In de Bijbel komen levensverhalen voor van mensen die kortere of langere tijd depressief waren. Er zijn zelfs hele boeken met dit thema zoals het boek Job en het boek Klaagliederen.

Deze studie probeert een overzicht te geven wat de Bijbel aandraagt over dit onderwerp.

De vertalingen van de Bijbel hanteren niet de woorden depressie, depressief of depressiviteit, maar hanteren woorden als somber en neerslachtig. Daarmee is het onderwerp dichterbij vind ik.

Het grote medicijn voor depressie is overigens ‘hoop’, de christelijke hoop. Hier is een studie en een les van. Zie link en link.

Deze studie geeft alle teksten waar somberheid of neerslachtigheid is genoemd. En enkele verhalen die dit als thema hebben. De teksten zijn geciteerd uit de NBV21 vertaling tenzij anders is aangegeven.

Studievragen

Bij dit onderwerp zou je het volgende kunnen afvragen.

Komt depressiviteit ook in de Bijbel voor? En hoe kijkt de Bijbel tegen depressiviteit aan? Is het een zonde of is het iets waar je als mens mee moet leren leven?

Waartoe kan depressiviteit leiden?

Geeft de Bijbel een weg aan waardoor je van depressiviteit af kunt komen.

Is wat in de Bijbel staat over neerslachtigheid en somberheid wel goed begrepen in de christelijke wereld?

Is wat in de Bijbel staat over neerslachtigheid en somberheid wel correct vertaald?

In het hoofdstuk Lessen staan de antwoorden op deze vragen.

Oude Testament

In het Oude Testament staan geschiedenissen van mensen die somber waren. Ook kom je somberheid tegen in de Psalmen en het boek Klaagliederen bijvoorbeeld. Er zijn ook enkele woorden die duiden op somberheid.

Levensverhalen

Er zijn in de Bijbel verhalen van mensen, die somber en neerslachtig werden op gegeven moment. Het zijn ook verhalen hoe God daarmee omging. Hier vier voorbeelden.

De profeet Elia
De profeet Elia heeft lange tijd zijn leven geofferd om het tienstammen rijk Israël weer onder gezag van de God van Israël te krijgen in plaats van onder gezag van andere goden. Zijn verhaal is te lezen vanaf 1 Koningen 17. De confrontatie met de Baäl priesters staat in 1 Koningen 18.

1 Koningen 19:1-4. Achab vertelde Izebel alles wat Elia had gedaan, ook dat hij alle profeten ter dood had gebracht. Toen liet Izebel Elia de volgende boodschap overbrengen: ‘De goden mogen met mij doen wat ze willen als u morgen om deze tijd niet hetzelfde lot ondergaat als zij.’ Elia werd bang en vluchtte om zijn leven te redden. Bij Berseba in Juda aangekomen liet hij zijn knecht achter en zelf trok hij één dagreis ver de woestijn in. Daar ging hij onder een bremstruik zitten, verlangend naar de dood, en zei: ‘Het is genoeg geweest, HEER. Neem mijn leven, want ik ben niet beter dan mijn voorouders.’

Opmerking: de profeet Elia dacht, toen hij na jaren een enorme slag had gewonnen van de Baäl priesters, dat hij het doel had bereikt. Maar dat was niet zo. De koning en de koningin lieten zich niet overtuigen. Ze wilden niet zien dat hun goden onmachtig waren t.o.v. de God van Israël. Ze hielden liever vast aan de duisternis.

1 Koningen 19:5-9. Hij viel onder de bremstruik in slaap, maar er kwam een engel, die hem aanraakte en zei: ‘Sta op en eet wat.’ Elia keek op en ontdekte naast zijn hoofd een brood, in gloeiende kooltjes gebakken, en een kruik water. Nadat hij had gegeten en gedronken ging hij weer onder de struik liggen. Maar de engel van de HEER kwam terug, raakte hem opnieuw aan en zei: ‘Sta op en eet wat, anders is de reis te zwaar voor je.’ 
Elia stond op, en toen hij had gegeten en gedronken liep hij, gesterkt door dit voedsel, veertig dagen en veertig nachten door de woestijn, tot hij bij de Horeb kwam, de berg van God. Daar ging hij een grot binnen om er de nacht door te brengen.

Let op de zorg van de hemel door een engel. Bij de burg Horeb zal Elia God zelf ontmoeten. Een indrukwekkende gebeurtenis. Elia mag zijn levenslange zware taak van eenzame profeet tegenover een slechte koning afronden. Hij krijgt de opdracht om drie mensen te zalven. Hazaël tot koning van Aram zalven. Jehu, de zoon van Nimsi, moet je zalven tot koning van Israël, en Elisa, de zoon van Safat, uit Abel-Mechola, moet je tot je eigen opvolger zalven. Deze drie mannen zullen de opdracht die Elia zich had gesteld, gaan realiseren. Dit moet een weldaad zijn voor ijzervreter Elia.

De profeet Jona
Het verhaal is te lezen in het boek Jona van de Bijbel.

In de tijd van de profeet Jona was het rijk waarvan de stad Nineveh de hoofdstad was, een levensgevaarlijke wereldmacht voor het volk Israël. En juist toen kreeg Jona van God de opdracht om de stad op te roepen tot bekering. De profeet hoopte dat God zich tegen deze macht zou keren. Daar paste een oproep tot bekering niet in. En toen ging de stad zich nog bekeren ook. Vreselijk.

