Studie Testen en Beproeven | Het ga je goed.nl

Het kan zijn dat we als mensen getest en beproefd worden. Zoals een scholier en een student proefwerken en examens moet doen om te laten zien dat hij aan de eisen voor een diploma voldoet, zo zijn er ook van die beproevingen in het leven. Wat zegt de Bijbel daar over? Daar gaat het in deze studie over.

Deze studie laat alle teksten van het Nieuwe Testament zien waarin de woorden voorkomen, die je met testen en beproeven kunt vertalen. Aan een volgende versie van deze studie zal nog meer analyse en conclusies worden toegevoegd. Wellicht zullen er op termijn ook teksten uit het Oude Testament aan worden toegevoegd.

De citaten komen uit de NBV of de NBV21 vertaling tenzij anders aangegeven.

Table of Contents

Verleiden en beproeven (peirazo)

In de Griekse tekst van het Nieuwe Testament komen twee groepen woorden voor, die je met testen en beproeven kunt vertalen.

Hier gegevens over de groep woorden rond peirazo die in het Nieuwe Testament voorkomt.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	πειράζω peirazō	Werkwoord	G3985 SB3456	Verleiden, testen, beproeven Komt 39 keer voor in 35 verzen. KJV: tempt (29x), try (4x), tempter (2x), prove (1x), assay (1x), examine (1x), go about (1x).
2	πειρασμός peirasmos	Zelfstandig naamwoord mannelijk	G3986 SB3457	Verleiding, test. Komt 21 keer voor in 20 verzen. KJV: temptation (19x), temptations (1x), try (1x).
3	πειράω peiraō	Werkwoord	G3987	Komt 3 keer voor in 3 verzen. KJV: assay (1x), go about (1x), variations of ’tempted’ (1x).
4	ἐκπειράζω ekpeirazō	Werkwoord	G1598	Eruit op de proef gesteld Komt 4 keer voor in 4 verzen. KJV: tempt (4x).

Je zou de woorden peirazo, peirasmos, peirao kunnen vertalen met woorden zoals op de proef stellen, beproeven, testen, meten, maar ook met verzoeken of met een modern woord als uitdagen.

Beproeven en testen zijn neutrale woorden, het woord verzoeken heeft iets gemeens in zich, iemand verleiden tot iets slechts. Een woord als uitdagen geeft een positieve draai, het kan leiden tot iets goeds.

<<nog checken of alle woorden zijn geciteerd en of woordvorm in het Grieks overeenkomt met woordvorm in het Nederlands.>>

Jezus werd beproefd

Als eerste in de evangeliën gaat het om Jezus, die op de proef wordt gesteld. Hij werd op proef gesteld door de duivel. Later wordt Jezus door allerlei mensen op de proef gesteld.

Matteüs 4:1. Daarna werd Jezus door de Geest meegevoerd naar de woestijn om door de duivel op de proef gesteld te worden.
Marcus 1:13. Veertig dagen bleef Hij in de woestijn, waar Hij door Satan op de proef werd gesteld. Hij leefde er te midden van de wilde dieren, en engelen dienden Hem.
Lucas 4:2. waar Hij veertig dagen bleef en door de duivel op de proef gesteld werd. Al die tijd at Hij niets, en toen de veertig dagen verstreken waren, had Hij grote honger.

Matteüs 4:3. Toen kwam de beproever naar Hem toe en zei: ‘Als U de Zoon van God bent, beveel die stenen dan in broden te veranderen.
Opmerking: letterlijk staat er ‘de beproevende’.

