannen en bekers.

Lucas 11:38. Toen de farizeeër dat zag, verwonderde hij zich erover dat hij zich niet eerst gewassen had voor de maaltijd.

Hier de twee teksten met het zelfstandig naamwoord wassingen of bad, badwater gaan en die ene tekst van de vijf die over het werkwoord wassen gaat.

Efeziërs 5:25-27. Mannen, hebt uw vrouw lief, evenals ​Christus​ zijn ​gemeente​ heeft liefgehad en Zich voor haar overgegeven heeft, om haar te ​heiligen, haar reinigende door het waterbad met het woord, en zo zelf de ​gemeente​ voor Zich te plaatsen, stralend, zonder vlek of rimpel of iets dergelijks, zó dat zij ​heilig​ is en onbesmet. [NBG]

In de KJV: That he might sanctify and cleanse it with the washing of water by the word [KJV]

Titus 3:4-5. Maar toen zijn de goedheid en mensenliefde van God, onze redder, openbaar geworden en heeft hij ons gered, niet vanwege onze rechtvaardige daden, maar uit ​barmhartigheid. Hij heeft ons gered door het bad van de wedergeboorte en de vernieuwende kracht van de ​heilige​ Geest.

In de KJV: Not by works of righteousness which we have done, but according to his mercy he saved us, by the washing of regeneration, and renewing of the Holy Ghost.

Hebreeën 10:21-22. We hebben nu een ​hogepriester​ die dienstdoet in het huis van God; laten we God dan naderen met een oprecht ​hart​ en een vast geloof, nu ons ​hart​ gereinigd is, wij van een slecht geweten bevrijd zijn en ons lichaam met zuiver water is gewassen.

Het dopen als beeld van iets

Daar komt nog bij de doop of het dopen ook op allerlei manieren als beeld wordt gebruikt in het Nieuwe Testament. Zoals de doop in één lichaam, 1 Korintiërs 12:13, de doop in Christus, Galaten 3:27, de doop in de dood van Christus, Romeinen 6:3-4, Kolossenzen 2:12 en de doop in Mozes in de wolk en in de zee, 1 Korintiërs 10:2. Hebreeën 6:2 spreekt daarom ook van een leer van dopen. En verder lieten mensen zich ook dopen voor de doden, een gebruik dat bij ons onbekend is, 1 Korintiërs 15:29.

Dit zegt Jezus als de moeder van twee discipelen van Jezus komt vragen om de belangrijkste plaatsen voor haar zonen.
Matteüs 20:22-23. Maar Jezus antwoordde en zei: U weet niet wat u vraagt; kunt u de drinkbeker drinken die Ik drinken zal, en met de doop gedoopt worden waarmee Ik gedoopt word? Zij zeiden tegen Hem: Dat kunnen wij. En Hij zei tegen hen: Mijn drinkbeker zult u wel drinken, en met de doop waarmee Ik gedoopt word, zult u gedoopt worden; maar het zitten aan Mijn rechter- en aan Mijn linkerhand is niet aan Mij om te geven, maar het zal gegeven worden aan hen voor wie het bestemd is door Mijn Vader. [HSV]
Opmerking: zowel de NBV als de NBG laten ‘het dopen’ weg. Jezus legt niet voor niets een relatie met het dopen in water. Je kunt ook worden ondergedompeld in een moeilijk proces.

Ook in het boek van Marcus komt deze gebeurtenis voor.

Marcus 10:38-39. Maar Jezus zei tegen hen: ‘Jullie weten niet wat je vraagt. Kunnen jullie de beker drinken die ik moet drinken of de doop ondergaan die ik moet ondergaan?’ ‘Ja, dat kunnen wij,’ antwoordden ze. Toen zei Jezus tegen hen: ‘Jullie zullen de beker drinken die ik zal drinken en de doop ondergaan die ik zal ondergaan,

Lucas 12:50. Ik moet een doop ondergaan, en ik word hevig gekweld zolang die niet volbracht is.

Bij het afscheid van Jezus gaat het ook twee keer over dippen, het Griekse woord embapto. Het gebruik van dit woord geeft ook al aan dat het andere woord baptizo wel echt onderdompelen betekent.

Matteüs 26:23. Hij antwoordde: ‘Hij die samen met mij zijn brood in de kom doopte, die zal mij uitleveren.
Opmerking: Hier staat het woord embapto G1686. zie ook

Marcus 14:20. Maar Hij antwoordde hun: Het is een van de twaalf, die met Mij in de schotel indoopt.