Jona 3:10-4:4. Toen God zag dat zij inderdaad braken met hun kwalijke praktijken, zag Hij ervan af hen te treffen met het onheil dat Hij had aangekondigd, en Hij deed het niet. Dit wekte grote ergernis bij Jona en hij werd kwaad. Hij bad tot de HEER: ‘Ach HEER, heb ik het niet gezegd toen ik nog thuis was? Daarom wilde ik naar Tarsis vluchten. Ik wist het wel: U bent een God die genadig is en liefdevol, geduldig en trouw, en bereid het onheil af te wenden. Laat mij maar sterven, HEER: ik ben liever dood dan dat ik zo verder moet leven.’ Maar de HEER zei: ‘Is het terecht dat je zo kwaad bent?’

Jona 4:5-8. Nadat Jona Nineve had verlaten, was hij aan de oostkant van de stad gaan zitten. Hij had er een hut gemaakt om in de schaduw af te wachten wat er met de stad zou gebeuren. Nu liet de HEER God een wonderboom opschieten om Jona schaduw boven zijn hoofd te geven en zijn ergernis te verdrijven. Jona was opgetogen over de boom. Maar de volgende morgen, bij het aanbreken van de dag, liet God de boom door een worm aanvreten, zodat hij verdorde. En toen de zon opkwam, liet God een verzengende wind uit het oosten waaien; de zon brandde zo op Jona’s hoofd dat hij door de hitte werd bevangen. Hij bad om te mogen sterven: ‘Ik ben liever dood dan dat ik zo verder moet leven.’ 

Jona 4:9-11. Maar God zei tegen Jona: ‘Is het terecht dat je zo kwaad bent over die boom?’ Jona antwoordde: ‘Ja, het is terecht dat ik kwaad ben. Was ik maar dood!’ Toen zei de HEER: ‘Als jij al verdriet hebt om die wonderboom, waar jij geen enkele moeite voor hebt hoeven doen en die jij niet hebt laten groeien, een boom die in één nacht opkwam en in één nacht weer verging, zou Ik dan geen verdriet hebben om Nineve, die grote stad, waar meer dan honderdtwintigduizend mensen wonen die het verschil tussen links en rechts niet eens kennen, en dan nog al die dieren?’

Jona klaagt bij God, maar God gaat hem een wijze les leren. God is een god voor alle mensen. Hoe het verder gaat met Jona is niet bekend.

Koning Saul
Nadat Saul tot het koning is gezalfd en ook benoemd, maakt hij een goede start. Zie 1 Samuël 9, 10 en 11.

Ik heb geen analyse waarom of waardoor hij het moeilijk kreeg. Maar ik kan me wel indenken dat het lastig is. Geen opleiding, geen inwerkperiode, lastige vijanden en dan ook nog rivaal David.

1 Samuel 18:6-10. Bij de intocht van het leger, toen David terugkeerde van zijn overwinning op de Filistijn, liepen in alle steden van Israël de vrouwen zingend en dansend uit om koning Saul feestelijk in te halen met muziek van tamboerijnen en rinkelbellen. Opgetogen zongen ze: ‘Saul versloeg ze bij duizenden, David bij tienduizenden.’ Saul ergerde zich aan dit lied en werd woedend: ‘David geven ze er tienduizenden en mij maar duizenden. Nog even en ze geven hem het koningschap!’ Vanaf die dag begon Saul David te wantrouwen. De volgende dag werd Saul opnieuw overmand door een kwade geest van God. Hij liep als een razende door het huis, met zijn speer in de hand, terwijl David zoals gewoonlijk op de lier tokkelde. ‘Ik spies die jongen aan de muur!’ riep Saul uit. Hij wierp zijn speer, maar David kon hem tot tweemaal toe ontwijken. 

De depressie van koning Saul, leid tot ontsporingen in zijn houding. Dit gaat lange tijd door, totdat de koning uiteindelijk wordt gedood op het slagveld in David de nieuwe koning wordt.

Koning Achab
Koning Achab wilde de wijngaard van zijn buurman kopen, maar die buurman wilde dat niet.

1 Koningen 21:4. Toen kwam Achab in zijn huis, gemelijk en toornig over het woord dat de Jizreëliet Nabot tot hem had gesproken, namelijk dat hij gezegd had: Ik zal u de erfenis van mijn vaderen niet geven. En hij legde zich neer op zijn bed, keerde zijn gezicht om en wilde niets eten. [NBG]

Opmerking: uiteindelijk kreeg via een misdaad de koning toch de wijngaard. Of de koning zijn depressie met de diefstal van de wijngaard ermee kwijt raakte meldt het verhaal niet.

Les: in het vervolg van het verhaal komt naar voren dat God ervoor zorgde dat de koning werd vermoord. Gerechtigheid.

Psalmen

Enkele psalmen zijn in tijden van somberheid geschreven. Bijvoorbeeld de Psalm 42 en 88. Psalm 88 staat er nog het meest om bekend, zie hier het citaat.

