De kerken belijden dat Jezus zowel God als mens is. Dat Jezus God is, daar is men in het orthodoxe en evangelische deel van de kerk wel van overtuigd. Maar dat Jezus mens was, zijn we daarvan ook wel overtuigd?

We geloven wel dat hij ook moest eten en drinken zoals de mensen en moest slapen en zich tegen kou, regen en hitte moest wapenen. Maar als Jezus een wonder deed, was Hij dan ineens geen mens meer? En, zoals sommige denken, kon Jezus alles doorzien en wist Hij alles van tevoren zoals we dat ons bij een godheid voorstellen. Klopt dat wel met de Bijbel?

Daarom is onder het eerste kopje te lezen hoe menselijk Jezus was.

De meest spannende vraag is als Jezus wonderen deed als mens, hoe is het dan met jou en mij. Kunnen wij dan ook wonderen doen als mens. En als Jezus tot die wonderen kwam door de nood, die Hij zag en daartoe aangevuurd door zijn Vader hoe is dat dan met ons. Moeten wij ook niet de nood lenigen door wonderen. Al luisterend naar de Vader in de hemel?

Het kopje er na geeft uitleg over een tekst van de apostel Paulus, waarin hij het mens zijn van Jezus in een brief verwoordt.

Vervolgens komen praktische zaken aan de orde. En tenslotte ook nog een paragraaf over de ruzie, die in de eerste eeuwen in de kerk ontstond over dit onderwerp.

Jezus’ mens zijn

Er zijn heel wat voorbeelden. Ze zijn hieronder gerubriceerd.

Jezus was niet altijd op de hoogte.
Een vrouw, die aan bloedverlies leed, raakte Jezus aan. Jezus merkte dat er kracht uit hem was gevloeid en hij vroeg: Wie heeft mijn kleren aangeraakt? Jezus wist het niet. De discipelen vonden het ook niet vreemd dat Jezus het niet wist. Marcus 5:30.

Toen Jezus bezig was om de blindgeboren man van Bethsaïda te genezen vroeg Jezus: Zie je iets? Matteüs 8:23. Jezus wist het niet. En helaas het zicht van de blinde was nog niet goed. Daarom bad Jezus nog een keer.

Dat de varkens nadat de boze geesten in hen waren gevaren massaal in het meer zouden duiken, had Jezus niet voorzien denk ik, zie Marcus 5:13.

Verbazing bij Jezus
Ik heb vier gebeurtenissen gevonden van Jezus waarbij Hij verbaasd was. In twee situaties en drie teksten gebruiken de evangelisten het woord verbazing ook letterlijk. In de andere twee gevallen kun je het opmaken uit de tekst. Jezus wist, net als wij, niet alles van tevoren. Als je alles van te voren weet, zul je niet verbaasd zijn.

Over het geloof van de centurio verbaast Jezus zich.
Matteüs 8:10. Toen Jezus dit hoorde, verbaasde hij zich en hij zei tegen degenen die hem volgden: Ik verzeker jullie: bij niemand in Israël heb ik zo’n groot geloof gevonden.
Lucas 7:9. Toen Jezus dit hoorde, verbaasde hij zich over hem; hij keerde zich om naar de menigte die hem volgde en zei: Ik zeg jullie, zelfs in Israël heb ik niet zo’n groot geloof gevonden!

Als Jezus weer eens in zijn vaderstad is, verbaast hij zich over hun ongeloof.
Marcus 6:6. Hij stond verbaasd over hun ongeloof. Hij trok rond langs de dorpen in de omtrek en onderwees de mensen.

Na de genezing van de tien melaatsen komt er tot verbazing van Jezus één melaatse terug.
Lukas 17:17-18. Toen zei Jezus: Zijn er niet tien gereinigd? Waar zijn de negen anderen? Wilde niemand anders terugkomen om God eer te bewijzen dan alleen deze vreemdeling?

Na zijn gesprek met de rijke jongeling had Jezus niet voorzien dat de man bedroefd zou worden en weg zou lopen bij Jezus vandaan. Toen concludeerde hij verbaasd:
Lukas 18:24. Wat is het moeilijk voor rijken om het koninkrijk van God binnen te gaan.

Teleurstelling bij Jezus
Soms is de reactie van Jezus meer dan  verbazing en is Hij teleurgesteld. Dat ben je niet als je het ziet aankomen.

