In de vorige studie van dit onderwerp ging het over extase en geestvervoering, deze studie gaat over mogelijke gevolgen van extase en geestvervoering. Dat kunnen dromen en visioenen zijn. Ze komen zowel in het Oude als in het Nieuwe Testament voor.

Er is eerst aandacht voor teksten in de Bijbel waar het over dromen gaat, daarna waar het over visoenen gaat. En daarna is er nog aandacht voor delen uit de Bijbel die visoenen beschrijven.

De teksten komen uit de NBV21 vertaling tenzij anders is aangegeven.

Studievragen

Bij dit onderwerp zou je het volgende kunnen afvragen:

Voor ons mensen is dromen normaal, hoe komt het dat sommige dromen aandacht krijgen?
Welke soorten betekenissen kan een droom allemaal hebben?
Moet je als mens streven om bijzondere dromen te ontvangen?
Kun je een bijzondere droom ook veronachtzamen?

Wat maakt een visioen zo bijzonder
Welke soorten betekenissen kan een visioen allemaal hebben?
Is het goed om als mens visioenen te willen ontvangen?

Is het wel gezond dat in de christelijke wereld bijzondere dromen en visioenen zo zeldzaam zijn?
Zijn de woorden rond dromen en visoenen wel correct vertaald?

In het hoofdstuk Lessen staan de antwoorden op deze vragen.

Oude Testament

Er zijn heel bekende dromen, die in het Oude Testament staan. Ook is er veel aandacht voor visioenen.

Dromen

Hieronder de gegevens van de Hebreeuwse woorden over dromen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	חָלַם ḥālam	Werkwoord	H2492	Dromen Komt 30 keer voor in 25 verzen KJV: to dream (29x).
2	חֲלוֹם ḥălôm	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H2472	Droom Komt 64 keer voor in 54 verzen KJV: dream (64x), dreamer (with H1167) (1x).
3	חֵלֶם ḥēlem (Aramees)	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H2493	Droom Komt 22 keer voor in 18 verzen KJV: dream (22x)

Selectie: alle teksten waarin deze woorden voorkomen zijn hieronder geciteerd. Ze zijn gegroepeerd onder kopjes.

Dromen van Abimelech
Genesis 20:3. Maar ’s nachts verscheen God in een droom aan Abimelech en zei tegen hem: ‘Je bent ten dode opgeschreven omdat je die vrouw naar je paleis hebt gehaald: ze is getrouwd.’

Genesis 20:6. God antwoordde hem in zijn droom: ‘Ik weet heel goed dat je dit met een zuiver geweten gedaan hebt. Daarom heb Ik je er ook van weerhouden tegen Mij te zondigen en heb Ik verhinderd dat je haar zou aanraken.

Dromen van Jacob
Genesis 28:12. Toen droomde hij, en zie, op de aarde was een ladder geplaatst, waarvan de top de hemel raakte, en zie, de engelen van God klommen daarlangs omhoog en omlaag. [HSV]

Genesis 31:10-11. Op een keer, toen het vee bronstig werd, had ik een droom en daarin zag ik dat de bokken die de geiten besprongen, allemaal gestreept, gespikkeld of gevlekt waren. In die droom sprak de engel van God mij aan. “Jakob,” zei Hij, en ik antwoordde: “Ja, ik luister.”

Genesis 31:24. … toen God ’s nachts in een droom aan hem verscheen. Hij waarschuwde de Arameeër Laban: ‘Denk erom dat je Jakob niets in de weg legt.’

Dromen van Jozef
Genesis 37:5-6. Ook droomde Jozef een droom, die hij aan zijn broeders vertelde; daarom haatten zij hem nog te meer. En hij zeide tot hen: Hoort toch deze droom, die ik gedroomd heb. [Statenvertaling]
Opmerking: de NBV, HSV en NBG vertalen het werkwoord niet, daardoor mist de vertaling de nadruk op het dromen.

Genesis 37:8-11. Toen zeiden zijn broeders tot hem: Zult gij dan werkelijk over ons regeren; zult gij dan werkelijk over ons heersen? Zo haatten zij hem nog te meer, om zijn dromen en om zijn woorden. En hij droomde nog een andere droom, en verhaalde die aan zijn broeders; en hij zeide: Ziet, ik heb nog een droom gedroomd, en ziet, de zon, en de maan, en elf sterren bogen zich voor mij neer. En toen hij het aan zijn vader en aan zijn broeders verhaalde, bestrafte zijn vader hem, en zeide tot hem: Wat is dit voor een droom, die gij gedroomd hebt; zullen wij dan werkelijk komen, ik, en uw moeder, en uw broeders, om ons voor u ter aarde te buigen? Zijn broeders dan benijdden hem; doch zijn vader bewaarde deze zaak. {Statenvertaling]

Opmerking 1: ook hier om dezelfde reden de tekst van de Statenvertaling.
Opmerking 2: vader Jacob werd alert, hij bewaarde deze zaak.

Genesis 37:18-20. Zijn broers zagen hem al van ver, en nog voordat hij hen had bereikt, hadden ze een plan beraamd om hem te doden. ‘Kijk daar eens,’ zeiden ze tegen elkaar, ‘daar komt die meesterdromer aan. Dit is onze kans! Laten we hem vermoorden en hem ergens in een put gooien. We zeggen gewoon dat hij door een roofdier is verslonden. Dan zullen we eens zien wat er van zijn dromen uitkomt.’

Opmerking: men sprak spottend over Jozef, ‘deze de dromen’, in het Hebreeuws hallazeh hahalomoot’, haha zit in die uitdrukking. Willibrord vertaalt met ‘die grote dromer’.

Het verhaal van de droom van de schenker in de bakker.
Genesis 40:5-9. De commandant droeg Jozef op hen te bedienen. De schenker en de bakker van de koning hadden al geruime tijd in hechtenis gezeten toen ze allebei in dezelfde nacht een droom kregen, ieder een droom met een eigen betekenis. Toen Jozef de volgende morgen bij hen kwam, viel het hem op dat ze er slecht uitzagen. ‘Waarom kijkt u vandaag zo somber?’ vroeg hij deze hovelingen van de farao, die samen met hem in de gevangenis van zijn meester zaten. ‘We hebben een droom gehad,’ antwoordden ze, ‘maar er is hier niemand die hem kan uitleggen.’ Jozef zei: ‘De uitleg van dromen is toch een zaak van God? Vertelt u mij die dromen eens.’ Hierop vertelde de schenker zijn droom aan Jozef: ‘In mijn droom stond er een wijnstok voor me.

Genesis 40:16. Toen de bakker Jozef zo’n gunstige uitleg hoorde geven, zei hij tegen hem: ‘Ik droomde net zoiets. Ik had drie manden met wit brood op mijn hoofd. 

Genesis 41:1-7. Twee volle jaren later kreeg de farao een droom. Hij droomde dat hij aan de Nijl stond. Toen zag hij zeven koeien uit de Nijl komen; het waren mooie koeien, die goed in hun vlees zaten. Ze gingen grazen in het oevergras. En kijk, daar kwamen weer zeven koeien uit de Nijl; die waren lelijk en mager. Ze gingen staan bij de andere koeien aan de oever van de rivier. En die lelijke, magere koeien aten de zeven mooie, vette koeien op. Hierna werd de farao wakker. Maar hij viel weer in slaap en kreeg voor de tweede keer een droom. Zeven mooie, rijpe korenaren schoten op uit één halm. Toen schoten er zeven andere aren op; die waren dun en door de oostenwind verschroeid. En die dunne aren slokten de zeven rijpe, volle aren op. De farao werd wakker en besefte dat hij alles had gedroomd.

Genesis 41:8-13. De volgende morgen was hij hevig verontrust. Daarom ontbood hij alle magiërs en geleerden van Egypte en vertelde hun wat hij had gedroomd. Maar er was niemand die hem zijn dromen kon uitleggen. Toen zei de opperschenker: ‘Dit brengt mij ertoe, farao, u eraan te herinneren dat ik eens een vergrijp had gepleegd. U was woedend op mij en op een van uw andere dienaren, de opperbakker, en liet ons vastzetten in de gevangenis van de commandant van de lijfwacht. Op een nacht kregen de bakker en ik allebei een droom, ieder een droom met een eigen betekenis. Er was daar ook een jonge Hebreeër, een slaaf van de commandant van de lijfwacht. Toen we hem onze dromen vertelden, legde hij ze uit; hij gaf ons allebei de verklaring van onze droom. En wat er daarna gebeurde, kwam precies overeen met zijn uitleg: ik werd in mijn ambt hersteld, de bakker werd opgehangen.’

