Wat we meestal allemaal onder het kopje geboden schuiven is in de torah een verzameling van allerlei soorten aanwijzingen. Deze studie probeert enig licht te laten schijnen over deze soorten ‘geboden’.

Dit onderwerp redelijke onbekend en zeker niet populair in de christelijke wereld. De vertalingen van de Bijbel vertalen niet concordant zoals dat heet, ze vertalen de Hebreeuwse woorden niet één of één met de Nederlandse woorden.

De geciteerde teksten zijn uit de NBV vertaling, tenzij de vertaling nogal afwijkt van de Hebreeuwse of Griekse tekst, dan kies ik voor een vertaling, die preciezer vertaalt. Er staat dan aangegeven voor welke vertaling is gekozen.

Studievragen

Over dit onderwerp zou je de volgende vragen kunnen stellen.

Welke soorten geboden zijn er allemaal?

Welke rol hadden de geboden voor het volk Israël destijds?

Zijn er verschillen, en zo ja welke, tussen de geboden van het Oude en het Nieuwe Testament?

Waarom hanteren de vertalingen zoveel uiteenlopende woorden om de Hebreeuwse woorden te vertalen?

Heeft de christelijke wereld het onderwerp goed begrepen?

In het laatste hoofdstuk Lessen staan antwoorden op deze vragen.

Oude Testament

In de torah van het Oude Testament zijn wel zes verschillende woorden voor de opdrachten en adviezen die God gaf. In de kerk zijn deze zaken vooral bekend als de geboden. Als eerste de ‘echte’ geboden.

Mitsvah, gebod

Het meest betrekking op wat wij onder een gebod verstaan is het woord mitsvah, meervoud mitswot. Hieronder de gegevens.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	מִצְוָה mitsvah	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H4687	Gebod. Komt 181 keer voor in 177 verzen. KJV: commandments (177x), precept (4x), commanded (2x), law (1x), ordinances (1x).

Hieronder citaten van de teksten waar het woord mitsvah in voorkomt in de boeken Genesis, Exodus, Numeri en Leviticus. Het woord mitsvah kom het meest voor in het boek Deuteronomium (48x) en daarna in de Psalmen (26x).

In het boek Genesis komt het woord mitsvah slechts eenmaal voor.

Genesis 26:5. Want Abraham heeft naar Mij geluisterd en zich gehouden aan wat Ik hem opdroeg, aan mijn geboden, voorschriften en regels.’

In het boek Exodus komt het woord mitsvah vier keer voor. Hieronder staan alle vier teksten.

Exodus 15:26. Hij zei: ‘Als jullie de woorden van de HEER , jullie God, ter harte nemen, als jullie doen wat goed is in zijn ogen en al zijn geboden en wetten gehoorzamen, zal Ik jullie met geen van de kwalen treffen waarmee Ik Egypte heb gestraft. Ik, de HEER , ben het die jullie geneest.’

Exodus 16:28. Toen zei de HEER tegen Mozes: ‘Hoe lang blijven jullie nog weigeren mijn geboden en voorschriften in acht te nemen?

Exodus 20:5-6. U zult zich daarvoor niet neerbuigen, en die niet dienen, want Ik, de HEERE, uw God, ben een na-ijverig God, Die de misdaad van de vaderen vergeldt aan de kinderen, aan het derde en vierde geslacht van hen die Mij haten, maar Die barmhartigheid doet aan duizenden van hen die Mij liefhebben en Mijn geboden in acht nemen. [HSV]
Opmerking: de NBV21 vertaalt met ‘ik gebied’ in plaats van Mijn geboden in acht nemen.

Exodus 24:12. De HEER zei tegen Mozes: ‘Kom naar Mij toe, de berg op, en wacht daar; dan zal Ik je de stenen platen geven waarop Ik de wetten en geboden heb geschreven om het volk te onderrichten.’

Opmerking: De tien geboden geven torah, onderwijs en geboden.

In het boek Leviticus komt het woord mitsvah, geboden tien keer voor. Hieronder zijn alle tien verzen geciteerd.

Leviticus 4:2. ‘Zeg tegen de Israëlieten: “Soms zondigt iemand onopzettelijk tegen een van de geboden van de HEER en doet hij onbedoeld iets dat niet toegestaan is.

Opmerking: als die persoon een gezalfde priester is dan moet hij voor zijn zonde, die hij begaan heeft, als zondoffer aan de HEERE een jonge stier aanbieden – het jong van een rund – zonder enig gebrek. Vervolgens volgen er een tiental teksten met wat en hoe er moeten worden geofferd. Als het een ‘gewoon’ iemand is uit het volk, dan geldt vers 27, zie hieronder.

Leviticus 4:13-14. Als de gehele gemeenschap zonder het te beseffen zondigt tegen een van de geboden van de HEER en onopzettelijk schuld op zich laadt door iets te doen dat niet toegestaan is, moet het volk, zodra het beseft wat het misdaan heeft, een stier aanbieden als reinigingsoffer.

Leviticus 4:22-23. Als een leider van het volk onbedoeld zondigt tegen een van de geboden van de HEER , zijn God, en schuld op zich laadt door iets te doen dat niet toegestaan is, moet hij, zodra hij beseft wat hij misdaan heeft, een bok zonder enig gebrek offeren. 

Leviticus 4:27. Als iemand anders uit het volk onbedoeld zondigt tegen een van de geboden van de HEER en schuld op zich laadt door iets te doen dat niet toegestaan is, moet hij, zodra hij beseft wat hij misdaan heeft, als reinigingsoffer een geit zonder enig gebrek aanbieden.

Leviticus 5:17. Wie zonder het te weten zondigt tegen een van de geboden van de HEER en schuld op zich laadt door iets te doen dat niet toegestaan is, is strafbaar.

Leviticus 22:31. U moet Mijn geboden in acht nemen en ze houden. Ik ben de HEERE. [HSV]
Opmerking: de NBV21 vertaalt hier ineens met ‘voorschriften’.

