In het Oude Israël was het zo dat als je met je gezin in de financiële problemen was geraakt, dat een familielid, een volksgenoot, zelfs een vreemdeling dat gezin kon redden door de bezittingen van dat gezin te kopen. Eventueel zelfs de leden van het gezin als dienstknechten te accepteren wat ook inhield dat men zorgde voor onderdak en voedsel voor dat gezin.

Dat vrijkopen is iets wat ook in het groot gebeurde en gebeurt. God kocht Israël vrij. En ieder die vertrouwt op Jezus is ook vrijgekocht.

Nog een persoonlijke noot bij deze studie. Deze studie ging eerst over verlossing, maar ik ontdekte dat de essentie het vrijkopen is. Dat is de basis van de verlossing en van al die andere dingen.

De teksten zijn geciteerd uit de NBV of NBV21 vertaling tenzij anders is aangegeven.

Studievragen

Bij dit onderwerp zouden de volgende vragen kunnen worden gesteld.

1. Welke voorbeelden van vrijkopen komen voor in het Bijbel?
2. Geeft de Bijbel ook aan hoe het gekomen is dat we niet meer vrij zijn?
3. Hoe en waardoor kunnen wij worden vrijgekocht?
4. Welke gevolgen heeft het vrijkopen?
5. Hebben de vertalers van de Bijbel correct vertaald?

In het hoofdstuk Lessen staan antwoorden op deze vragen.

Oude Testament

Er zijn twee werkwoordsvormen in het Oude Testament die over losmaken gaan.

Ga-al, vrijkopen

Bij bevrijden denk je aan een gevangenis. En dat klopt ook. Die gevangenis kan allerlei trekjes hebben. Een  fysieke gevangenis, maar ook dat je emotioneel gevangen zit. Of als je in een verslaving zit. Of een bepaalde gewoonte.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	גָּאַל gā’al	Werkwoord	H1350	Bevrijden Komt 105 keer voor in 84 verzen. KJV: redeem (50x), redeemer (18x), kinsman (13x), revenger (7x), avenger (6x), ransom (2x), at all (2x), deliver (1x), kinsfolks (1x), kinsman’s part (1x), purchase (1x), stain (1x), wise (1x).
2	גְּאֻלָּה gᵊ’ullâ	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H1353	Komt 14 keer voor in 13 verzen KJV: redeem (5x), redemption (5x), again (1x), kindred (1x), redeem (with H4672) (1x), right (1x).
			H7138

Werkwoord bevrijden (ga-al)
Hier de eerste drie teksten waar dit woord in voorkomt. De overige teksten heb ik nog niet bekeken.

Dit sprak aartsvader Jacob uit toen bij zijn zoon Jozef zegende.
Genesis 48:15-16. Hij zegende Jozef met deze woorden: ‘De God naar wiens wil mijn voorouders Abraham en Isaak zich richtten, de God die mijn leven lang mijn herder is geweest, de engel die mij heeft bevrijd van alle onheil, Hij geve deze jongens zijn zegen. Moge mijn naam door hen voortleven, en ook die van mijn voorouders Abraham en Isaak, en mogen zij zich over de hele aarde uitbreiden.’

Opmerking: Jacob spreekt over de engel, die hem verloste van ‘alle onheil’. Hebreeuwse woord dat hier staat is ‘ra, dat ‘kwaad’ betekent.

Dit sprak de HEER tegen Mozes.
Exodus 6:6. Daarom moet je dit tegen hen zeggen: “Ik ben de HEER . Ik zal de last die de Egyptenaren jullie opleggen van je afnemen, Ik zal jullie uit je slavenbestaan bevrijden. Ik zal jullie verlossen met opgeheven arm en de Egyptenaren zwaar straffen.

En deze tekst komt uit het lied van Mozes dat hij maakte na de doortocht door de Rode Zee.
Exodus 15:13. U bevrijdde dit volk en ging het liefdevol voor, sterk en machtig leidde U het naar uw heilige woning.

Leviticus 25:23-27. Verder mag het land niet voor altijd verkocht worden, want het land behoort Mij toe. U bent immers vreemdelingen en bijwoners bij Mij. In heel het land dat u bezit, moet u de loskoping van het land toestaan. Wanneer uw broeder in armoede raakt en een deel van zijn bezit moet verkopen, dan moet zijn losser komen die nauw aan hem verwant is, en vrijkopen wat zijn broeder heeft verkocht. En wanneer iemand geen losser heeft en zijn vermogen toereikend is, zodat hij over voldoende middelen beschikt voor zijn loskoping, dan moet hij de jaren berekenen dat het verkocht is geweest, en het verschil vergoeden aan de man aan wie hij het verkocht had. Dan zal hij naar zijn bezit terugkeren. [HSV]

Opmerking: in het Hebreeuws staat hier ‘hij die loskoopt’ en niet ‘losser’. Ik heb geen apart woord gevonden dat je met losser kan vertalen.