<<tekst verwijzing>>Hierop gaf de farao bevel om Jozef bij hem te brengen. Onmiddellijk werd hij uit de kerker gehaald, hij werd geschoren en kreeg schone kleren aan. Toen hij voor de farao verscheen, zei deze tegen hem: ‘Ik heb een droom gehad en niemand kan hem uitleggen. En nu heb ik over u horen zeggen dat u een droom maar hoeft te horen of u kunt hem verklaren.’ ₁₆Jozef antwoordde: ‘Dat is niet aan mij, maar God kan een uitspraak doen die gunstig is voor de farao.’ 

Genesis 41:25-28. Jozef zei tegen de farao: ‘U hebt tweemaal hetzelfde gedroomd, farao: God heeft u bekendgemaakt wat Hij gaat doen. Die zeven mooie koeien zijn zeven jaren, en die zeven mooie korenaren zijn ook zeven jaren: het is een en dezelfde droom. De zeven magere, lelijke koeien die daarna tevoorschijn kwamen, staan ook voor zeven jaren, net zoals de zeven lege aren die door de oostenwind verschroeid waren: er zullen zeven jaren van hongersnood komen. Het is, farao, zoals ik u daarnet zei: God heeft u laten zien wat Hij gaat doen. 

Genesis 41:32. Dat u deze droom tweemaal hebt gekregen, betekent dat Gods besluit vaststaat en dat Hij het binnenkort gaat uitvoeren.

Genesis 42:9. Jozef herkende zijn broers wel, maar zij herkenden hem niet. Hij herinnerde zich wat hij over hen had gedroomd en zei tegen hen: ‘Jullie zijn spionnen, jullie zijn hier gekomen om te zien wat de zwakke plekken van het land zijn.
Opmerking: er staat in het Hebreeuws letterlijk: de dromen, die hij over hen had gedroomd.

Mozes en dromen
Dit gebeurde toen het gezag van Mozes werd betwist.
Numeri 12:5-8. Toen daalde de HEER af in de wolkkolom, ging bij de ingang van de tent staan en riep Aäron en Mirjam. Nadat zij beiden naar voren waren gekomen, zei Hij: ‘Luister goed. Als er bij jullie een profeet van de HEER is, maak Ik mij in visioenen aan hem bekend en spreek Ik met hem in dromen. Maar met mijn dienaar Mozes, op wie Ik volledig kan vertrouwen, ga Ik anders om: met hem spreek Ik rechtstreeks, duidelijk, niet in raadsels, en hij aanschouwt mijn gestalte. Hoe durven jullie dan aanmerkingen op mijn dienaar Mozes te maken?’
Opmerking: rechtstreeks spreken is meer met God dan via visioenen en dromen.

Uit het onderwijsboek/wetboek
Deuteronomium 13:1-5. Als in uw midden een profeet opstaat of iemand die dromen heeft, en u een teken of wonder geeft, en dat teken of dat wonder waarvan hij tot u gesproken had, komt en hij zegt: Laten we achter andere goden aan gaan, die u niet kent, en laten we die dienen, luister dan niet naar de woorden van die profeet of naar hem die die dromen heeft! Want de HEERE, uw God, stelt u dan op de proef om te weten of u de HEERE, uw God, liefhebt met heel uw hart en met heel uw ziel. Achter de HEERE, uw God, moet u aan gaan, Hem moet u vrezen, Zijn geboden moet u in acht nemen en Zijn stem gehoorzamen; Hem moet u dienen en u aan Hem vasthouden. En die profeet of hij die die dromen heeft, moet gedood worden, omdat hij heeft opgeroepen afvallig te worden aan de HEERE, uw God, Die u uit het land Egypte heeft geleid en u uit het slavenhuis verlost heeft; en omdat hij u wilde afbrengen van de weg die de HEERE, uw God, u geboden heeft daarop te gaan. Zo moet u het kwaad uit uw midden wegdoen. [HSV]
Opmerking: de NBV21 vertaalt met droomuitlegger. Dan lijkt het er op dat hij de dromen uitlegt van iemand anders.

Uit het boek Richteren
Richteren 7:13-15. Toen Gideon aankwam, was er juist iemand aan het vertellen wat hij had gedroomd. ‘Wat ik nu toch gedroomd heb!’ zei hij. ‘Een gerstebrood rolde razendsnel rond door het kamp, botste tegen een tent aan en kegelde die omver, zodat hij in elkaar zakte.’ ‘Dat kan niets anders zijn dan het zwaard van de Israëliet Gideon, de zoon van Joas,’ verklaarde zijn kameraad. ‘Dat betekent dat God hem ons met ons hele kamp in handen heeft gegeven.’ Zodra Gideon de droom en de uitleg ervan had gehoord, boog hij zich dankbaar neer. Terug in het kamp spoorde hij de Israëlieten aan: ‘Het is zover! De HEER geeft jullie het kamp van Midjan in handen!’ 

Dromen bij koning Saul
1 Samuel 28:4-6. Toen nu de Filistijnen hun troepen hadden verzameld en waren opgerukt naar Sunem, waar ze hun kamp opsloegen, bracht ook Saul zijn leger op de been en hij sloeg zijn kamp op in het Gilboagebergte. Maar toen hij het kamp van de Filistijnen zag, greep de angst hem bij de keel. Hij raadpleegde de HEER, maar de HEER gaf geen antwoord: noch in dromen, noch door middel van orakelstenen, noch bij monde van profeten.

1 Samuel 28:15. Samuel vroeg aan Saul: ‘Waarom heb je me opgeroepen en mijn rust verstoord?’ ‘Ik zie geen uitweg meer,’ antwoordde Saul. ‘Ik word aangevallen door de Filistijnen en God heeft me in de steek gelaten. Hij geeft geen antwoord meer op mijn vragen, noch bij monde van profeten, noch in dromen. Daarom heb ik u opgeroepen om u te vragen wat ik moet doen.’ 

Dromen bij koning Salomo
1 Koningen 3:5-6. Die nacht verscheen de HEER hem daar in een droom. ‘Vraag wat je wilt,’ zei God, ‘Ik zal het je geven.’ Salomo antwoordde: ‘U bent uw dienaar, mijn vader David, altijd goedgezind geweest, omdat hij U trouw toegewijd was en steeds eerlijk en oprecht was tegenover U. U hebt hem een grote gunst bewezen door hem een zoon te geven die nu op zijn troon zit. 

1 Koningen 3:15. Toen Salomo wakker werd, besefte hij dat hij een droom had gehad. Bij zijn terugkomst in Jeruzalem ging hij naar de ark van het verbond met de Heer, waar hij brandoffers en vredeoffers bracht. Hij nodigde al zijn hovelingen voor het feestmaal uit.

Dromen in het boek Job
Job 7:12-14. Ben ik de zee of het zeemonster? Moet U mij daarom bewaken? Want als ik zeg: “In mijn bed vind ik troost, de slaap zal mijn verdriet verzachten,” dan schrikt U mij met dromen op, en de beelden die ik zie, jagen me angst aan.

Job 20:6-8. Ook al zal zijn roem ten hemel stijgen, ook al zal zijn hoofd de wolken raken, als zijn eigen drek zal hij voorgoed vergaan en zij die hem kenden, zullen vragen: “Waar is hij?” Als een droom vervliegt hij, spoorloos, hij wordt uitgewist, als een nachtelijk visioen.

Job 33:15-17. In de dromen en visioenen van de nacht, in de tover van de diepste slaap, of wanneer hij ligt te sluimeren, opent God de oren van de mens en laat hem schrikken – een waarschuwing om hem af te houden van een slechte daad, om alle hoogmoed van hem te weren.

Het werkwoord heeft ook de betekenis van er gedroomd uitzien. Dat woordgebruik kennen wij ook. Het gaat hier over berggeiten.
Job 39:4. Haar kroost wordt sterk en groeit op in het vrije veld, dan gaat het weg en het komt niet meer terug.

Dromen in het boek van de Psalmen en het boek Prediker
Psalm 73:19-20. Ja, U zet hen op een glibberig pad en stort hen in een diepe afgrond. In een oogwenk is het met hen gedaan, hun ondergang, hun einde is een verschrikking. Ze zijn als een nachtmerrie na het ontwaken, Heer, bij het opstaan verjaagt U ze als beelden uit een droom.
Opmerking: de NBV21 vertaalt het woord droom met nachtmerrie. De laatste woorden ‘uit een droom’ staat niet in het Hebreeuws.

Psalm 126:1-2. Toen de HEER het lot van Sion keerde, was het of wij droomden, een lach vulde onze mond, onze tong brak uit in gejuich. Toen zeiden alle volken: ‘De HEER heeft voor hen iets groots verricht.’