Terwijl Jezus op de berg van de  verheerlijking was, lukte het zijn discipelen niet om een boze geest uit te drijven. Toen Jezus ervan hoorde was hij teleurgesteld.
Lukas 9:41-40. Ik heb uw leerlingen gesmeekt om hem uit te drijven, maar dat konden ze niet. Jezus zei: Wat zijn jullie toch een ongelovig en dwars volk, hoe lang moet ik bij jullie blijven en jullie nog verdragen?

En op de Olijfberg vlak voor zijn lijden en sterven.
Matteüs 26:36. Konden jullie niet eens één uur met mij waken?

Sommigen dingen lukken niet of lukken gedeeltelijk
Als Jezus zich wil verbergen mislukt dat.
Lukas 9:10. Hij trok zich met hen terug in een stad die Bethsaïda heet. Maar de mensen kwamen het te weten en volgden hem.

Jezus gaat ook een keer naar de overkant van het meer om de mensen te ontlopen, maar ook daar zijn ze.
Marcus 6:32. Ze voeren met de boot naar een afgelegen plaats, om daar alleen te kunnen zijn. Maar hun vertrek werd opgemerkt en velen hoorden ervan, en uit alle steden haastten de mensen zich over land naar die plaats en kwamen er nog eerder aan dan Jezus en de apostelen.

Een tekst die hiervoor al is genoemd. Matteüs 8:23. Een genezing die langer duurde dan gedacht. Mensen als bomen, zag de man.

Op gegeven moment was er een deels mislukte missie In Nazareth . Marcus 6:5.  En Hij kon daar geen enkele kracht doen.

Dan zijn er ook nog mislukkingen waar we een theologisch antwoord op hebben. Het verraad van een discipel, die Jezus had uitgekozen. Dat moest gebeuren zegt men en staat ook in de Bijbel, maar het is ook wel een mislukking. Lukas 6:16.

Soms was er succes, maar niet vanzelfsprekend.
In Lukas 10 lezen we over de uitzending van de tweeënzeventig leerlingen. Als ze terugkomen zijn ze zelf verheugd (vers 17) en is Jezus ook bijzonder verguld (vers 21). Dat ben je niet als je het al van te voren weet.

Lukas 10:17-21. De tweeënzeventig keerden vol vreugde terug en zeiden: Heer, zelfs de demonen onderwerpen zich aan ons bij het horen van uw naam. Hij zei tegen hen: Ik heb Satan als een lichtflits uit de hemel zien vallen! Bedenk wel: ik heb jullie de macht gegeven om slangen en schorpioenen te vertrappen en om de kracht van de vijand te breken, zodat niets jullie kan schaden. Verheug je er echter niet over dat de geesten zich aan jullie onderwerpen, maar verheug je omdat jullie naam in de hemel opgetekend is. Op dat moment begon hij vervuld van de heilige Geest te juichen en zei: Ik loof u, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat u deze dingen voor wijzen en verstandigen hebt verborgen, maar ze aan eenvoudige mensen hebt onthuld. Ja, Vader, zo hebt u het gewild.

Toch de overwinning
Op aarde moest Jezus tegenslagen, moeiten en teleurstellingen verwerken, net als wij. Maar uiteindelijk wordt Jezus de grote overwinnaar en zit Jezus aan de rechterhand van God in de hemel. En wij delen in die overwinning, wij zijn overwinnaars met Hem.

Reflectie
Het is opmerkelijk dat preken regelmatig over bovenstaande teksten gaan. Het is dan opvallend dat men zelfs bij deze teksten er aan vasthoudt dat Jezus geen mens maar God was door te zeggen: ‘Jezus wist dit alles heus wel, maar hij stelde door zijn vragen ons op de proef’.

Het goddelijke niet als roof geacht

Dat Jezus mens was, is in tientallen teksten in de Bijbel te lezen, maar in de brief van Paulus aan de ekklesia (de gemeente) van Filippi staat wel de meest sprekende tekst. Goed om die nader te bekijken.

Filippenzen 2: 5-7. Laat die gezindheid bij u zijn, welke ook in Christus Jezus was, die, in de gestalte Gods zijnde, het Gode gelijk zijn niet als een roof heeft geacht, maar Zichzelf ontledigd heeft, en de gestalte van een dienstknecht heeft aangenomen, en aan de mensen gelijk geworden is. [NBG]

Jezus werd aan de mensen gelijk, in het Grieks homoioma, schrijft de apostel Paulus in deze brief aan de ekklesia van Filippi.. Het Griekse woord ‘homoioma’ Strong nummer G3667 betekent ‘gelijkstelling’ of ‘identiek’. 