Leviticus 26:3-6. Als jullie mijn bepalingen opvolgen, je aan mijn geboden houden en ze naleven, zal Ik jullie op gezette tijden regen schenken, zodat het land opbrengst geeft en de bomen vrucht dragen. Dan zal de dorstijd duren tot de druivenpluk, en de druivenpluk tot de zaaitijd. Je zult volop te eten hebben en onbezorgd in je land kunnen wonen. Ik zal het land rust en vrede geven, zodat je kunt slapen zonder te worden opgeschrikt. Ik zal het land vrijmaken van wilde dieren en ervoor zorgen dat het niet geteisterd wordt door oorlogsgeweld.
Opmerking: de tekst met zegeningen gaat nog door tot vers 13.

Leviticus 26:14-17. Maar als jullie Mij niet gehoorzamen en deze geboden niet naleven, als je mijn bepalingen naast je neerlegt en mijn regels minacht, als je door mijn geboden niet na te leven het verbond met Mij verbreekt, dan zal Ik van mijn kant jullie het volgende aandoen: Ik zal een verschrikkelijk onheil over jullie brengen, tering en slopende koortsen zullen het licht in je ogen doven en je de adem afknijpen. Je zult je land inzaaien, maar voor niets, want je vijanden zullen ervan eten. Ik zal me tegen jullie keren, zodat jullie door je vijanden verslagen worden. Jullie zullen worden overheerst door mensen die je haten, en op de vlucht slaan, zelfs als niemand je verjaagt.
Opmerking: de tekst met ‘vloeken’ gaat nog door tot vers 39.

Leviticus 27:34. Tot zover de geboden die de HEER op de Sinai bij monde van Mozes aan de Israëlieten heeft opgelegd.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Het is één van de grootste inspanningen van God geweest om ons de geboden te laten houden. Het is daarom dat God Abraham waardeerde: hij was gehoorzaam aan Gods geboden. Genesis 26:6. Het houden van de geboden is een voorwaarde voor genezing. Exodus 15:26. Het houden van de geboden is de reden dat God barmhartigheid aan jou doet. Exodus 20:5-6. Er wordt een hele lijst met zegeningen genoemd als je de geboden gehoorzaamd. Leviticus 26:3-13

Het is het belangrijkste punt als God het volk Israël iets verwijt is, dat ze de geboden niet naleven. Exodus 16:28.

De tien geboden geven onderwijs en geboden. Exodus24:12.

De geboden moet je vooral doen. Van de mitswot wordt gezegd dat als je ze niet opvolgt, dat je dan schuldig bent. Leviticus 5:17

Als je beseft dat je in overtreding bent, dan kun je een offer doen voor de verzoening. Het zal meewerken aan het beseffen als je de geboden kent. Leviticus 4:22-23 en 27.

Goed om te weten welke zegeningen God allemaal beloofd. Leviticus 26:3-13.
Het helpt ook om waakzaam en alert te zijn welke vervloekingen er zijn als je niet de geboden houdt. Leviticus 26:14-39

Bar en bat mitswa
De Joodse godsdienst heeft de mogelijkheid gemaakt om als kind zoon of dochter van de wet te worden. We kennen de uitdrukking ‘bar mitswa van die Joodse jongen, die als hij de leeftijd van dertien jaar bereikt dat er dan een feestelijke bijeenkomst is. Als hij voldoende geleerd heeft, en daar wordt natuurlijk voor gezorgd, dat wordt hij een ‘bar mitswa’, een zoon van de geboden. Er is ook sprake van de ‘bat mitswa’ de feestelijke bijeenkomst van een meisje is dat twaalf jaar wordt en voldoende heeft geleerd.

Op die momenten wordt de jongen en het meisje zelf verantwoordelijk om de geboden na te leven. Tot dan toe lag alle verantwoordelijkheid bij de ouders. Hij en zij krijgen ook verantwoordelijkheden in de gemeenschap. De jongen mag een Schriftgedeelte lezen in de synagoge en ook soms een uitleg doen. De uitdrukkingen bar en bat mitswa staan niet in de Bijbel.

Lijst van geboden
Er zijn mensen, die een lijst hebben gemaakt van alle mitswot in de Bijbel. Dat is niet zo gemakkelijk als het lijkt, want je kunt van alles samenvatten of verbijzonderen. En soms staat het er niet uitdrukkelijk bij dat het een mitswot is.

De lijst van Maimonides is het meest bekend en bevat 613 mitswot onderverdeeld in een aantal hoofdstukken. Deze lijst tref je aan bij deze link http://nl.wikipedia.org/wiki/613_mitswot  

Hier als voorbeeld steeds het eerste gebod van een hoofdstuk.
Over God: Weet dat God bestaat. (Ex. 20:2; Deut. 5:6)
Over de Thora: Eer de ouden en de wijzen. (Lev. 19:32)
Over Tekenen en symbolen: Iedere man dient besneden te worden. (Gen. 17:12; Lev. 12:3)
Over Gebeden en zegeningen: Bid tot God. (Ex. 23:25; Deut. 6:13)
Over Liefde en broederschap: Houd van alle mensen van het Verbond. (Lev. 19:18)
Over de armen en de ongelukkige: Laat een wees en een weduwe niet lijden. (Ex. 22:21)
Over de Behandeling van de niet-Joden: Heb de vreemdeling lief. (Deut. 10:19)
Over Huwelijk, scheiding en familie: Eer je vader en moeder. (Ex. 20:12)
Over Verboden seksuele relaties: Wek geen lust op bij verwante familieleden, zoals kussen, omhelzen, lonken, wat tot incest kan leiden. (Lev. 18:6)
Over Tijden en seizoenen: De viering van de nieuwe maand dient heilig verklaard te worden en de maanden en jaren zullen uitsluitend berekend worden door het Joodse Hoogste Gerechtshof (Sanhedrin). (Ex. 12:2)
Over Spijswetten: Wees in staat te herkennen welk vee rein of onrein is. (Lev. 11:2)
Over Zakelijke praktijken: Handel eerlijk in koop en verkoop. (Lev. 25:14)

Misjpat, recht

Hier de gegevens van het woord misjpat dat je met recht of rechtvaardig oordeel kunt vertalen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	מִשְׁפָּט mishpat	Zelfstandig  naamwoord mannelijk	H4941	Recht, rechtvaardig oordeel. Komt 421 keer voor in 406 verzen. KJV: judgment (296x), manner (38x), right (18x), cause (12x), ordinance (11x), lawful (7x), order (5x), worthy (3x), fashion (3x), custom (2x), discretion (2x), law (2x), measure (2x), sentence (2x), miscellaneous (18x).