Prediker 5:2. Drukte leidt tot dromerij en veel praten tot gebazel.  Prediker 5:6. Dromerij en lege woorden zijn er al genoeg. Dus heb ontzag voor God.
Opmerking: in de HSV vertaling: Want zoals er in een veelheid aan dromen veel vluchtigs is, zo is het ook met de veelheid van woorden. Daarom: vrees God!

Dromen bij Jesaja en Jeremia
Jesaja 29:7-8. Als een droom, een nachtelijk visioen zal de menigte van al de volken worden die strijden tegen Ariël, ja, allen die strijden tegen hem en zijn vestingen, en die hem in het nauw drijven. Het zal zijn zoals wanneer een hongerige droomt, en zie, hij eet, maar als hij ontwaakt, is hij nog onverzadigd; of zoals wanneer een dorstige droomt, en zie, hij drinkt, maar als hij ontwaakt, zie, hij is uitgeput en nog versmacht hij: zó zal het met de menigte van alle heidenvolken zijn die strijden tegen de berg Sion. [HSV]

Jesaja 38:16. Mijn Heer, door uw beloften leeft een mens, daarop berust het leven van mijn geest. U geeft mij nieuwe kracht, U doet mij herleven.
Opmerking: hier ook weer het werkwoord, mijn gedroomde herstel.

Jeremia 23:25-32. Ik heb gehoord wat de profeten zeggen die in Mijn Naam leugen profeteren door te zeggen: Ik heb gedroomd, ik heb gedroomd! Hoelang nog? Is er dan een droom in het hart van de profeten die leugen profeteren? Ja, profeten zijn ze van het bedrog uit hun eigen hart. Zij denken Mijn volk Mijn Naam te doen vergeten door hun dromen, die zij elkaar vertellen, zoals hun vaderen Mijn Naam vergeten hebben door de Baäl. Laat de profeet bij wie een droom is, een droom vertellen. Laat ieder bij wie Mijn woord is, Mijn woord naar waarheid spreken. Wat heeft het stro gemeenschappelijk met het koren? spreekt de HEERE. Is niet Mijn woord zó, als het vuur, spreekt de HEERE, of als een hamer die een rots verplettert? Daarom zie, Ik zál die profeten! spreekt de HEERE, die Mijn woorden van elkaar stelen. Zie, Ik zál die profeten! spreekt de HEERE, die hun tong gebruiken en spreken: Hij spreekt. Zie, Ik zál die profeten van bedrieglijke dromen! spreekt de HEERE. Zij vertellen die, zij misleiden Mijn volk met hun leugens en met hun gezwets. Ík heb hen niet gezonden. Ik heb hun geen opdracht gegeven. Zij zijn voor dit volk van geen enkel nut, spreekt de HEERE. [HSV]

Jeremia 27:9. U dan, luister niet naar uw profeten, naar uw waarzeggers, naar uw dromers, naar uw wolkenduiders en naar uw tovenaars, die tegen u zeggen: U mag de koning van Babel niet dienen. [HSV]

Jeremia 29:8. Want zo zegt de HEERE van de legermachten, de God van Israël: Laten uw profeten die in uw midden zijn, en uw waarzeggers u niet bedriegen. Luister niet naar uw dromers die u laat dromen. [HSV]

Dromen in het boek Daniël
Het boek Daniël is wel het boek van de dromen. Daniël 1 spreekt er al van dat Daniël de gave had van het onderscheiden van dromen. Daniël 2 gaat over de droom van koning Nebukadnessar, Hierbij is alleen het inleidende deel geciteerd. Daniël 4 gaat over. En tenslotte wordt in Daniël r6 en 7 nog over dromen gesproken.

Daniel 1:17. En God schonk de vier jongemannen wijsheid, kennis en verstand van alle geschriften; bovendien was Daniël bij machte alle mogelijke visioenen en dromen uit te leggen.
Opmerking: de HSV heeft het over inzicht in dromen in plaats van uitleggen. Het Hebreeuwse woord bin H955 betekent vooral onderscheiden.

Daniël 2 gaat over de droom van het beeld, een droom van een wereldwijde en toekomst bepalende omvang.
Daniel 2:1-3. In het tweede jaar van zijn regering kreeg Nebukadnessar een droom, die hem zo verontrustte dat hij de slaap niet meer kon vatten. De koning gaf opdracht de magiërs, bezweerders, tovenaars en Chaldeeën bijeen te roepen om hem te vertellen waar zijn droom over ging. Toen ze voor de koning verschenen waren, zei hij tegen hen: ‘Ik heb een droom gehad die mij verontrust, daarom wil ik weten wat ik gedroomd heb.’

Dit is de inhoud van de droom.
Daniël 2:27-35. Daniël antwoordde de koning: ‘Wijzen, bezweerders, magiërs noch waarzeggers kunnen het mysterie dat de koning wil begrijpen aan hem onthullen. Maar er is een God in de hemel die mysteries onthult. Hij heeft koning Nebukadnessar laten weten wat er aan het einde van de tijd zal gebeuren. De droom en de visioenen die tijdens uw slaap in u opkwamen, waren deze: Tijdens uw slaap, majesteit, kwamen gedachten bij u op over wat er in de toekomst gebeuren zal; Hij die mysteries onthult, heeft u laten weten wat de toekomst zal brengen. Dit mysterie is mij onthuld, niet door enige wijsheid die ik op alle levenden voor zou hebben, maar opdat ik de uitleg aan de koning zou overbrengen en u zou begrijpen wat er in uw hart omgaat. U, majesteit, hebt een visioen gehad. U zag een groot beeld. Dat beeld was reusachtig en bezat een prachtige glans. Het stond voor u en de aanblik ervan was afschrikwekkend. Het hoofd van het beeld was van zuiver goud, zijn borst en armen waren van zilver, zijn buik en heupen van brons, zijn benen van ijzer, zijn voeten deels van ijzer, deels van leem. U zag hoe een steen losraakte, zonder dat er een mensenhand aan te pas kwam, hoe de steen tegen de ijzeren en lemen voeten van het beeld sloeg en ze verbrijzelde. Op hetzelfde ogenblik verpulverden het ijzer, leem, brons, zilver en goud. Het werd als kaf op een dorsvloer in de zomer; de wind voerde het mee, totdat er geen spoor meer van te vinden was. Maar de steen die tegen het beeld was geslagen, werd een hoge berg die de hele aarde bedekte.

Daniël 2:36-45. Dit was uw droom, en nu zullen wij de koning zeggen wat hij betekent: U, majesteit, koning der koningen, aan wie de God van de hemel het koningschap, en macht, kracht en eer heeft verleend, aan wiens hand Hij de mensen, de dieren van het veld en de vogels van de hemel heeft toevertrouwd, waar zij ook wonen, aan wie Hij heerschappij heeft geschonken over allen – u bent dat hoofd van goud! Na u zal een ander koninkrijk opkomen, minder machtig dan het uwe, en daarna nog een, van brons, dat zal heersen over de hele aarde. Een vierde koninkrijk ten slotte zal hard als ijzer zijn. IJzer verbrijzelt en vermorzelt alles, en net als verpletterend ijzer zal het al die andere rijken verbrijzelen en verpletteren. U zag dat de voeten en tenen voor een deel uit pottenbakkersleem en voor een deel uit ijzer bestonden; dat betekent dat het koninkrijk verdeeld zal zijn. Het zal iets van de hardheid van ijzer hebben, daarom zag u ijzer voor u, vermengd met kleiachtige leem. Dat de tenen en voeten deels van ijzer en deels van leem waren, betekent dat het koninkrijk voor een deel sterk zal zijn, voor een deel broos. U zag ijzer vermengd met kleiachtige leem; dat betekent dat die delen zich zullen vermengen in het nageslacht, maar ze zullen zich niet verbinden, zoals ijzer zich niet met leem laat verbinden. Maar ten tijde van die koninkrijken zal de God van de hemel een rijk laten opkomen dat nooit te gronde zal gaan en dat nooit op een ander volk zal overgaan. Het zal al die koninkrijken verbrijzelen en vernietigen, maar zelf zal het eeuwig bestaan – precies zoals u zag dat er een steen van de berg losraakte zonder dat er een mensenhand aan te pas kwam, en het ijzer, brons, leem, zilver en goud verbrijzelde. De grote God heeft de koning laten weten wat er in de toekomst te gebeuren staat. De droom is waar, en de uitleg betrouwbaar.’

