De doop in water is één van de voorzieningen, die de HEER ons aanbiedt om schoon te worden van ons oude leven en met de HEER verbonden te zijn in een nieuw leven.

Deze ‘les’ is bedoeld om u en jou als lezer te helpen verder te komen met dit onderwerp. Ik heb geprobeerd het te beschrijven vanuit wat er in de Bijbel staat.

De doop in water is een explosief onderwerp in de kerk, daarom is het goed om je vooraf te wapenen als je iets over de doop in water gaat lezen. Bidt: ‘Heer, help me om me niet te ergeren aan overtuigingen die de mijne niet zijn en help me de doop in water te begrijpen zoals U het heeft bedoeld’.

Waarom toch deze les als het zo’n explosief onderdeel is? Omdat er een belangrijk reden is om hier over na te denken. De doop is namelijk een bijzondere kracht tot heling, genezing en bevrijding van dopelingen. Het zou mooi zijn, als we als kerk, voor zover we dit kwijt zijn, dat weer terugkrijgen.

De verschillende manieren van dopen in de kerk, zeg maar de uiterlijke verscheidenheid, is het meest in het oog springend. Daarom leest u eerst iets over de verschillende dooppraktijken, daarna wat de Bijbel zegt over die drie praktijken en hoe je er zelf praktisch mee om zou kunnen gaan.

Drie verschillende dooppraktijken

Ik weet van vier verschillende dooppraktijken. Hieronder worden er drie beschreven en in een volgend hoofdstuk gewogen. De vierde is die van de Oosters Orthodoxe kerk, die ken ik onvoldoende om er iets over te schrijven.

1. De doop zoals de kerk die eeuwenlang toepast.
Hierbij doopt de priester of de dominee een baby bij een doopvont. De ouders nemen hiervoor de verantwoordelijkheid. Er is een gesprek met de doopouders vooraf en van hen wordt gevraagd of ze “ja” willen zeggen op de vraag of men het kind christelijk wil opvoeden.

De baby krijgt wat doopwater op het voorhoofd. In onze kerk driemaal en wel nadat de predikant zegt “Ik doop  je in de naam van de Vader” en dan nadat hij heeft gezegd “in de naam van de Zoon” en tenslotte nadat hij heeft gezegd “in de naam van de Heilige Geest”.

Ik heb de indruk dat de gemeente het “Je hoort erbij” als de belangrijkste boodschap ziet. Namelijk je hoort bij God en bij de gemeente. Je hebt door het water een teken en zegel op je voorhoofd. Men citeert Handelingen 2:37-38 waarin men de belofte van de Heilige Geest ziet als een belofte dat je kind ook bij het volk van God hoort.

Een andere gedachte die ook wel voorkomt is dat je “gered” bent, waarmee men dan vooral bedoeld, dat je later, als je sterft,  in de hemel komt en niet in de hel.

In de Gereformeerde Kerken was er ook nog de overtuiging, en dat zal nog wel ergens voortleven, dat de baby door de doop opnieuw geboren, wedergeboren is.

2. De doop door onderdompeling bij baptisten en evangelische gemeenten.
De doop door onderdompeling was er in de kerk van oudsher, was soms bijna weg, maar kwam in de geschiedenis ook steeds wel weer terug. Zoals bij de reformatie in de 16^de eeuw door de wederdopers. In de 19^de eeuw door baptisten en in onze tijd door de evangelisch gemeenten.

Bij deze vorm neemt de persoon zelf de beslissing dat hij of zij zich laat dopen. Het is ook gebruikelijk dat de persoon zelf een getuigenis geeft. Een tweetal voorgangers of oudsten dompelen je achterover in het water, waarbij ze vooraf zeggen dat ze je dopen in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Dat dopen kan plaatsvinden in een meer of een rivier of in een bad in een gebouw. Na de doop bidt men voor het ontvangen van de Heilige Geest en soms wordt er ook een profetie over de dopeling uitgesproken.

De pasgeboren baby’s worden in deze hoek van de kerk niet gedoopt maar opgedragen. Bij dat opdragen is ook de gedachte: “Je hoort erbij”. Men denkt bij het opdragen dan vooral aan het opdragen van Jezus in de tempel op de achtste dag, zie Lukas 2:22-39.

3. De Joods Christelijke doop.
Als je momenteel de dooppraktijken bij de Jordaan in Israël bekijkt, dan zie je beide bovenstaande dooppraktijken, maar dan zie je ook nog een andere vorm.

Het gaat meestal om kleine groepjes, soms zelfs tweetallen. Een rustige tijd vooraf. Dan in het water. In alle rust. En daarna in alle rust nog nagenieten op de oever van de Jordaan.