Leviticus 25:29-33. En wanneer iemand een woonhuis verkoopt in een ommuurde stad, dan geldt het recht op loskoping ervan tot het jaar na de verkoop ervan voorbij is. Al die dagen geldt zijn recht op loskoping. Maar als het niet ingelost wordt voordat het volledige jaar voor hem voorbij is, dan behoort het huis dat in de ommuurde stad staat, voor altijd hem toe die het gekocht heeft, al zijn generaties door. Het mag ook in het jubeljaar niet vrijkomen. De huizen in de dorpen die niet ommuurd zijn, moeten echter tot het akkerland gerekend worden. Hiervoor geldt het recht op loskoping, en in het jubeljaar komt het vrij. Wat de steden van de Levieten betreft, de huizen die zij in die steden in bezit hebben, daarvoor geldt voor de Levieten een eeuwig recht op loskoping. Als iemand van de Levieten het vrijkoopt, dan moet het huis dat verkocht is in de stad waar zijn bezit is, in het jubeljaar vrijkomen, want de huizen van de steden van de Levieten gelden als hun bezit in het midden van de Israëlieten.

Opmerking 1: het woord ge-ullah, kun je ook vertalen met ‘het recht van vrijkoping’ zoals in vers 29.
Opmerking 2: in vers 33 komen alleen de Hebreeuwse woorden voor kopen en verkopen voor.

In Leviticus 25:48-54 is beschreven dat als een eigen verwant in geval van nood aan een vreemdeling moet verkopen dat deze dan bij voldoende middelen zijn bezit ook weer kan terug kopen. Ik heb geen tekst gevonden dat een vreemdeling kan terugkopen.

Leviticus 27:33. Men mag niet onderzoeken of het goed is of slecht, en men mag het niet omruilen. Als men het toch omruilt, dan is zowel dit dier als wat daarvoor omgeruild is, heilig. Ze mogen niet vrijgekocht worden. [HSV]

In het boek Ruth is de verlosser Boaz mede hoofdpersoon van het boek. Het woord ga-el komt 22 keer voor in dit boek. Hier de eerste tekst waar dat voorkomt.

Ruth 2:20. Toen zei Naomi tegen haar schoondochter: ‘Moge de HEER hem zegenen, want hij heeft trouw bewezen aan de levenden en aan de doden.’ En ze vervolgde: ‘Hij is een naaste verwant van ons en kan daarom zijn rechten als losser laten gelden.’

Opmerking: de KJV vertaalt men met ‘kinsman’.  

Job 29:25. Ik weet echter: mijn Verlosser leeft, en Hij zal ten laatste over het stof opstaan. [HSV]
Opmerking: in het boek Job komt tweemaal het woord ga-al voor. In dit vers is ga-al met verlosser vertaalt.

In het boek van de Psalmen komt het woord ga-al elf keer voor, hier een citaat van alle teksten.

Psalm 18:42. Zij riepen, maar er was geen verlosser; tot de HEERE , maar Hij antwoordde hun niet.

Psalm 19:15. Laat de woorden van mijn mond en de overdenking van mijn hart welgevallig zijn voor Uw aangezicht, HEERE , mijn rots en mijn Verlosser!

Psalm 69:19. Wees mij nabij en bevrijd mij, verlos mij van mijn vijanden.

Psalm 72:14. Hij verlost hen van onderdrukking en geweld, hun bloed is kostbaar in zijn ogen.

Psalm 74:2. Denk aan het volk dat U ooit hebt verworven, de stam die U hebt vrijgekocht, uw eigen bezit, de Sionsberg waar U ging wonen.
Opmerking: hier vertaalt de HSV met bevrijden.

Psalm 77:15. U hebt Uw volk door Uw sterke arm verlost, de nakomelingen van Jakob en van Jozef. Sela [HSV]
Opmerking: hier vertaalt de NBV21 met bevrijden

Psalm 78:35. Dan dachten zij eraan dat God hun rots was en God, de Allerhoogste, hun Verlosser. [HSV]

Psalm 103:4. Die uw leven verlost van het verderf, Die u kroont met goedertierenheid en barmhartigheid, … [HSV].
Opmerking: de NBV21 vertaalt hier met redt.

Psalm 106:10. Hij redde hen uit de greep van hun haters, verloste hen uit de greep van de vijand.
Opmerking: de HSV vertaalt hier met bevrijden.

Psalm 107:2. Zo spreken zij die door de HEER zijn verlost, door Hem verlost uit de greep van de vijand.

Psalm 119:154. Strijd voor mij en verlos mij, houd mij in leven zoals U hebt beloofd.

Spreuken 23:11. … want hun Verlosser is sterk, Híj zal hun rechtszaak met u voeren. [HSV]

In het boek van Jesaja komt het woord ga-al 24 keer voor. Hier de eerste twee teksten gedeelten. Hoofdstuk 35 gaat over een mooie toekomst.

