Het mediteren over een bepaalde tekst van de Bijbel is al een traditie in de kerk van af de vroege middeleeuwen. Komt het mediteren ook in de Bijbel voor. Dat is het doel van het onderzoek van deze studie.

Deze vorm van mediteren komt aan de orde in het tweede deel van deze studie.

In deze studie staat wat er in de Bijbel is te vinden over mediteren of meditatie.

Dat is niet zo gemakkelijk te vinden omdat Hebreeuwse en Griekse woorden een bredere betekenis hebben dan alleen mediteren. Ook nadenken, mijmeren etc.

In de Nederlandse vertalingen heb ik de woorden meditatie en mediteren niet kunnen vinden. De Engelse King James Version (KJV) vertaalt wel met deze woorden. Daarom heb ik deze vertaling als basis genomen voor de studie. Alle teksten waar de KJV de woorden ‘meditate’ of ‘mediation’ gebruikt staan in deze studie.

Mediteren is een mooi onderwerp om over te mediteren heb ik gemerkt.

Studievragen

Dominees, meestal die van de orthodoxe richting, houden en schrijven meditaties. Je kunt je onder hun gehoor begeven en je kunt hun boeken lezen. De meditaties worden door deze predikanten voorbereid door momenten van bezinning, van stil zijn voor God en de teksten van de Bijbel. Is dat ook het mediteren wat in de Bijbel voorkomt?

Geeft de Bijbel aan of het belangrijk is om te mediteren?

Mediteren in de Oude Testament

Er zijn een twee families van Hebreeuwse woorden, die met ‘meditate’ of ‘meditation’ kunt vertalen in een bepaald situatie.

Er is ook een Grieks woord dat je met mediteren kunt vertalen.

In de tabel hieronder heb ik de woorden opgenomen, die door de KJV et ‘meditate’ of ‘meditation’ zijn vertaald.

Haga mediteren

Dit zijn de gegevens van de woorden die in het Hebreeuws worden gebruikt voor mediteren.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	הָגָה hāḡâ	Werkwoord	H1897	Komt 25 keer in 24 verzen voor KJV: meditate (6x), mourn (4x), speak (4x), imagine (2x), study (2x), mutter (2x), utter (2x), roaring (1x), sore (1x), talk (1x).
2	הָגוּת hāḡûṯ	Zelfstandig naamwoord	H1900	Komt eenmaal voor KJV: meditation (1x).
3	הָגִיג hāḡîḡ	Zelfstandig naamwoord	H1901	KJV: meditation (1x), musing (1x)
4	הִגָּיוֹן higāyôn	Zelfstandig naamwoord	H1902	KJV: Higgaion (1x), meditation (1x), solemn sound (1x), device (1x).

Dit is een onderdeel van wat God tegen Jozua zegt.
Jozua 1:7-8. Alleen, wees sterk en zeer moedig, door nauwlettend te handelen overeenkomstig heel de wet die Mozes, Mijn dienaar, u geboden heeft. Wijk daar niet van af, naar rechts of naar links, opdat u verstandig zult handelen overal waar u gaat. Dit boek met deze wet mag niet wijken uit uw mond, maar u moet het dag en nacht overdenken, zodat u nauwlettend zult handelen overeenkomstig alles wat daarin geschreven staat. Dan immers zult u uw wegen voorspoedig maken en dan zult u verstandig handelen. [HSV]

Opmerking 1: NBV vertaalt met ‘je erin verdiepen’. Omdat het te lezen gedeelte beperkt is en er geen andere documenten zijn gaat het hier vooral om er over na te denken, mediteren dus.

Opmerking 2: bij het overdenken gaat het om de ‘wet van Mozes’, vers 7, en over ‘het boek van de wet’, vers 8. Beide keren wordt het woord torah gebruikt.

