Op allerlei plekken in de Bijbel is er de verwijzing soms als waarschuwing naar een dag waarop onrecht zal veranderen in recht. De Bijbel spreekt dan van een bepaalde dag waarop dat zal gebeuren.

Die dag heeft verschillende namen in de Bijbel, de grote dag, de dag van de Heer, de dag van het oordeel, de dag van de wraak, de dag van de mens en ook cryptisch die dag.

Hieronder aandacht voor teksten uit de Bijbel over al deze ‘dag’ uitdrukkingen en dan vooral of en zo ja wat ze zeggen over de toekomst.

Als titel voor deze studie heb ik gekozen voor ‘de grote dag’, een goede titel zou ook kunnen zijn de dag van de beoordeling.

Studievragen

Wat zegt de Bijbel over wat er op die grote dag, of welke naam, die ook heeft, zal gebeuren.

Wat betekent het voor ons leven dat we weten dat die dag er aan komt. Hoe kun je je als persoon en als groep op die dag voorbereiden?

De grote dag

De uitdrukking ‘de grote dag’ komt enkele keren voor in de Bijbel. Hier de gegevens van de woorden die het Hebreeuws en het Grieks daarvoor gebruikt.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	יוֹם yowm	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H3117	Dag Komt 2.287 keer voor in 1.931 verzen. KJV: day (2,008x), time (64x), chronicles (with H1697) (37x), daily (44x), ever (18x), year (14x), continually (10x), when (10x), as (10x), while (8x), full (8x), always (4x), whole (4x), alway (4x), miscellaneous (44x).
2	גָּדוֹל gadowl	Bijvoeglijk naamwoord (ook als zelfst. naamw.)	H1419	Groot. Komt 529 keer voor en 499 verzen. KJV: great (397x), high (22x), greater (19x), loud (9x), greatest (9x), elder (8x), great man (8x), mighty (7x), eldest (6x), miscellaneous (44x).
3	ἡμέρα hēmera	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G2250 SB2040	Dag Komt 389 keer voor in 366 verzen. KJV: day (355x), daily (with G2596) (15x), time (3x), not translated (2x), miscellaneous (14x).
4	μέγας megas	Bijvoeglijk naamwoord	G3173	Groot Komt 195 keer voor in 185 verzen. KJV: great (150x), loud (33x), miscellaneous (12x).

Er zijn zowel in het Hebreeuws als het Grieks slechts twee woorden om die combinatie van grote dag aan te geven. Hieronder de voorbeelden.

Dé grote dag in het Oude Testament
De combinatie groot en dag, oftewel ‘grote dag’ komt drie keer voor in het Oude Testament. Hieronder staan ze.

Genesis 29:7. ‘Maar het is nog volop dag,’ zei Jakob, ‘het is toch nog geen tijd om het vee bijeen te drijven? Jullie kunnen de dieren toch te drinken geven en ze daarna weer laten grazen?
Opmerking: hier wordt grote dag in een andere zin gebruikt dan het onderwerp van deze studie. Het geeft gelijk ook aan dat ‘grote dag’ niet een heel speciale uitdrukking is.

Sefanja profeteert tussen 630 en 640 voor Christus. Een heftige boodschap.
Sefanja 1:14. De grote dag van de HEER is nabij, hij is nabij en komt zeer snel. Hoor! De dag van de HEER! Zelfs de dappersten schreeuwen het uit!

Hoses profeteert tot 750 voor Christus. Een hoopvolle boodschap.
Hosea 1:10-11. Eens echter zullen de kinderen Israëls talrijk wezen als het zand der zee, dat niet te meten of te tellen is. En ter plaatse waar tot hen gezegd wordt: Gij zijt mijn volk niet – zullen zij genoemd worden kinderen van de levende God. Dan zullen de kinderen van Juda en de kinderen van Israël zich bijeenscharen, één hoofd over zich stellen, en optrekken uit het land; want groot zal de dag van Jizreël zijn.

Opmerking 1: in andere vertalingen staat deze tekst in Hosea 2:1-2.
Opmerking 2: Jizreël verwijst naar de vlakte van Jizreël? En dat is de vlakte die ook in Openbaring wordt genoemd als Harmageddon.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Bij Jacob gaat het over die dag zelf en bij de andere twee teksten over een dag in de toekomst. Mogelijk zijn dit dan ook weer twee verschillende grote dag.

De profetie van Sefanja was ervoor bedoeld om het volk tot inkeer te bewegen. De profetie van Hosea gaf een hoopvol perspectief voor de toekomst. Weer één volk en één hoofd.

Dé grote dag in het Nieuwe Testament
De combinatie groot en dag, oftewel ‘grote dag’, komt zes keer voor in het Nieuwe Testament.

Johannes 7:37. En op de laatste, de grote dag van het feest, stond Jezus daar en riep: Als iemand dorst heeft, laat hij tot Mij komen en drinken. [HSV]
Opmerking: het gaat hier om de laatste dag van het Loofhuttenfeest, Simchat Torah. Dit feest ziet vooruit dat we in de wereld van God zijn, zijn woorden (wet) rechtstreeks kunnen horen. Het is de dag dat we voor altijd levend water drinken.

Johannes 19:31. Opdat de lichamen niet aan het kruis zouden blijven op de sabbat, omdat het de voorbereiding was (want de dag van die sabbat was een grote dag), vroegen de Joden dan aan Pilatus of hun benen gebroken en zij weggenomen mochten worden. [HSV]
Opmerking: het gaat hier om de grote dag van het Pesachfeest.

Handelingen 2:20. De zon zal veranderd worden in duisternis en de maan in bloed voordat de grote, stralende dag van de Heer komt.

Opmerking: het lijkt er op dat Petrus hier spreekt over het Pinksterfeest dat dat jaar met verbijsterende verschijnselen gepaard ging. De zon en de maan, die veranderen kunnen een beeld zijn van de verandering.

Judas 1:5-6. Ik wil u eraan herinneren – ook al weet u dit alles wel – dat de Heer zijn volk weliswaar voor eens en altijd uit Egypte heeft bevrijd, maar later allen die niet geloofden gedood heeft. Denk ook aan de engelen die hun oorspronkelijke positie ontrouw werden en de hun toegewezen plaats verlieten: tot het oordeel op de grote dag houdt hij hen met onverbreekbare boeien in de onderwereld gevangen.

Opmerking: op de grote dag zal de Heer de gevallen engelen beoordelen.

Openbaringen 6:12-17. Ik zag, toen het zesde zegel verbroken werd, hoe er een zware aardbeving kwam. De zon werd zwart als een rouwkleed en de maan werd bloedrood. De sterren vielen op de aarde, zoals late vijgen die door een stormwind van de boom worden gerukt. De hemel scheurde los en rolde zich als een boekrol op. Geen berg of eiland bleef op zijn plaats. Koningen, machthebbers, legeraanvoerders, rijken, aanzienlijken, slaven en vrije mensen, iedereen trachtte zich te verbergen in grotten en tussen de rotsen in de bergen. Ze riepen de bergen en de rotsen toe: ‘Val op ons neer! Verberg ons voor het oog van hem die op de troon zit en voor de toorn van het lam! Want nu is de grote dag van hun toorn aangebroken, en wie kan die doorstaan?’

Opmerking 1: het cijfer zes, van de zesde zegel, wijst op de mens.
Opmerking 2: de toorn van die op de troon zit en het lam is gericht op hen, die kwaad hebben gedaan of het nu dictators, legeraanvoerders of gewone mensen zijn.

Openbaringen 16:12-16. De zesde engel goot zijn offerschaal leeg over de grote rivier de Eufraat. De rivier viel droog en maakte de weg vrij voor de koningen uit het oosten. Toen zag ik dat uit de bek van de draak, uit de bek van het beest en uit de mond van de valse profeet drie onreine geesten tevoorschijn kwamen in de vorm van kikkers. Dat zijn demonische geesten die tekenen verrichten en eropuit gaan om alle koningen op aarde bijeen te brengen voor de strijd op de grote dag van de almachtige God. ‘Ik kom onverwacht als een dief!’ Gelukkig is wie wakker blijft en zijn kleren aanhoudt: hij hoeft niet naakt rond te lopen en zich voor iedereen te schamen. Ze brachten hen bijeen op de plaats die in het Hebreeuws Harmagedon heet.