Het gaat in deze tekst twee keer over gestalte, in het Grieks morphen, wat je ook met verschijning kunt vertalen of gedaante. Het woord komt verder in de Bijbel alleen in Marcus 16 voor. Eerst zag Maria Magdalena de opgestane Heer. Maar zij werd niet geloofd. Daarna verscheen Jezus in een andere gedaante aan twee mensen, die ook niet werden geloofd. Daar gaat deze tekst over.
Marcus 16:12. Daarna verscheen hij in een andere gedaante aan twee van hen toen ze buiten de stad aan het wandelen waren.

Jeshoea had eerst de gestalte van God, daarna van een ‘dienstknecht’. In het Grieks staat ‘doulos’, dat woord zou je ook met slaaf kunnen vertalen. In die tijd was een ‘doulos’ eigendom van zijn Heer en rechteloos. Eerst had Jezus de gestalte als van God, vers 6, en toen de gestalte van een ‘doulos’, vers 7.

Jezus heeft zichzelf ontledigd, in de aoristus werkwoordsvorm, in het Grieks ekonosin Strong G2758, SB2461. Er is onder theologen discussie over hoe deze tekst moet worden begrepen. Het lijkt mij dat Jezus bij zijn komst zijn speciale goddelijkheid heeft afgelegd. In mensen is ook iets goddelijks, zie aantal teksten, en dat bleef natuurlijk.

Het woord ekonosin wordt, zij het in een andere werkwoordsvorm, ook op vier andere plaatsen in de Bijbel gebruikt. Zoals in deze tekst.
1 Korintiërs 1:17. Christus heeft mij immers niet gezonden om te dopen, maar om te verkondigen – en niet door middel van diepzinnige welsprekendheid, want dan zou het kruis van Christus van zijn kracht worden beroofd.

Verder staat er in de tekst. ‘Jezus heeft het niet als roof, harpagnon, beschouwd’. Het Griekse woord harpagnon, Strong G725, SB662 komt verder in de Bijbel niet voor. Je zou het woord met diefstal kunnen vertalen. Jezus heeft de gestalte van God, die Hij had afgelegd. Hij moest het hier op aarde doen met de mogelijkheden, die mensen in het algemeen hebben. En daar hoort ook iets goddelijks bij. Zonder dat goddelijke in de mensen, zou niemand een wonder kunnen doen.

Al met al een tekst om op te studeren.

Jezus leefde als God

Jezus was mens, maar toch leek Hij op God en deed ook dezelfde dingen als mens als God de Vader deed.

Jezus gelijk aan God.
Johannes 5:17-18. Maar Jezus zei: Mijn Vader werkt aan één stuk door, en daarom doe ik dat ook. Vanaf dat moment probeerden de Joden hem te doden, omdat hij niet alleen de sabbat ondermijnde, maar bovendien God zijn eigen Vader noemde, en zichzelf zo aan God gelijkstelde.
Romeinen 9:5. ..en waaruit Christus is voortgekomen. God, die boven alles verheven is, zij geprezen tot in eeuwigheid. Amen.

Jezus loopt net als God over water.
Job 9:8. God wandelt op de hoog oprijzende zee.
Matteüs 14:25. Tegen het einde van de nacht kwam hij naar hen toe, lopend over het meer.  

Jezus schrijft net als God de namen zondaren in de aarde.
Jeremia 17:13a. HEER, bron van Israëls hoop, wie u verlaten, zullen te schande staan, wie van u weggaan, zullen in het stof worden geschreven,
Johannes 8:8. Hij bukte zich weer en schreef op de grond

Jezus vergeeft net als God zonden.
Marcus 2:5-7. Bij het zien van hun geloof zei Jezus tegen de verlamde: Vriend, uw zonden worden u vergeven.  Er zaten ook een paar schriftgeleerden tussen de mensen, en die dachten bij zichzelf: Hoe durft hij dat te zeggen? Hij slaat godslasterlijke taal uit: alleen God kan immers zonden vergeven!