Jesaja 35:1-10. De woestijn zal zich verheugen, de dorre vlakte vrolijk zijn, de wildernis zal jubelen en bloeien, welig bloeien als een lelie, jubelen en juichen van vreugde. De woestijn tooit zich met de luister van de Libanon, met de schoonheid van de Karmel en de Saron. Allen aanschouwen de luister van de HEER, de schoonheid van onze God. Geef kracht aan trillende handen, maak knikkende knieën sterk. Zeg tegen het moedeloze volk: ‘Wees sterk en vrees niet, want jullie God komt met zijn wraak. Gods vergelding zal komen, Hijzelf zal jullie bevrijden.’ <<>> Dan worden blinden de ogen geopend, de oren van doven worden ontsloten. Verlamden zullen springen als herten, de mond van stommen zal jubelen: waterstromen zullen de woestijn splijten, beken de dorre vlakte doorsnijden. Het verzengde land wordt een waterplas, dorstige grond een bronrijk gebied; waar eenmaal jakhalzen huisden, maakt dor gras plaats voor riet en biezen. Daar zal een gebaande weg lopen, die Heilige weg wordt genoemd, geen onreine zal die betreden. Hij is alleen voor het volk dat over de weg gaat. Dwazen dwalen er niet rond. Leeuwen zullen daar niet komen, een roofdier is er niet te vinden, ze blijven er allemaal weg, alleen zij die verlost zijn zullen daar gaan. Wie door de HEER bevrijd zijn <<pada>>, keren terug. Jubelend komen zij naar Sion, gekroond met eeuwige vreugde. Blijdschap en vreugde komen hun tegemoet, gejammer en verdriet vluchten weg.

Jesaja 41:14. Wees niet bevreesd, wormpje Jakob, volkje Israël, Ík help u, spreekt de HEERE, uw Verlosser is de Heilige van Israël. [HSV]

Jesaja 43:1. Welnu, dit zegt de HEER , die jou schiep, Jakob, die jou vormde, Israël: Wees niet bang, want Ik zal je vrijkopen, Ik heb je bij je naam geroepen, je bent van Mij!

Jesaja 44:22. Ik heb je misdaden als een wolk doen verdampen, je zonden als de ochtendnevel. Keer terug naar Mij: Ik zal je vrijkopen.

Wat kunnen we van deze teksten leren?

Pada vrijkopen

Dit zijn de gegevens van de Hebreeuwse woorden vrijkopen en vrijkoping.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	פָּדָה pāḏâ	Werkwoord	H6299	Vrijkopen Komt 59 keer voor in 48 verzen KJV: redeem (48x), deliver (5x), ransom (2x), rescued (1x), miscellaneous (3x).
2	פְּדוּי pᵊḏûy	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H6302	Vrijkoping Komt 4 keer voor in 4 verzen KJV: redeemed (4x)
3	פְּדוּת pᵊḏûṯ	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H6304	Vrijkoping Komt 4 keer voor in 4 verzen. KJV: redemption (2x), redeem (1x), division (1x).

Ad 1. Pada vrijkopen

Exodus 13:11-15. Als de HEER u in het land van de Kanaänieten gebracht heeft, zoals Hij u en uw voorouders onder ede heeft beloofd, en als Hij u dat land in bezit heeft gegeven, dan moet u alles wat als eerste de moederschoot verlaat aan de HEER afstaan. Alle eerstgeboren mannelijke dieren die uw vee werpt, moeten aan de HEER gegeven worden. Elk eerstgeboren veulen van een ezel moet u vrijkopen met een lam. Koopt u het niet vrij, dan moet u het de nek breken. Ook elke eerstgeboren zoon moet u vrijkopen. En als een van uw kinderen u later vraagt: “Waarom doen wij dit?”, dan moet u dit antwoord geven: “Met krachtige hand heeft de HEER ons bevrijd uit Egypte, uit de slavernij. 
Toen de farao weigerde ons te laten gaan, heeft de HEER alle eerstgeborenen in Egypte, van de mensen en van het vee, gedood. Daarom offer ik de HEER alle mannelijke dieren die als eerste de moederschoot verlaten en koop ik elke eerstgeboren zoon vrij.”

Exodus 21:7-11. Wanneer iemand zijn dochter als slavin verkoopt, kan zij niet vrijkomen zoals de mannelijke slaven. Als haar meester haar voor zichzelf bestemd had en zij hem niet meer aanstaat, moet hij haar laten terugkopen; hij heeft niet het recht haar aan derden te verkopen, omdat hij zijn verplichtingen tegenover haar niet is nagekomen. Bestemt hij haar voor zijn zoon, dan moet hij haar als een dochter behandelen. Neemt hij naast haar een andere vrouw, dan mag hij de slavin niet minder voedsel of kleding geven en niet minder vaak gemeenschap met haar hebben; doet hij haar op een van deze drie punten tekort, dan mag ze weggaan zonder ook maar iets te hoeven betalen.

Exodus 34:19-20. Alles wat als eerste de moederschoot verlaat behoort Mij toe. Ieder eerstgeboren mannelijk dier van je kudde is voor Mij, zowel van je runderen als van je schapen en geiten. Elk eerstgeboren veulen van een ezel moet je vrijkopen met een schaap of geit. Koop je het niet vrij, dan moet je het de nek breken. Ook alle oudste zonen moet je vrijkopen. Niemand mag met lege handen voor Mij verschijnen.