Opmerking 1: ook hier wijst het cijfer zes, van de zesde engel, op de mens.
Opmerking 2: Theou Pantokratoros, God de allesbeheerser is hier vertaalt met de almachtige God.
Opmerking 3: God arrangeert een oorlog. Alle kwaaddoeners zullen zich verzamelen onder inspiratie van demonische geesten om een grote strijd aan te gaan.
Opmerking 4: de plaats van de strijd is Harmagedon. Dat is een bijzondere plek, het is een grote vlakte en ziet er uit als een enorme rechtszaal. Hier een foto vanaf de heuvel (har) van Megiddo, die uitkijkt op de vlakte van Jizreeël.

Opmerking 5: Het enorm duistere leger lijkt op te rukken vanuit het Oosten naar Israël. Ze zullen er niet aan denken dat God in gaat grijpen. Hij komt als een dief in de nacht.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Grote dagen verwijzen dat er van het heil kan worden gedronken. Johannes 7:37. Dat het om het Leven gaat en niet om de dood. Johannes 19:31.

Bij grote dagen zijn er beelden van zon en maan die verduisteren of bloedrood worden. Maar: jongeren gaan profeteren en ouderen gezichten zien.

Op dé of een grote dag zal de Heer de gevallen engelen beoordelen.

Op de grote dag genoemd in Openbaring 16 zal God in één keer, zowel de geesten als de kwaaddoeners te vernietigen.

De dag van de HEER

Er zijn veel teksten waar het woord het woord ‘dag’ en de ‘HEER’ voorkomt en ook een relatie heeft met elkaar. Neem bijvoorbeeld deze tekst.
Psalm 118:24. Dit is de dag, die de Heer ons geeft, wees dan blij en zing verheugd. [eigen vertaling]
Opmerking: de dichter heeft het over de dag, die hij beleefde. In principe zijn natuurlijk alle dagen van de Heer.

De dag van de Heer is ook een staande uitdrukking in de Bijbel. Wat zou dat betekenen? Is dat dé bijzondere dag aan het eind van de tijd? In kerken wordt de zondag wel de dag van de Heer genoemd of de dag des Heeren. Waar gaat de dag van de Heer over volgens de Bijbel?

In ieder geval komen we zowel in het Oude als het Nieuwe Testament de dag van de Heer tegen.

Oude Testament

Dit zijn de gegevens uit het Oude Testament over de uitdrukking dag van de HEER.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	לַיהוָ֧ה י֞וֹם yown of Yahweh	Zelfstandig naamwoord 2x	H3117 H3068	Dag van de HEER Komt 23 keer voor in 25 verzen. KJV: the day of the Lord (20x)

In 72 verzen komen de woorden dag H3117 en de HEER, JHWH, Strong H3068 in een zin achter elkaar voor. Nog niet uitgezocht of andere woorden voor God ook in combinatie met dag voorkomen.

De KJV vertaalt in twintig verzen met “the day of the Lord”. De teksten met deze verzen zijn hieronder allen genoemd.

Jesaja 2:12. Want de dag van de HEERE van de legermachten zal zijn tegen al wie hoogmoedig en trots is,tegen al wie zich verheft, opdat hij vernederd zal worden. [HSV]

Dit is een profetie over Babylonië.
Jesaja 13:6-13. Weeklaag! Want de dag van de HEER is nabij, de dag van ondergang die komt van de Ontzagwekkende! Daarom trillen alle handen en verweekt ieders hart van angst. De mensen zijn door schrik bevangen. Door kramp en pijn krimpen ze ineen als een vrouw in barensnood. Radeloos staren ze elkaar aan, de vlammen slaan hun uit. De dag van de HEER breekt aan, meedogenloos, grimmig, in brandende toorn. Het land zal in een woestenij veranderen, de zondaars die er wonen verdelgt hij. De sterren aan de hemel geven geen licht meer, sterrenbeelden doven uit, de zon is verduisterd als ze opkomt, het licht van de maan is verdwenen. Dan laat ik de wereld boeten voor haar slechtheid, de goddelozen voor hun verdorvenheid. Ik breek de trots van hoogmoedigen, hooghartige tirannen verneder ik. Ik maak mensen schaarser dan goud, stervelingen zeldzamer dan zuiver goud uit Ofir. Ik zal de hemel doen wankelen, de aarde raakt bevend van haar plaats op de dag van de HEER van de hemelse machten, de grimmige dag van zijn brandende toorn.

Dit is een tekst uit een profetie over Egypte.
Jeremia 46:10. Het is een dag van wraak voor de HEER, de God van de hemelse machten. Hij wreekt zich op zijn vijanden. Zijn zwaard doet zich te goed, het drinkt en raakt verzadigd van hun bloed. De HEER, de God van de hemelse machten, richt een slachting aan, in het noorden, bij de Eufraat.

Deze profetie is gericht tot de profeten.
Ezechiël 13:1-5. De HEER richtte zich tot mij: ‘Mensenkind, klaag alle profeten van Israël aan die het nog wagen te profeteren; zeg tegen de profeten die op eigen gezag spreken: “Luister naar de woorden van de HEER! Dit zegt God, de HEER: Wee de verdwaasde profeten die hun eigen ingevingen volgen zonder iets te hebben gezien! Israël, je profeten zijn als jakhalzen die leven tussen de ruïnes. Ze zijn niet in de bres gesprongen voor hun volk, ze hebben er geen muur omheen gebouwd waardoor het op de dag van de HEER in de strijd zou kunnen standhouden.

Ezechiël 30:3. Nabij is de dag, nabij is de dag van de HEER! Een dag van wolken zal het zijn, de dag van het oordeel over de volken.
Opmerking: oordeel over de volken lijkt te gaan het het eind van de tijd.

Joël 1:15. O angstwekkende dag! Nabij is de dag van de HEER, de dag van ondergang die komt van de Ontzagwekkende!

Joel 2:1-2. Blaas de ramshoorn op de Sion, blaas alarm op mijn heilige berg;laat alle inwoners van het land beven van ontzetting:de dag van de HEER komt! Hij is nabij! Het is een dag van duisternis en donkerheid,een dag van dreigende, donkere wolken.

Joël 2:11. Want het is de HEER –zijn stem schalt voor zijn leger uit, zijn strijdkrachten zijn geweldig, zijn bevel wordt met groot vertoon volbracht. Ja, groot en ontzagwekkend is de dag van de HEER, wie kan die dag doorstaan?

Joel 2:28-32. Daarna zal het geschieden dat Ik Mijn Geest zal uitstorten op alle vlees: uw ouderen zullen dromen dromen, Ja, zelfs op de dienaren en op de dienaressen Ik zal wondertekenen geven aan de hemel en op de aarde: De zon zal veranderd worden in duisternis voor die dag van de HEERE komt, die grote en ontzagwekkende. Het zal geschieden dat ieder die de Naam van de HEERE zal aanroepen, behouden zal worden. Want op de berg Sion en in Jeruzalem zal ontkoming zijn, zoals de HEERE gezegd heeft, namelijk bij hen die ontkomen zijn, die de HEERE roepen zal. [HSV]

Joël 3:14. Menigten, menigten want de dag van de HEERE is nabij in het dal van de dorsslede. [HSV]

Joël 4:14. Dichte drommen bijeen in de vallei van het oordeel! Nabij is de dag van de HEER. Daar zal hij oordelen!