Jezus stilt net als God de zee.
Psalmen 89:9-10. HEER, God van de hemelse machten, HEER, wie is zo sterk als u? Trouw omhult u als een mantel. U heerst over de hoog rijzende zee, verheffen zich haar golven, u brengt ze tot rust.
Marcus 4:39. Toen hij wakker geworden was, sprak hij de wind bestraffend toe en zei tegen het meer: Zwijg! Wees stil! De wind ging liggen en het meer kwam helemaal tot rust.

Jezus geeft levend water net als God.
Jeremia 17:13b. want ze hebben de HEER, de bron van levend water, verlaten.
Johannes 7:37-38. Op de laatste dag, het hoogtepunt van het feest, stond Jezus in de tempel, en hij riep: Laat wie dorst heeft bij mij komen en drinken! Rivieren van levend water zullen stromen uit het hart van wie in mij gelooft, zo zegt de Schrift.

Verder is Jezus net als God een of de redder en verlosser. En Jezus liet net als God mensen opstaan uit de doden. En Jezus was net als God een genezer.

Jezus zei : Ik ben de goede herder. Een beeld dat tot dat moment alleen voor God werd gebruikt.

Jezus zegt: ‘Ik ben het levende brood dat uit de hemel is neergedaald; wanneer iemand dit brood eet zal hij eeuwig leven’. Johannes 6:51.

Jezus wordt in Hebreeën 1:3 “de afstraling van Gods heerlijkheid” genoemd, “de afdruk van Gods wezen”. Het is daarom logisch dat wat van de Vader wordt gezegd ook van Jezus wordt gezegd omdat Jezus Hem weerspiegelt.

Soms lijken voor ons mensen zaken tegenstrijdig. Jezus was volledig mens toen hij hier op aarde was. Zo is hij een voorbeeld voor ons om na te volgen. Maar hij was ook God. Dat kan dus in de werkelijkheid. Maar dat geldt ook voor ons. Wij zijn mensen, maar worden ook kinderen van God genoemd.

[met dank aan Hans Franssen uit Gouda voor zijn 60 overeenkomsten tussen God de Vader en Jezus]

Wij leven als Jezus?

Op zijn hoogtepunt leek de persoon en het werk van Jezus op dat van zijn Vader. Er was een hele voorbereiding aan vooraf gegaan. Voor ons om te beginnen maar eens die voorbereiding na te volgen.

Hier de enkele elementen uit die voorbereidingstijd in het leven van Jezus. Ze kunnen u wellicht helpen om ook zo te gaan leven als Jezus.

Jezus kreeg een zegen en profetieën van zowel Anna als Simeon en dan ook nog in de tempel. Het is goed als wij ook zegen een profetieën krijgen van andere mensen.

Jezus volgde gedegen onderwijs, zie ook het verhaal van de twaalfjarige Jezus in de tempel. Het is voor ons ook goed om onderwijs te volgen.

Jezus onderging de doop en de vervulling van de Heilige Geest door Johannes de Doper in de Jordaan. Ook goed als wij die doop en vervulling willen ontvangen.

Jezus vastte en werd verzocht. In de woestijn. Ook goed als wij vasten en goed om ons niet te laten verzoeken.

Jezus ging dagelijks om met een groep van mannen en vrouwen, waaronder drie naaste vrienden. Ook goed als wij omgaan met geloofsbroeders en zusters.

Jezus hielp mensen in nood. Voorkwam dat ze beschaamd zouden komen te staan, dat ze honger zouden lijden, hielp zieken, verslaafden en mensen, die gebonden waren. Is ook goed als wij er naar staan om dit te doen.

Jezus ging de strijd aan als leiders en geleerden van die dagen het hem moeilijk maakten. Ga zo nodig strijd aan als dat nodig is voor de goede zaak.

Denk aan de uiteindelijke overwinning van Jezus bij de opstanding. Ook daar gaat Hij ons in voor.

Ruzie in de kerk

Over het onderwerp in hoeverre is Jezus zowel God als mens is in de derde en vierde eeuw een ruzie uitgebroken in de kerk. Het ene deel van de kerk wilde Jezus met name als God zien. De allesbeheerser, de almachtige, in het Grieks: de pantocrator. (Dat is anders dan wat in de Hebreeuwse tekst staat. Daar staat Heer van de hemelse legers).