Opmerking: Het tweede stuk tekst is een regeling voor wat toen een gebruikelijke praktijk was, je dochter als dienstmeisje, slavin voor geld afstaan. Die andere stukken tekst gaat om God de eer geven van zijn bevrijding van het volk Israël uit de slavernij. Wellicht voor ons uit een ander volk om daar ook aandacht aan te geven.

Leviticus 19:20. Als een man seksuele omgang heeft met een slavin die voor een andere man bestemd was, en ze was nog niet vrijgekocht of vrijgelaten, moet hij een schadeloosstelling betalen. Ze hoeven niet ter dood gebracht te worden, want de vrouw was nog niet vrij.

Leviticus 27:27-29. Maar als het van een onrein dier is, moet hij het vrijkopen tegen de door u bepaalde waarde en het vijfde deel ervan eraan toevoegen. En als het niet vrijgekocht wordt, dan kan het verkocht worden tegen de door u bepaalde waarde. Niets echter van wat iemand door de ban aan de HEERE gewijd heeft, van alles wat hij bezit, van mens of dier, of van de akker die hij bezit, mag verkocht of vrijgekocht <<hier het woord ga’al>> worden. Alles wat door de ban gewijd is, is voor de HEERE allerheiligst. Niets van wat door de ban gewijd is, dat door mensen door de ban gewijd is, mag vrijgekocht worden. Het moet zeker gedood worden. [HSV]

Numeri 18:15-17. Alles wat het eerst de moederschoot verlaat en aan de HEER wordt aangeboden, hetzij mens of dier, is voor jou, maar de eerstgeborenen van de mensen moet je laten vrijkopen, en ook de eerstgeboren onreine dieren. Zodra een eerstgeborene een maand oud is, moet je hem laten vrijkopen voor een vast bedrag van vijf sjekel zilver, volgens het ijkgewicht van het heiligdom, twintig gera per sjekel.

Deu 7:8
Deu 9:26
Deu 13:5
Deu 15:15
Deu 21:8
Deu 24:18
1Sa 14:45
2Sa 4:9

2 Samuel 7:23. En wie kan zich meten met Israël, uw volk? Het is het enige volk op aarde waarvoor een God zich heeft ingezet om het vrij te kopen en tot zijn volk te maken, om zo voor zichzelf een naam te vestigen door middel van grootse en indrukwekkende daden: omwille van uw volk, dat U uit Egypte hebt bevrijd, hebt U vreemde volken en hun goden op de vlucht gedreven.

1Ki 1:29
1Ch 17:21
Neh 1:10
Job 5:20
Job 6:23
Job 33:28
Psa 25:22
Psa 26:11
Psa 31:5
Psa 34:22
Psa 44:26

Psalm 49:8. Geen mens kan een ander vrijkopen, wat God vraagt voor een leven, is niet te betalen.
Psalm 49:15. Maar mij zal God vrijkopen uit de macht van het dodenrijk, mij zal Hij wegnemen. sela

Psa 55:18
Psa 69:18
Psa 71:23
Psa 78:42

Psalm 119:133-134. Stuur mijn gangen zoals U hebt beloofd, lever mij niet uit aan de macht van het kwaad, verlos mij van de onderdrukking van mensen, en ik zal mij houden aan uw regels.

Psalm 130:8. Hij zal Israël bevrijden uit al zijn zonden.

Jesaja 1:27. Sion zal verlost worden door recht, wie er tot inkeer komt, door gerechtigheid.

Jesaja 29:22. Daarom – dit zegt de HEER, die Abraham bevrijd heeft, over de nakomelingen van Jakob: Jakob zal niet meer te schande staan, zijn gezicht niet meer van schaamte verbleken.

Jesaja 35:10. Want wie door de HEERE zijn vrijgekocht, zullen terugkeren; zij zullen Sion binnenkomen met gejuich. Eeuwige blijdschap zal op hun hoofd zijn, vreugde en blijdschap zullen zij verkrijgen, verdriet en gezucht zullen wegvluchten. [HSV]

Jesaja 51:11. Zo zullen wie door de HEERE zijn vrijgekocht, terugkeren en met gejuich in Sion komen. Eeuwige blijdschap zal op hun hoofd zijn, vreugde en blijdschap zullen zij verkrijgen, verdriet en gezucht zullen wegvluchten. [HSV]

Jeremia 15:21. Ik zal je redden uit de handen van boosdoeners, Ik bevrijd je uit de greep van geweldenaars.’

Jeremia 31:11. Want de HEERE heeft Jakob vrijgekocht,
en hem verlost uit de hand van hem die sterker was dan hij.

Hosea 7:13. Onheil kome over hen, want ze hebben zich van Mij afgewend! Verderf over hen, want ze zijn tegen Mij in opstand gekomen! Hoe kan Ik hen bevrijden als ze Mij in een kwaad daglicht stellen?

Hosea 13:14. Waarom zou Ik hem dan vrijkopen uit de macht van het dodenrijk of verlossen van de dood? Dood, zaai de pest om je heen! Dodenrijk, waar zijn je kwellingen? Ik ken geen medelijden meer.