Amos 5:18-20. Wee degenen die verlangen naar de dag van de HEER! Wat zal hij jullie brengen, de dag van de HEER? Duisternis, geen licht. Zoals wanneer iemand die vlucht voor een leeuw, aangevallen wordt door een beer, en dan, als hij een huis binnenvlucht en met zijn hand tegen de muur leunt, gebeten wordt door een slang. De dag van de HEER zal duisternis zijn, en geen licht; aardedonker, zonder glans.

Obadja 1:15. Maar de dag van de HEER is nabij voor alle volken; dan zal met jou gedaan worden wat jij met hen gedaan hebt, dan zullen je daden op je eigen hoofd neerkomen.

Sefanja
De dag van de HEER in het boek Sefanja zullen we meer uitgebreid bekijken. Het gaat om het eerste deel van het boek Sefanja.

Dit eerste deel bestaat uit drie delen
1. Sefanja 1:1-13. gericht op het volk Juda, die een oordeel krijgen voor hun occulte activiteiten hun leven met de goden en demonen van de duisternis.
2. Sefanja 1:14-18: een oordeel met een wereldwijde omvang.
3. Sefanja 2:1-3: voor hen, die nederig van hart zijn, met God leven en zijn geboden houden, lijken te ontkomen aan het oordeel.

Sefanja 1:1-8. Dit zijn de woorden die de HEER richtte tot Sefanja, de zoon van Kusi, de zoon van Gedalja, de zoon van Amarja, de zoon van Hizkia, toen Josia, de zoon van Amon, in Juda regeerde. De dag van de HEER. Alles zal ik van de aardbodem wegvagen – spreekt de HEER. Mens en dier zal ik wegvagen. Ik zal de vogels aan de hemel wegvagen en de vissen in de zee, alles wat de zondaars ten val heeft gebracht. En ik laat de mensen van de aardbodem verdwijnen – spreekt de HEER. Ik zal mijn hand naar Juda en de inwoners van Jeruzalem uitstrekken. Daar zal ik de Baäls, de afgodendienaars en de priesters vernietigen. Ik zal wegvagen wie op het dak knielt voor het sterrenleger aan de hemel, wie knielt voor de HEER en trouw aan hem zweert, maar tegelijk ook aan Milkom. Ik zal vernietigen wie de HEER de rug toekeert, hem niet zoekt en hem niet raadpleegt. Wees stil voor God, de HEER, de dag van de HEER is nabij! De HEER zal een offermaaltijd houden en zijn genodigden heiligen. Op de dag van die maaltijd zal ik de leiders en de koningszonen straffen, en al wie zich hult in uitheemse kledij.

Sefanja 1:14-16. De grote dag van de HEER is nabij, hij is nabij en komt zeer snel. Hoor! De dag van de HEER! Zelfs de dappersten schreeuwen het uit! Die dag zal een dag zijn van razernij, een dag van angst en benauwdheid, een dag van rampspoed en onheil, een dag van duisternis en donkerheid, een dag van dreigende, donkere wolken, een dag van hoorngeschal en krijgsgeschreeuw tegen de vestingsteden en hun hoge torens.

Sefanja 2:1-3. Kom tot jezelf en kom samen, schaamteloos volk, voordat mijn besluit gestalte krijgt – een dag verwaait als kaf –, voordat de brandende toorn van de HEER zich tegen je keert, voordat de dag van de toorn van de HEER zich tegen je keert. Zoek de HEER, allen in het land die nederig zijn en naar zijn wetten leven, zoek rechtvaardigheid, zoek nederigheid: misschien blijven jullie dan gespaard op de dag van de toorn van de HEER.

Opmerking: de zonden van Juda lijken een wereldwijd gevolg van ellende te hebben. Zou dat zo zijn?.

Zacharia 14
In Zacharia 14 spreekt de profeet over zaken, die nog niet zijn gebeurd. De teksten hieronder komen uit de Willibrord vertaling. Zij vertalen als enige als de dag van de HEER, wat ook de KJV doet, in plaats van de dag voor de Heer zoals de NBV doet.

Zacharia 14:1-2. Er komt een dag van de HEER, een dag waarop u geplunderd wordt en de buit binnen uw muren wordt verdeeld. Ik zal namelijk alle volkeren bijeenbrengen om tegen Jeruzalem te strijden; de stad zal worden veroverd [Willibrord]

Verder hieronder een selectie van tekst van wat er zal gebeuren.
Zacharia 14:4. Op die dag zal Hij zijn voeten op de Olijfberg zetten, die tegenover Jeruzalem ligt, aan de oostkant; dan splijt de Olijfberg in tweeën, van oost naar west, zodat er een geweldig dal ontstaat; de ene helft van de berg wijkt noordwaarts, de andere helft zuidwaarts.

Zacharia 14:6-9. Op die dag zal er geen licht, koude en vorst meer zijn;
één dag zal er zijn, alleen aan de HEER bekend, dat het dag noch nacht is,
maar op het avonduur zal het licht worden. Op die dag zal er levend water uit Jeruzalem stromen, de ene helft naar de oostelijke zee, de andere helft naar de westelijke zee; zo zal het zijn, zomer en winter. De HEER zal koning zijn over de gehele aarde: op die dag zal de HEER de enige zijn en zijn naam de enige naam.

Zacharia 14: 12-14. Maar dit zal de ramp zijn, waarmee de HEER al de volken zal treffen, die tegen Jeruzalem zijn opgetrokken: Hij zal hun vlees laten wegteren terwijl ze nog op hun voeten staan; hun ogen zullen in de kassen wegteren en hun tong zal wegteren in hun mond. Op die dag zal de HEER een hevige paniek onder hen laten uitbreken; de ene man zal grijpen naar de hand van de andere en zij zullen met elkaar slaags raken. Ook Juda zal in Jeruzalem strijden; de rijkdom van alle omwonende volkeren zal verzameld worden: goud, zilver en een zeer grote hoeveelheid gewaden.

Zacharia 14:16. En alle overlevenden van al de volkeren die tegen Jeruzalem waren opgetrokken zullen dan ieder jaar naar Jeruzalem gaan
om zich neer te buigen voor de koning, de HEER van de machten, en om het Loofhuttenfeest te vieren.

Zacharia 14:20. Die dag zal er op de bellen van de paarden staan: ‘Aan de HEER gewijd!’

Wat kunnen we van deze teksten leren?
De dag van de Heer is aan de orde bij Babylonië en Egypte. Dat zullen wel verschillende dagen zijn. De dag van de HEER was in ieder geval aan de orde op die bijzondere Pinksterdag nadat Jezus was opgestaan.

Aan het einde van de tijd zal er zeker nog een dag van de HEER zijn.

De relatie met ‘dag van de HEER’ met de zondag heb ik nog niet gevonden.

Nieuwe Testament

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	ἡμέραν Κυρίου hemeran Kyriou	Zelfstandig naamwoord 2x	G2250 G2962	Dag van de Heer Komt 5 keer voor in 5 verzen. KJV: day of the Lord (4x), day of the Lord Jesus (1x)

De uitdrukking dag van de Heer met de woorden met Strong G2250 en G2962 komt vijf keer voor.

Handelingen 2:20. De zon zal veranderd worden in duisternis en de maan in bloed voordat de grote, stralende dag van de Heer komt.
Opmerking: deze tekst staat ook bij het onderwerp ‘grote dag’ hierboven.

1 Korintiërs 5:4-5. Wanneer u en ik dus in de geest bij elkaar zijn, en de kracht van onze Heer Jezus bij ons is, moet u die persoon aan Satan uitleveren. Dan gaat zijn huidige bestaan verloren, opdat hij zal worden gered op de dag van de Heer.

2 Korintiërs 1:13-14. Wat u in onze brieven leest en eruit begrijpt, hebben we ook precies zo bedoeld. Ik hoop dat u eens ten volle zult begrijpen wat u al gedeeltelijk begrepen hebt, namelijk dat u op de dag van onze Heer Jezus trots op ons kunt zijn, zoals wij op u.