Job 27:4

Psalm 1:1-2. Welzalig de man die niet wandelt in de raad der goddelozen, die niet staat op de weg der zondaars, noch zit in de kring der spotters; maar aan des Heren wet zijn welgevallen heeft, en diens wet overpeinst bij dag en bij nacht. [NBG]
Opmerking 1: De NBV vertaalt met ‘er in verdiepen”, de HSV met ‘overdenken’, de Willibrord met ‘reciteren’.
Opmerking 2: het gaat om de torah, de wet of het onderwijs van de JHWH (de HEER).

Psa 2:1

Psalm 5:1-2. Voor de koorleider. Bij fluitspel. Een psalm van David. Hoor mijn woorden, HEER, sla acht op mijn klagen.
Opmerking: hier staat het zelfstandig naamwoord hagig, zie regel 3 in de tabel. De KJV vertaalt met ‘meditation’ dat lijkt me de goede vertaling, beter dan dit klagen of zoals dat in de HSV staat ‘zuchten’.

Psalm 19:15. Laten de woorden van mijn mond U behagen, de overpeinzingen van mijn hart U bekoren, HEER, mijn rots, mijn bevrijder.
Opmerking: hier staat het Hebreeuwse woord הִגָּיוֹן (higāyôn), Strong H1902. Het woord komt totaal vier keer voor in vier verzen. Het gaat, lijkt mij, om meditatie met muziek.

Psalm 49:2-5. Luister, volken, allemaal, hoor, bewoners van de wereld, mensen, kinderen van Adam, rijk en arm, iedereen. Mijn mond spreekt wijze woorden, diepzinnig is wat mijn hart overpeinst, ik heb een open oor voor raadselspreuken, bij het spel op de lier onthul ik een geheim.
Opmerking: hier staat het zelfstandig naamwoord הָגוּת (hāḡûṯ), Strong 1900, dat eenmaal voorkomt in de Bijbel. Een woord van dezelfde familie als hierboven.

Psa 35:28
Psa 37:30
Psa 38:12

Psalm 63:7-8a. Wanneer ik aan U denk op mijn bed, over U peins in nachtwaken –voorzeker, U bent een Helper voor mij geweest. [HSV]

Psa 71:24

Psalm 77:13. Ik zal al Uw werken overdenken en over Uw daden spreken. [HSV]
Opmerking: de NBV vertaalt met gewagen, dat gaat meer over spreken.
Opmerking 2: het gaat om werken H6467, en daden H5949. Beetje synoniem van elkaar.

Psa 115:7

Psalm 143:5. Ik denk terug aan vroeger dagen, mijmer over uw daden en beschouw het werk van uw handen.
Opmerking: de NBV vond mijmeren wel eens leuk om te gebruiken.

Pro 8:7
Pro 15:28
Pro 24:2
Isa 8:19
Isa 16:7
Isa 31:4

Jesaja 33:18. Met pijn in het hart zul je aan de verschrikkingen terugdenken: Waar zijn nu de mannen die schreven en wogen, waar is de man die de torens telde?
Opmerking: HSV overdenken.

Isa 38:14
Isa 59:3, 11, 13
Jer 48:31

<<>>De KJV gebruikt 14 keer het werkwoord ‘meditate’. Hieronder alle teksten. Zonder nadere aanduiding is het woord ‘haga’ in de tekst gebruikt.

Higgayown, meditatie

Het woord higgayown komt vier keer voor en het is gebruikt om zowel het muziekinstrument, als de muziek als de meditatie, die je erbij kunt doen, aan te geven. Hieronder ale vier teksten.

In deze tekst, die is ontstaan uit diepe nood van koning David, maar dan ineens is er die overstelpende gedachte van God.
Psalm 9:16-17. De volken verdwijnen in de kuil die zij groeven, hun voet raakt verstrikt in het net dat zij heimelijk spanden. De HEER maakt zich bekend en doet recht, door zijn hand komt de goddeloze ten val. higgajon, sela

Opmerking 1: er staat in het Hebreeuws ‘kwaaddoener’ en niet ‘goddeloze’. Het gaat er niet om of je zegt God te erkennen of niet, het gaat er om dat je goed doet en niet kwaad doet.
Opmerking 2: de bedoeling is om over de woorden van de tekst na te denken, te mediteren. Volken, die een ander volk onderdrukken en kwaaddoeners komen ten val.