Daniel 4:7-14. Dit zijn de beelden die tijdens mijn slaap door mijn hoofd gingen: Ik zag een hoge boom midden op de aarde staan. De boom werd groter en sterker, zijn kruin reikte tot aan de hemel en zijn kroon overspande de hele aarde. Zijn bladeren waren prachtig, zijn vruchten overvloedig en hij bood voedsel aan allen. De dieren van het veld zochten zijn schaduw op, de vogels van de hemel nestelden in zijn takken, alles wat leeft werd door hem gevoed. In de beelden die ik in mijn slaap voor me zag, daalde een wachter, een heilige engel, uit de hemel neer. Hij riep met luide stem: “Vel de boom en kap zijn takken, stroop het gebladerte af en verstrooi zijn vruchten, opdat de dieren eronder vandaan vluchten en de vogels opvliegen van zijn takken. Maar laat zijn stronk in de aarde staan, in het jonge groen van het veld, aan een ketting van ijzer en brons. Laat hem vochtig worden van de dauw van de hemel, en laat hem het gras van de aarde delen met de dieren. Zijn hart zal geen mensenhart meer zijn, een dierenhart zal hij krijgen; zeven jaren zullen zo voorbijgaan. Dit vonnis is geveld door de wachters, dit oordeel is gesproken door de heilige engelen, opdat de levenden weten dat de allerhoogste God boven het koningschap van de mensen staat: Hij bepaalt wie het ambt krijgt toebedeeld, zelfs de laagste onder de mensen kan daartoe verheven worden.”

Opmerking: deze droom gaat over de koning persoonlijk, maar is ook voor alle koningen, presidenten of hoe ze ook worden genoemd, van de hele aarde. Er kan een tijd komen ze niet meer dan een dier zijn. En dat hebben we ook zien gebeuren in de geschiedenis.

Hier gaat het over het Hebreeuwse schrift dat bij de koning op de muur verscheen.
Daniël 5:12. Deze Daniël, die door de koning Beltesassar werd genoemd, beschikt over een buitengewone begaafdheid, en over kennis en verstand, waardoor hij dromen kan uitleggen, raadsels kan oplossen en knopen ontwarren. Ontbied daarom Daniël, hij zal u vertellen wat er staat.’

Daniël 7:1. In het eerste jaar van Belsazar, de koning van Babel, had Daniël op zijn bed een droom en kreeg hij visioenen voor ogen. Toen schreef hij de droom op.

Dromen bij de kleine profeten
Joel 2:28. Daarna zal het geschieden dat Ik Mijn Geest zal uitstorten op alle vlees: uw zonen en uw dochters zullen profeteren, uw ouderen zullen dromen dromen, uw jongemannen zullen visioenen zien. Ja, zelfs op de dienaren en op de dienaressen zal Ik in die dagen Mijn Geest uitstorten. [HSV]

Zacharia 10:1-2. Vraag de HEERE om regen ten tijde van de late regen.
De HEERE maakt de onweerswolken, en Hij zal hun regen geven
voor ieder gewas op het veld, want de afgodsbeelden spreken bedrog, en de waarzeggers schouwen leugen; ook spreken zij van valse dromen,
zij troosten met vluchtige woorden. [HSV]

Opmerking: de uitdrukking ‘valse dromen’ komt alleen hier voor. Het woord sjav Strong H7723 is vertaald met vals. Het betekent ook nutteloos.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Dromen kunnen van God zijn. Soms wordt een droom gebruikt om iets te veranderen.

De uitdrukking dromen dromen komt in 17 verzen voor. Dromen dromen, wat anders kun je dromen?

Valse dromen zijn er ook. Zacharia 10:1-2.

De NBV vertaalt dromers nogal eens met droomuitleggers. Dat suggereert dat ze dromen van anderen uitleggen. Volgens mij zijn het vooral mensen die hun eigen dromen naar voren brengen.

Gezichten, visioenen

Er is in het Hebreeuws een zelfstandig naamwoord dat je met visioen of gezicht kun vertalen en een werkwoord dat je met zien kunt vertalen. Hier staan de gegevens.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	חָזוֹן ḥāzôn	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H2377	Visie, visioen, gezicht, openbaring Komt 35 keer voor in 34 verzen KJV: vision (35x).
2	חָזָה ḥāzâ	Werkwoord	H2372	Zien Komt 51 keer voor in 47 verzen. KJV: see (38x), behold (7x), look (3x), prophesy (2x), provide (1x).

Selectie: alle teksten van het woord hazon zijn hieronder geciteerd. Er zullen ook teksten zijn met het woord haza die verwijzen naar visioenen. Deze zijn nog geen teksten geciteerd. <<nog te doen>>

1 Samuel 3:1. En de jonge Samuel diende de HEERE onder toezicht van Eli. Het woord van de HEERE was schaars in die dagen; er kwam geen visioen openbaar. Het gebeurde op zekere dag, toen Eli op zijn slaapplaats lag – zijn ogen begonnen zwak te worden, zodat hij niet meer kon zien – en toen ook Samuel zich te slapen gelegd had, voordat de lamp van God gedoofd werd in de tempel van de HEERE, waar de ark van God was, dat de HEERE Samuel riep. En hij zei: Zie, hier ben ik. [HSV]

Als koning David een tempel wil bouwen dan komt de profeet Natan vertellen dat een van zijn zonen die zal bouwen.
1 Kronieken 17:11-15. En het zal gebeuren, wanneer uw dagen voorbij zijn en u heen gaat naar uw vaderen, dat Ik uw nakomeling na u, die een van uw zonen zal zijn, zal doen opstaan, en Ik zal zijn koningschap bevestigen. Die zal voor Mij een huis bouwen, en Ik zal zijn troon voor eeuwig bevestigen. Ík zal hem tot een Vader zijn, en híj zal Mij tot een zoon zijn, en Mijn goedertierenheid zal Ik niet van hem wegnemen, zoals Ik die weggenomen heb van hem die er vóór u was, maar Ik zal hem in Mijn huis en in Mijn koningschap voor eeuwig stand doen houden, en zijn troon zal voor eeuwig zeker zijn. Overeenkomstig al deze woorden en heel dit visioen, zo sprak Nathan tot David.

2 Kronieken 32:32. Verdere bijzonderheden over Jechizkia en de bewijzen van zijn trouw zijn vastgelegd in het visioen van de profeet Jesaja, de zoon van Amos, zoals opgetekend in het boek over de koningen van Juda en Israël.

Psalm 89:20. Ooit hebt U in een visioen gesproken tot uw getrouwen en gezegd: ‘Ik heb hulp geboden aan een held, een jongen uit het volk verheven.

Spreuken 29:18. Als er geen visioen is, raakt een volk losgeslagen, maar welzalig is hij die zich houdt aan de wet. [HSV]

Jesaja 1:1. Visioen van Jesaja, de zoon van Amos, dat hij zag over Juda en Jeruzalem toen Uzzia, Jotam, Achaz en Hizkia in Juda regeerden. Hoor toe, hemel, geef gehoor, aarde, de HEER heeft gesproken: Ik heb mijn kinderen opgevoed en grootgebracht, maar ze zijn tegen Mij in opstand gekomen. Een rund herkent zijn meester, een ezel weet wie zijn voederbak vult, maar Israël mist elk inzicht, mijn volk leeft in onwetendheid.
Opmerking: dit lijkt vooral een visioen van inzicht

Jesaja 29:7. Als een droom, een nachtelijk visioen zal de menigte van al de volken worden die strijden tegen Ariël, ja, allen die strijden tegen hem en zijn vestingen, en die hem in het nauw drijven. [HSV]
Opmerking: deze tekst staat ook bij dromen. Een visioen in de nacht.

Jeremia 14:14. De HEER antwoordde: ‘Die profeten verkondigen leugens, en dat in mijn naam. Ik heb hen niet gezonden, hun niets opgedragen, niet tot hen gesproken. De visioenen die ze profeteren zijn leugens, waarzeggerij, holle woorden en eigen verzinsels.

Jeremia 23:16. Dit zegt de HEER van de hemelse machten: Luister niet naar wat de profeten jullie verkondigen. Ze geven jullie valse hoop. Hun visioenen zijn hun eigen verzinsels, ze komen niet van de HEER. 

Klaagliederen 2:9. Haar poorten zijn ter aarde gezonken, de grendels stukgeslagen en vernield. Nu haar koning en leiders onder vreemde volken leven is het onderricht van haar priesters verdwenen; haar profeten ontvangen niet langer visioenen van de HEER.