Hier staat de beproeving en de reactie van Jezus op de beproeving.
Matteüs 4:5-7. Vervolgens nam de duivel Hem mee naar de heilige stad, zette Hem op het hoogste punt van de tempel en zei tegen Hem: ‘Als U de Zoon van God bent, spring dan naar beneden. Want er staat geschreven: “Zijn engelen zal Hij opdracht geven om U op hun handen te dragen, zodat U uw voet niet zult stoten aan een steen.”’ Jezus antwoordde: ‘Er staat ook geschreven: “Stel de Heer, uw God, niet op de proef.”’
Lucas 4:12-13. Maar Jezus antwoordde: ‘Er is gezegd: “Stel de Heer, uw God, niet op de proef.” Toen de duivel Jezus aan al deze beproevingen had onderworpen, ging hij voor een tijd bij Hem vandaan.
Opmerking: in beide teksten staat het woord ekpeirazo, dat eruit op de proef stellen betekent.

Opmerking: waar zou het om gaan bij het op de proef stellen van de Heer uw God? Onze God heeft ons bescherming beloofd, maar daar hoort wel bij dat wij zelf ook opletten op gevaren. Dat is ons deel van de afspraak. Als we roekeloos zijn, ons in gevaren begeven, zoals in dit voorbeeld, dan maken we het God moeilijk om ons te blijven beschermen, omdat wij niet onze verantwoordelijkheid nemen.

We lezen in de evangeliën bij drie verschillende situaties dat mensen Jezus op de proef stelden. Hieronder staan ze.

Matteüs 16:1. De farizeeën en de sadduceeën kwamen Hem op de proef stellen met de vraag hun een teken uit de hemel te tonen.
Marcus 8:11. Daar kwamen de farizeeën op Hem af, en ze begonnen met Hem te discussiëren. Om Hem op de proef te stellen, verlangden ze van Hem een teken uit de hemel.
Lucas 11:16. Anderen verlangden van Hem een teken uit de hemel om Hem op de proef te stellen.

Opmerking: hier gaat het op de proef stellen door een teken te vragen. Het is aantrekkelijk voor Jezus omdat ze dan Hem zouden kunnen erkennen. Toch gaat hij er niet op in. Tekenen zijn er alleen om mensen uit hun nood te helpen. Zo laten tekenen Gods liefde voor de mensen zien.

Matteüs 19:3. Toen kwamen er farizeeën op Hem af om Hem op de proef te stellen. Ze vroegen: ‘Mag een man zijn vrouw om willekeurig welke reden verstoten?’
Marcus 10:2. Er kwamen ook farizeeën op Hem af. Ze vroegen Hem of een man zijn vrouw mag verstoten. Zo wilden ze Hem op de proef stellen.

Opmerking: hier probeert men bij Jezus een wig te drijven tussen zijn solidariteit met vrouwen en die met de Joodse geboden. Om Hem vervolgens aan te kunnen klagen.

Matteüs 22:17-18. Zeg ons daarom wat U vindt: is het toegestaan de keizer belasting te betalen of niet?’ Maar Jezus had hun boze opzet door en zei: ‘Waarom stelt u Me op de proef, huichelaars?
Marcus 12:15. Maar omdat Hij hun huichelarij doorzag, antwoordde Hij: ‘Waarom stelt u Me op de proef? Laat Me eens een denarie zien.’

Opmerking: hier probeert men Jezus te laten kiezen voor óf het Joodse geloof óf voor de Romeinse keizer, waardoor Jezus bij de Romeinen óf bij het Joodse volk zou kunnen worden aangeklaagd

Matteüs 22:35-36. Om Hem op de proef te stellen vroeg een van hen, een wetgeleerde: ‘Meester, wat is het grootste gebod in de wet?’
Opmerking: hier stelt men Jezus op de proef door een belangrijk onderwerp van een dispuut in die tijd aan Jezus voor te leggen. Wat is het belangrijkste gebod? Het gebod van de liefde.