Het Hebreeuwse woord misjpat wordt in de Nederlandse vertalingen van de Bijbel met allerlei woorden vertaald. Waarom zo verschillend? Dat is mij niet duidelijk. Begrijpen de vertalers dit woord niet? Bijvoorbeeld: de NBV vertaalt o.a. met regels, de NBG o.a. met verordeningen, de HSV o.a. met bepalingen.

Het woord misjpat komt 82 keer voor in de Torah. Overigens wordt in de Psalmen dit recht ook dikwijls bezongen, wel 64 keer. Heer, doe mij recht.

Het boek Genesis
Het woord misjpat komt drie keer in het boek Genesis voor, hieronder zijn deze verzen geciteerd.

De eerste geeft de overweging weer van God zelf om wel of niet Abraham te informeren over Sodom en Gomorra.

Genesis 18:19. .. want Ik heb hem gekend, opdat hij gebieden zou, dat zijn zonen en zijn ​huis​ na hem de weg des Heren zouden bewaren door ​gerechtigheid​ en recht te doen, opdat de Here aan ​Abraham​ vervulle wat Hij over hem gesproken heeft. [NBG]

Opmerking 1: de overweging van de HEER om Abraham te vertellen over Sodom en Gomorra is: God kende Abraham en zijn zonen en zijn huis zouden gerechtigheid en recht gaan doen.
Opmerking 2: in deze tekst staat “Derech JHWH”, de weg van de HEER, een titel waaraan de eerste christengemeente zichzelf spiegelden. Tsaddiek en misjpat.

Dit is uit het pleidooi van Abraham om de steden te sparen.
Genesis 18:25. Er kan toch geen sprake van zijn dat U zoiets doet, dat U de rechtvaardige samen met de goddeloze doodt? Dan zal het zijn: zo de rechtvaardige, zo de goddeloze. Daar kan bij U toch geen sprake van zijn! Zou de Rechter van de hele aarde geen recht doen? [HSV]

Opmerking: hier wordt recht doen gekoppeld aan aan de bestuurder, die tegelijker tijd rechter (safat) is.

Genesis 40:13. Nog binnen drie dagen zal de farao u een hoge plaats geven, en u in uw ambt herstellen; u zult de beker van de farao in zijn hand geven overeenkomstig uw vroegere positie, toen u zijn schenker was. [HSV]

Opmerking: de tekst ziet het als een recht van de schenker om dit werk te doen. De NBV, NBG, SV en Willibrord vertalen met een omschrijving.

Het boek Exodus
Het woord misjpat komt elf keer in het boek Exodus voor, hieronder worden enkele verzen met dit woord geciteerd.

Exodus 15:25. Mozes riep de HEER aan, en de HEER wees hem op een stuk hout. Toen hij dat in het water gooide, werd het zoet. Daar in de woestijn gaf de HEER hun wetten en regels, en daar stelde Hij hen op de proef. 

Opmerking: de woorden choc en misjpat zijn met wetten en regels vertaald. Ik zou met inzettingen en rechten vertalen. Een wonder is een soort inzetting en het volk had er ook een soort recht op.

De eerstvolgende teksten met het woord misjpat zijn te vinden in de hoofdstukken Exodus 21 tot en met 24. Het betreft hier allerlei rechten zoals over slavernij, mishandelingen, vervloekingen, ruzies en vechtpartijen, ongelukken, bezittingen etc.

Exodus 21:1-3. Houd hun ook deze regels voor: Wanneer je een Hebreeuwse slaaf koopt, moet hij je zes jaar lang dienen; in het zevende jaar mag hij als vrij man vertrekken, zonder iets te hoeven betalen. Als hij alleen is gekomen, moet hij ook alleen weggaan; was hij getrouwd, dan mag zijn vrouw met hem meegaan.

De borstplaat van de Hogepriester was de plaat van de misjpat, drie keer zo genoemd in hoofdstuk 28, hier de eerste tekst.
Exodus 28:15. Maak een borsttas voor de orakelstenen. Deze moet even vakkundig geweven worden als de priesterschort, van gouddraad, van blauwpurperen, roodpurperen en karmozijnrode wol en van getwijnd linnen garen.

Opmerking: De Hebreeuwse uitdrukking is ‘chosjen misjpat’. Een chosjen is een zak die je op je borst kunt dragen eensoort tas. De ‘chosjen misjpat’ bevatte voor ieder van de twaalf stammen een steen. Zo vertegenwoordigde de drager van deze borsttas het hele volk.

In of aan de deze tas hoorde ook twee steentjes, een witte en een zwarte. Ik stel me zo voor dat de priester er een steentje uithaalde bij een vraag. Is deze persoon schuldig? De witte betekende onschuldig en de zwarte schuldig. Moeten we optrekken om de vijand aan te vallen? Wit betekende ‘ja’ en zwart betekende ‘nee’.

De HSV vertaalt ‘chosjen misjpat’ met ‘borsttas van de beslissing’.  Mij lijkt in verband met de betekenis ook een goede vertaling: de borsttas van het rechtvaardig oordeel.

Overig
Het eerstgeboorterecht is ook een misjpat.
De doodstraf moet je eigenlijk zien als een doodsrecht.
Het priesterrecht.
Het vreemdelingenrecht.
Wederzijdse rechten, die moesten worden gerespecteerd.

Misjmeret, last

Hier de gegevens van het woord misjmeret, dat je met last of aanklacht kunt vertalen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	מִשְׁמֶרֶת mišmereṯ	Zelfstandig  naamwoord vrouwelijk	H4931	Last, Komt 78 keer in 69 verzen voor. KJV: charge (50x), ward (9x), watch (7x), keep (7x), ordinance (3x), offices (1x), safeguard (1x).

Het woord mišmereṯ gaat over een opdracht die zwaar en lastig is om te doen. Er zit een emotionele lading aan. Het is zwaar, het is pijnlijk, maar toch doen we het. Het is zoiets als een moeilijk kind in alle liefde blijven opvoeden of met een lastige partner in liefde blijven omgaan. Lastig, soms wil je het bijltje erbij neergooien, maar wel mooi om te doen.