Micha 6:4. Ik heb je uit Egypte geleid, je bevrijd uit de slavernij. Ik zond Mozes, Aäron en Mirjam om je voor te gaan.

Zacharia 10:8. Ik zal hen bij mij fluiten en hen samenbrengen, want Ik heb hen vrijgekocht. Ze zullen weer even talrijk worden als vroeger.

Ad. 2 Pᵊḏûy vrijkoping
Dit woord komt vier keer in één tekstgedeelte voor. Zie onderstaand.

Numeri 3:46-51. Wat betreft de tweehonderddrieënzeventig eerstgeborenen van de Israëlieten die vrijgekocht moeten worden, die het getal van de Levieten te boven gaan, moet u per hoofd vijf sikkel innen. U moet die innen, gerekend volgens de sikkel van het heiligdom. Die sikkel is twintig gera waard. En dat geld moet u aan Aäron en aan zijn zonen geven, als losgeld voor degenen die vrijgekocht moeten worden van hen die het getal van de Levieten te boven gaan. Toen inde Mozes dat losgeld voor hen die het getal te boven gingen, van degenen die door de Levieten vrijgekocht waren. Voor de eerstgeborenen van de Israëlieten inde hij dat geld: duizend driehonderdvijfenzestig sikkel, gerekend volgens de sikkel van het heiligdom. En Mozes gaf dat losgeld aan Aäron en aan zijn zonen, op bevel van de HEERE, zoals de HEERE Mozes geboden had. [HSV]

Opmerking: in het laatste vers komt ook het woord pᵊḏûy voor maar dat is niet aan de tekst te zien.

Ad. 3 Pedut vrijkoping
Het word pedut komt vier keer voor in vier verschillende tekstgedeelten.

Exodus 8:22-23. Maar op die dag zal Ik de landstreek Gosen, waar Mijn volk woont, afzonderen, zodat daar geen steekvliegen zullen zijn, opdat u zult weten dat Ik, de HEERE, in het midden van het land aanwezig ben. Ik zal Mijn volk ervan vrijwaren en uw volk niet. Morgen zal dit teken gebeuren. [HSV]

Opmerking: dit is tekst uit de plagen van Egypte.

Psalm 111:9. Hij heeft zijn volk verlossing gebracht, voor eeuwig zijn verbond ingesteld. Heilig en ontzagwekkend is zijn naam.

Psalm 130:7. Israël, hoop op de HEER! Bij de HEER is genade, bij Hem is bevrijding, altijd weer.

Jesaja 50:1-2. Dit zegt de HEER: Waar is de scheidingsbrief waarmee Ik jullie moeder heb weggestuurd? Of waar is de schuldeiser aan wie Ik jullie heb verkocht? Nee, vanwege jullie zonden zijn jullie verkocht, vanwege je wandaden is je moeder weggestuurd. Waarom was er niemand toen Ik kwam? Waarom antwoordde niemand toen Ik riep? Zou mijn arm te kort zijn om te bevrijden? Ontbreekt het Mij aan kracht om te redden? Alleen al door te dreigen laat Ik de zee droogvallen en vorm Ik rivieren om tot woestijn, waarin de vis stinkt door gebrek aan water en van dorst sterft.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
De NBV21 vertaalt pedut met verlossing, bevrijding en met het werkwoord bevrijden terwijl de gedachte dat God er iets speciaals voor heeft gedaan naar de achtergrond is verdwenen.

De boodschap is hier steeds dat God het volk Israël heeft vrijgekocht.

Koper losgeld

Bij het loskopen is losgeld nodig. Het Hebreeuws kent daar twee woorden voor.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	כֹּפֶר kōp̄er	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H3724	Losgeld Komt 17 keer voor in 17 verzen KJV: ransom (8x), satisfaction (2x), bribe (2x), camphire (2x), pitch (1x), sum of money (1x), village (1x)
2	פִּדְיוֹם piḏyôm	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H6306	Losgeld Komt 3 keer voor in 3 verzen KJV: redemption (2x), raom (1x), variant (1x).

Het zelfstandig naamwoord pidyom komt 3 keer voor in het Oude Testament en het woord kofer 17 keer. Als het woord pidyom is gebruikt heb ik tussen haakjes dat vermeld, anders is het het woord kofer. Van alle teksten zijn deze niet zo relevant, dus niet geciteerd. 1 Samuël 6:18 en 12:3 en Hooglied 1:14 en 4:13.

Dit is een deel van de opdracht aan Noach.
Genesis 6:14. Maak jij nu een ark van pijnboomhout. Maak daar verschillende ruimten in, en bestrijk hem vanbinnen en vanbuiten met pek.

Het gaat hier om iemand die door zijn roekeloos gedrag een ander het leven heeft benomen.
Exodus 21:30. Legt men hem een afkoopsom op, dan moet hij als losprijs (pidyom) voor zijn leven de volle som die hem wordt opgelegd betalen.