1 Tessalonicenzen 5:1-6. Broeders en zusters, ik hoef u niet te schrijven over het moment waarop dit zal gebeuren, want u weet zelf maar al te goed dat de dag van de Heer komt als een dief in de nacht. Als de mensen zeggen dat er vrede en veiligheid is, worden ze plotseling getroffen door de ondergang, zoals een zwangere vrouw door barensweeën. Vluchten is dan onmogelijk. Maar u, broeders en zusters, u leeft niet in de duisternis, zodat de dag van de Heer u zou kunnen overvallen als een dief, want u bent allen kinderen van het licht en van de dag. Wij behoren niet toe aan de nacht en de duisternis, dus laten we niet slapen, zoals anderen, maar waken en op onze hoede zijn.

Opmerking: de uitdrukking in het Grieks ‘die dag’ is in deze tekst de schuingedrukte ‘dag van de Heer’ geworden.

2 Petrus 3:8-10. Eén ding mag u niet over het hoofd zien, geliefde broeders en zusters: voor de Heer is één dag als duizend jaar en duizend jaar als één dag. De Heer is niet traag met het nakomen van zijn belofte, zoals sommigen menen; Hij heeft alleen maar geduld met u, omdat Hij wil dat iedereen tot inkeer komt en niemand verloren gaat. De dag van de Heer zal komen als een dief. De hemelsferen zullen die dag met luid gedreun vergaan, de elementen gaan in vlammen op, de aarde en alles wat daarop gedaan is verdwijnt. [NBV21]
Opmerking: de NBV vertaalt het laatste deel met ‘komt aan het licht’. HSV : ‘de werken zullen verbranden’.

En dan is er nog een tekst van ‘dag’ en Heer, waarbij de Heer een bijvoeglijk naamwoord is, Strong G2960. In het Nederlands hebben we er geen woord voor. Je zou kunnen schrijven: ‘de HEER-lijke dag’. De Engelse KJV vertaalt met ’the Lords day’.

Openbaring 1:10. Ik was in de geest op de dag des Heeren en ik hoorde achter mij een luide stem, als van een bazuin.

Opmerking: de HSV vertaalt met de ‘dag des Heeren’. In kerkelijke kring is het gebruikelijk om de zondag zo te noemen. Zou dat ook al in de tijd van het schrijven van het boek Openbaring het geval geweest zijn? Of gaat het bij deze de HEER-lijke dag om iets anders?

Wat kunnen we van deze teksten leren?
De dag van de Heer is een grote stralende dag. Handelingen 2.

Paulus beveelt voor iemand als pastoraal traject aan om iemand over te geven aan Satan zodat hij uiteindelijk zal worden gered op de dag van de Heer. 1 Korintiërs.

Op die dag kunnen wij ook trots zijn op elkaar als we met volharding Jezus hebben gevolgd. 2 Korintiërs.

Hier komen we ook weer twee keer de dief in de nacht tegen. De dag van de Heer komt onverwachts. Het is goed om op te letten dat je je niet in de duisternis beweegt. 1 Tessalonicenzen 5. 2 Petrus 3

En tenslotte, dat één dag kan zijn als duizend jaar. Kan zomaar nog lang duren. En de dag van de Heer zal wel eens een periode van duizend jaar kunnen beslaan. 2 Petrus 3

De dag van het oordelen

Er komt een dag waarop worden geoordeeld, het recht wordt afgewogen en een oordeel wordt vastgesteld. De Bijbel spreekt daar over. Hier een overzicht van de gegevens van die woorden.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	ἡμέρα hēmera	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H2250 SB2040	Dag Komt 389 keer voor in 366 verzen. KJV: day (355x), daily (with G2596) (15x), time (3x), not translated (2x), miscellaneous (14x).
2	κρίνω krinō	Werkwoord	G2919 SB2603	Oordelen Komt 114 keer voor in 98 verzen. KJV: judge (88x), determine (7x), condemn (5x), go to law (2x), call in question (2x), esteem (2x), miscellaneous (8x).
3	κρίσις krisis	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G2920 SB2604	Beoordeling Komt 48 keer voor in 47 verzen. KJV: judgment (41x), damnation (3x), accusation (2x), condemnation (2x).
4	κρίμα krima	Zelfstandig naamwoord onzijdig	G2917 SB2601	Oordeel Komt 28 keer voor in 28 verzen. KJV: judgment (13x), damnation (7x), condemnation (5x), be condemned (1x), go to law (with G2192) (1x), avenge (with G2919) (1x).

Het woord krisis gaat over de handeling van het oordelen en het woord krima gaat over de uitkomst van het oordeel.

De woorden krino en krisis kun je vertalen met oordelen en oordeel, het gaat om het recht afwegen. De KJV vertaalt dikwijls met woorden rond ‘judge’. Het zou fout zijn om deze woorden met ‘veroordelen’ te vertalen want dat veronderstelt dat er al een vonnis is.

Het woord krima kan duiden op een veroordeling. In vertalingen wordt dit woord nogal eens vertaald met ‘verdoemenis’ als de vertaler een slecht oordeel veronderstelt. Het is trouwens vooral de uitspraak van een rechter in het geding tussen twee partijen. Zoals dat bij de rijdende rechter op TV aan de orde is. Als je na het vonnis vooral aan de andere partij schuldig bent, kun je het zien als een veroordeling.

Oude Testament
Het recht afwegen komt ook in het Oude Testament voor. Het woord safat komt 204 keer voor. Het gaat dan over rechtspreken tussen mensen, tussen de overheid en de mensen en tussen volken.

Hier, een willekeurig voorbeeld daar van.
Richteren 11:27. Ik heb u niets misdaan, maar u doet mij onrecht door mij aan te vallen. Laat de HEER, de hoogste rechter, vandaag rechtspreken tussen de Israëlieten en de Ammonieten.”’

In het Oude Testament heb ik echter rechtspreken of oordelen op een bepaalde dag in de verre toekomst niet gevonden.

De beoordeling komt

Er zijn een viertal verzen waar het woord dag Strong G2250 en het werkwoord oordelen Strong G2919 in voorkomen. Hieronder staan ze.

Dit zijn de woorden, die Jezus zegt aan het eind van één van zijn belangrijkste toespraken.
Johannes 12:47-49. En als iemand Mijn woorden hoort en niet gelooft, veroordeel Ik hem niet, want Ik ben niet gekomen om de wereld te veroordelen, maar om de wereld zalig te maken. Wie Mij verwerpt en Mijn woorden niet aanneemt, heeft iets wat hem veroordeelt, namelijk het woord dat Ik gesproken heb; dat zal hem veroordelen op de laatste dag. Want Ik heb niet uit Mijzelf gesproken, maar de Vader, Die Mij gezonden heeft, Hijzelf heeft Mij een gebod gegeven wat Ik zeggen en wat Ik spreken moet. [HSV]

Opmerking 1: de HSV vertaalt met veroordelen, maar er staat letterlijk oordelen. De NBV verzint er het woord ‘rechter’ bij.
Opmerking 2: wat zou dat ‘iets zijn dat hem veroordeeld’? De zouden de woorden van Jezus zelf kunnen zijn. Of het is de Vader die oordeelt.

Dit is een tekst, die Paulus spreekt bij zijn verkondiging op de Areopagus in Athene.
Handelingen 17:31. … want hij [God] heeft bepaald dat er een dag komt waarop hij een rechtvaardig oordeel over de mensheid zal laten vellen door een man die hij voor dat doel heeft aangewezen. Het bewijs dat het om deze man gaat, heeft hij geleverd door hem uit de dood te doen opstaan.

Romeinen 2:16. Dit alles zal blijken op de dag waarop, volgens het evangelie dat ik verkondig, God door Christus Jezus oordeelt over wat er in de mens verborgen is.
Opmerking: deze tekst komt aan de orde bij de dag van de woede. <<>>

En hier een tekst uit het boek Openbaring. Het gaat over de stad Babylon.
Openbaring 18:8. Daarom zullen op één dag haar plagen komen: dood, rouw en honger, en met vuur zal zij verbrand worden, want sterk is de Heere God, Die haar oordeelt.