Ezechiël 7:13. Ja, de verkoper zal naar het verkochte niet terugkeren,
ook al zouden beiden nog in leven zijn, want het visioen over heel de menigte van het land zal niet herroepen worden, en vanwege zijn ongerechtigheid zal niemand zijn leven behouden. [HSV]

Ezechiël 7:26. Ramp op ramp zal er komen, gerucht op gerucht zal er zijn. Zij zullen bij een profeet een visioen zoeken, bij de priester zal de wet verdwijnen. [HSV]

Ezechiël 12:21-28. De HEER richtte zich tot mij: ‘Mensenkind, hoe luidt dat spreekwoord bij jullie in Israël? De dagen rijgen zich aaneen, en geen visioen komt uit? Zeg hun dit: “Dit zegt God, de HEER: Ik zal ervoor zorgen dat dit spreekwoord verdwijnt; het zal in Israël niet meer worden gehoord. Nog even en elk visioen komt uit. Dan zullen er in heel Israël geen bedrieglijke visioenen meer worden gezien of valse voorspellingen worden gehoord. Want wat Ik, de HEER, zeg, zal gebeuren; het zal niet worden uitgesteld. Wat Ik zeg zal Ik nog tijdens jullie leven doen, opstandig volk! – zo spreekt God, de HEER.”’ De HEER richtte zich tot mij: ‘Je weet, mensenkind, wat het volk van Israël zegt: “De visioenen van die ziener betreffen de verre toekomst, zijn profetieën gaan over verre tijden.” Zeg daarom tegen hen: “Dit zegt God, de HEER: Wat Ik besloten heb, zal niet worden uitgesteld! Alles wat Ik zeg, zal gebeuren! – zo spreekt God, de HEER.”’

Ezechiël 13:15-16. Ik zal mijn woede koelen op de muren en op de witkalkers, Ik zeg jullie dat de muren zullen verdwijnen samen met hen die ze hebben bepleisterd: de profeten van Israël met hun profetieën over Jeruzalem, die visioenen hadden van vrede terwijl het geen vrede zou blijven – zo spreekt God, de HEER.”

Daniël 1:17. En God schonk de vier jongemannen wijsheid, kennis en verstand van alle geschriften; bovendien was Daniël bij machte alle mogelijke visioenen en dromen uit te leggen.

Daniël 8:1-2, In het derde regeringsjaar van koning Belsassar kreeg ik, Daniël, na het visioen dat ik eerder had ontvangen weer een visioen. ₂In dat visioen – ik bevond me op dat moment in de burcht van Susa, in de provincie Elam – stond ik bij het Ulaikanaal. Ik sloeg mijn ogen op en zag bij het kanaal een ram. Hij had twee hoorns; lange hoorns waren het, de ene was langer dan de andere, en de langste kwam het laatste op.

Daniël 8:13-17. Toen hoorde ik een heilige spreken, en een andere heilige zei tegen degene die gesproken had: ‘Hoe lang zal het duren, wat in het visioen is gezegd over het dagelijks offer en de verwoestende overtreding, de ontwijding van het heiligdom en het vertrapte leger?’ Hij zei tegen mij: ‘Drieëntwintighonderd avonden en ochtenden; daarna zal het heiligdom in ere worden hersteld.’ Toen ik, Daniël, het visioen zag en het probeerde te begrijpen, verscheen er iemand voor me die eruitzag als een man. En over het Ulaikanaal hoorde ik een menselijke stem roepen: ‘Gabriël, zorg dat hij het droomgezicht begrijpt.’ Hij kwam vlak bij me staan. Ik schrok en viel voorover. Hij zei: ‘Begrijp, mensenkind, dat het visioen naar de eindtijd verwijst.’
Opmerking: eenmaal vertaalt de NBV21 met droomgezicht.

Daniël 8:26-27. Het visioen waarin over de avonden en ochtenden werd gesproken, is waar. En jij, houd dit droomgezicht voor je, want het verwijst naar een verre toekomst.’ Ik, Daniël, was uitgeput en enige dagen ziek. Toen ik hersteld was, diende ik de koning weer. Maar ik was verbijsterd over het droomgezicht en ik begreep het niet.
Opmerking: in de laatste zin is het woord מַרְאֶה (mar’ê), Strong H4758 vertaald met droomgezicht. Het had ook met verschijning kunnen worden vertaald. Dit woord komt 104 keer voor in 82 verzen.

Daniël 9:21-24. Terwijl ik nog sprak en bad, mijn zonde en de zonde van mijn volk Israël beleed, en mijn smeekbede omwille van de heilige berg van mijn God richtte tot de HEER, mijn God, terwijl ik mijn gebed nog uitsprak, vloog Gabriël, de man die ik eerder in het visioen had gezien, snel naar mij toe. Het was de tijd van het avondoffer. Hij begon mij uitleg te geven. Hij zei: ‘Daniël, ik ben nu gekomen om je een helder inzicht te geven. Toen je je smeekbede begon heeft God gesproken, en ik ben gekomen om zijn boodschap over te brengen, want je bent zeer geliefd. Luister aandachtig en sla acht op het visioen. Zeventig weken zijn vastgesteld voor je volk en je heilige stad, voordat aan de overtredingen een einde komt en de zonden zijn afgesloten, voordat het wangedrag is vergolden en eeuwige gerechtigheid is gebracht, voordat het profetisch visioen is bezegeld en het allerheiligste gewijd.

Daniël 10:14. Ik ben gekomen om je inzicht te geven in wat er aan het einde van de tijd met je volk zal gebeuren; want dit is opnieuw een visioen dat over de toekomst gaat.’

Daniël 11:14. In die tijd komen velen tegen de koning van het Zuiden in opstand; wettelozen uit je eigen volk komen in verzet om een visioen te verwerkelijken, maar zij komen ten val.

Hosea 12:11. Ik heb tot de profeten gesproken en talrijke visioenen geschonken; door mijn profeten heb Ik je een spiegel voorgehouden.

Obadja 1:1-2. Visioen van Obadja. De HEER heeft een bode gestuurd naar alle volken; ook wij hebben zijn boodschap gehoord: ‘Kom, laten we ten strijde trekken tegen Edom!’ Dit is wat God, de HEER, over dat volk zegt: Ik maak van jou een onbeduidend volk, verfoeid en veracht.

Micha 3:6. Voor jullie zal het een nacht zijn zonder visioenen, donker en zonder voorspellingen. Voor die profeten zal de zon ondergaan en zal de dag veranderen in duisternis.

Nahum 1:1-2. Profetie over Nineve. Boek van het visioen van Nahum uit Elkos. De HEER is een wrekende God, Hij duldt niemand naast zich. De HEER is een woedende wreker, de HEER wreekt zich op zijn tegenstanders, Hij richt zijn toorn op zijn vijanden.

Habakuk 2:1-3. Ik ga staan op mijn wachttoren, betrek mijn post op het bolwerk, kijk uit om te zien wat de HEER mij zal zeggen, wat Hij mij antwoordt op mijn verwijt. Dit was het antwoord van de HEER. Schrijf dit visioen op, grif het duidelijk in platen, zodat het in een oogopslag te lezen is. Het visioen wacht tot zijn tijd gekomen is, het getuigt ervan, het liegt niet. Ook al is het nog niet vervuld, wacht maar, het komt zeker, het zal niet uitblijven.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
God spreekt door een visioen. Psalm 89:20. Visoenen zijn geschenken van God. Hosea 12:11.

Je kunt de gave hebben om visioenen te ontvangen en daarover inzicht te verschaffen. Zo iemand was Daniël. Daniël 1:17.

De visioenen worden zeker werkelijkheid. Ezechiël 12:21-23. Als een visioen bekend is gemaakt en het wordt werkelijkheid dan is het een getuigenis. 2 Kronieken 32:32.

Een visioen kan allerlei zaken duidelijk maken. De profeet Natan had een visioen over het huis van David. 1 Kronieken 17:11-15. Zie verder de visoenen van Jesaja 1:1, Daniël 8, 9, 10, 11 en 12, Hosea 12:11, Obadja 1:1-2, Nahum 1:1-2, Habakuk 2:1-3. Dat kunnen ook visioenen zijn met een nare betekenis. Ezechiël 7:13.

Als er geen visie is of een visioen heeft een volk geen richting. Spreuken 29:18. Omdat het volk Israël niet meer gehoorzaam was aan de God van Israël stoppen de visioenen. Klaagliederen 2:9, Ezechiël 7:26, Micha 3:6. Ook in de tijd voor de profeet Samuel waren er geen visioenen. 1 Samuel 3:1

Er zijn ook visioenen die niet correct zijn. Ezechiël 12, 13:15-16. Het kunnen ook leugens en eigen verzinsels zijn. Jeremia 14:14, Jeremia 23:16.