Met dit vers sluit de deze Psalm 19 af. Je kunt deze tekst ook als lied zingen.
Psalm 19:15. Mogen de woorden van mijn mond en de overleggingen van mijn hart U welgevallig zijn, o Here, mijn rots en mijn verlosser. [NBG]
Opmerking: met de higgayown van mijn hart lijkt meditatie of contemplatie bedoeld te zijn.

Hier is higgayown vertaalt met ‘bij snarenspel’. Al mediterend, stil zijnd met en voor God, profeterend, in tongen sprekend, misschien wel in trance, was er een soort muziek. Van dat proces is een Psalm gedicht.

Psalm 92:1-5. Een psalm, een lied, op de sabbatdag. Het is goed om de HEERE te loven en voor Uw Naam psalmen te zingen, Allerhoogste; in de morgen Uw goedertierenheid te verkondigen en Uw trouw in de nachten, op het tiensnarig instrument en op de luit, bij snarenspel op de harp. Want U hebt mij verblijd, HEERE, met Uw daden; ik zal vrolijk zingen over de werken van Uw handen. [HSV]

En hier gaat het over wat de tegenstanders doen. Hun slecht nadenken over de schrijver.
Klaagliederen 3:61-63. U hebt hun smaden gehoord, HEERE, al hun plannen waren tegen mij; de taal van mijn tegenstanders en hun gemompel tegen mij de hele dag. Aanschouw hun zitten en opstaan: ik ben hun spotlied. [HSV]
Opmerking: In dit hoofdstuk beginnen de zinnen op volgorde van het Hebreeuwse alfabet met een Hebreeuwse letter. Deze drie zinnen beginnen met de letter de Hebreeuwse letter sin/sjin. Het zal wel een speciale betekenis hebben dat juist die letter voor deze woorden is gebruikt, maar ik ken die niet. <<>>

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Nadenken of mediteren kun je in goede zin, de eerste drie teksten, en in kwade zin, de laatste tekst, gebruiken.

Opvallend is de combinatie met muziek. In Psalm 92 worden de muziekinstrumenten genoemd. Maar alle teksten staan of in Psalmen wat een liedboek is of in Klaagliederen, wat ook een liedboek is.

Sjoewa en sjiewa

Dit zijn de gegevens van Hebreeuwse woorden van een andere woordfamilie, die worden gebruikt om mediteren aan te geven.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	שׂוּחַ śûaḥ	Werkwoord	H7742	Mediteren Komt eenmaal voor KJV: meditate (1x).
2	שִׂיחַ śîaḥ	Werkwoord	H7878	Komt 20 keer voor in 20 verzen. KJV: talk (5x), meditate (5x), speak (4x), complain (2x), pray (1x), commune (1x), muse (1x), declare (1x).
3	שִׂיחַ śîaḥ	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H7879	KJV: complaint (9x), meditation (1x), prayer (1x), talking (1x), communication (1x), babbling (1x).
4	שִׂיחָה śîḥâ	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H7881	KJV: meditation (2x), prayer (1x).

Opmerking: wellicht moet je sjoewa en sjiewa als twee woord families zien.

Hier gaat het over de geschiedenis dat de knecht van Izak komt met een echtgenote voor hem.
Genesis 24:63. Izak ging tegen het vallen van de avond naar buiten om te bidden in het veld. Hij sloeg zijn ogen op, en zag, en zie, er kwamen kamelen aan. [HSV]
Opmerking: het woord is hier שׂוּחַ (śûaḥ), H7742, dat slechts eenmaal in de Bijbel voorkomt. De NBV vertaalt met ’treuren’ en de NBG ‘om te peinzen’.