Lucas 10:25. Er kwam een wetgeleerde die Hem op de proef wilde stellen. Hij vroeg: ‘Meester, wat moet ik doen om deel te krijgen aan het eeuwige leven?’
Opmerking 1: ook dit was een belangrijk onderwerp in die tijd. Hier staat het woord ekpeirazo, letterlijk eruit op de proef stellen. Jezus had namelijk zojuist gezegd dat zijn omstanders iets meemaakten wat uniek was in de geschiedenis.
Opmerking 2: het antwoord is ‘heb God lief boven alles en de naaste als uzelf’. Hoewel de tijd van Jezus op aarde uniek was blijft dit hetzelfde en zal dit ook hetzelfde blijven.

De overpriesters en schriftgeleerden stelden Jezus een vraag.
Lucas 20:23. Is het ons geoorloofd de keizer belasting te betalen of niet?’ En Hij merkte hun sluwheid en zei tegen hen: Waarom verzoekt u Mij? [HSV]
Opmerking 1: deze vraag komt ook voor in het evangelie van Matteüs, zie hierboven.
Opmerking 2: de NBV vertaalt het woord beproeven niet, daarom citeer ik niet de NBV.

Dit zegt Jezus tegen zijn leerlingen nadat Hij zei dat dienen het belangrijkste is.
Lucas 22:28-30. Jullie zijn in al mijn beproevingen steeds bij Mij gebleven. Ik bestem jullie voor het koningschap zoals mijn Vader Mij voor het koningschap bestemd heeft: jullie zullen in mijn koninkrijk eten en drinken aan mijn tafel, en zetelen op een troon om recht te spreken over de twaalf stammen van Israël.

Johannes 8:4-6. Toen brachten de schriftgeleerden en de farizeeën een vrouw bij Hem die op overspel betrapt was. Ze zetten haar in het midden en zeiden tegen Jezus: ‘Meester, deze vrouw is op heterdaad betrapt toen ze overspel pleegde. Mozes draagt ons in de wet op zulke vrouwen te stenigen. Wat vindt U daarvan?’ Dit zeiden ze om Hem op de proef te stellen, om te zien of ze Hem konden aanklagen. Jezus bukte zich en schreef met zijn vinger op de grond.

Opmerking: dat schrijven van Jezus op de grond verwijst naar een tekst uit een profetenboek <<nog uitzoeken welke>>

Hebreeën 2:18. Juist omdat Hij zelf, toen Hij op de proef werd gesteld, het lijden doorstaan heeft, kan Hij ieder die beproefd wordt bijstaan.
Opmerking: Jezus zal ons tijdens de beproevingen bijstaan.

Hebreeën 4:15. Want deze hogepriester kan met onze zwakheden meevoelen omdat Hij, net als wij, in elk opzicht op de proef is gesteld, maar dan zonder te zondigen.
Opmerking: onze zwakheden gaan hier over onze hartstochten en behoeften maar niet dat we daaraan zouden moeten voldoen. Onze zwakheden zijn geen excuus om te zondigen.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Jezus werd op diverse manieren op de proef gesteld. Als het ging om het testen of zijn overtuigingen wel correct waren dan bleken ze bestand te zijn tegen de slimste vragen en dilemma’s van die tijd.

En als het ging om te testen of Jezus ook in zijn uitspraken bleef geloven ondanks het lijden, dan slaagde Jezus ook voor deze testen. Hebreeën.

Wonderen en tekenen zijn er alleen om mensen in nood te helpen. O.a. Matteüs 16:1.

Laten we Jezus blijven volgen ook is het zwaar. Op termijn is het koningschap voor zijn volgelingen. Lucas 22:28-30.

Als iemand een straf verdiend, dan wil dat nog niet zeggen, dat die persoon ook straf moet krijgen. Johannes 8:4-6.

Mensen werden beproefd

Mensen worden van allerlei kanten beproefd. Hieronder zes van die kanten.

Door aantrekkelijke dingen van het leven
1 Timoteüs 6:9. Wie rijk wil worden, staat bloot aan verleiding, raakt in een valstrik en valt ten prooi aan dwaze en schadelijke begeerten die een mens in het verderf storten en ten onder doen gaan.