Opmerking: God zal oordelen over een stad, die symbool is voor steden waar vreselijke dingen gebeuren. En het oordeel pakt niet gunstig uit.

En hier nog drie teksten waar het gaat over oordelen in de toekomst.

Matteüs 12:41-42. De mannen van Ninevé zullen opstaan in het oordeel samen met dit geslacht en zullen het veroordelen, want zij hebben zich bekeerd op de prediking van Jona; en zie, meer dan Jona is hier! De koningin van het Zuiden zal opstaan in het oordeel samen met dit geslacht en het veroordelen, want zij is gekomen van de einden van de aarde om de wijsheid van Salomo te horen; en zie, meer dan Salomo is hier! [HSV]

Dezelfde tekst met een inhoud in een andere volgorde staat in Lucas 11:31-32.

En dit is een tekst van Paulus aan zijn geloofsbroeder Timoteüs om het belang van Jezus te benadrukken.
2 Timoteüs 4:1. Ik roep je dringend op, ten overstaan van God en van Christus Jezus, die zal oordelen over de levenden en de doden, ik bezweer je bij zijn komst en heerschappij. Verkondig de boodschap, blijf aandringen, of het nu uitkomt of niet, wijs terecht, straf en vermaan met alle geduld dat het onderricht vereist. Want er komt een tijd dat de mensen de heilzame leer niet meer verdragen.

Wat kunnen we leren van deze verzen?
Personen zullen worden geoordeeld aan de hand van de woorden, die Jezus heeft gesproken. Johannes 12:47-49.

Er zullen ook volken en steden worden geoordeeld. De mensen uit de een stad Nineveh mogen mede oordelen. En ook de koningin van het Zuiden zal mede-beoordelaar zijn. Nota bene inwoners van een stad en een koningin uit een volk, die niet door God speciaal waren uitgekozen zoals de joden. Matteüs 12:41-42 en Lucas 11:31-32.

Er komt een oordeel over de mensheid en de man, die dat doet is Jezus. Hij kwam destijds niet om te oordelen, zie Johannes 12:47-49, maar op de dag, die komt zal hij dat wel gaan doen. Handelingen 17:31 en Romeinen 2:16.

Voor te beoordelen steden als Babylon kunnen de gevolgen dramatisch zijn. Openbaring 18:8.

Hoe je je leven leeft is een serieuze zaak. 2 Timoteüs 4:1.

De dag van de beoordeling

De combinatie van dag Strong G2250 met oordeel Strong G2920 komt in negen verzen voor. De KJV vertaalt met ’the day of judgment’ (8x) en de ‘judgment of the great day’ (1x). Hieronder staan alle verzen.

Jezus geeft zijn leerlingen een opdracht en stuurt ze twee aan twee het land in en geeft ze de opdracht ‘verkondig hun dat het koninkrijk van de hemel nabij is’.
Matteüs 10:14-15. En als ze je niet willen ontvangen noch naar je woorden willen luisteren, verlaat dan dat huis of die stad en schud het stof van je voeten. Ik verzeker jullie: de dag van het oordeel zal voor het land van Sodom en Gomorra draaglijker zijn dan voor die stad.

Marcus 6:11. En zo wie u niet zullen ontvangen, noch u horen, vertrekkende van daar, schudt het stof af, dat onder aan uw voeten is, hun tot een getuigenis. Voorwaar zeg Ik u: Het zal Sódom of Gomórra verdragelijker zijn in de dag des oordeels dan die stad. [SV]

Dit is wat Jezus zegt tegen de steden Chorazin en Bethsaïda, die zich niet bekeerden.
Matteüs 11:22. Ik zeg jullie: op de dag van het oordeel zal het lot van Tyrus en Sidon draaglijker zijn dan dat van jullie.

En dit zegt Jezus tegen de stad Kapernaüm of Kafarnaüm zoals de NBV de naam van die stad spelt.
Matteüs 11:23-24. En jij, Kafarnaüm, dacht jij tot in de hemel verheven te worden? In het dodenrijk zul je afdalen! Want als in Sodom de wonderen waren gebeurd die bij jou gebeurd zijn, dan was het tot op de huidige dag blijven bestaan. Ik zeg je dat op de dag van het oordeel het lot van Sodom draaglijker zal zijn dan dat van jou.’

Opmerking: de gedachte is dat als deze wonderen, die in de stad Kapernaüm waren gebeurt in Sodom waren gebeurt dat het dan voor hen een teken was geweest om God gehoorzaam te zijn. Daarom een zwaar oordeel over Kapernaüm.

En dit zei Jezus bij het onderwijs van de menigte.
Matteüs 12:36. Ik zeg u: van elk nutteloos woord dat mensen spreken, zullen ze op de dag van het oordeel rekenschap moeten afleggen.

Opmerking: wat is nutteloos? Het Griekse woord argos is hier met nutteloos vertaald. Het woord argon betekent werk en argos ‘geen werk’. Ik denk de werken van het koninkrijk van God doe je niet. Daar moet je dus rekenschap van gaan afleggen.

2 Petrus 2:9. De Heer blijkt dus vromen uit de beproeving te kunnen redden en onrechtvaardigen gevangen te kunnen houden tot de dag van het oordeel, om hen dan te straffen.

Opmerking: het woord straffen komt zelden in de Bijbel voor. Hier gaat het om het woord κολάζω, kolazō, woordnummer G2849, een woord dat twee keer in de Bijbel voorkomt.

2 Petrus 3:7. Maar de tegenwoordige hemel en aarde worden door datzelfde woord bewaard om op de dag van het oordeel, waarop de goddelozen ten onder zullen gaan, te worden prijsgegeven aan het vuur.

Opmerking: wat is bedoeld met ‘goddelozen’? Het is de vertaling van het Griekse woord asebes, woordnummer G765 dat het tegengestelde is van het woord sebomai, woordnummer G4576 dat ‘respect voor wat heilig is’ betekent.

1 Johannes 4:17. Zo is de liefde bij ons werkelijkheid geworden, en daardoor kunnen we op de dag van het oordeel vol vertrouwen zijn, want hoewel wij nog in deze wereld zijn, zijn we als Jezus.

De uitdrukking wijkt hier iets af. Het gaat hier om het oordeel op de grote dag.
Judas 1:6. Denk ook aan de engelen die hun oorspronkelijke positie ontrouw werden en de hun toegewezen plaats verlieten: tot het oordeel op de grote dag houdt hij hen met onverbreekbare boeien in de onderwereld gevangen.

Opmerking: het Griekse woord zophos, Strong G2217, dat een wolk van duisternis betekent vertaalt de NBV met onderwereld.

Wat kunnen we ervan leren?
Vier keer gaat het er dus om dat steden zullen worden geoordeeld. Twee keer over steden in het algemeen, die geen gehoor geven aan de oproep om goed te leven. Over drie steden wordt gezegd dat ze op de dag van de rechtspraak zwaar zullen worden geoordeeld. Inmiddels zijn alle drie van deze steden ruïnes. Je kunt ze in Israël bezoeken, maar ze liggen in puin.

Het is een dag dat ieder mens rekenschap aflegt over wat hij of zij heeft gedaan. Matteüs 12:36.

Liefdevolle mensen kunnen op de dag van het oordeel vol vertrouwen zijn. Johannes 4:17.

De onrechtvaardigen zullen gevangen worden gehouden en daarna worden gestraft. 2 Petrus 2:9.

Als je niet voor het heilige respect hebt, dan ga je ten onder en wordt je prijsgegeven aan het vuur. 2 Petrus 3:7.

Ontrouwe engelen worden in de duistere wereld gevangen gehouden tot de dag van het oordeel. Judas. 1:6.