Sommigen mensen gaan drie keer onder water, anderen gaan zeven keer onder water. Degenen, die drie keer ondergaan zullen dat doen met en in de Vader, met en in de Zoon en met en in de Heilige Geest. Degenen, die zeven keer ondergaan denken wellicht aan Naäman de Syriër, die zeven keer onderging om gereinigd te worden van zijn ziekte.

Bij deze doop is er iemand bij die je bemoedigt en getuige is, maar de doop doe je zelf. Je gaat door je knieën onder water tot je de foetus houding bereikt, je wacht een moment en je komt daarna weer boven.

De eerste twee dooppraktijken zijn eenmalig, maar deze praktijk kan je ook op andere momenten in het leven weer doen. Dat opnieuw doen was in ieder geval ook de joodse gewoonte destijds. Er was zelfs de gewoonte om de doop te doen voorafgaand aan de drie grote joodse feesten.

Afweging van deze drie dooppraktijken

Er zijn drie verschillende dooppraktijken, maar de achterliggende gedachten komen voor een groot deel overeen. Hieronder het rijtje met overeenkomsten.

1. Het dopen heeft te maken met de reinigen, het afwassen van je zonden.
2. Het dopen heeft te maken met je oude leven afleggen en je nieuwe leven opnemen. Met Christus in de dood en met Christus opstaan uit de dood.
3. Bij dopen hoort geloven.
4. De naam van de Vader, van de Zoon en van de Heilige Geest worden bij het dopen betrokken.
5. Er horen bij de doop getuigen te zijn. Bij de doop van de kamerling, Handelingen 8:26-39, waren ze slechts met zijn tweeën, Filippus en de kamerling. Dat lijkt de minimale groepsgrootte, je kunt niet in je eentje jezelf dopen. (denk ik)

Wijken de dooppraktijken op onderdelen af van de Bijbel?
De doop door onderdompeling bij baptisten en evangelische gemeenten én de joods-christelijke doop zijn wel verschillend maar wijken mijns inziens niet af van wat de Bijbel over het dopen schrijft.

Zo staat er bij mijn weten nergens dat iemand zich maar één keer in zijn leven mag laten dopen. En ook niet of dat in foetus houding of achterover zou moeten. En ook niet of je één, drie of zeven keer onder water mag gaan.

Bij de kinderdoop zie je mijns inziens wel afwijkingen met de Bijbel, het is namelijk niet en dopen in water maar een besprenkelen met water. De handeling bij de kinderdoop komt meer overeen met wat er in de Bijbel staat over het besprenkelen met water.

In de Torah komt de besprenkeling met water op twee plaatsen voor. Numeri 8:7. Je moet hen (de Levieten) besprenkelen met reinigingswater, en vervolgens moeten ze hun hele lichaam scheren en hun kleren wassen. Daarna zijn ze rein.
In Numeri 19:18-21 komt reiniging met water voor in geval mensen met een dode in aanraking zijn geweest.

Het besprenkelen met water is net zoals de doop ook een handeling om te reinigen. Dan is het de vraag of je baby’s zou kunnen besprenkelen. Immers de Bijbel geeft dat niet als voorbeeld.

Maar in de Torah is het zo dat de voorbeelden van een handeling niet uitputtend zijn. Er zijn andere voorbeelden te bedenken, waarbij ook het besprenkelen met water aan de orde kan komen. Mijn indruk is dat een besprenkeling met water van een baby of een jong kind in een houding van toewijding aan God een goede geestelijke handeling kan zijn.

In de Bijbel staat dat een ongelovige man is geheiligd door het geloof van zijn gelovige vrouw. Ook de kinderen zijn op die manier geheiligd door hun ouders. Dat lijkt me voldoende reden om als gelovige ouder of ouders je kind te laten besprenkelen met water.

Trouwens de woorden en de handelingen, die bij de kinderdoop worden gedaan hebben elementen van het opdragen van baby’s zoals dat in Israël gebeurde. Het tonen van het kind aan God en aan de gemeente bijvoorbeeld. Een offer zou er ook nog aan kunnen worden toegevoegd. 

Wat niet goed is.
Rond de kinderdoop is er ook iets wat niet goed is. Dat moet daarom ook veranderen. Het is namelijk niet goed om dingen anders te noemen dan ze zijn. Dat geeft verwarring en verwarring hoort niet bij de christelijke gemeente.

Bij de kinderdoop is het dopen in water in werkelijkheid besprenkelen met water. Het is zelfs zo dat ‘dopen met’ een begrip in onze taal is geworden. En dat terwijl ‘dopen in’ alleen, taalkundig en in werkelijkheid, correct is. Dopen is niet dopen omdat men het dopen noemt maar omdat het dopen is.