Het werkwoord:
Jdg 5:10
1Ch 16:9
Job 7:11
Job 12:8
Psa 55:17
Psa 69:12
Psa 77:3, 6, 12
Psa 105:2
Psa 119:15, 23, 27, 48, 78, 148
Psa 143:5
Psa 145:5
Pro 6:22
Isa 53:8

Psalm 104:33-34. Ik zal voor de HEERE zingen in mijn leven, ik zal voor mijn God psalmen zingen, mijn leven lang. Mijn overdenking van Hem zal aangenaam zijn, ík zal mij in de HEERE verblijden. [HSV]

Opmerking 1: hier staat het Hebreeuwse woord שִׂיחַ (śîaḥ), Strong 7879, een woord dat 14 keer in de Bijbel voorkomt.

Opmerking 2: ook hier de combinatie met muziek maken, zingen. De NBV vertaalt daarom ook, heel interpreterend, met lofzang.

Psalm 119:15. Ik overdenk Uw bevelen en heb oog voor Uw paden. [HSV]
Opmerking 1: Wat wordt overdacht? De פִּקּוּדִים (piqqûḏîm), Strong H6490. Een woord dat alleen in de Psalmen voorkomt. Merkwaardig en dan nog wel 24 keer. Ze kunt het woord piqqudim vertalen met leefregels. Oftewel hoe het leven in elkaar zit.
Opmerking 2: hier staat mediteren in combinatie met contempleren, Strong H734.

Psalm 119:23, Al spannen machtigen tegen mij samen, uw dienaar blijft uw wetten overdenken.
Opmerking: Wat wordt overdacht? In dit geval het woord chok Strong H2706. Een woord dat 47 keer in de wetten van Mozes voorkomt en gaat over allerlei gebruiken, die men moest aanhouden.

Psalm 119:48. Ik hef mijn handen op naar uw geboden, ik heb ze lief. Uw wetten blijf ik overdenken.
Opmerking: Wat heeft hij lief? De mitswot, de geboden van God, strong H4687. Alleen al in het boek Deuteronomium komt dit woord 46 keer voor. En wat blijft hij overdenken? Hier ook weer het woord chok.

Psalm 119:78. Laat de hoogmoedigen beschaamd staan, zij doen mij kwaad met hun leugens, maar ik overdenk uw regels.
Opmerking: Wat blijft hij overdenken? Hier weer de piqqodim.

Psalm 119:148. In de uren van de nacht houd ik mijn ogen geopend en overdenk ik uw woord.
Opmerking: Wat blijft hij overdenken? Wat God heeft gesproken אִמְרָה (‘imrâ), Strong H565, een woord dat 37 keer voorkomt in 35 verzen.

Psalm 119:97-99. Hoe lief heb ik uw wet, heel de dag is hij in mijn gedachten. Uw gebod maakt mij wijzer dan mijn vijanden, ik ben er eeuwig mee verbonden. Ik ben verstandiger dan al mijn leermeesters,
want ik overdenk uw richtlijnen.

Opmerking 1: Hier staat twee keer het zelfstandig naamwoord שִׂיחָה (śîḥâ), Strong 7881, een woord dat naast de twee keer in dit tekstgedeelte nog in Job 15:4 voorkomt.

Opmerking 2: In vers 97 staat dat de torah, Strong 8451 heel de dag in zijn gedachten is. In vers 98 gaat het om de mitswot, de geboden, Strong 4687. En in vers 99 om de עֵדוּת (ʿēḏûṯ), de getuigenissen Strong 5715. De getuigenissen lagen o.a. in de ark zoals de staf van Mozes, de platen met de tien geboden etc.

<<welk woord?>>In Job 15:4 staat er woord voor woord vertaalt volgens de interlinear vertaling: ‘gij acht gering de overdenking voor God’. Dat is de kritiek die Elifaz over Job heeft. Denk eens over God na zegt hij.

Het zelfstandig naamwoord.
1Sa 1:16
1Ki 18:27
2Ki 9:11
Job 7:13
Job 9:27
Job 10:1
Job 21:4
Job 23:2
Psa 55:2
Psa 64:1
Psa 102:1
Psa 104:34
Psa 142:2
Pro 23:29

Wat kunnen we van deze teksten leren?

Het gaat in diverse teksten over overdenken, nadenken, mediteren en overpeinzen, maar waar wat is het onderwerp?