Door Jezus en God
We lezen ook dat Jezus en God mensen beproeft, niet om ze te laten vallen, maar om ze naar een hoger plan te brengen.

Dit zijn de inleidende verzen voor de eerste wonderlijke spijziging.
Johannes 6:5-6. Toen Jezus om zich heen keek en zag dat die menigte naar Hem toe kwam, vroeg Hij aan Filippus: ‘Waar kunnen we brood kopen om deze mensen te eten te geven?’ Hij vroeg dat om Filippus op de proef te stellen, want zelf wist Hij al wat Hij zou gaan doen.
Opmerking : Filippus slaagde niet voor de test, maar dat was niet erg. Hij zou er van leren.

En hier gaat het om een test, die wel slaagde. Abraham gehoorzaamde op een bijzonder manier het woord van God.
Hebreeën 11:17. Door zijn geloof kon Abraham, toen hij op de proef werd gesteld, Isaak als offer opdragen. Hij die de beloften had ontvangen, was bereid zijn enige zoon te offeren.

De gemeente beproeft mensen
Er is ook een voorbeeld dat in een gemeente, de gemeente van Efeze, mensen werden beproefd.

Openbaring 2:2. Ik weet wat u doet, hoe u zich inzet en standhoudt, en dat u boosdoeners niet verdraagt. Zo hebt u mensen die beweren dat ze apostelen zijn, op de proef gesteld en als leugenaars ontmaskerd.
Opmerking: pittige actie was dat van die gemeente in Efeze.

Jezelf beproeven
Het is ook goed om jezelf te beproeven.
2 Korintiërs 13:5. Onderzoek bij uzélf of het geloof uw leven bepaalt, stel uzelf op de proef. U weet toch van uzelf dat Jezus Christus in u is? Als dat niet zo is, dan hebt u de proef niet doorstaan.

Door de omgeving
Het kan ook de omgeving zijn, die ons op de proef stelt. Hier enkele voorbeelden van teksten.

Handelingen 20:19. ik heb de Heer in alle nederigheid gediend en heb al het verdriet en de beproevingen als gevolg van de samenzweringen van de Joden doorstaan.

Hebreeën 11:37. Zij zijn gestenigd, in stukken gezaagd, in verzoeking gebracht, met het zwaard ter dood gebracht. Zij hebben rondgelopen in schapenvachten en geitenvellen. Zij leden gebrek, werden verdrukt en mishandeld. [HSV]

Openbaring 3:10. Omdat u trouw bent gebleven aan mijn gebod om stand te houden, zal Ik u ook trouw zijn wanneer binnenkort overal op aarde de tijd van de beproeving aanbreekt, als de mensen die er leven op de proef worden gesteld.

De Satan kan ons beproeven
Het kan ook zijn dat de verzoeker, de satan ons op de proef stelt. Hier enkele voorbeelden.

1 Korintiërs 7:5. Onttrek u niet aan elkaar, behalve dan met onderling goedvinden voor een bepaalde tijd, om u te wijden aan vasten en bidden. Kom daarna weer bij elkaar, opdat de satan u niet zal verzoeken omdat u zich niet kunt onthouden. [HSV]

1 Tessalonicenzen 3:5. Daarom heb ik, omdat ook ik dit verlangen niet langer kon verdragen, hem gestuurd om ten aanzien van uw geloof te weten te komen of de verzoeker u misschien niet verzocht had en onze inspanning tevergeefs zou zijn geweest. [HSV]

Openbaring 2:10. Wees niet bang voor het lijden dat u nog te wachten staat. Sommigen van u zullen door de duivel in de gevangenis worden gegooid, en zo op de proef worden gesteld; tien dagen lang zult u het zwaar te verduren hebben. Wees trouw tot in de dood, dan zal Ik u als lauwerkrans het leven geven.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Goed om te weten, als je rijk wil worden sta je bloot aan verleiding. 1 Timoteüs 6:9

Het is goed als je weet dat Jezus Christus in je is? Als dat niet zo is, dan heb je de proef niet doorstaan. 2 Korintiërs 13:5

De omgeving, hier Joodse geloofsgenoten en de overheid, kunnen verdrukkingen opleveren, die voor ons beproevingen zijn. Handelingen 20:19 en Hebreeën 11:37.