Psalm 88
1 Een ​lied, een psalm van de Korachieten. Voor de koorleider. Op de wijs van De rietpijp. Een beurtzang, een kunstig ​lied​ van de Ezrachiet Heman.
2 HEER, God, mijn redder, overdag schreeuw ik het uit, ’s nachts zit ik stil voor u neer.
3 Laat mijn ​gebed​ u bereiken, luister naar mijn klagen,
4 ik word door rampen bezocht, mijn leven nadert het dodenrijk.
5 Ik hoor bij wie afgedaald zijn in het ​graf, ik ben als een man aan het eind van zijn krachten,
6 een naamloze dode, ik ben als een gesneuvelde in een massagraf, aan wie u niet langer denkt, losgerukt uit uw hand.
7 U hebt mij onder in de kuil gelegd, in het duister van de diepte,
8 uw toorn drukt zwaar op mij, uw golven slaan over mij heen. sela

9 Bekenden hebt u van mij vervreemd, afgrijzen roep ik bij hen op, ik ben ingesloten en zie geen uitweg meer.
10 Mijn ogen zijn dof van ellende, ik roep u aan, HEER, elke dag, en strek mijn handen naar u uit.
11 Doet u aan doden wonderen, staan schimmen op om u te loven? sela

12 Komt uw ​liefde​ in het ​graf​ ter sprake of uw trouw in de afgrond?
13 Weet men in de duisternis van uw wonderen of van uw weldaden in het land der vergetelheid?
14 Daarom roep ik u om hulp, HEER, elke morgen nader ik u met mijn ​gebed.
15 Waarom, HEER, verstoot u mij en verbergt u voor mij uw gelaat?
16 Ik ben verzwakt, van jongs af in doodsgevaar, verbijsterd moet ik uw woede verduren.
17 De gloed van uw toorn overweldigt mij, uw verschrikkingen maken mij sprakeloos,
18 als water omringen ze mij, dag aan dag, van alle kanten sluiten ze mij in.
19 Mijn beste vrienden hebt u van mij vervreemd, mijn enige metgezel is de duisternis.
<einde Psalm 88>>

Mijn ervaring is, dat als je dit leest, het je opbeurt. Hoe is dat met u als u het leest?

Teksten met somberheid

Ik heb twee woorden gevonden in het Hebreeuwse van het Oude Testament, die je kunt vertalen met je ellendig voelen, somber of neerslachtig zijn.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	עַצֶּבֶת `atstsebeth	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H6094	Je ellendig voelen. Komt 5 keer voor in 5 verzen. KJV: sorrow (4x), wounds (1x).
	עָצַב ʿāṣaḇ	Werkwoord	H6087	Je ellendig voelen Komt 17 keer voor in 17 verzen. KJV: grieve (10x), displeased (1x), hurt (1x), made (1x), sorry (1x), vexed (1x), worship (1x), wrest (1x).
2	נָכָא naka’	Bijvoeglijk naamwoord	H5218	Neerslachtige Komt 4 keer voor in 4 verzen. KJV: broken (2x), stricken (1x), wounded (1x).

Hieronder een overzicht van het gebruik van die twee woorden.

1. `atstsebeth en asab je ellendig voelen.
Zowel een zelfstandig naamwoord als een werkwoord komt hier voor.

Hier alle vijf teksten met het zelfstandig naamwoord.

Job 9:27-28. Als ik zeg: “Laat ik mijn geklaag nu staken en een vrolijker gezicht zetten,” dan blijft mijn pijn me angst aanjagen en weet ik: nooit verklaart u mij onschuldig.

Psalm 16:3-4. Maar tot de ​goden​ in dit land, de machten die ik vereerd heb, zeg ik: Wie u volgt, wacht veel verdriet.’ Ik pleng voor hen geen ​bloed​ meer, niet langer ligt hun naam op mijn lippen.
Opmerking: bloed plengen voor de goden maakt je erg neerslachtig, daar wordt je depressief van.

Psalm 147:2-3. De HEERE bouwt ​Jeruzalem​ weer op, Hij verzamelt Israëls verdrevenen. Hij geneest de gebrokenen van ​hart, Hij verbindt hen in hun leed. [HSV]

Spreuken 10:10. Wie heimelijk zijn oog dichtknijpt, veroorzaakt ellende, zo’n bedrieger komt ook zelf ten val.

Spreuken 15:13. Een vrolijk hart maakt een gezicht blij, maar door hartenleed wordt een geest neerslachtig. [HSV]
Opmerking: je kunt ook vertalen met een gebroken geest. Je voelt je gebroken. Deze tekst komt ook in het volgende hoofdstuk voor.

En hier de teksten met het werkwoord ‘je ellendig voelen’

Genesis 6:5-6. De HEER zag dat alle mensen op aarde slecht waren: alles wat ze uitdachten was steeds even slecht. Hij kreeg er spijt van dat hij mensen had gemaakt en voelde zich diep gekwetst. 

Genesis 34:7. Zodra Jakobs zonen van het gebeurde hadden gehoord, waren zij naar huis gekomen. Ze voelden zich diep gekrenkt en waren woedend omdat Sichem gemeenschap had gehad met hun zuster en zich schuldig had gemaakt aan iets dat voor de Israëlieten een schandelijk en ontoelaatbaar vergrijp is.

Opmerking: het gaat hier over de verkrachting van de zus van Jacobs zonen.

Genesis 45:5. Maar nu, wees niet bedroefd en laat jullie ogen niet in toorn ontvlammen omdat jullie mij hiernaartoe hebben verkocht, want God heeft mij vóór jullie uit gezonden tot behoud van jullie leven. [HSV]

Opmerking 1: de NBV21 vertaalt beide woorden met ‘blijf kalm en maak jezelf geen verwijten’.
Opmerking 2: dit zegt Jozef tegen zijn broers om zelfverwijt en schuldgevoel bij zijn broers te voorkomen.

1 Samuel 20:3, 34. Maar David hield vol: ‘Je vader weet heel goed dat jij op me gesteld bent. Daarom denkt hij: Jonatan mag dit niet te weten komen, het zou hem maar verdriet doen. Maar ik zweer je, zo waar de HEER leeft en zo waar jij leeft, Jonatan, ik ben maar één stap van de dood verwijderd.’

