Jezus was zondermeer een briljante onderwijzer. Wat een vermogen om het onderwijs dicht bij de mensen te brengen. En wat een vermogen om mensen na te laten denken en de aandacht vast te houden.

Je kunt het beste zijn wijze van onderwijs als een lichtend voorbeeld zien om dat enigszins na te volgen. In dit artikel staat wat mij is opgevallen.

Speel in op wat aan de orde is.

Jezus had voor zijn leerlingen en ook voor de hele menigte niet een planning: in die week wil ik ze dit leren en in die week wil ik ze dat leren.

Jezus laat zich leiden bij wat er bij de mensen aan de orde is. Een vraag is soms het startpunt van een stuk onderwijs. Maar vooral ook de leiding van de Geest is voor Jezus leidend. De Geest fluistert als het ware in: de menigte is nu open voor dit onderwijs. De discipelen zijn nu hier aan toe.

Heb de breedte van het leven op het oog.

Wat ook opvalt is de enorme hoeveelheid onderwerpen. Het onderwijs van Jezus gaat over de hele breedte van het menselijk leven. In ieder geval de hoofdlijnen. Daarom is het onderwijs van Jezus ook voor ons ook nu nog heel relevant. Het leven is in de kern niet veranderd sinds die tijd.

Wel zijn er onderwerpen, die toen van belang waren en in onze context niet meer zo belangrijk, zoals onderwijs zaken rond Joodse wetten. En in onze tijd zijn nieuwe onderwerpen ontstaan zoals rond het klimaat, duurzaamheid, immigratie, abortus en euthanasie. Voor die onderwerpen hebben we wel steun aan het onderwijs dat ook al eerder aan het volk Israël was gegeven. Er is niet (ingrijpend) nieuws onder de zon.

Zorg voor parate kennis

Als je de onderwerpen van je onderwijs laat afhangen voor wat er op dat moment aan de orde is, dan moet je putten uit parate kennis, punt 1, en punt 2 hopen en bidden en vertrouwen dat de Heilige Geest je verder helpt.

Als Jezus onderwijs geeft, dan put hij uit parate kennis. Geen papiertje voor zijn neus, geen spiekbriefje. Je leest nergens dat hij enkele uren of dagen tijd nam om een speciaal onderwerp voor het onderwijs voor te bereiden.

Ik heb de indruk dat zijn rede op de berg, de wereldberoemde Bergrede, niet gepland was. Hij was er met zijn discipelen. Er kwamen veel mensen op af. Toen kreeg Jezus het idee dat het nu de tijd was om een groot onderwerp aan te snijden. En aan het begin van zijn onderwijs wist hij nog wat hij precies zou gaan zeggen en al helemaal niet hoe het zou eindigen. Zo gaat het als je de Heilige Geest ruimte geeft om de leiding te nemen.

Vanuit parate kennis onderwijs geven vergt veel voorbereiding. Zelfs bij Jezus heel wat jaren. Toen hij publiek ging optreden had hij zelf wel twintig jaar onderwijs achter de rug. Wat zou de inhoud van zijn opleiding zijn geweest? Ik denk de bestudering van de Torah en de profeten en de Geschriften en ook nog de vele Joodse geschriften.

De manier van het leren zal wel op de Joodse manier zijn gebeurd. Een hoofdlijn en dan de vele varianten. Iets naar voren brengen en dan vragen stellen, aan elkaar en aan de leraar. Voor degenen, die snel willen leren iedere dag leren of meer keer per dag leren. Ook nu is dat nog steeds. In kleine groepjes in de synagoge. Het Joodse leerhuis, zoals dat nu ook nog gebeurt.

Hanteer allerlei stijlen

Steve Turner noemt in zijn boek ‘Stel je voor …” de volgende stijlen die Jezus hanteert (bladzijde 72):
Aforismen: want waar uw schat is daar zal ook uw hart zijn.
Anaforen: bijvoorbeeld de herhaling van Zalig in de Zaligsprekingen
Metaforen: gij zijt het zout der aarde.
Personificatie: want de dag van morgen zal zijn eigen zorgen hebben.
Analogieën: iedere boom die geen goede vrucht draagt, zal worden uitgehouwen en in het vuur geworpen. Zo zult gij hen aan de vruchten kennen.
Hyperbolen: huichelaar, doe eerst de balkt uit uw eigen ogen weg.
Allegorieën: zie de diverse gelijkenissen.
Meerduidige antwoorden: antwoorden, die in één antwoord meer antwoorden geven, zoals ‘Geef de keizer wat van de keizer is en geef God wat van God is’.

Zo zal Jezus ook nog wel stijlen gebruiken die wij niet onderkennen en waar we ook geen woord voor hebben.

En dan ook nog iets wat Jezus uitgebreid doet: vragen stellen.

Iemand zocht alle vragen op rond Jezus, dus die hijzelf stelde en die anderen hem stelden. Zie www.bijbelkracht.nl. In zijn leven stelde Jezus 307 verschillende vragen aan de mensen om Hem heen.

Er werden trouwens ook Jezus vragen gesteld. Dat waren er in totaal 187 waarvan Hij er overigens maar 8 direct beantwoordde. Zie twee hoofdstukken verder.

Stel jezelf een vraag in de Geest

Een bijzondere vraag is jezelf een vraag stellen. Dat doet Jezus ook een aantal keer.