In 39 van de 69 verzen wordt dit woord gecombineerd met het werkwoord שָׁמַר šāmar, Strong H8104. Dit werkwoord kun je vertalen met ‘in de gaten houden’, ‘opmerken’, ‘meebeleven’ of ‘dragen’. Houdt de last van de Heer, zijn moeite voor ons, in de gaten, leef met Hem mee.

Hieronder worden alle teksten uit de torah geciteerd. Er zijn nog dertig teksten in andere boeken, die niet worden geciteerd.

Het boek Genesis
Het woord misjmeret komt eenmaal in het boek Genesis voor.

Dit zegt God tegen Isaak.
Genesis 26:4-5. Ik zal uw nageslacht zo talrijk maken als de sterren aan de hemel en uw nageslacht al deze landen geven. In uw Nageslacht zullen alle volken van de aarde gezegend worden, omdat Abraham Mijn stem gehoorzaamd heeft en Mijn voorschriften, Mijn geboden, Mijn verordeningen en Mijn wetten in acht genomen heeft.

Opmerking 1: men had ook kunnen vertalen dat ‘Mijn heftige zielenroerselen serieus heeft genomen’. Dat is wat God van degenen, die Hem liefhebben vraagt. Als wij de last van God serieus nemen, dan is dat liefde voor Hem.
Opmerking 2: ‘mijn voorschriften in acht genomen’ is een oppervlakkige vertaling van wat er in het Hebreeuws staat.

Het woord misjmeret komt vijf keer in het boek Exodus voor. Hieronder staan alle verzen met dit woord.

Dit is de opdracht voor het volk Israël voor de Pesach maaltijd.
Exodus 12:5-6. U moet een lam zonder enig gebrek hebben, een mannetje van een jaar oud. U moet het van de schapen of van de geiten nemen. U moet het in bewaring houden tot de veertiende dag van deze maand, en heel de verzamelde gemeenschap van Israël zal het slachten tegen het vallen van de avond.
Opmerking: je moest iets van de pijn

Dit gaat over het manna dat in dubbele hoeveelheden kwam op de zesde dag terwijl het manna niet de op sabbath kwam.
Exodus 16:22-23. Op de zesde dag gebeurde het dat zij een dubbele hoeveelheid brood verzamelden, twee gomers voor één persoon. Al de leiders van de gemeenschap kwamen dat aan Mozes vertellen. Hij zei toen tegen hen: Dat is het wat de HEERE gesproken heeft. Morgen is het de rustdag, de heilige sabbat voor de HEERE! Wat u bakken wilt, bak het, en kook wat u koken wilt, en laat alles wat er overblijft voor uzelf liggen om het tot de volgende morgen te bewaren.

Hier gaat het ook over het manna.
Exodus 16:32-34. Verder zei Mozes: Dit is het woord dat de HEERE geboden heeft. Vul een gomer ervan om het te bewaren, al hun generaties door, zodat zij het brood zien dat Ik u in deze woestijn te eten heb gegeven, toen Ik u uit het land Egypte leidde. Ook zei Mozes tegen Aäron: Neem een kruik en doe daar een volle gomer manna in, en zet die voor het aangezicht van de HEERE om het te bewaren, al hun generaties door. Zoals de HEERE Mozes geboden had, zette Aäron het vóór de getuigenis om te bewaren.

Het boek Leviticus
Het woord misjmeret komt drie keer in het boek Leviticus voor.

Dit gaat over de wijding van hogepriester Aäron en zijn zonen.
Leviticus 8:34-36. Zoals men op deze dag gedaan heeft, zo heeft de HEERE geboden te doen om verzoening voor jullie te bewerken. Jullie moeten dan bij de ingang van de tent van ontmoeting blijven, dag en nacht, zeven dagen lang. Jullie moeten de voorschriften van de HEERE in acht nemen, opdat jullie niet sterven, want zo is het mij geboden. Aäron en zijn zonen deden al de dingen die de HEERE door de dienst van Mozes geboden had.

Opmerking: hier zowel het zelfstandig naamwoord als het werkwoord met daartussen het woord ‘et’, Strong 853 om het belang van de tekst extra te benadrukken. Het woord ‘et’ is de eerste en de laatste letter van het alfabet.

Het gaat hier om seksuele daden, die gruwelijk zijn.
Leviticus 18:29-30. Want al wie ook maar één van al die gruweldaden doet, de personen die ze doen, moeten uit het midden van hun volk uitgeroeid worden. Daarom moet u Mijn voorschriften in acht nemen en geen van die gruwelijke gebruiken die vóór u gedaan zijn, navolgen, en u daardoor niet verontreinigen. Ik ben de HEERE, uw God.

Opmerking 1: het gaat hier om allerlei vormen van seksualiteit, die de HEER pijn doen als wij mensen ze doen.
Opmerking 2: ook hier zowel het zelfstandig naamwoord als het werkwoord met daartussen het woord ‘et’, Strong 853.

Het gaat hier om de Aäron en zijn zonen.
Leviticus 22:9. Zij moeten Mijn voorschriften in acht nemen, zodat zij geen zonde op zich laden en daardoor sterven, omdat zij dat ontheiligd hebben. Ik ben de HEERE, Die hen heiligt.

Het boek Numeri
Het woord misjmeret komt 29 keer in het boek Numeri voor. Hieronder staan alle verzen met dit woord.

Numeri 1:52-53. De Israëlieten moeten hun kamp opslaan, ieder bij zijn eigen kamp en ieder bij zijn eigen vaandel, ingedeeld overeenkomstig hun legers, maar de Levieten moeten hun kamp opslaan rondom de tabernakel van de getuigenis; dan zal er geen grote toorn op de gemeenschap van de Israëlieten komen. Zo moeten de Levieten de voorschriften met betrekking tot de tabernakel van de getuigenis in acht nemen.

Numeri 3:5-8. De HEERE sprak tot Mozes: Laat de stam Levi naderbij komen en plaats hem vóór de priester Aäron om hem te dienen. Zij moeten zijn taak en de taak van heel de gemeenschap vervullen, vóór de tent van ontmoeting, om de dienst van de tabernakel te verrichten. En zij moeten zorg dragen voor al de voorwerpen van de tent van ontmoeting, en de taak van de Israëlieten vervullen door de dienst van de tabernakel te verrichten.