Exodus 30:11-12. De HEER zei tegen Mozes: ‘Als je onder de Israëlieten een telling houdt, moeten allen die geregistreerd worden de HEER losgeld betalen voor hun leven, om te voorkomen dat zij vanwege de telling door een plaag worden getroffen.

Dit is een tekst uit de geschiedenis van het vrijkopen van het volk door de stam van de Levieten.
Numeri 3:49. Toen inde Mozes dat losgeld (pidyom)voor hen die het getal te boven gingen, van degenen die door de Levieten vrijgekocht waren. [HSV]

Numeri 35:30-32. Als iemand een ander gedood heeft, mag hij alleen op grond van getuigenverklaringen ter dood gebracht worden, maar de verklaring van één getuige is niet voldoende om iemand ter dood te veroordelen. Je mag geen losprijs aannemen voor het leven van een moordenaar die schuldig bevonden en ter dood veroordeeld is; zo iemand moet ter dood gebracht worden. Je mag ook geen losgeld aannemen van iemand die naar een vrijplaats is uitgeweken en nog voor de dood van de priester wil terugkeren naar zijn eigen woonplaats

Psalm 49:8-9. Niemand van hen kan zijn broeder metterdaad verlossen, hij kan God zijn losgeld niet geven. De losprijs (pidyom) voor hun leven is immers te kostbaar en zal voor eeuwig ontoereikend zijn. [HSV]

Job 33:24. Maar als een engel hem terzijde staat, een die zijn voorspraak is, één uit duizenden, om van zijn onschuld te getuigen, en als God hem welgezind is en zegt: “Laat niet toe dat hij in de afgrond afdaalt, Ik heb losgeld voor hem verkregen,”

Job 36:18. Pas op: laat je woede je niet meeslepen, vertrouw niet op het losgeld dat je kunt betalen.

Spreuken 6:34-35. … want jaloersheid is de woede van een man en hij zal geen medelijden hebben op de dag van de wraak. Hij zal geen enkel losgeld aannemen, en er niet in bewilligen, al vergroot men het geschenk.

Spreuken 13:8. Een rijke kan zijn leven redden door losgeld te betalen, een arme wordt niet eens bedreigd.

Spreuken 21:18. Oprechten worden vrijgekocht, trouwelozen niet; goddelozen dienen als losgeld voor rechtvaardigen.

Jesaja 43:1-3. Welnu, dit zegt de HEER, die jou schiep, Jakob, die jou vormde, Israël: Wees niet bang, want Ik zal je vrijkopen, Ik heb je bij je naam geroepen, je bent van Mij! Moet je door het water gaan – Ik ben bij je; of door rivieren – je wordt niet meegesleurd. Moet je door het vuur gaan – het zal je niet verteren, de vlammen zullen je niet verschroeien. Want Ik, de HEER, ben je God, de Heilige van Israël, je redder. Voor jou geef Ik Egypte als losgeld, Nubië en Seba ruil Ik in tegen jou.

Amos 5:12. Want ik weet hoe talrijk jullie misdaden zijn, hoe groot jullie zonden: jullie keren je tegen de onschuldigen, jullie nemen steekpenningen aan, jullie onthouden de armen in de poort hun recht.
Opmerking: de HSV vertaalt met ‘zwijggeld’.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Iemand vrijkopen met losgeld is een gebruikelijke praktijk in de samenleving van het oude Israël.

Dat vrijkopen kan ook het karakter hebben van steekpenningen. Dan is het niet goed. Amos 5:12

Dat vrijkopen met losgeld is gebeurt ook in de geestelijke wereld.

Kwaaddoeners kunnen als losgeld dienen voor rechtvaardigen. Spreuken 21:18. De God van Israël wil zelfs Egypte, Nubië en Seba geven als losgeld om Israël vrij te kopen. Jesaja 43:1-3

Er lijkt ook al een vooruitblik naar de losprijs die Jezus offer aan het kruis is. Job 33:24. Een andere losprijs dan dat offer is ontoereikend. Psalm 49:8-9.

Nieuwe Testament

In het Nieuwe Testament komen er woorden voor verlossen en verlossing en losmaken voor. En daarnaast spreekt het Nieuwe Testament ook over een losprijs.

Er de teksten die te maken hebben met verlossen uit een plek waar mensen letterlijk of figuurlijk in gevangen kunnen zijn.

Exagorazo vrijkopen

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	ἀγοράζω agorazō	Werkwoord	G59	Kopen Komt 31 keer voor in 31 verzen KJV: buy (28x), redeem (3x)
2	ἐξαγοράζω exagorazō	Werkwoord	G1805	Vrijkopen. Komt 4 keer voor in 4 verzen KJV: redeem (4x)

Ad 1. Agorazō, kopen
Dit woord heeft in het algemeen de betekenis van kopen, maar soms ook van vrijkopen. Hier de verzen waar de KJV vertaalt met redeem.

Openbaring 5:8-9. Op hetzelfde moment wierpen de vier wezens en de vierentwintig oudsten zich voor het lam neer. Ieder van hen had een lier en een gouden schaal vol wierook; dat zijn de gebeden van de heiligen. En ze zetten een nieuw lied in: ‘U verdient het om de boekrol te ontvangen en zijn zegels te verbreken. Want U bent geslacht en met uw bloed hebt U voor God mensen gekocht uit alle landen en volken, van elke stam en taal.