Strijdende volken kunnen ook als een droom of een visioen zijn, zo vluchtig. Jesaja 29:7

Opgeschreven visioenen

Hierboven zijn al beschrijvingen van dromen in het Oude Testament geciteerd. De beschrijvingen van visoenen zijn niet geciteerd. Dat zou te veel tekst zijn. Sommige boeken van het Oude Testament bestaan namelijk voor een groot deel uit beschrijvingen van visoenen. Hieronder een greep van boeken en visioenen.

Boek	Hoofd stuk	Onderwerp:
Jesaja	2 6	Het komende vrederijk De roeping van Jesaja
Jeremia	1	De roeping van Jeremia
Ezechiël	37 40 47 48	Het dal van dorre doodsbeenderen De nieuwe tempel De tempelbeek De heilige stad
Daniël	7 8	De vier dieren De ram en de bok
Obadja
Nahum
Habakuk
Zacharia	1 2 4 5	De ruiters De man met het meetsnoer De kandelaar en de twee olijfbomen De vliegende boekrol

Zoals genoemd is dit slechts een selectie op basis van persoonlijk smaak van de visioenen, die in het Oude Testament zijn beschreven.

Nieuwe Testament

In het Nieuwe Testament vallen de dromen op rond de geboorte van Jezus. Het boek Openbaring is grotendeels de beschrijving van visioenen. In de andere boeken van het Nieuwe Testament komen ook visioenen voor.

Dromen

Hieronder de gegevens van de Griekse woorden over dromen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	ὄναρ  onar	Zelfstandig naamwoord onzijdig	G3677 SB3161	Droom Komt 6 keer voor in 6 verzen KJV: dream (6x)
2	ἐνυπνιάζομαι enypniazomai	Werkwoord	G1797 SB1624	Bij het slapen, dromen Komt 2 keer voor. KJV: dream (1x), filthy dreamer (1x).
3	ἐνύπνιον enypnion	Zelfstandig naamwoord onzijdig	G1798 SB1625	Bij de slaap, droom Komt eenmaal voor KJV: dream (1x)

Ad 1: onar
Het zelfstandig naamwoord onar komt alleen in het evangelie van Matteüs voor. Jozef krijgt steeds dromen, ook de wijzen uit het Oosten krijgen een droom en de vrouw van Pilatus. Hieronder zijn alle teksten geciteerd.

Matteüs 1:20. Toen hij dit overwoog, verscheen hem in een droom een engel van de Heer, die zei: ‘Jozef, zoon van David, wees niet bang je vrouw Maria bij je te nemen, want het kind dat ze draagt is verwekt door de heilige Geest.

Matteüs 2:12-13. En omdat ze in een droom de aanwijzing hadden gekregen dat ze niet naar Herodes terug moesten gaan, reisden ze via een andere route terug naar hun land. Nadat zij op die manier de wijk genomen hadden, verscheen er aan Jozef in een droom een engel van de Heer, die zei: ‘Maak je gereed en vlucht met het kind en zijn moeder naar Egypte. Blijf daar tot ik je weer roep, want Herodes is naar het kind op zoek en wil het ombrengen.’

Matteüs 2:19-22. Nadat Herodes gestorven was, verscheen er in een droom aan Jozef in Egypte een engel van de Heer, die zei: ‘Maak je gereed en ga met het kind en zijn moeder naar het land Israël. Want zij die het kind om het leven wilden brengen, zijn gestorven.’ Jozef maakte zich gereed en ging met het kind en zijn moeder naar Israël. Maar hij durfde niet naar Judea te gaan toen hij hoorde dat Archelaüs daar zijn vader Herodes als koning was opgevolgd. Nadat hij in een droom een aanwijzing had gekregen week hij uit naar Galilea,

Dit is een droom, die de vrouw van Pilatus kreeg.
Matteüs 27:19. Terwijl hij op de rechterstoel zat, werd hem een boodschap van zijn vrouw gebracht: ‘Laat je niet in met die rechtvaardige! Om Hem heb ik namelijk vannacht in een droom veel moeten lijden.’

Wat valt in deze teksten op?
Opvallend is dat Jozef steeds een engel in zijn droom ziet. Van de wijzen uit het Oosten en de vrouw van Pilatus is niet vermeld dat ze een engel in hun droom zien. Welke conclusie zou daar uit te trekken zijn?

Ad 2: enypniazomai en enypnion ‘bij het slapen’
De woord enypniazomai en enypnion zijn combinatie woorden. Het woord ‘en’ en ‘hypnos’ wat de laatste betreft. Het woord ‘en’ kan ‘bij’ betekenen. Hypnos is slaap. Dus letterlijke vertaalt ‘bij de slaap’.

Het ons bekende woord hypnotiseren heeft met slapen te maken dus.

Dit zijn de teksten waarin deze woorden voorkomen.

Handelingen 2:17. Aan het einde der tijden, zegt God, zal Ik mijn Geest uitgieten over al wat leeft. Dan zullen jullie zonen en dochters profeteren, jongeren zullen visioenen zien en oude mensen dromen dromen.
Opmerking: het woord presbyteros is hier met oude mensen vertaald. Het zou ook oudsten kunnen betekenen.

Judas 1:7-8. Evenzo is het met Sodom en Gomorra, en de steden eromheen, die op dezelfde wijze als zij hoererij bedreven hebben en ander vlees achterna zijn gegaan. Zij liggen daar als een waarschuwend voorbeeld, doordat zij de straf van het eeuwige vuur ondergaan. Niettemin bezoedelen deze dromers ook nu op dezelfde wijze hun lichaam en zij verwerpen het gezag en lasteren al wat eer toekomt.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Dromen van God ontvangen hoort bij de uitstorting van de Heilige Geest, die met die bijzondere Pinksterdag is begonnen. Handelingen 2:17.

Opvallend is dat voor die bijzondere Pinksterdag Jozef ook al dromen krijgt om hem te helpen bij beslissingen in zijn leven. En trouwens ook de wijzen uit het Oosten en de vrouw van Pilatus krijgen een droom met een boodschap.

De apostel Judas heeft het over dromers, mensen, die niet goed nadenken over hun leven.

Visioenen

Het Nieuwe Testament heeft geen aparte woorden voor visioenen van God. Men gebruikt het werkwoord zien en dan blijkt uit de tekst daarom heen dat het om bijzonder zien een bijzonder gezicht ging. In het Nederlands hanteren we wel het woord visioen dat de klank heeft van iets bijzonders en het woord verschijning of verschijnsel dat ook .

Hieronder de gegevens van de woorden die soms duidelijk maken dat het om bijzonder zien ging.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	ὀπτάνομαι optanomai	Werkwoord	G3700 SB3182 SB3191	Zien, verschijnen Komt 58 keer in 57 verzen voor KJV: see (37x), appear (17x), look (2x), show (one’s) self (1x), being seen (1x).
2	ὀπτασία optasias	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G3701 SB3183	Gezichten Komt 4 keer voor in 4 verzen. KJV: ‘vision’ (4x).
3	ὅραμα horama	Zelfstandig naamwoord onzijdig	G3705 SB3188	Komt 12 keer voor in 12 verzen. KJV: vision (11x), sight (1x).
4	ὅρασις horasis	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G3706 SB3189	Komt 4 keer voor in 3 verzen. KJV: vision (2x), in sight (1x), look upon (1x).
5	ὁράω horaō	Werkwoord	G3708 SB3191	Zien Komt 252 keer voor in 241 verzen. KJV: see (51x), take heed (5x), behold (1x), perceive (1x), not translated (1x).

Van de eerste drie woorden zijn hieronder alle teksten geciteerd.

Ad 1: optanomai
Volgens de Studie Bijbel schrijf je dit woord als optano en komt het eenmaal voor, alleen in deze tekst in het boek Handelingen.

Handelingen 1:1-3. In mijn eerste boek, Theofilus, heb ik de daden en het onderricht van Jezus beschreven, vanaf het begin tot aan de dag waarop Hij in de hemel werd opgenomen, nadat Hij de apostelen die Hij door de heilige Geest had uitgekozen, had gezegd wat hun opdracht was. Dat Hij leefde heeft Hij hun na zijn lijden en dood herhaaldelijk bewezen door gedurende veertig dagen in hun midden te verschijnen en met hen over het koninkrijk van God te spreken.

Opmerking: dit verschijnen was weliswaar iets uit een andere wereld maar wel werkelijkheid.

Het werkwoord komt volgens de Blue Letter Bible in totaal 58 keer in 57 verzen voor. Het gaat de meeste keren om iets zien van de geestelijke wereld. <<deze teksten zijn in deze studie nog niet toegevoegd>>

Ad 2: optasias
Dit gaat over Zacharias toen hij zij dienst in de tempel deed, waar een engel hem had aangesproken.
Lukas 1:22. Maar toen hij naar buiten kwam, kon hij niets tegen hen zeggen. Ze begrepen dat hij in het heiligdom een visioen had gezien; hij maakte gebaren tegen hen, maar spreken kon hij niet.