Ook de aanduiding dat het om kinderen gaat bij de kinderdoop is toch wel enigszins misleidend. Kinderen zijn in mijn beleving van de basisschool leeftijd en misschien nog de eerste jaren van het middelbaar onderwijs. Het gaat niet om kinderen maar om zuigelingen of baby’s. Kinderen die de doop willen ondergaan zou ik niet willen tegenhouden.

Welke consequenties hebben de foutieve aanpassingen van de woorden van God op ons nu? Dat weten we natuurlijk niet precies. Maar het zou wel eens kunnen zijn dat de zegen, die van het dopen uitgaat een stuk minder is geworden. Van de vroege kerk lezen we dat bij de doop wonderen gebeurden. Er waren dopelingen die ineens vrij waren van bindingen, anderen genazen. Het dopen werd gezegend. Van dit soort wonderen hoor ik nu weinig. Of u wel?

Hoe ga je met een bepaalde dooppraktijk van je kerk om?

Als je lid bent van een kerk, die de kinderdoop uitvoert, zou ik daar gewoon aan meedoen als het maar voor jezelf duidelijk is dat het om een soort van opdragen van het kind gaat. Als er een opening voor gesprek is over dit onderwerp zou ik wel van de gelegenheid gebruik maken om de informatie van dit artikel en de studies hieronder genoemd, naar voren te brengen.

Je kunt ook aan je kind vertellen dat je het zelf altijd hebt gezien als opdragen, dus dat ze als ze daar aan toe zijn, kunnen ze zonder bezwaar van ons als ouders, zich laten onderdompelen in water.

Waarom aan een handeling mee doen waar het nodige aan mankeert? Mijn antwoord is: We leven in een gebroken wereld en dito kerk. Je bent dikwijls niet bij machte om dat te veranderen en ik weet zeker dat de Heere God jouw oprechte bedoelingen zegent. Ook als de handelingen en het woordgebruik niet getrouw zijn aan de woorden van God. Overigens als je de kans hebt om iets uit te dragen of recht te zetten, omdat je predikant, kerkenraadslid of Bijbelkringleider bent, zou ik dat ook doen.

Als in jouw evangelische gemeente de volwassenendoop gebruikelijk is, dan zou ik dat zeker ook laten doen. Maar als je in Israël bij de Jordaan bent, waarom zou je dan ook niet laten reinigen door een waterbad juist op die plek?

Opdracht tot dopen

Bij het afscheid van Jezus van de discipelen geeft Hij de discipelen nog een laatste opdracht.
Matteüs 28: 18-20. Jezus kwam op hen toe en zei: ‘Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde. Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, en hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat ik jullie opgedragen heb. En houd dit voor ogen: ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld.’

De opdracht luidt dus, dat we leerlingen maken en dat doen we  door te dopen en te leren onderhouden alles wat Hij ons opgedragen had. Let wel leerling worden van Jezus gaat aan dopen vooraf. Dopen is het persoonlijke geestelijke onderdeel, de ervaring van schoon worden, vrij worden en een nieuw mens worden na belijdenis en bekering van zonden, die nog aan je kleefden.

En na de doop is het leren onderhouden belangrijk. Ook dit heeft een sterk persoonlijke kant namelijk niet alleen op allerlei terreinen leren, maar ook willen en doen.

Dopen is niet alleen dopen in water maar ook worden ondergedompeld in de Vader, ondergedompeld in de Zoon en ondergedompeld in de Heilige Geest.

Tenslotte

De dooppraktijk van de joden hebben we niet besproken. Het ritueel baden of wassen, was heel gebruikelijk in de dagen van Johannes de Doper. Rijke mensen hadden een eigen badruimte en er waren ook openbare gelegenheden. Bij Qumran aan de Dode Zee kun je nu nog de baden zien uit die tijd. Die baden zijn er ook rond Jeruzalem. Men deed dat regelmatig. Zeker bij de drie grote feesten.

Wat Johannes de Doper aan dit gebruik toevoegde was de persoonlijke bekering. Dus niet alleen als je een begraafplaats had bezocht of in het huis van een Romein was geweest. Maar als je zelf afstand nam van kwade praktijken.

Johannes zegt tegen de mensen na de doop “Breng vruchten voort, die een nieuw leven waardig zijn”, Lukas 3:8. Het maakt het voor een mens een stuk eenvoudiger als de Heilige Geest daarbij helpt. Dat kan door de Doop in de Heilige Geest, die Jezus ons geeft, Lukas 3:16. Het is goed om je ook in dat onderwerp te verdiepen.

En als laatste opmerking. De Joden gebruiken nog steeds het bad, de mikweh, in allerlei situaties. In Israël en ook in Nederland. Ik heb gemerkt dat als je er naar vraagt dat men het heel persoonlijk kan opvatten. Beetje voorzichtig zijn dus bij het stellen van die vraag.