Hier wordt het Griekse woord bapto gebruikt, dat ook indompelen, dippen betekent.
Johannes 13:26. ‘Degene aan wie ik het stuk brood geef dat ik nu in de schaal doop,’ zei Jezus. Hij doopte een stuk brood in de schaal en gaf het aan Judas, de zoon van Simon Iskariot.

Hier staat in de NBV vertaling wel dopen, maar in het Grieks staat een woord dat ‘vullen met’ betekent.
Matteüs 27:48. Meteen kwam er uit hun midden iemand toegesneld die een spons pakte en in zure wijn doopte. Hij stak de spons op een stok en probeerde hem te laten drinken.

Samenvatting Nieuwe Testament

En dat is veel meer dan dat er in het Oude Testament over wordt gesproken, alleen het werkwoord dopen kom je daar 16 keer tegen.

Ik moest denken aan de voetwassing van Jezus. Petrus protesteerde maar kreeg de betekenis in de gaten en wilde helemaal worden ‘gewassen’ door Jezus. Dat was dus de doop?

Bij de doop in water staat het water niet centraal, maar staat Jezus, of de Vader, de Zoon en de Heilige Geest centraal. Het onderdompelen in water is het zichtbare beeld van de onderdompeling in Jezus of in de Vader, de Zoon of de Heilige Geest.

In de tekst in Romeinen gaat het om de verbondenheid met Jezus, daar zal de doop in water een rol hebben gespeeld. Dat lijkt ook te zijn in 1 Korintiërs 1. Als het over Crispus en Gajus gaat, dan verwijst dat meer naar de handeling.

In Romeinen 6 en Kolossenzen 2 wordt die verbondenheid met Jezus benadruk door het beeld dat we met hem zijn begraven en met hem opgewekt.

1 Korintiërs 10 geeft het beeld van de doop van het volk Israël, die door de zee trokken. De doop was zowel in het water als in de wolk. Wolk staat voor de aanwezigheid van God. En ze deden dat in de naam van Mozes.

Bij 1 Korintiërs 12 gaat het over de doop in de Geest. De doop in water zal daar een rol bij hebben kunnen gespeeld.

In 1 Korintiërs 15 gaat het over het gebruik van het dopen voor de doden. Door ons beeld dat het oordeel definitief is als we sterven begrijpen we dat niet meer.

Door de doop in water in verbondenheid met Jezus zijn we één met Hem en één met elkaar. Galaten 3:27 en Efeziërs 4.

Er wordt ook verwezen naar Noach in de ark. Hij en zijn gezin werd door de ark gered zoals dat bij ons door het water van de doop gaat. 1 Petrus 3.

De doop is niet het afleggen van lichamelijke onreinheid, maar een gebed om een goed geweten te krijgen. 1 Petrus 3:21.

Hoe zou de leer van de onderdompelingen zijn geweest? Zou nog wel een hele Joodse insteek kunnen zijn geweest. Hebreeën 6.

Je zou van onze doop in water ook kunnen zeggen dat het een rituele wassing is. Hebreeën 9.

Het woord van God wast ons schoon, is als een rituele wassing.
Efeziërs 5:26.

Andere bronnen

De doop in water bij John G. Lake.

Er is natuurlijk al heel wat geschreven en gezegd over de doop in water. Wat ik tot nu toe niet of nauwelijks ben tegengekomen is dat het Oude Testament daarbij de basis was. Dat doet John G. Lake wel. En dat vind ik geweldig omdat alle onderwerpen die ik bestudeerde altijd hun basis in het Oude Testament hadden.

John G. Lake brengt in zijn publicaties de ontwikkeling van de besnijdenis naar voren. Die ontwikkeling was dat de besnijdenis vooral een zaak van het hart werd.

Jeremia 4:4. Laat je besnijden voor de HEER, ontdoe je van de voorhuid van je hart, inwoners van Juda en Jeruzalem. Anders slaat zijn toorn uit als een vuur, een brand die niet te blussen is, vanwege jullie kwalijke praktijken.

Deuteronomium 10:16. Besnijd daarom uw hart en wees niet langer halsstarrig (zie ook de omliggende verzen).