Als je tijdens het onderwijs het even niet meer weet hoe het verder moet, waar je het over zou moeten hebben. Dan kun je in de Geest een vraag stellen. Hier een paar voorbeelden van Jezus.

Lukas 7:31. Waarmee zal ik dan de mensen van deze generatie vergelijken, waarop lijken ze?
Opmerking: en dan komt hij vervolgens met treffende vergelijkingen.

Lukas 13:18. Daarop zei hij: Waarop lijkt het koninkrijk van God en waarmee zal ik het vergelijken? Het lijkt op een zaadje van de mosterdplant dat iemand meenam en in zijn tuin zaaide, waarna het groeide en een grote struik werd, waar de vogels van de hemel in de takken kwamen nestelen.

Lukas 13:20. En opnieuw zei hij: Waarmee zal ik het koninkrijk van God vergelijken? Het lijkt op zuurdesem die door een vrouw met drie zakken meel werd vermengd tot alle meel doordesemd was.

Natuurlijk is er de uitleg dat dit een gebruikelijke stijlvorm in een toespraak is. Dat weet ik. Maar ik stel voor: neem de proef eens op de som met zo’n vraag. Het maakt de inspiratie van de Geest los.

Laat je leerlingen vragen stellen

Je ziet veel hulp bij het onderwijs van Jezus van zijn discipelen, die hem vragen stellen. Die vragen brengen het onderwijs dikwijls op een dieper niveau.

Dat kun je in de praktijk van vandaag ook tegenkomen. Een goede leerling, die goede vragen stelt, daarmee komt het onderwijs op een veel hoger niveau.

Dit is een vraag van Petrus, die terugkomt op een onderwerp eerder in het onderwijs van Jezus, in Matteüs 18:15.
Matteüs 18:21. Daarop kwam Petrus bij hem staan en vroeg: Heer, als mijn broeder of zuster tegen mij zondigt, hoe vaak moet ik dan vergeving schenken? Tot zevenmaal toe?

De vraag van Petrus leidt tot de gelijkenis van een koning die rekenschap wilde vragen van zijn dienaren.

Dit is een vraag van Tomas als Jezus spreekt over het huis van de vader met vele woningen. De vraag van Tomas leidt tot een bekende tekst en vervolgens stelt Filippus een vraag en dan volgt een rede, die tot midden hoofdstuk 16 doorloopt.
Johannes 14:5-9. Toen zei Tomas: Wij weten niet eens waar u naartoe gaat, Heer, hoe zouden we dan de weg daarheen kunnen weten Jezus zei: Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij de Vader komen dan door mij. Als jullie mij kennen zullen jullie ook mijn Vader kennen, en vanaf nu kennen jullie hem, want jullie hebben hem zelf gezien. Daarop zei Filippus: Laat ons de Vader zien, Heer, meer verlangen we niet. Jezus zei: Ik ben nu al zo lang bij jullie, en nog ken je me niet, Filippus? Wie mij gezien heeft, heeft de Vader gezien. Waarom vraag je dan om de Vader te mogen zien?

Hier helpt de vraag van Judas de boodschap universeel te maken, voor alle mensen. (Dit is in het midden van een betoog)
Johannes 14:21-23. Wie mijn geboden kent en zich eraan houdt, heeft mij lief. Wie mij liefheeft zal de liefde van mijn Vader en mij ontvangen, en ik zal mij aan hem bekendmaken. Toen vroeg Judas (niet Judas Iskariot) aan Jezus: Waarom zult u zich wel aan ons, maar niet aan de wereld bekendmaken, Heer Jezus antwoordde: Wanneer iemand mij liefheeft zal hij zich houden aan wat ik zeg, mijn Vader zal hem liefhebben en mijn Vader en ik zullen bij hem komen en bij hem wonen.

Tegenstanders, die een vraag stellen

Hierboven zijn het reacties van zijn discipelen. De Geest helpt Jezus om daar op te reageren. Omdat de Geest een hulp is in het algemeen, is de Geest niet alleen hulp voor Jezus maar ook hulp voor de volgelingen van Jezus.

Er staan ook voorbeelden in de Bijbel van nare reacties, strikvragen, beledigingen etc. Ook hier helpt de Geest Jezus om van repliek te dienen en een goed antwoord te geven. Dit is dus een ander soort hulp van de Geest. In de strijd met toehoorders. Trouwens deze hulp maakt dikwijls ook weer waarheid zichtbaar.

Zo draait de HEER de zaken om. Waar tegenstanders uit zijn op de afgang van de christelijke leraar, draait God het om. Het wordt een overwinning voor Zijn Koninkrijk.

<<voorbeelden van Jezus worden nog toegevoegd>>

Spreek in beelden en verhalen

Jezus spreekt dikwijls met beelden van zijn omgeving. Ik ben de deur van de schapen zegt Jezus op een gegeven moment. Zagen hij en de mensen,, die hem volgden een deur van een schaapskooi?

Het begon daar met het beeld van de schaapskooi. Dat zal zeker onder leiding van de Heilige Geest zijn gebeurd, want heel opvallend toen er direct daarna een blindgeborene werd genezen, werd die beste man de toegang tot het tempelplein geweigerd. Die deur was voor Hem gesloten, de deur die Jezus was, was voor hem wel opengaan.

Naast beelden gebruikt Jezus ook verhalen. Gelijkenissen worden ze ook wel genoemd. In een verhaal kun je iets groots uitleggen. Dat kun je niet met een logisch rationeel verhaal.

<misschien hier nog meer voorbeelden toevoegen? >>