Opmerking: de HSV spreekt van ‘een verschijning’ en de Statenvertaling van ‘een gezicht’. Dat zijn synoniemen van visioen.

Lukas 24:22-23. Maar ook hebben sommige vrouwen uit ons midden, die vroeg in de morgen bij het graf geweest zijn, ons versteld doen staan. En toen zij Zijn lichaam niet vonden, kwamen ze zeggen dat ze zelfs een verschijning van engelen gezien hadden, die zeiden dat Hij leeft.

Opmerking: de NBV lijkt het minder geestelijk te maken door te vertalen ‘dat er engelen aan hen waren verschenen’,

Dit is de beschrijving van het visioen dat de apostel Paulus overkwam op de reis naar Damascus.

Handelingen 26:13-19. Zag ik, o koning, in het midden van de dag, op de weg een licht, boven de glans der zon, van de hemel mij en hen, die met mij reisden, omschijnende. En toen wij allen ter aarde neergevallen waren, hoorde ik een stem, tot mij sprekende, en zeggende in de Hebreeuwse taal: Saul, Saul, wat vervolgt gij Mij? Het is u hard, tegen de prikkels de verzenen te slaan. En ik zeide: Wie zijt Gij, Heere? En Hij zeide: Ik ben Jezus, Die gij vervolgt. Maar richt u op, en sta op uw voeten; want hiertoe ben Ik u verschenen, om u te stellen tot een dienaar en getuige der dingen, beide die gij gezien hebt en in welke Ik u nog zal verschijnen; Verlossende u van dit volk, en van de heidenen, tot welke Ik u nu zend; Om hun ogen te openen, en hen te bekeren van de duisternis tot het licht, en van de macht van de satan tot God; opdat zij vergeving der zonden ontvangen, en een erfdeel onder de geheiligden, door het geloof in Mij. Daarom, o koning Agrippa, ben ik dat Hemels gezicht niet ongehoorzaam geweest; [SV]
Opmerking: de NBV spreekt in de laatste zin van ‘werd mij opgedragen’.

Paulus verhaalt van gezichten en openbaringen van de Heer
(optasias kai apokalupseis kuriou), die ‘een mens’ had gehad. Hij was tot in de derde hemel, werd weggevoerd naar het paradijs, en hoorde onuitsprekelijke woorden.

1 Korintiërs 12:1-4. Ik word er wel toe gedwongen hoog van mezelf op te geven. Daarom zal ik, hoewel het geen enkel doel dient, het hebben over visioenen en openbaringen die de Heer ons schenkt. Ik ken een volgeling van Christus die veertien jaar geleden tot in de derde hemel werd weggevoerd – in zijn lichaam of buiten zijn lichaam, dat weet ik niet, dat weet God alleen. Maar ik weet dat deze man – in zijn lichaam of zonder zijn lichaam, dat weet ik niet, dat weet God alleen –  werd weggevoerd tot in het paradijs en dat hij daar woorden hoorde die door geen mens mogen worden uitgesproken. Van zo iemand wil ik hoog opgeven. Wat mijzelf betreft zal ik me slechts op mijn zwakheid laten voorstaan.

Van zo iemand wil ik hoog opgeven schrijft Paulus om maar aan te geven dat Paulus bijzonder positief tegen gezichten en openbaringen aankijkt.

Ad 3 en 4: Horama en horasis gezicht of visioen
De zelfstandig naamwoorden horama en horasis zijn beide te vertalen met gezicht of visioen.

Is er verschil in betekenis tussen deze beide woorden? Het woord horama komt het meest voor. Daar waar het woord horasis is gebruikt heb achter de tekst ‘ad 3’ toegevoegd.

Matteüs 17:9. En terwijl zij van de berg afdaalden, gebood Jezus hun, zeggende: Vertelt niemand dit gezicht, voordat de Zoon des mensen uit de doden is opgewekt. [NBG]

Opmerking: Matteüs hanteert het woord ‘horama’. Het was een hele geschiedenis, niet één plaatje maar bewegend beeld.

Opmerking: NBV21 en HSV vertalen ‘wat jullie hebben gezien’. Het was ook niet echt een visioen en wat een vreemde werkelijkheid.

Handelingen 2:17. “Aan het einde der tijden, zegt God, zal Ik mijn Geest uitgieten over al wat leeft. Dan zullen jullie zonen en dochters profeteren, jongeren zullen visioenen zien en oude mensen dromen dromen. [ad3]

Opmerking: profeteren, visioenen en dromen zijn zelfde soorten verschijnselen.

Handelingen 7:31. En toen er veertig jaren voorbijgegaan waren, verscheen hem in de woestijn van de berg Sinai een engel in de vlam van een brandende braamstruik. En toen Mozes dit zag, verwonderde hij zich over het gezicht, en toen hij erheen ging om het te onderzoeken, kwam een stem des Heren (tot hem): Ik ben de God uwer vaderen, de God van Abraham en Isaak en Jakob. En bevend van schrik durfde Mozes het niet onderzoeken. En de Here zeide tot hem: Doe uw schoeisel van uw voeten, want de plaats, waar gij staat, is heilige grond. [NBG]

Opmerking: NBV21 ‘schouwspel’, HSV ‘wat hij zag’.

Handelingen 9:10-12. In Damascus woonde een leerling die Ananias heette. In een visioen zei de Heer tegen hem: ‘Ananias!’ Hij antwoordde: ‘Ik luister, Heer.’ Daarop zei de Heer: ‘Ga naar de Rechte Straat en vraag daar in het huis van Judas naar iemand uit Tarsus die Saulus heet. Hij is aan het bidden, en hij heeft in een visioen gezien hoe een man die Ananias heet, binnenkomt en hem de handen oplegt om hem weer te laten zien.’

Het verhaal van Petrus en Cornelius.
Handelingen 10:3. Op een dag kreeg hij omstreeks het negende uur een visioen, waarin hij duidelijk zag hoe een engel van God zijn huis binnenkwam. Hij hoorde hem zeggen: ‘Cornelius!’

Handelingen 10:10. Maar hij kreeg honger en wilde iets eten. Terwijl er eten voor hem werd klaargemaakt, werd hij gegrepen door een visioen.

Opmerking: de auteur omschrijft in vers 3 en later in 17 en 19 wat Petrus meemaakt een visioen is, maar in dit vers omschrijft hij dat Petrus in extase raakte, blijkbaar om het visioen te kunnen ontvangen.

Handelingen 10:17-19. Petrus vroeg zich verbijsterd af wat de betekenis kon zijn van het visioen dat hij had gezien. Juist op dat moment arriveerden de afgezanten van Cornelius bij de poort, nadat ze overal navraag hadden gedaan naar het huis van Simon. Ze trokken door geroep de aandacht van de bewoners en vroegen of Simon Petrus in dit huis verbleef. Terwijl Petrus nog nadacht over het visioen, zei de Geest tegen hem: ‘Er zijn hier drie mannen die naar je op zoek zijn.

Handelingen 11:5. ‘Toen ik in Joppe aan het bidden was, werd ik gegrepen door een visioen: een voorwerp dat op een groot linnen kleed leek, werd aan vier punten uit de hemel neergelaten tot vlak bij mij.

Teksten van andere gebeurtenissen.
Petrus in en uit de gevangenis.
Handelingen 12:9. Petrus volgde de engel naar buiten, maar zonder te beseffen dat de dingen die de engel liet gebeuren werkelijk plaatsvonden; hij meende een visioen te zien.

Opmerking: de gebeurtenissen waren zo opmerkelijk dat het een visioen leek.

Paulus krijgt een boodschap in een visioen om naar Europa te komen.
Handelingen 16:9-10. Daar kreeg Paulus ’s nachts een visioen, waarin een man uit Macedonië hem toeriep: ‘Steek over naar Macedonië en kom ons te hulp!’ Toen Paulus dit visioen had gezien, wilden we meteen naar Macedonië vertrekken, omdat we eruit opmaakten dat God ons geroepen had om aan de mensen daar het evangelie te verkondigen.

Toen Paulus met zijn werk in de gemeente van Korinte begon
Handelingen 18:9-11. ’s Nachts zei de Heer in een visioen tegen Paulus: ‘Wees niet bang, maar blijf spreken en zwijg niet! Ik sta je bij en niemand zal een vinger naar je uitsteken om je kwaad te doen, want veel mensen in deze stad behoren Mij toe.’ Paulus bleef anderhalf jaar in Korinte en onderrichtte de inwoners over Gods boodschap.