Verder ziet hij ook de lijn van de reiniging van de priesters en de Levieten van het Oude Verbond.

Exodus 40:12-13. Laat dan Aäron en zijn zonen naar de ingang van de ontmoetingstent komen en reinig hen met water. Trek Aäron de heilige kleding aan en zalf hem; zo heilig je hem om mij als priester te dienen.

Numeri 8:6-7. Zonder de Levieten van de overige Israëlieten af en reinig hen. Je moet hen besprenkelen met reinigingswater, en vervolgens moeten ze hun hele lichaam scheren en hun kleren wassen. Daarna zijn ze rein.

Johannes de Doper brengt die twee ontwikkelingen bij elkaar. Voor de doop bij Johannes waren dan ook twee dingen nodig:
– verandering van je hart, anders kon je onverrichter zake weer terug naar Jeruzalem.
– je laten wassen in het water.
Dus eerst complete verandering van je hart, dan de doop.

John G. Lake komt nog met een ander opmerkelijk punt. Johannes doopte in (de naam van) de Vader. Daarna, na de opstanding van Jezus, kwam de doop in Jezus en de doop in de Geest erbij. John G. Lake spreekt ervan dat de mensen drie keer werden ondergedompeld. Hij spreek van immersion (doordringen, verzadigen met) namelijk:
1. In de Vader.
2. In Jezus.
3. In de Geest.

In de Sint Janskerk laten ze inderdaad nog wel drie keer een handvol water over de hoofden gaan, maar in evangelische kringen dopen ze toch maar één keer onder? John G. Lake beweert dat Paus Gregorius in de achtste eeuw dat pas heeft veranderd van drie keer naar één keer.

Ook in het doopformulier, zie hieronder komt die aparte aandacht voor de Vader, Zoon en Geest nog wel naar voren. Tot nu toe was mij dat grote verschil ontgaan.

Wat de kerken leren over de doop.

In veel kerken leest de predikant voorafgaand aan de doop een formulier. Dat heeft de bedoeling over de doop te onderwijzen.

Hieronder de volledige tekst van het klassieke doopformulier. Na het eerste deel is er een tweede deel dat de predikant, na de doop, als gebed uitspreekt. De titel van het formulier is: “Formulier om de Heiligen Doop te bedienen aan de kleine kinderen der gelovigen”.

1^ste deel van de tekst (onderwijs):
De hoofdsom van de leer des Heiligen Doops is in deze drie stukken begrepen: Eerstelijk, dat wij met onze kinderen in zonden ontvangen en geboren en daarom kinderen des toorns zijn, zodat wij in het rijk Gods niet kunnen komen, tenzij wij van nieuws geboren worden.

Dit leert ons de ondergang en besprenging met het water, waardoor ons de onreinigheid onzer zielen wordt aangewezen; opdat wij vermaand worden, een mishagen aan onszelf te hebben, ons voor God te verootmoedigen, en onze reinigmaking en zaligheid buiten onszelf te zoeken.

Ten tweede, betuigt en verzegelt ons de Heilige Doop de afwassing der zonden door Jezus Christus. Daarom worden wij gedoopt in den naam des Vaders, en des Zoons, en des Heiligen Geestes. Want als wij gedoopt worden in den naam des Vaders, zo betuigt en verzegelt ons God de Vader, dat Hij met ons een eeuwig verbond der genade opricht, ons tot zijn kinderen en erfgenamen aanneemt, en daarom van alle goed ons verzorgen, en alle kwaad van ons weren, of ten onzen beste keren wil. En als wij in den naam des Zoons gedoopt worden, zo verzegelt ons de Zoon, dat Hij ons wast in zijn bloed van al onze zonden, ons in de gemeenschap zijns doods en zijner wederopstanding inlijvende, alzo dat wij van al onze zonden bevrijd, en rechtvaardig voor God gerekend worden. Desgelijks als wij gedoopt worden in den naam des Heiligen Geestes, zo verzekert ons de Heilige Geest door dit heilig Sacrament, dat Hij in ons wonen, en ons tot lidmaten van Christus heiligen wil, ons toeeigenende hetgeen wij in Christus hebben, namelijk, de afwassing onzer zonden, en de dagelijkse vernieuwing onzes levens, totdat wij eindelijk onder de gemeente der uitverkorenen in het eeuwige leven onbevlekt zullen gesteld worden.