Openbaring 13:3-4. Er werd voor de troon en voor de vier wezens en de oudsten iets gezongen dat leek op een nieuw lied. Niemand kon het lied begrijpen, behalve de honderdvierenveertigduizend mensen die van de aarde zijn vrijgekocht. Dat zijn degenen die zich niet met vrouwen hebben afgegeven maar maagdelijk zijn gebleven. Zij volgen het lam waarheen het maar gaat. Ze zijn uit de mensheid vrijgekocht om als de eerste opbrengst te worden aangeboden aan God en aan het lam. 

Ad 2. Exagorazō, vrijkopen

Galaten 3:13. Christus heeft ons vrijgekocht van de vloek van de wet door voor ons vervloekt te worden, want er staat geschreven: ‘Vervloekt is ieder mens die aan een paal hangt.’

Galaten 4:4-5. Maar toen de bestemde tijd gekomen was, zond God zijn Zoon, geboren uit een vrouw en onderworpen aan de wet, om ons, die aan de wet onderworpen waren, vrij te kopen opdat wij als kind aangenomen zouden worden.

Efeziërs 5:15-16. Let er dus goed op welke weg u bewandelt, gedraag u niet als dwazen maar als verstandige mensen. ₁₆
Gebruik uw dagen goed, want we leven in een slechte tijd. 

Opmerking 1: de HSV vertaalt met: Let er dan op dat u nauwgezet wandelt, niet als dwazen, maar als wijzen, en buit de geschikte tijd uit, omdat de dagen vol kwaad zijn. [HSV]
Opmerking 2: letterlijk staat er ‘koop de kairos vrij’, dat is de tijd van genade.

Kolossenzen 4:5. Gedraag u wijs tegenover buitenstaanders en benut het juiste moment.

Opmerking 1: HSV vertaalt als volgt Wandel met wijsheid bij hen die buiten zijn, en buit de geschikte tijd uit.

Lytron, losprijs

Om te verlossen kan er losgeld nodig zijn. Hier de woorden die in de Bijbel worden gebruikt.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	λύτρον lytron	Zelfstandig naamwoord onzijdig	G3083 SB2736	Losgeld Komt 2 keer voor in 2 verzen. KJV: ransom (2x).
2	ἀντίλυτρον antilytron	Zelfstandig naamwoord onzijdig	G487	Zie λύτρον lytron hierboven. Losgeld Komt eenmaal voor. KJV: ransom (1x).
3	ἀντάλλαγμα antallagma	Zelfstandig naamwoord onzijdig	G465	Ruiling Komt twee keer voor KJV: in exchange (2x).

Ad 1. Lytron, losgeld
Een lytron was destijds het bedrag dat iemand moest betalen om een slaaf vrij te kopen.

Deze tekst spreekt Jezus uit.
Matteüs 20:28. …zoals de Mensenzoon niet gekomen is om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losgeld voor velen.’
Opmerking: deze tekst staat ook in Marcus 10:45.

Marcus 10:45. … want ook de Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losgeld voor velen.’

Ad 2. Antilytron, losgeld vooraf
Dit is de enige tekst met het woord antilytron. De tekst gaat over Jezus.

1 Timoteüs 2:6. … die zichzelf gegeven heeft als losgeld voor allen, als het getuigenis voor de vastgestelde tijd.

Ad 3. Antallagma, ruiling

‘In ruil of uitwisselen’
Matteüs 16:26. Wat heeft een mens eraan de hele wereld te winnen als hij er het leven bij inschiet? Wat zou een mens niet overhebben voor zijn leven? [NBV]

Mattheüs 16:26. Want wat baat het een mens, als hij heel de wereld wint en aan zijn ziel schade lijdt? Of wat zal een mens geven als losprijs voor zijn ziel? [HSV]

Opmerking 1: wat als je heel rijk en succesvol wordt, maar je ongelukkig voelt zoals de vertaling zegt ‘schade lijdt aan je ziel’.
Opmerking 2: Wat zou het antwoord op deze twee vragen zijn? Het antwoord op de eerste vraag is logisch. Weinig, misschien wel niets. Wat kan een mens geven om zijn ziel vrij te kopen?

Psalm 49:8-9. Niemand van hen kan zijn broeder metterdaad verlossen, hij kan God zijn losgeld niet geven. De losprijs voor hun leven is immers te kostbaar en zal voor eeuwig ontoereikend zijn. [HSV]

Opmerking: je kunt nephesj vertalen met ziel of leven.

Wat kunnen we van deze teksten leren?

Andere bronnen

Ik heb alleen een roman gevonden, die van Marlene Banks dat gaat over een slaaf die is vrijgekocht. Verlosser is een bekender begrip in de roman wereld. Sommige romans hebben het woord verlosser in de titel.

In de Spaanse voetbalwereld werd Johan Cruijff El Salvador, de verlosser genoemd. Omdat hij als trainer eindelijk met Barcelona meer dan het tweede elftal van het land werd.