1 Samuel 20:34. Daarom stond Jonathan op van de tafel, heet van woede. Hij at op de tweede dag van de nieuwemaan geen brood, want hij was bedroefd om David, omdat zijn vader hem schandelijk bejegend had. [HSV]

Opmerking: de NBV21 vertaalt dat ene woord met zowel zorgen maken als gegriefd zijn.

2 Samuel 19:1-2. Aan Joab werd verteld: Zie, de koning huilt en bedrijft rouw over Absalom. Op die dag veranderde voor heel het volk de verlossing in rouw, want het volk had op die dag horen zeggen: De koning is bedroefd over zijn zoon. [HSV]

1 Koningen 1:6. Adonia nu, de zoon van Haggith, verhief zich en zei: Ík zal koning worden. Hij voorzag zich van wagens en ruiters, met vijftig man die voor hem uit snelden. Zijn vader had hem zijn leven lang geen verwijt gemaakt door te zeggen: Waarom heb je dat gedaan? Ook was hij heel knap van gestalte. [HSV]

1 Kronieken 4:9-10. Jabes stond in hoger aanzien dan zijn broers. Zijn moeder had hem Jabes genoemd, ‘want,’ zei ze, ‘ik heb hem in pijn gebaard.’ Jabes bad tot de God van Israël: ‘Zegen mij: maak mijn grondgebied groot en bescherm me tegen het kwaad, zodat ik geen pijn hoef te lijden.’ God gaf hem wat hij gevraagd had.

Nehemia 8:10-11. Ezra zei tegen hen: ‘Maak een feestmaal klaar met lekker eten en drinken, en deel ervan uit aan wie niets heeft, want deze dag is gewijd aan onze Heer. Wees niet bedroefd, want de vreugde die de HEER u geeft, is uw kracht.’ De Levieten maanden het volk tot stilte. Ze zeiden: ‘Wees stil, dit is een heilige dag, wees dus niet bedroefd.

Job 10:8, Psalm 56:5 en Jeremia 44:19 gebruiken het woord in een andere zin.

Psalm 78:40. Hoe vaak tergden zij God in de woestijn, kwetsten zij Hem in dat dorre land, hoe vaak keerden zij zich af en daagden zij Hem uit, krenkten zij de Heilige van Israël!

Prediker 10:9. Wie stenen uit een rots houwt, kan zich verwonden; wie hout in stukken hakt, loopt gevaar.
Opmerking: deze tekst komt niet in de samenvatting voor.

Jesaja 54:6. Want als een verlaten vrouw, een bedroefde van geest, roept de HEERE u, de vrouw van de jeugd, die afgewezen was, zegt uw God. [HSV]

Jesaja 63:10. Maar zij zijn in opstand gekomen en hebben zijn heilige geest gekrenkt. Daarom werd Hij hun tot vijand en bond Hij de strijd met hen aan.

2. Naka’ neerslachtige
Hieronder alle vier teksten waar het woord naka in voorkomt.

Spreuken 15:13. Een vrolijk hart maakt een gezicht blij, maar door hartenleed wordt een geest neerslachtig. [HSV]
Opmerking: deze tekst komt ook al hiervoor voor.

Spreuken 17:22. Een blij hart bevordert de genezing, maar een neerslachtige geest doet de beenderen verdorren. [HSV]

Spreuken 18:14. Iemands geestkracht zal hem in zijn ziekte steunen, maar een neerslachtige geest, wie kan die opbeuren?

Jesaja 16:7. Daarom is ​Moab​ nu vol zelfbeklag, zijn gejammer klinkt in het hele land. Het treurt in grote verslagenheid om de rozijnenkoeken van Kir-Chareset.
Opmerking: het volk Moab heeft met ellende te maken gekregen. Wat er was met de rozijnenkoeken is mij net bekend.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Er is een soort oorzaak en gevolg ketting. Door een nare gebeurtenis, het dienen van andere goden ga je je ellendig voelen. Door het ellendig voelen raak je neerslachtig. Het kan zijn dat je dan onverstandige dingen gaat doen.

Door het dienen van andere goden ga je je ellendig voelen. Psalm 16:3-4.
Door heimelijk een oogje dicht te houden ga je je ellendig voelen. Spreuken 10:10.
Door hartenleed, bijvoorbeeld een traumatische gebeurtenis idem. Spreuken 15:13. Genesis 34:7. Genesis 45:5. 1 Samuel 20:3, 34, 2 Samuel 19:1-2, Nehemia 8:10-11.
In het algemeen als het beeld van jezelf en je prestaties niet overeenkomen met de werkelijkheid. Jesaja 16:7.

Ook de HEER kan neerslachtig zijn. Dat gebeurde door het foute gedrag van mensen. Genesis 6:5-6. Psalm 78:40. Jesaja 54:6. Jesaja 63:10.

Een gebed tegen neerslachtigheid. 1 Kronieken 4:9-10.

Job denkt dat God slecht over hem denkt. Dat blijkt niet zo te zijn als je verder in dit boek leest. Job 9:27-28. Dit is een gebruikelijke gedachte voor iemand die neerslachtig is.

De HEER wil juist depressieve mensen helpen. Psalm 147:2-3.

Het neerslachtige is niet goed voor de gezondheid van je lichaam. Het doet de beenderen verdorren. Spreuken 17:22.