Ten derde, overmits in alle verbonden twee delen begrepen zijn, zo worden wij ook weder van God door den Doop vermaand en verplicht tot een nieuwe gehoorzaamheid, namelijk, dat wij dezen enigen God, Vader, Zoon en Heiligen Geest, aanhangen, betrouwen en liefhebben van ganser harte, van ganser ziele, van ganse gemoede en met alle krachten, de wereld verlaten, onze oude natuur doden, en in een nieuw godzalig leven wandelen. En als wij somtijds uit zwakheid in zonden vallen, zo moeten wij aan Gods genade niet vertwijfelen, noch in de zonde blijven liggen, overmits de Doop een zegel en ontwijfelbaar getuigenis is, dat wij een eeuwig verbond der genade met God hebben. 

En hoewel onze kinderen deze dingen niet verstaan, zo mag men ze nochtans daarom van den Doop niet uitsluiten, aangezien zij ook zonder hun weten der verdoemenis in Adam deelachtig zijn, en alzo ook weder in Christus tot genade aangenomen worden; gelijk God spreekt tot Abraham, den Vader aller gelovigen, en overzulks mede tot ons en onze kinderen, zeggende, Gen. 17:7: Ik zal mijn verbond oprichten tussen Mij en tussen u, en tussen uw zaad na u in hun geslachten, tot een eeuwig verbond, om u te zijn tot een God, en uwen zade na u. Dit betuigt ook Petrus, Hand. 2:39, met de woorden: Want u komt de belofte toe, en uw kinderen, en allen die daar verre zijn, zovelen als er de Heere onze God toe roepen zal. Daarom heeft God voormaals bevolen hen te besnijden, hetwelk een zegel des verbonds en der gerechtigheid des geloofs was; gelijk ook Christus hen omhelsd, de handen opgelegd en gezegend heeft; Mark. 10:16.

Dewijl dan nu de Doop in de plaats der Besnijdenis gekomen is, zo zal men de jonge kinderen, als erfgenamen van het rijk Gods en van zij verbond, dopen; en de ouders zullen gehouden zijn hun kinderen, in het opwassen hiervan breder te onderwijzen.

Opdat wij dan deze heilige ordening Gods, tot zijn eer, tot onzen troost en tot stichting der gemeente uitrichten mogen, zo laat ons zijn heiligen naam aldus aanroepen: O almachtige, eeuwige God: Gij die naar uw streng oordeel de ongelovige en onboetvaardige wereld met den zondvloed gestraft hebt, en den gelovigen Noach, zijn acht zielen, uit uw grote barmhartigheid behouden en bewaard; Gij, die den verstokten Farao met al zijn volk in de Rode Zee verdronken hebt, en uw volk Israël droogvoets daardoor geleid, door hetwelke de Doop beduid werd; wij bidden U, bij uw grondeloze barmhartigheid, dat Gij deze kinderen genadiglijk wilt aanzien, en door uw Heiligen Geest uw Zoon Jezus Christus inlijven; opdat zij met Hem in zijn dood begraven worden, en met Hem mogen opstaan in een nieuw leven; opdat zij hun kruis, Hem dagelijks navolgende, vrolijk dragen mogen, Hem aanhangende met waarachtig geloof, vaste hoop en vurige liefde; opdat zij dit leven (hetwelk toch niet anders is dan een gestadige dood) om uwentwil, getroost, verlaten, en ten laatsten dage voor den rechterstoel van Christus, uw Zoon, zonder verschrikken mogen verschijnen, door Hem, onzen Heere Jezus Christus, uw Zoon, die met U en de Heiligen Geest, één enig God, leeft en regeert in eeuwigheid. Amen.

Vermaning aan de Ouders, en die mede ten Doop komen. Geliefden in den Heere Christus, gij hebt gehoord, dat de Doop een ordening Gods is, om ons en ons zaad zijn verbond te verzegelen; daarom moeten wij hem tot dat einde, en niet uit gewoonte of bijgelovigheid gebruiken. Opdat het dan openbaar worde, dat gij alzo gezind zijt, zult gij van uwentwege hierop ongeveinsdelijk antwoorden:

Eerstelijk, hoewel onze kinderen in zonden ontvangen en geboren zijn, en daarom aan allerhande ellendigheid, ja, aan de verdoemenis zelf onderworpen, of gij niet bekent, dat zij in Christus geheiligd zijn, en daarom als lidmaten zijner gemeente, behoren gedoopt te wezen?