Het zijn onderwerpen, die lijken te maken te hebben met wat is opgeschreven, zoals:
– de torah, het onderwijs van God, meestal vertaalt met de wet van God. Jozua 1:7 en 8,Psalm 1:2 en Psalm 119:97
– ook onderdelen daarvan, de chok en de mitswot, die beiden in het Nederlands met geboden wordt vertaald. Psalm 119:23 en 48.

En ook onderwerpen, die met God zelf te maken hebben, zoals:
– over God zelf, dat Hij een Helper was, Psalm 63:7-8a
– de werken en daden van God, Psalm 77:13 en Psalm 143:5.
– het leven zelf, het leven met God mogelijk, de pikkodim, Psalm 119:15 en 78.

Ook kun je mediteren over de edut, de getuigenissen. Er lagen onderwerpen in de ark, die getuigden van de werken of daden van God, maar daarna zijn er natuurlijk nog vele bijgekomen. Ieder mens zou wel kunnen getuigen wat God in zijn of haar leven heeft gedaan. Psalm 119:99.

Of over geestelijke dingen, die een ander tegen je hebt gezegd: een profetie, een vermaning, wijsheid of kennis. Zie 1 Timoteüs 4:15.

Je kunt over andere dingen nadenken, zoals over nare gebeurtenissen, in het verleden. Jesaja 33:18.

Bij het woord meditatie in de KJV meditation, gaat het meer over wat God vindt van onze meditatie. Psalm 5:1-2, Psalm 19:15 en Heel goed om je dat af te vragen natuurlijk.

In Psalm 104:33-34 staat dat het nadenken over God aangenaam zal zijn.

Ook treffen we een oproep om naar een meditatie te luisteren. Psalm 49:2-5.

Mediteren in het Nieuwe Testament

Dit zijn de gegevens van de Griekse woorden in het Nieuwe Testament, die je met mediteren kunt vertalen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	μελετάω meletaō	Werkwoord	G3191 SB2817	KJV: premeditate (1x), imagine (1x), meditate (1x).
2	προμελετάω promeletaō	Werkwoord	G4304	Overpeinzen. Komt eenmaal voor KJV: meditate before (1x).

Lukas 21:14. Neem u dan in uw hart voor niet van tevoren te bedenken hoe u zich moet verdedigen. [HSV]
Opmerking: hier staat letterlijk ‘leg of zet in je hart’, een uitdrukking die elders niet voorkomt. De KJV vertaalt dus met meditate.

Mark 13:11
Acts 4:25
1 Timotheüs 4:15. Overdenk deze dingen, leef erin, opdat uw vorderingen op elk gebied openbaar worden. [HSV]

Opmerking 1: hier staat het Griekse woord μελετάω (meletaō).
Opmerking 2: bij ‘deze dingen’ gaat het over allerlei geestelijke aanwijzingen, die Paulus aan zijn jonge broeder Timoteüs geeft.

Andere bronnen

Het mediteren in de christelijke kerk

Laten we beginnen met de spiritualiteit van de vroege kerk. In de regel van Benedictus, die leefde in de 6^de eeuw, werd Lectio Divina gezien als een belangrijke bezigheid voor monniken om inspiratie op te doen. Lectio Divina betekent letterlijk ‘op God betrokken lezing’. Het gaat vanavond om lezing van delen uit de Bijbel.

Men ontwikkelde het tot een viertal stappen. Een tekst langzaam en aandachtig lezen, totdat iets wordt gelezen wat raakt (Lectio). Dan leest men dit deel opnieuw, denkt men erover na (Meditatio) en probeert men na te gaan wat de tekst voor henzelf betekent (Oratio). Door hiervoor de tijd te nemen en stiltes te laten ontstaan, wordt ruimte geschapen voor invallen en inzichten (Contemplatio).

Je doet deze vier stappen meer keer zolang je tijd hebt, dus steeds weer dezelfde cyclus.