Het is lastig om een depressief iemand te helpen. Spreuken 18:14

Nieuwe Testament

In het Grieks van het Nieuwe Testament komen ook diverse woorden voor die duiden op ellendig, somber, neerslachtig en depressief zijn.

Hier de woorden, die ik heb gevonden.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	λυπέω lypeō	Werkwoord	G3076 SB2732	Komt 30 keer voor in 21 verzen KJV: be sorrowful (6x), grieve (6x), make sorry (6x), be sorry (3x), sorrow (3x), cause grief (1x), be in heaviness (1x).
	λύπη lypē	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G3077 SB2733	Komt 16 keer voor in 14 verzen KJV: sorrow (11x), heaviness (2x), grievous (1x), grudging (with G1537) (1x), grief (1x).
2	κατήφεια katēpheia	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G2726 SB2431	Neerslachtig. Staat alleen in Jacobus 4:9 KJV: heaviness (1x).
3	συλλυπέω syllypeō	Werkwoord	G4818 SB4198	Gegriefd. Verbijsterd. Geschokt. Perplex Komt eenmaal voor in Marcus 3:5. KJV: be grieved (1x).

Lupeo en lupo in de evangeliën

Het bij lupe om innerlijke pijn of smart. En bij het werkwoord innerlijke pijn of smart meemaken of veroorzaken.

Als je de teksten hieronder bestudeert dan denk je toch vaker dat je iemand pijn doet, kwetst en schokt dan dat je iemand bedroefd maakt. De vertalers maken er meestal het minder ingrijpende ‘bedroefd’ van. Dat lijken mij te zwakke woorden om mee te vertalen.

De woorden worden gebruikt in diverse situaties. Er zijn diverse aanleidingen en diverse gevolgen. Wat doe je als je het moeilijk hebt? De één maakt een goede keuze de ander juist niet.

Matteüs 14:9-10. Deze vraag bedroefde de ​koning (Herodus), maar omdat hij in het bijzijn van zijn tafelgasten een eed gezworen had, beval hij dat men het haar zou brengen, en hij gaf opdracht Johannes in de ​gevangenis​ te onthoofden. 

Matteüs 17:22-23. Terwijl ze door Galilea trokken, zei ​Jezus​ tegen hen: ‘De ​Mensenzoon​ zal uitgeleverd worden aan de mensen. Die zullen hem doden, maar op de derde dag zal hij uit de dood worden opgewekt.’ Dit maakte hen zeer bedroefd.
Opmerking: een betere vertaling is ‘ze vonden het vreselijk’, ‘ze konden het niet uitstaan’, ‘ze waren er somber onder’.

Matteüs 18:31. Toen de andere dienaren begrepen wat er gebeurd was, waren ze zeer ontdaan, en gingen ze naar hun ​heer​ om hem alles te vertellen.
Opmerking: deze tekst is onderdeel van de gelijkenis van de kwijtschelding van schulden, wat deze mens wel ontving maar zelf niet deed.

Matteüs 19:22. Na dit antwoord ging de jongeman terneergeslagen weg; hij had namelijk veel bezittingen.
Opmerking: dit gaat over de rijke jongeling, zie ook Marcus 10:22]

Matteüs 26:20-22. Toen de avond was gevallen, lag hij (Jezus) samen met de twaalf aan voor de maaltijd. Onder het eten zei hij tegen hen: ‘Ik verzeker jullie: een van jullie zal mij uitleveren.’ Dit bedroefde hen zeer, en de een na de ander vroegen ze hem: ‘Ik toch niet, ​Heer?’ [zelfde tekst ook in Marcus 14:19]

Matteüs 26:36-38. Vervolgens ging Jezus met zijn ​leerlingen​ naar een plek die ​Getsemane​ genoemd werd. Hij zei: ‘Blijven jullie hier zitten, ik ga daar ​bidden.’ Hij nam ​Petrus​ en de twee zonen van Zebedeüs met zich mee. Toen hij zich bedroefd en angstig voelde worden, zei hij tegen hen: ‘Ik voel me dodelijk bedroefd; blijf hier met mij waken.

Lukas 22:45-46. Toen hij na zijn ​gebed​ opstond en terugliep naar de ​leerlingen, zag hij dat ze van verdriet in slaap waren gevallen, en hij zei tegen hen: ‘Waarom slapen jullie? Sta op en ​bid​ dat jullie niet in beproeving komen.’
Opmerking: de SV, HSV en NBG vertalen met ‘slapende van droefheid’

Johannes 16:5-6. Nu ga ik weg, naar hem die mij gezonden heeft, maar niemand van jullie vraagt: “Waar gaat u naartoe?” Jullie zijn verdrietig, omdat ik jullie dat gezegd heb.

Johannes 16:20-22. Waarachtig, ik verzeker jullie: je zult huilen en weeklagen, terwijl de wereld blij zal zijn. Je zult bedroefd zijn, maar je verdriet zal in vreugde veranderen. Ook een vrouw die baart heeft het zwaar als haar tijd gekomen is, maar wanneer haar ​kind​ geboren is, herinnert ze zich de pijn niet meer, omdat ze blij is dat er een mens ter wereld is gekomen. Jullie hebben nu verdriet, maar ik zal jullie terugzien, en dan zul je blij zijn, en niemand zal je je vreugde afnemen.

Johannes 21:17. … en voor de derde maal vroeg hij (Jezus) hem: ‘Simon, zoon van Johannes, houd je van me?’ ​Petrus​ werd verdrietig omdat hij voor de derde keer vroeg of hij van hem hield. Hij zei: ‘Heer, u weet alles, u weet toch dat ik van u houd.’ Jezus zei: ‘Weid mijn schapen.