Ten andere, of gij de leer, die in het Oude en Nieuwe Testament, en in de Artikelen des Christelijken geloofs begrepen is, en in de Christelijke Kerk alhier geleerd wordt, niet bekent, de waarachtige en volkomen leer der zaligheid te wezen?

Ten derde, of gij niet belooft en u voorneemt, deze kinderen, als zij tot hun verstand zullen gekomen zijn, waarvan gij vader (moeder) of getuige zijt, in de voorzeide leer naar uw vermogen te onderwijzen, of te doen (en te helpen) onderwijzen?
Antwoord: Ja

Daarna bij het dopen spreekt de Dienaar des Goddelijken Woords aldus:
N. Ik doop u in den naam des Vaders en des Zoons, en des Heiligen Geestes

2^de deel van de tekst (dankzegging).
Almachtige, barmhartige God en Vader, wij danken en loven U, dat Gij ons en onze kinderen, door het bloed van uw lieven Zoon Jezus Christus, al onze zonden vergeven, en ons door uw Heiligen Geest tot lidmaten van uw eniggeboren Zoon, en alzo tot uw kinderen aangenomen hebt, en ons dit met den Heiligen Doop bezegelt en bekrachtigt. Wij bidden U ook, door Hem uw lieven Zoon, dat Gij deze gedoopte kinderen met uw Heiligen Geest altijd wilt regeren, opdat zij christelijke en godzalig opgevoed worden, en in den Heere Jezus Christus wassen en toenemen; opdat zij uw Vaderlijke goedheid en barmhartigheid, die Gij hun en ons allen bewezen hebt, mogen bekennen, en in alle gerechtigheid, onder onzen enigen Leraar, Koning en Hogepriester, Jezus Christus, leven, en vromelijk tegen de zonde, den duivel en zijn ganse rijk strijden en overwinnen mogen, om U, en uw Zoon Jezus Christus, mitsgaders den Heiligen Geest, den enigen en waarachtigen God, eeuwiglijk te loven en te prijzen. Amen. (tot zover de tekst van het formulier)

John G. Lake had mij op het spoor gezet en inderdaad het staat ook in dit oude kerkelijke document: Als wij gedoopt worden in de Naam van de Vader, betuigt en verzegelt God de Vader ons, dat Hij met ons een eeuwig verbond der genade opricht, ons tot Zijn kinderen en erfgenamen aanneemt, en daarom met alle goed ons verzorgen en alle kwaad van ons weren of ons ten beste keren wil.

En als wij in de Naam van de Zoon gedoopt worden, verzegelt ons de Zoon, dat Hij ons wast in Zijn bloed van al onze zonden en ons in de gemeenschap van Zijn dood en opstanding inlijft, zodat wij van onze zonden bevrijd en rechtvaardig voor God gerekend worden.

Als wij gedoopt worden in de Naam van de Heilige Geest, verzekert Hij ons, dat Hij in ons wonen en ons tot leden van Christus heiligen wil.

Het lijkt mij dat de beleving van de doop nog een stuk inniger kan zijn:
– in de Vader: genieten van zijn gunst, heil, kracht, autoriteit
– in de Zoon: onderwijs, genezing en bevrijding, ons vriendschap met Hem
– in de Geest: Christus in ons, vuur, shalom, een brandend hart.

De doop in de geschiedenis van de kerk

Het is een beetje onzeker en ook een strijdpunt wanneer de kerk met de kinderdoop begonnen is. Het enige bewijsmiddel dat de kinderdoop reeds in de Bijbel wordt genoemd, is de geschiedenis van de gevangenbewaarder in Filippi, die met zijn gehele huis werd gedoopt.

De veronderstelling is dat de gevangenbewaarder met vrouw, zuigelingen en jonge kinderen bij de gevangenis hoorden. Een veronderstelling die door anderen wordt tegengesproken. Een Romeinse gevangenbewaarder hoorde zeker niet getrouwd te zijn en ook geen kinderen te hebben. Zijn huis bestond uit bedienden, soldaten en wellicht andere leidinggevenden.

In de begintijd bestond de kerk voor een groot deel uit joodse mensen. Die zullen hun kinderen hebben laten besnijden. Zeker zal een rol hebben gespeeld, dat de mensen uit de volken een vergelijkbare handeling wilden voor hun kinderen.