Numeri 3:25. En de taak van de nakomelingen van Gerson in de tent van ontmoeting was de zorg voor de tabernakel en de tent, de dekkleden ervan, het gordijn voor de ingang van de tent van ontmoeting,

Voor het nageslacht van Kahath geldt dit.
Numeri 3: 28. … zij vervulden de taak ten behoeve van het heiligdom.

Numeri 3: 31-32. En hun taak was de zorg voor de ark, de tafel, de kandelaar, de altaren en de voorwerpen van het heiligdom, waarmee ze de dienst verrichtten, en het gordijn, ja, voor heel de dienst ervan. De leider die boven de leiders van Levi stond was Eleazar, de zoon van de priester Aäron. Hij had het opzicht over hen die de taak ten behoeve van het heiligdom vervulden.

Numeri 3:36. En de opgedragen taak van de nakomelingen van Merari was de zorg voor de planken van de tabernakel, met zijn dwarsbalken, zijn pilaren, zijn voetstukken, en al zijn voorwerpen, ja, voor heel de dienst ervan.

Numeri 3:38. Zij nu die hun kamp vóór de tabernakel, aan de oostkant, moeten opslaan, dus vóór de tent van ontmoeting, waar de zon opkomt, zijn Mozes, en Aäron met zijn zonen, die de taak ten behoeve van het heiligdom vervullen, in naam van de Israëlieten.

Dit is de taak van de nakomelingen van de Gersonieten.
Numeri 4:27-28. Heel de dienst van de nakomelingen van de Gersonieten, bij heel hun dragen en bij heel hun dienen, moet gebeuren overeenkomstig het bevel van Aäron en zijn zonen. U moet aan hen hun taak bij alles wat zij moeten dragen, opleggen. Dit is de dienst van de geslachten van de nakomelingen van de Gersonieten in de tent van ontmoeting, hun taak onder leiding van Ithamar, de zoon van de priester Aäron.

Dit gaat over de taak van de nakomelingen van Merari.
Numeri 4:31-32. Dit is hun taak in het dragen, bij heel hun dienst in de tent van ontmoeting: de planken van de tabernakel, zijn dwarsbalken, zijn pilaren en zijn voetstukken; ook de pilaren rond de voorhof met hun voetstukken, hun pinnen en hun touwen, kortom, alle bijbehorende voorwerpen en heel hun dienst. De voorwerpen die zij overeenkomstig hun taak moeten dragen, moet u aan de hand van hun namen tellen.

Numeri 8:24-26. De HEERE sprak tot Mozes: Dit geldt voor de Levieten: vanaf vijfentwintig jaar oud en daarboven is men tot de dienst in de tent van ontmoeting verplicht. Maar iemand vanaf vijftig jaar oud zal van de dienst ontheven zijn en zal niet meer hoeven te dienen. Wel mag hij zijn broeders in de tent van ontmoeting bijstaan bij het vervullen van hun taak; de dienst zelf mag men echter niet meer verrichten. Zo moet u inzake de Levieten doen ten aanzien van hun taken.

Numeri 9:19. Als de wolk vele dagen boven de tabernakel bleef staan, namen de Israëlieten de voorschriften van de HEERE in acht en braken zij niet op.
Opmerking: dat was lastig, waarom gaan we niet verder? Het vertrouwen in God moest het winnen van het ongeduld.

Numeri 9:23. Op het bevel van de HEERE sloegen zij hun kamp op en op het bevel van de HEERE braken zij op. Zij namen de voorschriften van de HEERE in acht, op het bevel van de HEERE, door de dienst van Mozes.
Opmerking: lastig om op deze manier gehoorzaamheid te leren.

Numeri 17:10. Toen zei de HEERE tegen Mozes: Breng de staf van Aäron terug vóór de getuigenis, om hem te bewaren, als teken voor de opstandigen. En u zult een einde maken aan hun gemor over Mij, opdat zij niet sterven.
Opmerking: dit was een pijnlijke herinnering.

Het gaat hier over de mensen, die bij de stam Levi horen.
Numeri 18:3-5. Zij zullen uw taak vervullen en de taak ten behoeve van heel de tent. Alleen mogen zij niet in de nabijheid komen van de voorwerpen van het heiligdom, en van het altaar, opdat zij niet sterven, zij niet en u ook niet. Maar zij moeten zich bij u aansluiten en de taak ten behoeve van de tent van ontmoeting vervullen, heel de dienst van de tent. Een onbevoegde mag echter niet in uw nabijheid komen.
U moet dus de taak ten behoeve van het heiligdom en de taak ten behoeve van het altaar vervullen, opdat er geen grote toorn meer zal zijn tegen de Israëlieten.

Numeri 18:8. De HEERE sprak tot Aäron: En Ik, zie, Ik heb u gegeven de taak van Mijn hefoffers. Met alle heilige gaven van de Israëlieten heb Ik ze aan u gegeven, omwille van de zalving, en aan uw zonen, als een eeuwige verordening.

Ook dit was een handeling, die met pijnlijke zaken had te maken.
Numeri 19:9. En iemand die rein is, moet de as van de koe verzamelen en buiten het kamp op een reine plaats wegleggen. Die as is voor de gemeenschap van de Israëlieten om te bewaren, bestemd voor reinigingswater. Het is een middel tot ontzondiging.

De HEER geeft opdracht tot wraak aan de Midjanieten. In de strijd en daarna werden alle mannen gedood en de vrouwen en kinderen als slaven ondergebracht. Een pijnlijke geschiedenis. Een deel van de buit gaat naar de mensen van de stam van Levi.

Numeri 31:30. Maar van de helft voor de Israëlieten moet u één gevangene op de vijftig nemen, van de mensen, van de runderen, van de ezels en van de schapen, van al de dieren, en ze aan de Levieten geven, die de taak ten behoeve van de tabernakel van de HEERE vervullen.

Numeri 31:47. … van die helft voor de Israëlieten nam Mozes één gevangene uit vijftig, van de mensen en van de dieren; en hij gaf ze aan de Levieten, die de taak ten behoeve van de tabernakel van de HEERE vervulden, zoals de HEERE Mozes geboden had.

Het boek Deuteronomium
Het woord misjmeret komt eenmaal in het boek Deuteronomium voor.

Deuteronomium 11:1. Daarom moet u de HEERE, uw God, liefhebben en Zijn voorschriften, Zijn verordeningen, Zijn bepalingen en Zijn geboden in acht nemen, alle dagen.