En tenslotte wordt in deze tekst geen dag genoemd maar dat wel het oordeel komt.
Lucas 10:14. Wee Chorazin, wee Betsaïda, want als in Tyrus en Sidon de wonderen waren gebeurd die bij jullie gebeurd zijn, dan waren de inwoners van die steden allang, gehuld in een boetekleed, in het stof gaan zitten en waren ze tot inkeer gekomen. Wanneer het oordeel komt, zal het lot van Tyrus en Sidon draaglijker zijn dan dat van jullie.

Het vonnis op die dag

Er zijn ook teksten die wijzen op de komende uitspraak, het komende vonnis. In deze teksten staat het woord krima G2917. Van de 28 keer dat dit woord voorkomt staat het wel vijf keer in het licht van de toekomst.

Handelingen 24:25. Maar toen Paulus sprak over gerechtigheid en zelfbeheersing en over het komende oordeel van God werd Felix bang en zei: ‘Voorlopig kunt u gaan. Wanneer ik in de gelegenheid ben, zal ik u weer laten roepen.’

Hebreeën 6:1-2. Laten we ons daarom richten op wat voor volwassenen bedoeld is en de eerste beginselen van de leer over Christus laten rusten. We gaan niet nog eens het fundament leggen en spreken over het zich afkeren van daden die tot de dood leiden, over het geloof in God, de leer over het dopen en de handoplegging, en over de opstanding van de doden en het laatste oordeel.

Opmerking 1: de schrijver van de brief noemt hier een rijtje fundamentele onderwerpen waarvan het laatste oordeel er één is.

Opmerking 2: de HSV vertaalt met ‘het eeuwig oordeel’. En dat staat er ook, het Griekse woord aioniou, Strong G166 dat hier staat, is beter te vertalen met eeuwig dan met laatste.

Opmerking 3: Kunstliefhebbers kennen natuurlijk wel schilderijen met als thema het laatste oordeel. Een voorbeeld is het laatste oordeel van de schilder Michelangelo in de Sixtijnse kapel van het Vaticaan in Rome. Ik heb maar één tekst in de Bijbel kunnen vinden waar die uitdrukking ‘laatste oordeel’ in een vertaling voorkomt.

1 Petrus 4:17. Besef goed dat de tijd van het oordeel is aangebroken. Dat oordeel begint bij Gods eigen mensen. Als het bij ons begint, hoe zal het dan aflopen met hen die weigeren het evangelie van God te gehoorzamen?

Het gaat hier om de stad Babylon.
Openbaring 18:20. Juich om haar, hemel, juich heiligen, apostelen en profeten! Het vonnis dat zij jullie had toebedacht, heeft God aan haar voltrokken.’

Openbaring 20:4. Ook zag ik tronen, en degenen die erop zaten mochten rechtspreken. En ik zag de zielen van hen die onthoofd waren omdat ze van Jezus hadden getuigd en over God hadden gesproken; zij hadden het beest en zijn beeld niet aanbeden en ook zijn merkteken niet op hun voorhoofd of hun hand gekregen. Zij waren tot leven gekomen en heersten duizend jaar lang samen met Christus.
Opmerking: niet alleen rechtspreken maar ook een oordeel een vonnis geven.

De dag van het beproeven.

Deze tekst geeft inzicht hoe dat proces van oordelen zal gaan. Er is een hele pericoop aan gewijd in de eerste brief van Paulus aan de Korintiërs.

Hoewel hier in de vertaling, dag van het oordeel staat, staat dat niet in het Grieks. Er wordt gesproken van ‘dag’ van beproeven, zie het woord in de tabel.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	δοκιμάζω dokimazō	werkwoord	G1.381	Beproeven Komt 23 keer voor in 21 verzen. KJV: prove (10x), try (4x), approve (3x), discern (2x), allow (2x), like (1x), examine (1x).

Het woord komt eenmaal voor als het gaat om de toekomst, de dag van het beproeven. Hier in de brief van de apostel Paulus aan de gemeente van Korinthe.

1 Korintiërs 3:9b-15. U bent een bouwwerk van God. Overeenkomstig de taak die God mij uit genade heeft opgelegd, heb ik als een kundig bouwmeester het fundament gelegd, en anderen bouwen daarop voort. Laat ieder erop letten hoe hij bouwt, want niemand kan een ander fundament leggen dan er al ligt – Jezus Christus zelf. Of er op dat fundament nu verder wordt gebouwd met goud, zilver en edelstenen of met hout, hooi en stro, van ieders werk zal duidelijk worden wat het waard is. Op de dag van het oordeel zal dat blijken, want dan zal het door vuur aan het licht worden gebracht. Het vuur zal laten zien wat ieders werk waard is. Wanneer iemands bouwwerk blijft staan, zal hij worden beloond. Wanneer het verbrandt, zal hij daarvoor de prijs betalen; hijzelf zal echter worden gered, maar door het vuur heen.

Opmerking: let op dat de focus ligt op het werk dat je hebt gedaan.

De dag van de wraak

Wraak heeft de betekenis van vereffenen. Normaliter is dat het recht. Jij hebt mij een som geld afgenomen, datzelfde bedrag moet je terug geven.

Bij God is zijn boosheid, zijn toorn, vooral verontwaardiging voor wat is gebeurd. Hij is geen boze God, maar Hij komt in beweging en is daar zelfs emotioneel bij betrokken om degenen, die onrecht hebben meegemaakt, recht te doen.

Oude Testament

Dit zijn de woorden, die in het Oude Testament voorkomen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	נָקָם naqam	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H5359	Wraak Komt 17 keer voor in 17 verzen. KJV: vengeance (15x), quarrel (1x), avenge (1x).
2	גָּאַל gā’al	Werkwoord	H1350	Bevrijden, vergelden Komt 105 keer voor in 84 verzen KJV: redeem (50x), redeemer (18x), kinsman (13x), revenger (7x), avenger (6x), ransom (2x), at all (2x), deliver (1x), kinsfolks (1x), kinsman’s part (1x), purchase (1x), stain (1x), wise (1x).
3	שִׁלּוּם šillûm	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H7966	Vergelding, recht Komt drie keer voor. KJV: recompense (2x), reward (1x).
4	פְּקֻדָּה pᵊqudâ	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H6486	Afrekening Komt 32 keer voor in 31 verzen. KJV: : visitation (13x), office (5x), charge (2x), oversight (2x), officers (2x), orderings (1x), account (1x), custody (1x), numbers (1x), miscellaneous (4x).

De uitdrukking dag, Strong H3117, en wraak komt vier keer voor in het Oude Testament. Waarbij in Jesaja 63 ook de uitdrukking dag van bevrijding/vergelding voorkomt.

De uitdrukking dag van vergelding komt eenmaal voor en wel in Hosea 9:7. In dat vers komt ook de uitdrukking dag van de afrekening voor.

Hieronder staan ze alle vijf teksten.

De eerste tekst gaat over de wraak van een mens.
Spreuken 6:34. … want jaloersheid is de woede van een man en hij zal geen medelijden hebben op de dag van de wraak. [HSV]
Opmerking: het gaat over iemand, die jaloers is. God kan ook jaloers zijn als zijn volk een andere god gaat aanbidden.

De andere vier teksten gaan over de wraak van God.

Deze tekst gaat over de wraak van God voor de omringende volkeren.
Jesaja 34:8. Want de HEER houdt een dag van wraak, een jaar van vergelding: hij verdedigt Sion.
Opmerking 1: dat is een algemeen principe. Sion is voor God een belangrijke plek. Het volk dat Sion aanvalt kan op de wraak van God rekenen.
Opmerking 2: hier komt ook het woord jaar, Strong H8141, voor. De wraak en vergelding kan langer duren dan een dag.

Dit is een tekst uit het hoofdstuk van de lijdende knecht van de HEER.
Jesaja 61:1-2. De geest van God, de HEER, rust op mij, want de HEER heeft mij gezalfd. Om aan armen het goede nieuws te brengen heeft hij mij gezonden, om aan verslagen harten hoop te bieden, om aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken en aan geketenden hun bevrijding, om een genadejaar van de HEER uit te roepen en een dag van wraak voor onze God,om allen die treuren te troosten.
Opmerking 1: deze tekst past Jezus op zichzelf toe bij zijn eerste toespraak in Nazareth.
Opmerking 2: het genade jaar wordt in één adem genoemd met de dag van de wraak. Dat laat zien dat genade voor de één de wraak voor de ander is.