In de geschiedenis heeft de kerk de doop als dwangmiddel gebruikt om mensen in het systeem van de kerk onder te brengen. Veel joodse mensen en anderen hebben door hun weigering geleden en ook wel het met de dood moeten bekopen.

De Rooms Katholieke en Protestantse kerken spreken over de kinderdoop. De doop wordt uitgevoerd vanwege het geloof van de ouders. In sommige kerken wordt de ouders gevraagd een brief te schrijven waarom ze hun kind willen laten dopen. Eventueel worden ook volwassenen gedoopt als zij tot geloof komen. De kerken doen de doop door wat water over de dopeling te besprenkelen. In de praktijk is dat een handvol water. Wat ik zie is eenmaal in de naam van de Vader, eenmaal in de naam van de Zoon en eenmaal in de naam van de Heilige Geest zo’n handvol water over de baby laten gaan. Over de dopeling wordt een zegen uitgesproken.

Er wordt nogal eens gezegd dat de doop in plaats van de besnijdenis is gekomen. In het begin, toen er nog veel joodse mensen in de kerk waren zal het vooral naast de besnijdenis hebben plaatsgevonden.

Zij zeggen dat je moet dopen omdat ook aan de kinderen de belofte toekomt. Men noemt dan de belofte van de Heilige Geest. Inderdaad geldt die belofte als je laat invoegen in het volk Israël.

Ook zegt men: “Je maakt je doop compleet door later in de kerk belijdenis van je geloof af te leggen”. Natuurlijk maak je door getuige te zijn een vervolg op je doop. Maar er is natuurlijk nog veel meer. Het is de bedoeling dat we een nieuwe mens worden, vol van de Geest.

Kwesties m.b.t. de doop

Er zijn bij de huidige dooppraktijk wel twee vreemde zaken over het taalgebruik. Ten eerste praten we over dopen, maar in de traditionele kerken doet men in de praktijk het besprenkelen. Een snedige Messias belijdende jood zei eens: “Het enige wat in de kerk wordt gedoopt is de hand van de dominee”. Normaliter kun je zoiets zeggen als: Je doopt een kwast in de verf en met de kwast strijk je de verf op het kozijn. Maar in de kerken wordt gezegd: “Ik doop je met water”. Dat klopt taalkundig niet. Je doopt in en niet met.

Nu heeft besprenkelen zeker ook een geestelijke waarde. De bijbel spreekt afhankelijk van de situatie over besprenkelen met water, met bloed of met zalfolie. Zie artikel Geestelijke inhoud van Besprenkelen.

Het tweede vreemde in het taalgebruik is dat we spreken over dopen van kinderen of kleine kinderen, maar wat in de praktijk wordt gedaan is het dopen van zuigelingen. Kinderen zijn zich bewust van hun doop, zuigelingen niet.

In het algemeen kun je zeggen, als er ergens sprake is verhullend taalgebruik, dan heeft dat meestal een doel. En dat doel is meestal dat er iets verborgen moet worden. De waarheid mag niet naar voren komen. Zo’n situatie als deze leidt meestal ook tot strijd. Strijd tussen degenen, die ‘de ware weg’ willen bewandelen en anderen, die een andere ‘ware weg’ willen. In vroeger eeuwen heeft deze strijd zelfs geleid tot moord en doodslag. Wat er precies is te verhullen is mij niet duidelijk.

Het is een gebruik om de tocht door de Zee van het volk Israël in de tijd van Mozes te zien als een beeld van de waterdoop. Deze tocht door de Zee is het grote voorbeeld van bevrijding. Mozes leidde het volk door een zee. Hoe? Dat kon doordat het water wegging en als een muur naast het pad stond. Een groot wonder. Het volk werd bevrijd van de vijandige heerser, van vijandige goden en van een nare cultuur waarin veel ellende voorkwam.

De normale volgorde is eerst bekeren en dan dopen, zie Handelingen 2:38. Bekeert u en een ieder van u late zich dopen. En in Marcus 16:16. Wie gelooft en zich laat dopen, zal behouden worden.