Opmerking: ook hier was Petrus meer dan verdrietig. Hij had het er moeilijk mee.

Wat kunnen we hiervan leren?
Koning Herodus was aangeslagen toen hij ontdekte dat hij een overmoedige en domme uitspraak had gedaan. Hij kon in zijn positie niet anders dacht hij dan Johannes ter dood te brengen. Matteüs 14

De discipelen raakten aangeslagen van de mededeling van dat hij, Jezus gedood zou worden en ook weer zou opstaan. Wat ze deden was gewoon verder achter Jezus aan. Matteüs 17. Johannes 16.

De dienaren van de koning waren ontzet over het gedrag van de eertijds schuldenaar en gingen voor het recht. Matteüs 18.

De jongeman werd terneergeslagen toen hij ontdekte dat hij moest kiezen. Hij koos voor zijn bezittingen. Matteüs 19.

De discipelen waren zó ontzet toen we hoorden dat één iemand van hun kring Jezus zou verraden, dat ze gingen vragen: “Ben ik het heer”? Ze bleven Jezus volgen en ze kwamen er uiteindelijk weer bovenop. Matteüs 26:20-22.

In de tuin van Gethsemane had zowel Jezus als de discipelen een moeilijke tijd. Ze gingen wel gewoon verder met de weg, die ze gingen. Matteüs 26:36-38 en Lukas 22.

Jezus raakte Petrus diep door zijn vragen. Petrus bleef trouw en hij komt er weer bovenop. Johannes 21.

Lupeo en lupo in de brieven

Romeinen 9:2-3. … ik ben diepbedroefd en word voortdurend door verdriet gekweld. Omwille van mijn volksgenoten, de broeders en zusters met wie ik mijn afkomst deel, zou ik bijna ​bidden​ zelf vervloekt te worden en van ​Christus​ gescheiden te zijn …

Romeinen 14:15. Als u dus uw broeder of zuster kwetst door wat u eet, handelt u niet langer overeenkomstig de ​liefde. Laat hen voor wie ​Christus​ gestorven is niet verloren gaan door het voedsel dat u eet.

2 Korintiërs 2:1-5. Ik had mezelf dus voorgenomen u niet opnieuw zo’n verdrietig bezoek te brengen. Want als ik u verdriet doe, wie moet mij dan blij maken? Toch alleen u – en u zou nu juist verdriet door mij hebben. Dat is ook precies wat ik u geschreven heb: ik wilde niet dat ik bij mijn bezoek verdriet van u zou hebben, terwijl u mij juist blij had moeten maken. En ik had er alle vertrouwen in dat u allen in mijn vreugde zou delen. Toen ik u schreef was ik terneergeslagen en bedrukt en stonden de tranen in mijn ogen. Ik wilde u geen pijn doen, maar u laten weten hoezeer ik u liefheb. Als er iemand is die mij verdriet heeft gedaan, dan heeft hij niet alleen mij verdriet gedaan maar tot op zekere hoogte – laat ik niet overdrijven – u allen.

2 Korintiërs 2:7. … u kunt hem nu maar beter vergeven en bemoedigen, anders verliest hij nog alle hoop.

2 Korintiërs 6:10. … we hebben verdriet maar toch zijn we altijd verheugd, we zijn arm maar toch maken we velen rijk, we bezitten niets maar toch hebben we alles.

2 Korintiërs 7:8-11. Ook al heb ik u met mijn brief verdriet gedaan, ik heb er toch geen spijt van. Aanvankelijk wel, maar nu ik weet dat mijn brief u slechts voor korte tijd verdriet deed, ben ik blij dat ik hem geschreven heb. Niet omdat u verdriet hebt gehad, maar omdat u daardoor tot inkeer bent gekomen. U had verdriet op een manier die God wilde, ik heb u dus in geen enkel opzicht geschaad. Verdriet dat God geeft leidt tot inkeer die men nooit berouwt en tot redding; verdriet dat de wereld geeft leidt alleen maar tot de dood. Zie nu zelf waartoe uw verdriet dat God gegeven heeft, uiteindelijk heeft geleid. Hoe groot is uw inzet niet geworden; meer nog, hoe fel hebt u zich niet verdedigd, hoe verontwaardigd was u niet, hoe bang was u niet voor mij, hoezeer verlangde u niet naar mij, wat een ijver hebt u niet getoond om die broeder te straffen. In ieder opzicht hebt u bewezen dat u in deze zaak niets te verwijten valt.

2 Korintiërs 9:7. Laat ieder zo veel geven als hij zelf besloten heeft, zonder tegenzin of dwang, want God heeft lief wie blijmoedig geeft.

Efeziërs 4:30. Maak Gods ​heilige​ Geest niet bedroefd, want hij is het stempel waarmee u gemerkt bent voor de dag van de verlossing. 

Filippenzen 2:27. Hij (Epafroditus ) is inderdaad ook ​ziek​ geweest, tot dicht bij de dood, maar God heeft Zich over hem ontfermd, en niet alleen over hem, maar ook over mij, opdat ik niet droefheid op droefheid zou hebben. [HSV]

1 Tessalonicenzen 4:13. Broeders en zusters, wij willen u niet in het ongewisse laten over de doden, zodat u niet hoeft te treuren, zoals zij die geen hoop hebben.