Overwegingen
Wel triest dat dit woord in de vertalingen van de Bijbel zo vlak is vertaald. Pijnlijke dingen horen bij het leven.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
De Heere God stelt het op prijs als ze met wat hij moeilijk en pijnlijk vindt meelijden. Genesis 26:4-5

Je moest een tijdje met een lam leven en daarna moest je het doden en opeten. Pijnlijk, maar wel nodig. Is een beeld van het leven van Jezus, eerst leefde ze met Hem en daarna werd hij gedood. Exodus 12:5-6

Het brood dat het volk Israël in de woestijn kreeg wees op de betrokkenheid en zorg van God. Lastig om het een dag niet te verzamelen. Ze moesten het ook langdurig als een aandenken aan de zorg van God bewaren. Exodus 31.

De wijding van de priesters is een emotionele en indrukwekkende gebeurtenis. Leviticus 8. Als de priester zich ontwijden is dat extra ernstig. Leviticus 22.

Grote zonden op seksueel gebied zoals allerlei vormen van incest, je kinderen offeren, seks met een dier of iemand van het eigen geslacht of seks met een ander dan je eigen vrouw is pijnlijk voor God. Zo is onze samenleving niet bedoeld. Leviticus 18

In het boek Numeri worden er wat je zou kunnen aanduiden als ‘roepingen’ onder de verschillende families van de stam van Levi verdeeld. Ook wordt aangegeven wat de roepingen van de stam van Levi in het algemeen inhouden.

Bijzonder is dat deze roeping geldt vanaf dat je 25 jaar oud bent totdat je vijftig jaar oud bent. Daarvoor en daarna ben je vrijgesteld. Numeri 8:24-26.

Een taak zoals de NBV het formuleert gaat verder dan een corvee werkje. We moeten nu eenmaal allemaal wel iets doen. Het moeten persoonlijke missies worden van degenen, die de taak krijgen. Een levensvervulling.

Je kunt uit deze teksten ook zien wat voor God belangrijk is. Namelijk <<>>

Choq en chuqqah, inzetting

Hier de gegevens van de woorden choq en chuqqah, die je met inzetting kunt vertalen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	חק choq	Zelfstandig  naamwoord mannelijk	H2706	Inzetting Komt 127 keer voor in 124 verzen. KJV: statute (87x), ordinance (9x), decree (7x), due (4x), law (4x), portion (3x), bounds (2x), custom (2x), appointed (1x), commandments (1x), miscellaneous (7x).
2	חֻקָּה chuqqah	Zelfstandig  naamwoord vrouwelijk	H2708	Inzetting Komt 104 keer voor in 100 verzen. KJV: statute (77x), ordinance (22x), custom (2x), appointed (1x), manners (1x), rites (1x)

Er is van hetzelfde woord en mannelijke en een vrouwelijk zelfstandig naamwoord. Het woord choq komt 47 keer in de torah voor met name in Deuteronomium. Het woord chuqqah komt 58 keer in de torah voor met name in Leviticus.

De zelfstandig naamwoord hebben als wortel het werkwoord chaqaq, Strong H2710, dat wetgeven betekent en is verwant met het werkwoord chaqa, Strong H2707, dat kerven betekent.

Boek Genesis
In het boek Genesis komt eerst het woord chuqqah voor en daarna tweemaal het woord choq.

Genesis 26:4-5. Ik zal uw nageslacht zo talrijk maken als de sterren aan de hemel en uw nageslacht al deze landen geven. In uw Nageslacht zullen alle volken van de aarde gezegend worden, omdat Abraham Mijn stem gehoorzaamd heeft en Mijn voorschriften, Mijn geboden, Mijn verordeningen en Mijn wetten in acht genomen heeft.

Opmerking: de NBV21 vertaalt de vier woorden in deze tekst Mijn voorschriften etc, met drie woorden, ze laten een onderwerp weg.

Genesis 47:22. Alleen de grond van de priesters kocht hij niet op, want de priesters kregen een vaste toelage van de farao en zij konden van dat inkomen leven; daarom hoefden zij hun grond niet te verkopen.

Genesis 47:26. En Jozef maakte dit tot een verordening ten aanzien van de grond in Egypte, tot op deze dag, dat de farao een vijfde deel van de opbrengst kreeg; behalve dat alleen de grond van de priesters niet aan de farao toebehoorde.

Boek Exodus
In het boek Exodus komt acht keer het woord choq en zeven keer het woord chukkah voor.

Exodus 5:14. De Israëlitische opzichters die door de slavendrijvers van de farao over het volk waren aangesteld, werden afgeranseld; zij kregen te horen dat ze de laatste dagen niet het verplichte aantal stenen hadden afgeleverd.
Opmerking: het ingestelde aantal (choq)

Exodus 12 en 13 gaat het over de instelling van het Pesach feest voor het volk Israël.

Exodus 12:14-17. Die dag moet voortaan een gedenkdag zijn, die je moet vieren als een feest ter ere van de HEER. Dit voorschrift blijft voor altijd van kracht, alle komende generaties moeten die dag vieren. Eet dan zeven dagen lang ongedesemd brood, en verwijder meteen op de eerste dag alle zuurdesem uit jullie huizen; wie op een van die zeven dagen iets eet dat zuurdesem bevat, moet uit de gemeenschap van Israël gestoten worden. De eerste en zevende dag zijn heilige dagen die jullie samen moeten vieren. Die beide dagen mag er geen enkele bezigheid verricht worden, jullie mogen alleen het voedsel bereiden dat ieder nodig heeft. Dit voorschrift blijft voor altijd van kracht. Generatie na generatie moeten jullie het feest van het Ongedesemde brood vieren, omdat Ik jullie die dag, in groepen geordend, uit Egypte heb geleid.

Opmerking 1: hier staat voor het eerst een van de woorden choq of chuqqah met ‘owlam’, Strong H5769. De ‘choq owlam’ en de chuqqah owlam maken het woord tot een indrukwekkend begrip. Het zijn combinaties, die respectievelijk 11 en 23 keer voorkomen in de Bijbel, meestal in de Torah.
Opmerking 2: de HSV vertaalt de woorden chuqqah owlam met ‘eeuwige verordening’.

Exodus 12:24. Dit voorschrift blijft voor u en uw kinderen voor altijd van kracht.
Opmerking: hier staat choq owlam.