De waterdoop is geen vervolg op de besnijdenis. De besnijdenis van het eerste verbond wordt in het nieuwe verbond de besnijdenis van het hart genoemd. Dat staat in Romeinen 2:2, ‘de (ware) besnijdenis is die van het hart, naar de Geest, niet naar de letter’. NBG vertaling. In de NBV staat het wat uitgebreider: ‘Jood is men door zijn innerlijk, en de besnijdenis is een innerlijke besnijdenis. Het is het werk van de Geest, niet een voorschrift uit de wet, dus wie innerlijk een Jood is, ontvangt geen lof van mensen maar van God’.

De waterdoop heeft lijnen met de wassingen waarbij voorwerpen en wellicht ook mensen werden ondergedompeld zoals in de torah wordt voorgeschreven.

Muziek en beeldende kunst.

Oh Happy Day! when Jesus washed my sins away! https://www.youtube.com/watch?v=WN3ayYpA7RA

Nothing but the blood of Jesus: https://www.youtube.com/watch?v=BYjhGeAIG6k

Zie plaatje van de doop op Joods Christelijke wijze.

Overwegingen

De NBG vertaalt in het Nieuwe Testament het Griekse woord voor dopen soms met wassen. Dat geeft te denken. Het wassen in het Oude Testament kan ook een vorm van dopen is. Als dit zo is en waarom niet, dan is het dopen van Johannes de Doper niet iets nieuws maar is het gewoon het wassen dat al in de Wet van Mozes werd geïntroduceerd.

De doop in water is één van de bekende handelingen die we in de kerk doen. Iedere kerk of christelijke gemeente doet dat wel. De praktijk is alleen wel erg verschillend. Net geboren kinderen, of volwassendoop. Het wordt gedaan op het geloof van de ouders of op het persoonlijke geloof. Het dopen gebeurt door onderdompelen in water of door het besprenkelen met water. Is het één goed en het ander fout of is er ruimte om op eigen manier invulling te geven aan het dopen?

Samenvatting

De doop in water komt veel meer voor in het Nieuwe Testament, dan in het Oude Testament.

De doop van het Nieuwe Testament komt voort uit het Oude Testament. In het Oude Testament deed met aan wassen en was er een wasbekken bij de tempel. Er werd ook besprenkeld o.a. met water. Het was eerst vooral een zaak voor de priesters. Daarna werd het gebruik breder. Er kwamen her en der baden. De rabbi’s bepaalden minimale afmetingen zowel voor baden als voor open water.  Er zat dus een zekere ontwikkeling in.

Daarom heel opvallend dat Jezus zich liet dopen in zo’n joodse mikwe mayim was een sanctionering van een gegroeide praktijk. Wij als mensen mogen best voortbouwen op wat onze Schepper voor ons heeft bedacht en gemaakt.

De doop van Jezus was ook een bevestiging van het werk en de praktijk van Johannes de Doper. Johannes zette de doop op de kaart voor Israël en later voor de gemeente van Christus uit de volken, die zich in Israël hadden ingelijfd.

De doop in water is dan ook wel voor één van de belangrijkste dingen in het leven van een mens namelijk voor de bekering en de vergeving van zonden. Niet alleen de beperkte opvatting, die in kerken leeft namelijk om later in de hemel te komen. Maar juist ook om je leven hier te veranderen zodat de Geest in je kunt wonen. Daardoor is geestelijke, psychische en lichamelijk gezondheid mogelijk.  En daar weer door is voorspoed in je leven mogelijk, zoals je dat kunt lezen in Deuteronomium 28.

Hoewel er meer voorziening van God zijn om je te bevrijden van de zonden, kun je als gelovige de doop in water niet overslaan. Daarvoor is die te nadrukkelijk door de Heer aangeprezen.

De waterdoop is een handeling met een kracht in de geestelijke wereld. Doordat je gehoorzaam bent en door de belofte van bevrijding die God aan de doop verbind. Als we dit doen in gehoorzaamheid aan wat Jezus zegt is dat een daad in het Koninkrijk van God en daarmee ook een nederlaag van het rijk van de duisternis.

Je kunt je laten dopen als een sluitstuk van een heel bekeringsproces van misschien wel maanden of jaren. Of je kunt dat doen op het moment dat je een radicaal besluit neemt om met alles wat niet van God is te breken en een nieuw leven te beginnen. En mocht je later nog weer een keer onder water willen gaan voor een nieuwe stap in je groei naar geestelijke volwassenheid. Dan denk ik dat de hemel blij is als je dat doet. Bedenk wel, wie je het vertelt om niet onnodige rumoer te veroorzaken.