Hebreeën 12:11. Een vermaning lijkt op het moment zelf geen vreugde te brengen, slechts verdriet, maar op den duur plukt wie erdoor gevormd is er de vruchten van: een leven in ​vrede​ en ​gerechtigheid.

1 Petrus 1:6. Verheug u hierover, ook al moet u nu tot uw verdriet nog een korte tijd allerlei beproevingen verduren. 

1 Petrus 2:19. Het is een blijk van ​genade​ als iemand, doordat zijn aandacht op God gericht is, in staat is onverdiend leed te verdragen. 

Wat kunnen we van deze teksten leren?
De apostel Paulus was aangeslagen over het verdriet van het afwijzen van Jezus door zijn eigen volksgenoten. Romeinen 9.

Kwets je medechristenen niet door wat je eet. Romeinen 14.

De relatie van Paulus met de gemeente van Korinthe was precair en pijnlijk. Toch blijft Paulus aan de slag en zegt hij wat hij zou moeten zeggen. 2 Korintiërs 2:1-5 en 7:8-11.

Je dient zorg te dragen voor de draagkracht van een medebroeder, ook als hij verkeerd heeft gehandeld. 2 Korintiërs 2:7.

Paulus wijst ons er op dat je het moeilijk kan hebben, maar je bent in principe toch ook een blij mens? 2 Korintiërs 2.

Katapheia en syllypeō

Het woord katapheia komt alleen in dit vers voor. Het betekent in het Grieks de ogen neerslaand, beschaamdheid, terneergeslagenheid.
Jakobus 4:8-9. Reinig uw handen, zondaars; zuiver uw ​hart, weifelaars Beseft uw ellende, treurt en weent; uw gelach moet veranderen in treurigheid, en uw vreugde in neerslachtigheid.

Toelichting: de bedoeling van Jakobus is dat je het moeilijk ermee krijgt. Alleen zo kom je wellicht van je foute gedrag af.

Het woord syllypeō komt alleen in dit vers voor. Het is het woord ‘lupeo’, zie regel 1 in de tabel met het versterkende ‘sun’ ervoor.

Marcus 3:1-5. Weer ging hij naar de synagoge. Daar was iemand met een verschrompelde hand. Ze letten op hem om te zien of hij die op sabbat zou genezen, zodat ze hem zouden kunnen aanklagen. Hij zei tegen de man met de verschrompelde hand: ‘Kom in het midden staan.’ Aan de anderen vroeg hij: ‘Wat mag men op sabbat doen: goed of kwaad? Een leven redden of het vernietigen?’ Maar ze zwegen. Hij keek hen boos aan, maar ook diepbedroefd vanwege hun hardleersheid, en toen zei hij tegen de man die in het midden stond: ‘Steek uw hand uit.’ Hij stak zijn hand uit en er kwam weer leven in.

Jezus kon het niet uitstaan dat mensen zo hardleers waren. Hij was verbijsterd en geschokt.

Andere bronnen

Er zijn natuurlijk allerlei boeken over depressiviteit.

	Schrijver:	Titel:
1	Tim la Haye	Depressief?
2	Dr. D.M. Lloyd-Jones	Oorzaken en genezing van geestelijke depressiviteit
3	Dr. Neil T. Anderson	Hoe overwin ik mijn depressie
4	J. van der Graaf	Depressiviteit en christelijk geloof
5	P.J. Verhagen	Depressiviteit en depressie
6	Ton Valkenburg	Soms moet ik opeens huilen over mensen met depressies.

Ad 1: dit boek is uitgegeven in 1974. Een boek, die aangeeft hoe je jezelf of anderen kunt helpen.

Citaat van de site depressief.nl
Depressie is een van de meest voorkomende psychiatrische stoornissen, met diverse psychische en fysieke symptomen. Van een depressie is sprake als er gedurende minimaal twee weken ten minste vijf verschillende symptomen aanwezig zijn, waarbij in ieder geval sprake is van een sombere stemming of verlies van interesse of plezier. Deze symptomen zijn zo ernstig dat ze het dagelijks functioneren in belangrijke mate beperken of verhinderen. De duur van een depressie kan variëren van 3 maanden tot meer dan 2 jaar. Bij 40% van de patiënten treedt binnen twee jaar een nieuwe depressie op en 5-10% is chronisch depressief. Geschat wordt dat in Nederland ongeveer 850.000 mensen aan een vorm van depressie lijden.

De belangrijkste kenmerken van een depressie zijn:
-een sombere, neerslachtige stemming met een gevoel van leegheid
-het verlies van interesse in dingen en van plezier in het leven: niet meer
blij kunnen zijn

Als er sprake is van een depressie, zijn er vaak ook meerdere van van de volgende klachten/symptomen aanwezig. Deze klachten geven dan ook een verstoring van het dagelijks functioneren:
-schuldgevoelens of een gevoel van waardeloosheid
-slaapstoornissen
-weinig energie en/of vermoeidheid
-verminderde of juist grotere eetlust of duidelijke gewichtsverandering
-aanhoudende lichamelijke onrust of juist traagheid
-besluiteloosheid en concentratieproblemen
-terugkerende gedachten over zelfdoding of de dood in het algemeen

Als u naast de 2 kenmerken, ook meerdere klachten bij u zelf of bij een ander herkent, dan kan er sprake zijn van een depressie. Daarvoor moeten de kenmerken en klachten wel enkele weken achter elkaar hebben aangehouden. Is dat zo, dan raden wij u aan contact op te nemen met uw huisarts. Zeker als u terugkerende gedachten over zelfdoding hebt. Vult u ook de zelftest op deze website in.