Het deel van de kerk dat Jezus als allesbeheerser wilde zien heeft uiteindelijk ‘gewonnen’. Er zijn duizenden kunstuitingen uit die tijd en de eeuwen er na, die Jezus als pantocrator afbeelden. Hiernaast als voorbeeld een mozaïek uit Ravenna. Glas 51 in de Sint Janskerk in Gouda geeft ook Jezus als pantocrator aan.

Een ander deel van de kerk zag Jezus vooral als mens. Ze werden de arianen genoemd naar hun woordvoerder Arius een priester in Alexandrië. Er ontstonden allerlei varianten n.a.v. zijn uitspraken. Een groot deel van kerk hing wel één van die varianten aan. Zo ook onze gelovige Germaanse voorouders.

Hieronder een mozaïek van de doop van Jezus in de Jordaan. Van rond het jaar 500. Dit laat Jezus vooral als mens zien. Dat deze kunstuiting bewaard is gebleven is bijzonder. Ik ken geen ander voorbeeld van een kunstuiting van toen en later als het gaat om Jezus als mens. Pas tijdens het Renaissance tijdperk kwam daar verandering in.

Hier wordt de doop van Jezus door Johannes de Doper afgebeeld. Jezus is hier naakt te zien en heeft geen baard en staat tot zijn middel in de rivier de Jordaan. Johannes de Doper draagt een luipaardvel. Links staat een oude man, die een heidense god van de rivier de Jordaan voorstelt. Bovenin is een witte duif afgebeeld, die de Heilige Geest voorstelt. Rondom zijn de martelaren afgebeeld. [bron Wikipedia]

Dat Jezus zowel God als mens is, is een mysterie, een geheimenis. Helemaal goed als we daar over na denken en mogelijke antwoorden bedenken. Maar niet handig als we dat in een soort juridische tekst proberen samen te vatten. Dat is wel heel volgens het Griekse denken en zeker niet volgens het Hebreeuwse denken. Want bij een Hebreeuwse manier van ermee omgaan zouden we accepteren dat ieder weer een andere kant begrijpt.

Het is erg om ruzie te maken over een formulering. Elkaar zelfs op leven en dood bestrijden.

Er zal hebben meegespeeld dat Romeinse keizers en de leiding van de kerk meer ophadden met Jezus als pantocrator. Een Jezus, die ook zwak en kwetsbaar is, is voor machtige leiders niet aantrekkelijk. Jammer, want men had moeten beseffen dat kracht in zwakheid wordt volbracht. Maar dan moet je wel vertrouwen hebben op de hulp van God.

Het was eerst een strijd, die zich afspeelden op synodes. De eerste was in het jaar 325 in Nicea. De kerk heeft de geloofsbelijdenis van Nicea er aan over gehouden. Mensen met een leer, die niet paste bij die geloofsbelijdenis werden uit de kerk gezet. Maar zij lieten zich niet onbetuigd. Later werden legers ingezet. Veel arianen kwamen om.

Deze onverkwikkelijke gang van zaken zorgde in de kerk voor geestelijke duisternis. Zo gaat dat als volken verkeerde wegen bewandelen. Daarom zeggen we hierbij: “Heer, wij belijden dit. Onze voorouders hebben gezondigd. Ontfermt u over ons”.

Lessen

Er zijn twee teksten in de Bijbel, die aangeven dat als je Jezus niet als mens wil erkennen, dat daarbij de geest van de antichrist werkzaam is.

1 Johannes 4:2-3. De Geest van God herkent u hieraan: iedere geest die belijdt dat Jezus Christus als mens gekomen is, komt van God. Iedere geest die dit niet belijdt, komt niet van God; dat is de geest van de antichrist, waarvan u hebt gehoord dat hij zal komen nu al is hij in de wereld.

2 Johannes 1:7. Er zijn veel dwaalleraren in de wereld verschenen die de komst van Jezus Christus als mens niet belijden. Dat nu is de verleider, de antichrist!

De vraag, die opkwam is: “Als Jezus dit deed terwijl hij mens was, kunnen wij dan ook zo leven? Het antwoord is: ja!

Jezus levert, naast veel andere dingen, een voorbeeld voor ons. Om hem na te volgen. In het dienen van God en in het helpen van de medemensen. Ook In het doen van wonderen als die nodig zijn om mensen te helpen.

Wat we kunnen, zouden moeten, willen, leren is: een mens te zijn als Jezus. Die ook nog eens leek op God de Vader en ook zo deed.