Als we trouw zijn tot de dood ontvangen we als lauwerkrans het leven. Openbaring 2:10

God op de proef stellen

Er zijn ook enkele teksten, die het tegengestelde aangeven. Niet mensen worden op de proef gesteld, maar mensen stellen God op de proef.

Hier een tekst uit de geschiedenis van Ananias en Saffira.
Handelingen 5:9. Petrus zei tegen haar: Waarom toch hebt u met elkaar afgesproken de Geest van de Heere te verzoeken? Zie, de voeten van hen die uw man begraven hebben, zijn voor de deur en zullen u ook uitdragen. [HSV]
Opmerking: zou de test geweest kunnen zijn of God wil doorzag dat ze niet eerlijk waren?

Dit is een tekst uit de rede van de apostel Petrus bij het apostelconvent.
Handelingen 15:10. Welnu dan, waarom verzoekt u God door een juk op de hals van de discipelen te leggen dat onze vaderen en ook wij niet hebben kunnen dragen? [HSV]
Opmerking: andere broeders op het apostelconvent wilden de mensen iets opleggen wat God niet van die mensen vraagt. Daarmee gaan ze tegen de wil van God in en daarmee maak je het God moeilijk je stelt hem als het ware op de proef of Hij voor je dan genadig wil zijn.

1 Korintiërs 10:9. En laten wij Christus niet verzoeken, zoals ook sommigen van hen Hem verzocht hebben en door de slangen omgekomen zijn. [HSV]
Opmerking 1: het eerste werkwoord is in het Grieks ekpeirazo, dat eruit op de proef gesteld betekent.
Opmerking 2: God verzoeken is, verkeerde dingen doen en toch verwachten dat je wordt gezegend.

Hebreeën 3:7-11. De heilige Geest zegt immers: ‘Horen jullie vandaag zijn stem, wees dan niet halsstarrig, als tijdens de opstand, ten tijde van de beproeving in de woestijn, waar jullie voorouders Mij op de proef stelden en tartten, al hadden ze mijn daden gezien, veertig jaar lang.
Daarom wekten zij mijn toorn, Ik zei: “Altijd weer dwaalt hun hart,
mijn wegen kennen ze niet.” En in mijn toorn heb Ik gezworen:
“Nooit zullen ze mijn rust binnengaan.”’

Een uitdaging aangaan

Je kunt een beproeving ondergaan, de andere kant is als je zelf een beproeving aangaat. In dat geval kunnen we het beter een uitdaging noemen.

Handelingen 16:7. En bij Mysië gekomen, probeerden zij naar Bithynië te reizen, maar de Geest liet het hun niet toe. [HSV]
Opmerking: ze gingen de uitdaging aan naar Bithynië te reizen.

Deze tekst gaat over de apostel Paulus.
Handelingen 9:26. Toen hij terug was in Jeruzalem wilde hij zich aansluiten bij de leerlingen, maar die waren bang voor hem omdat ze niet geloofden dat ook hij een leerling was geworden.
Opmerking 1: Paulus wilde de uitdaging aangaan om in contact te komen met mensen, die hij eerst vervolgde.

Dit is de aanklacht van de Joodse leiders voor de rechter over de apostel Paulus.
Handelingen 24:6. Hij heeft ook geprobeerd de tempel te ontheiligen. Wij hebben hem dan ook gevangengenomen om naar onze wet een oordeel over hem te vellen. [HSV]

Handelingen 26:21. Dat is de reden waarom de Joden me gegrepen hebben toen ik me in de tempel bevond, en geprobeerd hebben me te vermoorden.
Opmerking: het was een uitdaging van de geleerde joden om Paulus te vermoorden.