Opmerking: in deze alinea staat de maat die internationaal bij de psychiatrie wordt gebruikt om te diagnose depressiviteit te krijgen.

Overwegingen

Over het Hebreeuwse woord naka.
Dit woord is verwant met het Arabische woord nakba. Dat zou je met catastrofe kunnen vertalen. Het woord nakba gebruiken de Palestijnen voor die ellendige gebeurtenis in de oorlog van 1948 toen vele Palestijnen hun huis en hun grond kwijtraakten.

Hier is wel herstel mogelijk maar daarvoor is ruimhartigheid van de Israëliërs nodig. Volgens onderzoek is 20% van hen daartoe bereid. En aan de andere kant zijn daar harten van vrede bij de Palestijnen voor nodig. Welk deel van de Palestijnen zou dat wel willen?

Het Arabisch en het Hebreeuws zijn verwante talen. Het zelfstandig naamwoord Nakba is ook een Hebreeuws woord, maar komt niet in de Bijbel voor.

Neerslachtigheid in vertalingen van de Bijbel.

De woord depressie of depressiviteit heb ik niet gevonden in vertalingen van de Bijbel. Wel de woorden neerslachtig en neerslachtigheid. Hoewel het zelfstandig naamwoord alleen twee keer in de zogenaamde apocrieve boeken.

In de NBV21 vertaling komt het woord ‘neerslachtig’ twee keer voor, namelijk in deze teksten.
2 Samuel 13:4. ‘Zeg eens, Amnon,’ vroeg hij aan de koningszoon, ‘waarom ben je toch al dagenlang zo neerslachtig?’ Amnon antwoordde: ‘Omdat ik verliefd ben op Tamar, de zus van mijn broer Absalom.’
Opmerking: is de vertaling van het woord dal Strong H1300 dat arm, zwak, dun, voorover hangen betekent.

Spreuken 12:25. Bezorgdheid maakt een mens neerslachtig, een hartelijk woord beurt hem op.
Opmerking: het is de vertaling van het woord sjaha Strong H7812 wat buigen betekent. In deze situatie neerslachtig.

In de HSV komt eenmaal het woord ‘neerslachtig’ voor.
Spreuken 15:13. Een vrolijk hart maakt een gezicht blij, maar door hartenleed wordt een geest neerslachtig.
Opmerking: deze tekst komt hierboven voor.

In de Willibrord vertaling komt tweemaal het woord neerslachtig voor.
Spreuken 3:11. De terechtwijzing door de HEER, mijn zoon, moet je niet verwerpen en je moet niet neerslachtig worden van zijn kastijding.
Opmerking: is hier de vertaling van קוּץ (quwts), dat ‘naar’, ‘zwaar’, ‘verfoeiend’ etc. betekent.

Spreuken 12:25. Verdriet in het hart van een mens maakt neerslachtig, maar een goed woord geeft blijdschap.
Opmerking: het is de vertaling van het woord sjaha Strong H7812 wat buigen betekent. In deze situatie neerslachtig.

Lessen

Hier de antwoorden op de vragen die bij de Studievragen zijn geformuleerd.

Komt depressiviteit ook in de Bijbel voor?
Zeker, ook bij heel gelovige mensen zoals Elia, Jona en David. Ook bij belangrijke mensen zoals koning Saul en koning Achab.

En hoe kijkt de Bijbel tegen depressiviteit aan? Is het een zonde of is het iets waar je als mens mee moet leren leven?
Het kun je overkomen door een nare gebeurtenis. En kan ook omdat je een onverstandig leven ben gaan leiden. Andere goede, liegen, stelen, manipuleren. Of omdat je je doelen te hoog hebt gesteld.

Als je depressief bent geworden door slechte daden is het belangrijk om daar afstand van te nemen en je ervan te bekeren.

God gaat wel het gesprek met je aan. Zou je kunnen zeggen: “Hij roept je ter verantwoording”. God zoekt naar een weg om je eruit te halen.

Voor een belangrijk persoon die heel foute dingen gaat doen is er geen genade.

Waartoe kan depressiviteit leiden?
Het is slecht voor je psyche en ook slecht voor je gezondheid. En het kan leiden tot vreselijk slecht gedrag met alle ellende van dien.

Geeft de Bijbel een weg aan waardoor je van je depressiviteit af kunt komen.
We kunnen leren hoe de HEER dat doet. Hij gaat het gesprek aan. “Waar ben je Elia”. Elia mag zijn verhaal doen. Twee keer, regelmatig zelfs.

God komt heel dichtbij en hij doet wonderen om zijn dienstknecht uit de depressie te halen. Zie bij Elia en Jona.

Wellicht kan onze hulp ook zo zijn. Dat wij dichtbij komen, wij God dichtbij de mensen laten komen. Wij wonderen voor de mensen bewerken.

Is wat in de Bijbel staat over neerslachtigheid en somberheid wel goed begrepen in de christelijke wereld?
In de christelijke wereld is het de gewoonte om je naar een psychloog of en psychiater te sturen voor een gesprek of een pilletje.

Dat terwijl de mensen eerder een nabije lieve broeder of zuster nodig hebben. En iemand die hen met God in contact brengt. En wellicht via een wonder een oorzaak van de depressie kan wegnemen.

Is wat in de Bijbel staat over neerslachtigheid en somberheid wel correct vertaald?
Nou matig. Jammer dat het woord depressie niet in de vertalingen is gebruikt. Soms is er met een woord vertaald dat een andere emotie dan depressie aanduidt. Ook niet handig.