Jesaja 63:1-4. Wie is het die uit Edom komt, uit Bosra, in purper gekleed, met praal getooid, die zich groots en machtig verheft?’ Ik ben het die in gerechtigheid spreekt en bij machte is te redden. ‘Hoe komen uw kleren zo rood, als de kleren van iemand die de wijnpers treedt?’ Ik heb de perskuip alleen getreden, geen van de volken hielp me daarbij. Ik trad hen in mijn woede, vertrapte hen in mijn toorn. Hun bloed bespatte mijn kleren, al mijn kleren werden besmeurd. Ik had besloten tot een dag van wraak, het jaar van vergelding was aangebroken.

Opmerking: het Hebreeuwse woord ga’al is hier vertaald met vergelding maar daar ligt een betekenis van vrijgekocht en bevrijding onder. Het jaar van vrijgekocht zijn, uit de slavernij bijvoorbeeld.

In deze tekst komen ook twee uitdrukkingen voor.
Hosea 9:7. De dagen van de vergelding zijn gekomen. De dagen van de afrekening zijn gekomen. Israël zal het weten. De profeet is dwaas, de man met de geest is krankzinnig. Vanwege de grootheid van uw ongerechtigheid is ook de vijandschap groot. [HSV]

Opmerking: in het tweede deel van dit gaat Hosea al in op de kritiek, die hij verwacht te krijgen, de profeet is een dwaas etc.

Nieuwe Testament

De volgende woorden komen in het Nieuwe Testament voor.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	ὀργή  orgē	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G3709 SB3192	Wraak, boosheid, woede KJV: wrath (31x), anger (3x), vengeance (1x), indignation (1x).
2	ἐκδίκησις ekdikēsis	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G1557 SB1401	Rechtverschaffing, wraak Komt 9 keer voor in 9 verzen. KJV: vengeance (4x), avenge (with G4060) (3x), revenge (1x), punishment (1x)

In de volgende teksten gaat het om de komende wraak. In de teksten daarna over de dag van de wraak. Wraak moet vooral begrepen worden als vereffening. Recht trekken wat scheef is gegaan.

Matteüs 3:7. Toen hij zag dat veel farizeeën en sadduceeën op zijn doop afkwamen, zei hij tegen hen: ‘Addergebroed, wie heeft jullie wijsgemaakt dat je veilig bent voor het komende oordeel?
Opmerking: het is mij niet bekend waarom de NBV hier met oordeel vertaalt, moet naar mijn idee wraak of boosheid zijn.

Lucas 3:7. Johannes zei tegen de mensen die massaal uitliepen om zich door hem te laten dopen: ‘Addergebroed, wie heeft jullie wijsgemaakt dat je veilig bent voor het komende oordeel?
Opmerking: idem.

De dag van de wraak, woede of de boosheid komt twee keer voor in het Nieuwe Testament. Hieronder staan ze alle twee.

De ‘dag van de woede’ staat in de brief aan de Romeinen. Hier staat uitgebreid hoe welke criteria zullen gelden bij het oordelen. Ten eerste gaat het over de dag dat hij zijn rechtvaardig vonnis uitspreekt.

Romeinen 2:1-5. Daarom bent u niet te verontschuldigen, o mens, wie u ook bent die anderen oordeelt, want waarin u de ander oordeelt, veroordeelt u uzelf. U immers die anderen oordeelt, doet dezelfde dingen. En wij weten dat het oordeel van God in overeenstemming met de waarheid is over hen die zulke dingen doen. En u, o mens, die hen oordeelt die zulke dingen doen, en ze zelf ook doet, denkt u dat u aan het oordeel van God zult ontkomen? Of veracht u de rijkdom van Zijn goedertierenheid, verdraagzaamheid en geduld, zonder te weten dat de goedertierenheid van God u tot bekering leidt? Maar in overeenstemming met uw hardheid en uw onbekeerlijke hart hoopt u voor uzelf toorn op tegen de dag van de toorn en van de openbaring van het rechtvaardig oordeel van God. [HSV]

Opmerking: niet alleen de dag van de toorn maar ook die van openbaring van het oordeel van God.

Romeinen 2:6-11. God beloont ieder mens naar zijn daden. Aan wie het goede doet en daarin volhardt, aan wie glorie, eer en onsterfelijkheid zoekt, schenkt hij het eeuwige leven. Maar wie handelt uit geldingsdrang, de waarheid niet eerbiedigt en zich laat leiden door ​onrecht, straft hij met zijn toorn en woede. Iedereen die het slechte doet wacht leed en ellende, de ​Joden​ in de eerste plaats, maar ook de andere volken. Iedereen die het goede doet wacht glorie, eer en ​vrede, de ​Joden​ in de eerste plaats, maar ook de andere volken. God maakt geen onderscheid.

De dag waarop Christus Jezus oordeelt.
Romeinen 2:12-16. Allen die gezondigd hebben zonder de wet te kennen, zullen ook zonder de wet verloren gaan; en allen die gezondigd hebben terwijl ze de wet wel kennen, zullen door de wet worden veroordeeld. Niet wie de wet slechts aanhoort zal voor God ​rechtvaardig​ zijn, maar wie de wet naleeft. Wanneer namelijk heidenen, die de wet niet hebben, de wet van nature naleven, dan zijn ze zichzelf tot wet, ook al hebben ze hem niet. Ze bewijzen door hun daden dat wat de wet eist in hun ​hart​ geschreven staat; en hun geweten bevestigt dit, omdat ze zichzelf met hun gedachten beschuldigen of vrijpleiten. Dit alles zal blijken op de dag waarop, volgens het evangelie dat ik verkondig, God door Christus Jezus oordeelt over wat er in de mens verborgen is.

Opmerking: het criterium voor de beoordeling is of je de wet naleeft, of je die nu kent of niet. En Jezus oordeelt over je hart. Hoe zijn je intenties.

De tweede keer dat de uitdrukking ‘dag van de woede’ voorkomt is in het boek Openbaring.

Openbaring 6:17. Koningen, machthebbers, legeraanvoerders, rijken, aanzienlijken, slaven en vrije mensen, iedereen trachtte zich te verbergen in grotten en tussen de rotsen in de bergen. Ze riepen de bergen en de rotsen toe: ‘Val op ons neer! Verberg ons voor het oog van hem die op de troon zit en voor de toorn van het lam! Want nu is de grote dag van hun toorn aangebroken, en wie kan die doorstaan?’

Opmerking: dit gaat over een toekomstige tijd. Het gaat over mensen uit alle lagen van de bevolking. Zij allen krijgen te maken van de woede van God de Vader en van de Zoon.

Rechtverschaffing ekdikēsis
Eenmaal komt het woord ekdikēsis in combinatie met dag in een tekst van de Bijbel voor, de ‘dag van de wraak’.

Lucas 21:20-24. Wanneer u zult zien dat Jeruzalem door legers omringd wordt, weet dan dat zijn verwoesting nabij is. Laten dan wie in Judea zijn, vluchten naar de bergen en wie in het midden van Jeruzalem zijn, daaruit wegtrekken en wie op de velden zijn, er niet in gaan. Want dit zijn dagen van wraak, opdat al wat geschreven staat, vervuld wordt. Maar wee de zwangeren en de zogenden in die dagen, want er zal grote nood zijn in het land en toorn over dit volk. En zij zullen vallen door de scherpte van het zwaard en in gevangenschap weggevoerd worden onder alle heidenen. En Jeruzalem zal door de heidenen vertrapt worden, totdat de tijden van de heidenen vervuld zullen zijn.