Exodus 12:43-44. En de HEERE zei tegen Mozes en Aäron: Dit is de verordening voor het Pascha: geen enkele vreemdeling mag ervan eten. Maar elke slaaf die u van iemand met geld gekocht hebt, mag ervan eten, zodra u hem besneden hebt. [HSV]
Opmerking: dit is de vertaling van chuqqah.

Exodus 13:10. Daarom moet u deze verordening in acht nemen op de daarvoor vastgestelde tijd, van jaar tot jaar. [HSV]

De overige teksten met de woorden choq en chuqqah gaan over

De sabbath en de feesten zijn inzettingen. Allerlei zaken rond de tempeldienst en de offers zijn inzettingen.

29:8 gaat over het priesterschap van Aaron en hun zonen en 30:21 voeten wassen voor Aaron en zijn zonen.

Boek Leviticus

Leviticus 3:17. Dit zij een altoosdurende inzetting (chukkah) voor uw geslachten in al uw woonplaatsen: gij zult volstrekt geen vet en geen ​bloed​ eten. [NBG]

De ‘chocq owlam’ is vertaald als ‘altoos durende inzetting’ (NBG), een eeuwige verordening (HSV) of een eeuwige  inzetting (SV). De NBV vertaalt ‘owlam’ niet. Waarom niet?

Exodus 12 gaat het over de instelling van het Pascha.
Exodus 12:14 en 17.
Exodus 12:24. Dit voorschrift blijft voor u en uw kinderen voor altijd van kracht.

Exodus 27:21
Exodus 28:43
Exodus 29:9  en 28
Exodus 29:28. Ja, het moet voor de Israëlieten ten behoeve van Aäron en zijn zonen een eeuwige verordening zijn, want het is een hefoffer, een hefoffer van de Israëlieten, afkomstig van hun dankoffers. Het is hun hefoffer voor de HEERE. [HSV]

Exodus 30:17-21. De HEER zei tegen Mozes: ‘Maak een bronzen wasbekken op een bronzen onderstel, voor de wassingen. Zet het tussen de ontmoetingstent en het altaar en doe er water in. Met dit water moeten Aäron en zijn zonen hun handen en hun voeten wassen. Ze moeten dit doen voordat ze de ontmoetingstent binnengaan, anders zullen ze sterven. Ook wanneer ze dienst gaan doen bij het altaar en de HEER een offer gaan brengen, moeten ze hun handen en hun voeten wassen, anders zullen ze sterven. Deze bepaling blijft voor altijd van kracht voor Aäron en zijn nakomelingen, voor alle komende generaties.’

Leviticus 3:17.
Leviticus 6:18 en 22
Leviticus 7:36
Leviticus 10:9 en 15
Leviticus 16:29, 31 en 34
Leviticus 17:7
Leviticus 23: 14, 21, 31 en 41.
Leviticus 3 en 9. gaat over regels van de offers voor Aaron en zijn zonen.

Numeri 10:8.
Numeri 15:15
Numeri 18:8, 11, 19 en 23. Gaat over het deel van de offergaven, die altijd voor Aaron en zijn zonen zullen zijn.
Numeri 19:10 en 21.

Jeremia noemt een speciale eeuwige inzetting.
Jeremia 5:22. Zou u voor Mij niet bevreesd zijn, spreekt de HEERE, of zou u voor Mijn aangezicht niet beven? Ik, Die het zand gemaakt heb tot een grens voor de zee, een eeuwige verordening, die zij niet zal overschrijden. Al kolken haar golven, zij zullen niets kunnen uitrichten, al bruisen zij, zij zullen hem niet overschrijden. [HSV]

Ook Ezechiël noemt het dagelijkse offer als een altijd durende inzetting.
Ezechiël 46:13-15. Breng dagelijks een eenjarige ram zonder enig gebrek als brandoffer aan de HEER, elke morgen weer. En breng daarbij elke morgen een graanoffer van een zesde efa graan en een derde hin olie om door de tarwebloem te mengen, als graanoffer voor de HEER. Deze bepalingen blijven voor altijd van kracht. Elke morgen moeten de priesters een jonge ram, een graanoffer en olie offeren, als een dagelijks brandoffer.

Verder lezen we van de dichter van Psalm 119 dat hij of zij bereidt is de inzettingen eeuwig uit te voeren.
Psalm 119:112. Met hart en ziel ben ik bereid uw wetten uit te voeren, eeuwig, tot het einde toe.

Mashal, spreuk

Hier de gegevens van het woord mashal dat je met spreuk kunt vertalen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	mashal	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H4912	Spreuk, gelijkenis. Komt 39 keer voor in 39 verzen. KJV: proverb (19x), parable (18x), byword (1x), like (1x).

Spreuken 1:1-6. Hier volgen de spreuken van Salomo, zoon van David en koning van Israël. Ze bieden wijsheid en zijn een leidraad in het leven, verdiepen het inzicht en bevatten wijze lessen over recht, rechtvaardigheid en eerlijkheid. Ze vormen het ongeoefende verstand en geven de jeugd kennis en bezonnenheid. Laat wie wijs is goed naar deze spreuken luisteren en nog wijzer worden. Laat wie verstandig is meer en meer de vaardigheid verwerven deze spreuken en diepzinnigheden te begrijpen, deze woorden en scherpzinnigheden van de wijzen te doorgronden. Het begin van alle kennis is ontzag voor de HEER; alleen een dwaas veracht wijsheid en wijst vermaning af.

Opmerking: in vers 4 staat het woord mashal niet in de Hebreeuwse tekst.

<<dit deel moet nog worden uitgewerkt>>

Dath, gebod

Hier de gegevens an het woord dath.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	דָּת dāṯ	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H1881	Wet, decreet Komt 22 keer voor in 21 verzen KJV: law (9x), decree (9x), commandment (2x), manner (1x), commission (1x)

Dit woord komt eenmaal in Deuteronomium en Ezra voor en verder alleen in het boek Esther waar het gaat om decreten van de koning.

Deuteronomium 33:1-2. Dit nu is de zegen waarmee Mozes, de man Gods, de Israëlieten gezegend heeft, vóór zijn dood. Hij zei: De HEERE is van Sinaï gekomen, als de zon kwam Hij uit Seïr op. Hij verscheen blinkend vanaf het gebergte Paran, Hij kwam met tienduizenden heiligen, aan Zijn rechterhand was een vurige wet voor hen. [HSV]

Opmerking: de NBV vertaalt het woord niet.