Uit het boek Openbaring
Openbaring 4:3. En die erop gezeten was, was van aanzien de diamant en sardius gelijk; en een regenboog was rondom de troon, van aanzien de smaragd gelijk. ad 3 [NBG]

Opmerking: NBV21: ‘had een uiterlijk’ en ‘die eruitzag’, HSV: zag er uit 2x

Openbaring 9:17. Zo zagen de paarden en de ruiters in het visioen eruit: hun borstpantsers waren vuurrood, violet en zwavelgeel; de hoofden van de paarden waren als leeuwenkoppen, en uit hun mond kwamen vuur, rook en zwavel. ad3.

Opmerking: hier komt ook het werkwoord zien voor, zie volgende paragraaf.

Ad 5. horaō zien
Het werkwoord zien komt dikwijls voor. Wanneer is het zien als geestelijk zien gebruikt? In ieder geval in deze verzen.

Kolossenzen 2:18-19. Laat u niet de prijs ontzeggen door iemand die behagen schept in nederigheid en engelenverering, intreedt in wat hij niet gezien heeft, zonder reden gewichtig doet door zijn vleselijke denken en zich niet houdt aan het hoofd, waaruit het hele lichaam, dat van banden en pezen voorzien is en daardoor samengevoegd, opgroeit door de groei die van God komt. [HSV]

Opmerking 1: NBV21 ‘visioenen’.
Opmerking 2: gebruikelijk was dat christenen of in ieder geval leiders wel dingen zagen.

Openbaring 4:1. Hierna zag ik, en zie, er was een deur geopend in de hemel. En de eerste stem die ik als van een bazuin met mij had horen spreken, zei: Kom hier, omhoog, en Ik zal u laten zien wat hierna moet geschieden. [HSV]

Opmerking: NBV21 ‘hierna had ik een visioen.

Openbaring 8:13. En ik zag en hoorde één engel, die hoog aan de hemel vloog en met een luide stem riep: Wee, wee, wee hun die op de aarde wonen, vanwege de overige bazuinstoten van de drie engelen die nog op de bazuin zullen blazen. [HSV]

Opmerking: NBV21 ‘In mijn visioen hoorde ik de luide roep van een adelaar’. De NBV21 heeft aetou G105 terecht met adelaar vertaalt, doet de NBG ook. De SV en HSV vertalen met engel omdat dat woord in die handschriften werd gebruikt die destijds in de tijd van de Statenvertaling als meest betrouwbaar werd gezien.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Als je in een bepaalde context spreekt over zien, dan kan het dus over zoiets als een visioen zijn. Zelfstandig naamwoorden bij zien, zoiets als wat we gezicht zouden kunnen noemen gebruikt de Bijbel altijd voor zoiets als een visioen.

Visoenen zoals ze in deze teksten zijn te lezen zijn bewegende beelden. Je zou het filmpjes kunnen noemen.

Wat word getoond zit vol symboliek. De dieren, mensen, voorwerpen en andere zaken van de schepping hebben een bepaalde betekenis.

Het boek Openbaring bevat voor een groot deel visioenen.

In de brief van Paulus aan Kolosse lijkt hij aan te geven dat visioenen voor een christen normaal zijn. Kolossenzen 2:18-19.

Andere bronnen

Soms is er als aanvulling op de Bijbel in de theologie of in allerlei boeken over een onderwerp geschreven. Dat is nauwelijks het geval bij het onderwerp dromen en het onderwerp visioenen.

Deze boeken over dromen zijn mij bekend.

	Schrijver:	Titel:
1	Ronald en Maresca van der Molen	Dromen, een geschenk van God
2	Dite Camou.	De Dromenjager
3	Tom Doyle	Dromen en Visioenen
4	Rick Joyner	De laatste strijd

1) Dromenjager bespreekt dromen in de context van de nacht. Het helpt om te ontdekken wat de Bijbel zegt over dromen en hoe je dromen van God herkent en uitlegt.

3) Dromen en Visioenen geeft verhalen van moslims, die een droom of een visioen van Jezus krijgen. Om hem te volgen.

4) Rick beschrijft visioenen die hij persoonlijk heeft gekregen. Ze gaan over een geestelijke werkelijkheid en over wat de wil van God is.

Overwegingen

Iedereen droomt, maar een droom van God krijgen is bijzonder. Als wij als mensen, die dromen van God willen ontvangen dan zal God ook wel aan ons dromen gaan geven.

Er wordt ook wel gesproken over nachtelijke visioenen, dat lijken mij een soort indrukwekkende dromen. Daarmee kun je waarschijnlijk ook meemaken dat het lastig is om het een droom of een visioen te noemen.

In de Bijbel lijkt het woord voor visioen ook te worden gebruikt daar waar mensen een visie voor de toekomst hebben. Dat kan heel menselijk door niet geestelijke mensen zijn opgesteld voor een organisatie.

Het Oude Testament heeft een woord voor het zien van iets geestelijks namelijk hazon en haza. In het Nieuwe Testament worden gewone Griekse woorden gebruikt voor zien, dan blijkt uit de context dat het om geestelijk zien ging.

Lessen

Een visioen is een woord voor een geestelijk verschijnselen. Een droom kan ook ontstaan vanuit het geestelijke. Het is soms lastig of het nu een droom of een visioen te noemen is. De verschijnselen zijn er in ieder geval als mensen minder bewust zijn. In de slaap of half slaap of iets wat op een psychose lijkt.

Dromen en visioenen kunnen ontstaan door een extase situatie of als we in geestvervoering zijn. De dromen en visioenen kunnen ook een krachtige boodschap zijn, een profetie of een openbaring.

Voor ons mensen is dromen normaal, hoe komt het dat sommige dromen aandacht krijgen?
In de verhalen van de Bijbel krijgen dromen aandacht omdat het indrukwekkend was en omdat het ging bijvoorbeeld om een antwoord op een prangende vraag.

Zo’n bijzondere droom kan iedereen krijgen. Vooral als je een spannende vraag hebt. Tijdens je slaap gaat het onderbewuste zondermeer met zo’n vraag aan het werk.

Welke soorten betekenissen kan een droom allemaal hebben?
Een droom kan bij een ingewikkeld probleem een oplossing aangeven.

Een droom kan een boodschap van God bevatten om iets te gaan doen.

Een droom kan duidelijk maken wat de bedoeling of de wil van God is. Als dat op dat moment nog niet zo is, zal dat in de nabije of verre toekomst gerealiseerd gaan worden.

Moet je als mens streven om bijzondere dromen te ontvangen?
Als je in nood bent is het mooi als een bijzondere droom je helpt. Ook als je in dienst van God wil staan is het mooi als de droom je helpt om te weten wat je moet doen.

Kun je een bijzondere droom ook veronachtzamen?
Zeker. De broers van Jozef wilden niet in de lijn van de droom reageren en kregen daar spijt van.

Wat maakt een visioen zo bijzonder.
Een visioen is iets wat je ziet uit en van de geestelijke wereld. Het Nieuwe Testament gebruikt de Griekse woorden voor zien.

Je ziet een verschijning bijvoorbeeld. Je ziet Jezus of een engel. Het visioen maakt duidelijk wat de bedoeling is van God. Maar let op een visioen kan ook uit een gecorrumpeerd bron komen. Daarom is het goed om dichtbij God te leven.

Je kunt van allerlei meemaken. Het kan zijn dat je denk is dit nu een droom of is dit een visioen.

Welke soorten betekenissen kan een visioen allemaal hebben?
Visioenen kunnen dezelfde betekenis hebben als dromen.

Is het goed om als mens je visioen te willen ontvangen?
Zeker wel vooral als je een leider bent. Je bent dan een betere geestelijk leider. Namelijk één die extra inzicht en koers heeft gekregen. Van de apostel Paulus weten we dat hij regelmatig in extase was waardoor hij allerlei geestelijk leven meemaakte.

Is het wel gezond dat in de christelijke wereld bijzondere dromen en visioenen zo zeldzaam zijn?
Nee, zeker niet, het geeft de armoede van de christelijke wereld aan. Er is dan te weinig kracht en een koers.

Zijn de woorden rond dromen en visoenen wel correct vertaald?
In het Nieuwe Testament zijn woorden rond zien in een bijzondere context met visioenen vertaald. Daarmee is het visioen meer bijzonder gemaakt dan het is.

Wij mensen kunnen met onze ogen de zichtbare werkelijkheid zien, maar met het geestelijk deel van onze ogen kunnen we ook de onzichtbare werkelijkheid zien.