Opmerking: dit zijn de dagen, meervoud, van wraak voor Jeruzalem. De stad, die de Zoon van God, Jezus, degene, die hen het heil wilde brengen, afwees. En zelfs de oorzaak was van de meest ruwe doodstraf dan die er was.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Het woord wraak is een heftig woord. Het Griekse woord kun je ook vertalen met rechtverschaffen. Door het recht worden de onterecht ontstane verschillen weer recht gemaakt. Een vereffening. Dat kan tussen mensen zijn, maar ook tussen God en mensen.

Dagen van wraak, van vergelding heeft Israël al gemerkt. Al in twee ‘dagen’ in de geschiedenis. Bij de eerste verwoesting van Jeruzalem, 586 voor Christus, en de tweede verwoesting van Jeruzalem, de jaren 70 en 135 na Christus.

Enkele teksten blikken ook vooruit naar de toekomst.

De laatste dag

Er is een aparte studie onder dit onderwerp dat gaat over de eindtijd waaronder ook over de laatste dagen. In het meervoud dus. De apostel Johannes schrijft ook over ‘de laatste dag’.

Johannes gebruikt die uitdrukking in zeven teksten, hieronder staan ze allemaal. Johannes zegt iets over voor wie er iets gebeurt op die laatste dag en wat er dan gebeurt op die laatste dag.

Johannes 6:39-40. Dit is de wil van hem die mij gezonden heeft: dat ik niemand van wie hij mij gegeven heeft verloren laat gaan, maar dat ik hen allen laat opstaan op de laatste dag. Dit wil mijn Vader: dat iedereen die de Zoon ziet en in hem gelooft, eeuwig leven heeft, en dat ik hen op de laatste dag uit de dood zal opwekken.

Johannes 6:44. Toch kan niemand bij mij komen, tenzij de Vader die mij gezonden heeft hem bij me brengt, en ik zal hem op de laatste dag tot leven wekken.

Johannes 6:53-55. Daarop zei Jezus: ‘Waarachtig, ik verzeker u: als u het lichaam van de Mensenzoon niet eet en zijn bloed niet drinkt, hebt u geen leven in u. Wie mijn lichaam eet en mijn bloed drinkt, heeft eeuwig leven en hem zal ik op de laatste dag uit de dood opwekken. Mijn lichaam is het ware voedsel en mijn bloed is de ware drank.

Hier gaat het over de laatste dag van het loofhuttenfeest.
Johannes 7:37. En op de laatste, de grote dag van het feest, stond Jezus en riep, zeggende: Indien iemand dorst heeft, hij kome tot Mij en drinke!

Bij de opwekking uit de dood van Lazarus.
Johannes 11:23-25. Jezus zei: ‘Je broer zal uit de dood opstaan.’ ‘Ja,’ zei Marta, ‘ik weet dat hij bij de opstanding op de laatste dag zal opstaan.’ Maar Jezus zei: ‘Ik ben de opstanding en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft, en ieder die leeft en in mij gelooft zal nooit sterven. Geloof je dat?’

Dit zegt Jezus tegen de mensen, die moeite hebben om in hem te geloven.
Johannes 12:48. Wie mij afwijst en mijn woorden niet aanneemt heeft al een rechter: alles wat ik gezegd heb zal op de laatste dag over hem oordelen.
Opmerking: bij de beoordeling is dus de afweging in hoeverre je Jezus en zijn woorden hebt afgewezen of aangenomen.

Opvallend is dat de NBG Bijbel bij de teksten van Johannes, op die van het loofhuttenfeest na, de uitdrukking eschaton hemera vertaalt met ’ten jongste dage’. De NBG vertaling lijkt te bedoelen dat de laatste dag ook gelijk de eerste dag is van een nieuw tijdperk.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Wat gebeurt er op de laatste dag? Jezus laat mensen opstaan. Hij wekt ze tot leven. Hij wekt ze uit de dood op.

Voor wie dit? Voor iedereen, die de Vader aan de Zoon heeft gegeven. Die door de Vader bij Jezus wordt gebracht. Voor ieder, die Jezus lichaam eet en zijn bloed drinkt. Ieder, die dorst heeft, tot Jezus komt en drinkt. Voor ieder, die in Jezus gelooft.

En verder staat er ook, Johannes 12:48, dat het afwijzen of aannemen van Jezus en zijn woorden bij de beoordeling wordt meegenomen.

En ook dat als je in Jezus sterft, dat je dan zult leven. Johannes 11:25.

Andere bronnen

In de Studiebijbel het deel Hosea Maleachi is excurs 2 opgenomen met als titel “De dag des HEREN’. Zie bladzijde 811 tot en met bladzijde 815. Hier staat o.a. dat als het om de dag van de Heer gaat het dan over meer momenten kan gaan.

Ook verwijst dit excurs naar excurs 3 in deel 9 over de uitleg van de profetieën en de toekomst van Israël. Naar excurs 1 in deel 8 dat gaat over geweld en vergelding.

Andere bronnen buiten de Bijbel

Overwegingen

Er komt een moment, een dag, en periode, dat er een eindafrekening komt aan het einde van deze tijd. We komen in de Bijbel diverse uitdrukkingen tegen, die daar over gaan. Ze staan in deze studie.

Een deel van de teksten in deze studie gaan over eerdere afrekeningen, die al zijn geweest. Of veroordelingen, die er iedere dag zijn, de hemelse rechter is ieder moment actief. Maar er is ook een dag, die ondubbelzinnig nog moet komen.

Die verschillende benamingen geven een indruk van die dag in de toekomst. Het is een grote dag, een dag van de Heer.

Gelukkig is de HEER boos geworden over al het onrecht. Hij gaat dat rechtzetten. Dat is ook het idee als er sprake is van wraak. Geen wraak van mensen, die uit de hand kan lopen. Maar een eerlijke vereffening. Wat scheef werd, wordt weer recht.

Lessen

In de Bijbel komen we diverse uitdrukkingen tegen over een dag in de toekomst dat God zal rechtspreken en wat scheef is gegaan weer zal rechtmaken.

Er zijn verschillende benamingen voor die dag:
– de grote dag,
– de dag van de HEER/de dag des HEEREN genoemd,
– de dag van het rechtspreken, het laatste oordeel, de komende oordeel,
– de dag het beproeven,
– de dag van de toorn of openbaring,
– de dag van de wraak,
– de laatste dag.

Een dag in de Bijbel kan ook wel een periode betreffen. En die dag is er voor individuele personen als voor groepen. Er zijn ook oordelen over steden.

Afhankelijk van de achtergrond van de vertalers van de Bijbel wordt nogal eens streng of minder streng vertaalt. Een oordeel is een soort van beoordeling. Een uitspraak kan heftig zijn voor de betrokken personen of steden. Het woord verdoemenis klinkt heftig maar kan toch goed de bedoeling van de tekst uit de Bijbel weergeven.

Jezus en de apostelen waarschuwden de mensen voor het komende oordeel. Ik geloof niet dat ik dat ooit heb gedaan, dus voor mij een les om ter harte te nemen. Maak je leven in orde, bekeer je, want er komt een oordeel. En dan is het essentieel dat je een goede beoordeling krijgt.

De steden worden beoordeeld of ze het woord van God hebben aangenomen. De personen, individuen of ze rechtvaardig hebben gehandeld, of ze respect hadden voor het heilige.

De ontrouwe engelen worden gevangen gehouden tot de dag van het oordeel.

De apostel Paulus schrijft in twee van zijn brieven hoe die beoordeling op de dag van het oordeel zal gaan. In de brief aan de Romeinen legt Paulus het in woorden uit, over goede of juist het kwade doen. In zijn brief aan de Korintiërs over het vuur dat je levensbouwwerk beproefd. Dat zal laten zien wat ieders bouwwerk waard is.

Het is goed om mensen te waarschuwen een goed leven te leiden ook in verband met het komende oordeel.

Op de dag van het oordeel zullen ook de elementen van de hemel en de aarde vergaan omdat er een nieuwe hemel en een nieuwe aarde komt.