Ezra 8:36. Zij gaven de bevelschriften van de koning aan zijn satrapen en gouverneurs in de provincie Trans-Eufraat, en die verleenden hun steun aan het volk en aan de tempel van God.

Esther 1:8. En bij het drinken gold de regel: geen beperkingen; de koning had alle hofmeesters opgedragen aan ieders wensen tegemoet te komen. 

Tsavah, iemand gebieden

Hier de gegevens van het woord tsava, dat je met gebieden kunt vertalen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	צָוָה tsavah	Werkwoord	H6680	Opdracht. Komt 494 keer voor in 475 verzen. KJV: command (514x), charge (39x), commandment (9x), appoint (5x), bade (3x), order (3x), commander (1x), misc (4x).

Het werkwoord tsavah komt voor het eerst voor in Genesis.

Genesis 2:16-17. En de Heere God gebood de mens, zeggende: Van alle boom van deze hof zult gij vrij eten;  Maar van de boom der kennis des goeds en des kwaads, daarvan zult gij niet eten; want ten dage, als gij daarvan eet, zult gij de dood sterven. [SV]

Hier is gekozen voor de tekst van de Statenvertaling, die net als de HSV het woord ’tsahvah’ als werkwoord vertaalt. De andere vertalingen NBV, NBG, CJB en zelfs de Naardense Bijbel maken ervan dat God een gebod geeft. Een combinatie van een zelfstandig naamwoord en werkwoord.

JHWH gebiedt volgens de Bijbel steeds bepaalde mensen. Adam bijvoorbeeld, zoals hierboven, maar ook Noach, Abraham, Isaak en Jacob.

<<nog verder uitwerken>>

Nieuwe Testament

Het Nieuwe Testament verwijst regelmatig naar de geboden die in het Oude Testament zijn genoemd en geeft ook een reeks van nieuwe geboden. Of zouden we ze beter adviezen kunnen noemen?

Entole, gebod

Dit zijn de gegevens van het woord entole.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	ἐντολή entolē	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G1785	Gebod Komt 71 keer voor in 65 verzen KJV: commandment (69x), precept (2x).

Hier de citaten van alle teksten met dit woord uit het evangelie volgens Matteüs

Matteüs 5:19. Wie dus ook maar het minste van deze geboden afschaft en aan anderen leert datzelfde te doen, zal als de minste worden beschouwd in het koninkrijk van de hemel. Maar wie ze onderhoudt en dat aan anderen leert, zal in het koninkrijk van de hemel in hoog aanzien staan.

Matteüs 15:3-6. Hij antwoordde hun: ‘En waarom overtreedt u het gebod van God omwille van uw eigen traditie? Want God heeft gezegd: “Toon eerbied voor uw vader en moeder,” en ook: “Wie zijn vader of moeder vervloekt, moet ter dood gebracht worden.” Maar u leert: “Wie tegen zijn vader of moeder zegt: ‘Alles wat van mij is en voor u van nut had kunnen zijn, bestem ik tot offergave,’ die hoeft zijn ouders geen eerbied te tonen.” Zo ontkracht u het woord van God omwille van uw eigen traditie. 

Opmerking: de geboden staan hier tegenover de paradosis Strong G3862, de eigen traditie. De apostel Paulus zal later de gemeenten ook helpen in een bepaalde paradosis, zie bijvoorbeeld 1 Korintiërs 11:2. Traditie is prima zolang het de geboden van God niet in de weg zit.

Matteüs 19:17. Hij antwoordde: ‘Waarom vraagt u Me naar het goede? Er is er maar één die goed is. Als u het leven wilt binnengaan, houd u dan aan zijn geboden.’

Matteüs 22:36-40. ‘Meester, wat is het grootste gebod in de wet?’ Hij antwoordde: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat.’

<<nog verder uitwerken>>

Andere Bronnen

In de christelijke wereld lijkt dit onderwerp een blinde vlek. In de Joodse wereld zijn er vooral boeken met uitwerkingen van de geboden.

	Schrijver:	Titel:
1	Abraham Heshel	God zoekt de mens

Overwegingen

Wat in de tabellen met gegevens uit de Bijbel opvalt is de moeite, die de KJV heeft om eenduidig te vertalen. De Nederlandse vertalingen hebben daar ook moeite mee. Vooral de NBV maakt er een warboel van.

Lessen

Hieronder staan antwoorden op de vragen bij Studievragen gesteld.

Welke soorten geboden zijn er allemaal?
Een lijst van wat handig is voor je houding en gedrag in het leven. Dat zijn de mitswot.
Een overzicht van rechten die we hebben. Dat zijn de misjpat.
Voorbeelden van moeiten die we kunnen hebben om met ‘de geboden’ om te gaan. Dat zijn misjmeret.
Een uitleg over zaken die God in deze wereld heeft ingesteld. Choq en chuqqa.
Wijsheidspreuken. Mashal.

Naast de geboden voor het hele volk worden er ook genoemd dat God mensen persoonlijk iets gebiedt. Tsavah.

Welke rol hadden de geboden voor het volk Israël destijds?
Het was de grondwet en de wetgeving voor het volk Israël destijds. Het betreft dan ook het hele maatschappelijk leven. Voor ons is deze wetgeving om onze wetgeving daar aan te spiegelen.

Zijn er verschillen, en zo ja welke, tussen de geboden van het Oude en het Nieuwe Testament?
Voor het Nieuwe Testament hebben de geboden van het Oude Testament ultiem gezag. Het Nieuwe Testament levert aanvullingen op deze geboden.

Wat is er te zeggen over de kwaliteit van vertalingen van de Bijbel?
De HSV vertaalt wel enigszins concordant, de NBV totaal niet. Eenzelfde woord in het Hebreeuws kent diverse verschillende vertalingen.

Heeft de christelijke wereld het onderwerp goed begrepen?
Het onderscheid tussen de verschillende begrippen ziet men niet. Men noemt alles geboden of de wet. In de kerk zien we geboden als een verplichting, niet leuk om te doen, terwijl ze bedoeld zijn om te helpen een mooi leven te leiden.