Belangrijk in de regel van Benedictus was ‘ora et labora’, bid en werk. Wat is het belangrijkste woord in deze uitdrukking? Dat is het woord ‘et’. Een benedictijnse stukadoor, bidt tijdens het stucken voor de mensen waar hij werkt. Nog een grapje. Mag je roken tijdens het bidden? Nou, nee. Mag je bidden tijdens het roken? Natuurlijk. Bijbellezen zou je als werken kunnen zien, en dus is Bijbellezen  altijd biddend.

Lectio Divina is er om persoonlijke waarheden te ontdekken. De waarheden zijn voor jou persoonlijk. In tegenstelling tot theologie. Zij is er om universele waarheden te ontwikkelen en te systematiseren. Lectio Divina werkt binnen de theologie die jou heeft gevormd en geeft daarom verschillende, persoonlijke inzichten.

Er is een groot onderscheid tussen Oosterse meditatie en Christelijke meditatie. Bij de Oosterse gaat het om leeg worden. Door de leegheid ontstaat het contact met het universele. Bij de Christelijke meditatie gaat het om je te vullen met Gods Woord.

Vijf methoden om betrokken op God te lezen

Er zijn meer methoden, maar deze vijf zijn zeker aan te bevelen.

De grondige methode zal ons het meest bekend zijn. Zo bereiden onze predikanten zich vooral voor.

De metaforische is in een bepaalde periode van de kerk ook populair geweest. Je gaat opzoek naar metaforen. Wie is God in dit verhaal? Of Jezus? Wie ben ik zelf? De kerk?

Dan is er de incarnationele methode, die is Franciscaans. Incarnatie betekent vlees worden. Het woord vlees laten worden. Hoe kan ik de Bijbel werkelijkheid laten worden? Let daarbij op de radicaal praktische aanpak van Franciscus.

De imaginatieve, die is van de Jezuïeten, die vooral gericht is op onze emoties en ervaringen. Je verzint jezelf in het Bijbelverhaal. Wat raakt mij? Wat stoort mij? Wat voel ik? Wat verbaasd mij? Etc.…

En tenslotte de geestelijke, die probeert te zien wat er te zien is van de geestelijke wereld en hoe daar mee om te gaan. Wat zegt dit over de geestelijke wereld? Over geestelijke strijd? Over het goede en het kwaad in de wereld?

Oefenen aan de hand van een voorbeeld

Het vraagt oefening om deze vijf vormen van overpeinzen te leren.

Aan de hand van de tekst van de barmhartige Samaritaan, Lucas 10,25-37, zou dat voor vers 34 “Hij ging naar de gewonde man toe, goot olie en wijn over zijn wonden en verbond ze. Hij zette hem op zijn eigen rijdier en bracht hem naar een logement, waar hij voor hem zorgde”, als volgt kunnen gaan.

Tekst gedeelten om verder te oefenen met overpeinzen.

Het wonder van het brood, Johannes 6,1-15. En ook nog als daar tijd voor is de bruiloft te Kana, Johannes 2,1-12.

Het zal verrassende inzichten hebben opgeleverd. Schrijf waartoe de ‘op God betrokken lezing’ je inspireerde op.

Overwegingen

De woorden, die je met overdenken, overpeinzen, bezinnen, beraden en dat soort woorden kunt vertalen, hoeven niet zondermeer tot iets goeds te leiden. Je kunt je ook nadenken om kwaad te gaan doen of naar aanleiding van je denken gaan klagen, zeuren en mopperen.

Let dus goed op je denken. Zie onderwerp #84 Denken en Voorstellen.

In de Bijbel zijn geen methoden van mediteren beschreven. In de christelijke wereld zijn verschillende manieren van mediteren in ontwikkeling gekomen. Ik vind dat een mooie aanvulling

Lessen

Mediteren is belangrijk om te doen. Je kunt beter leren mediteren door het dikwijls te doen. Dat is ook mijn ervaring. Door het vele mediteren over al de onderwerpen op deze site ging dat me steeds beter af.

Mediteren gaat om doen, doen, doen. Wees dankbaar voor elk inzicht dat God je geeft. Hoe dankbaarder, hoe meer inzicht God wil geven. Doe het ook met elkaar, elkaar aanmoedigen en inspireren.