Het lied “Er is een Verlosser”. Zie link YouTube.

Overwegingen

Hier overwegingen op een viertal onderwerpen.

Vertalingen
Het woord vrijkopen komt in de NBV21 12 keer voor. Allemaal in het Oude Testament. de HSV 16 keer waarvan eenmaal in het Nieuwe Testament. Vrijgekocht HSV 14 keer.

Vrijkopen
Al in Leviticus wordt aangegeven dat het volk Israël de eerstgeborenen van het gezin en van het vee moest vrijkopen. Dat is omdat ze bij God in het krijt staan want Hij verloste hen uit Egypte.

Maar er is een diepere laag. Het volk Israël was het enige volk op aarde dat door God was vrijgekocht. Zie 2 Samuel 7:23. De andere volken zijn blijkbaar nog in de macht van iets. De mensen uit die volken kunnen nu vrij worden door te vertrouwen op Jezus.

Veel mensen beseffen niet waarom er zoveel oorlog is. Waarom er zoveel ellende is. Waarom zijn er zoveel nare dingen gebeuren in levens van mensen. Waarom is dat? Omdat een groot deel van de mensheid nog onder een nare macht staat.

Israël
Israël was vrijgekocht maar door het afwijken van Gods geboden kwamen ze weer onder de kwade machten. Nu hebben ze weer een nieuwe kans. Israël is sinds 1948 verlost van de verbanning onder de volken, de diaspora. Maar toch heeft Israël nog steeds verlossing nodig. Nu van de haat van zijn buurlanden. Wanneer gaat God de profetie van Zacharia nog meer werkelijkheid laten worden?

Bijbel
In het Grieks komt eenmaal het woord verlosser voor.

Vertalingen
De NBV21 vertaalt nooit met het woord verlosser, die ene keer dat het woord voorkomt vertaalt de NBV21 met bevrijder.

De HSV vertaalt 29 keer in het Oude Testament. De eerste twee keer in het Deuteronomium 28:29 en 31. Daar staat twee keer in het Hebreeuws ‘er zal geen man zijn die je redt’. De HSV maakt daar dus verlosser van. De HSV vertaalt 2 keer in het Nieuwe Testament met verlosser.

Lessen

Dit zijn antwoorden op de vragen die zijn gesteld in het eerste hoofdstuk.

1. Welke voorbeelden van vrijkopen komen voor in het Bijbel?
Omdat God het volk Israël had bevrijd, wilde Hij van zijn volk iets terug. Namelijk van de zegen die Hij ze gaf een deel terug. Voor een eerstgeboren veulen van een ezel bijvoorbeeld moest een lam worden geofferd. God had recht op dit offer. Als ze dit niet zouden doen, zou er een vloek over de mensen komen. Het offer zou je als afkopen kunnen zien, als losgeld. Het afkopen leidde er toe dat men los bleef van de vloek.

In het Oude Testament wordt ook het vrijkopen van Israël genoemd. 2 Samuël 7:23.

Het vrijwillig opgeven van het leven door Jezus kunnen wij nu door geloof zien als het losgeld waardoor wij vrij zijn gekocht.

2. Geeft de Bijbel ook aan hoe het gekomen is dat we niet meer vrij zijn?
Het volk Israël zou niet meer vrij zijn als men de geboden van God niet meer zou naleven.

Maar er is nog een diepere oorzaak. Die voor de hele mensheid. Door te luisteren naar de stem van de slang zijn we als mensheid gevangen geworden.

3. Hoe en waardoor kunnen wij worden vrijgekocht?
Voor Israël was dat door de geboden van God na te leven. Mozes ging hen daarin voor. Onder zijn leiding werden ze vrij. Mozes wordt daarom verlosser genoemd.

Wij door te vertrouwen op Jezus. Dat geven we vorm door zijn onderwijs in de volle breedte serieus te nemen in ons leven.

Dat Jezus onze verlosser kon zijn kwam omdat Hij zijn leven opgaf verzoek van God de Vader. Het bloed van zijn sterven maakt ons vrij. De Heilige Geest is daarbij het onderpand van die verlossing.

4. Welke gevolgen heeft het vrijkopen?
In het Nieuwe Testament wordt van allerlei genoemd waarvan we verlost zijn en worden. Ze hebben allemaal betrekking op het huidige leven. Alleen de opmerking eeuwige verlossing heeft ook betrekking op het leven na dit leven.

We zijn vrijgekocht van een doelloos leven.
Van wetteloosheid en overtredingen. Vergeving van zonden.
Ons sterfelijk bestaan.
Eenmaal wordt genoemd eeuwige verlossing.

5. Hoe is het na de verlossing?
We leven doelgericht, in onze bestemming. Vrij van wat ons drukt.

6. Hebben de vertalers van de Bijbel correct vertaald?
De HSV vertaalt verlosser waar redder staat of verlossen waar vrijkopen staat. De NBV21 vertaalt die ene keer dat in het Grieks het woord verlosser staat met bevrijder.