Uitdagingen in het algemeen

Lucas 8:13. Het zaad op de rotsachtige bodem, dat zijn zij die het woord vol vreugde aannemen wanneer ze het horen, maar het schiet geen wortel; voor het moment geloven ze, maar als ze op de proef worden gesteld, worden ze afvallig.
Opmerking: het Griekse zelfstandig naamwoord peirasmos is hier met een werkwoord vertaald.

1 Korintiërs 10:13. U hebt geen beproevingen te doorstaan die niet voor mensen te dragen zijn. God is trouw en zal niet toestaan dat u boven uw krachten wordt beproefd: Hij geeft u mét de beproeving ook de uitweg, zodat u haar kunt doorstaan.

Galaten 6:1. Broeders, ook als iemand onverhoeds tot enige overtreding komt, moet u die geestelijk bent, zo iemand weer terechtbrengen, in een geest van zachtmoedigheid. Houd intussen uzelf in het oog, opdat ook u niet in verzoeking komt. [HSV]

Galaten 4:14. En toch hebt u mijn beproeving, die in mijn lichaam plaatsvond, niet veracht of verafschuwd, maar ontving u mij als een engel van God, ja, als Christus Jezus. [HSV]
Opmerking: de NBV vertaalt met ‘ziekte’, maar daarmee is de worsteling van Paulus uit de tekst verdwenen.

Hebreeën 3:7-10. De heilige Geest zegt immers: ‘Horen jullie vandaag zijn stem, wees dan niet halsstarrig, als tijdens de opstand, ten tijde van de beproeving in de woestijn, waar jullie voorouders Mij op de proef stelden en tartten, al hadden ze mijn daden gezien, veertig jaar lang.
Opmerking: het ging hier op de opstand <<>>

Jakobus 1:2. Het moet u tot grote blijdschap stemmen, broeders en zusters, als u allerlei beproevingen ondergaat.

Jakobus 1:12. Gelukkig is de mens die in de beproeving staande blijft. Want wie de proef doorstaat, ontvangt als lauwerkrans het leven, zoals God heeft beloofd aan iedereen die Hem liefheeft.

Jakobus 1:13-14. Wie in verleiding komt, moet niet beweren: ‘Die verleiding komt van God.’ Want God stelt niemand aan verleiding bloot, zoals hij zelf ook niet door iets slechts in verleiding kan worden gebracht.
Iedereen komt in verleiding door zijn eigen begeerte, die hem lokt en meesleept. [geen handige vertaling]

1 Petrus 1:6. Verheug u hierover, ook al moet u nu tot uw verdriet nog een korte tijd allerlei beproevingen verduren.

1 Petrus 4:12. Geliefde broeders en zusters, wees niet verbaasd over de vuurproef die u ondergaat; er overkomt u niets uitzonderlijks.
Opmerking: in het Grieks staat het woord voor vuur en voor proef.

2 Petrus 2:9. De Heer blijkt dus vromen uit de beproeving te kunnen redden en onrechtvaardigen gevangen te kunnen houden tot de dag van het oordeel, om hen dan te straffen.

Bid om niet in beproeving te komen.

Diverse teksten roepen op om te bidden om niet in beproeving te komen. De tekst van het Onze Vader komt verderop nog aan de orde.

Dit is een onderdeel van het Onze Vader gebed.
Matteüs 6:13. En breng ons niet in beproeving, maar red ons van het kwaad. [Want aan U behoort het koningschap, de macht en de majesteit, in eeuwigheid. Amen.]
Lucas 11:4. Vergeef ons onze zonden, want ook wijzelf vergeven iedereen die ons iets schuldig is. En breng ons niet in beproeving.”’
Opmerking: de NBV heeft een stuk tekst tussen [] geplaatst om aan te geven dat deze tekst niet in de handschriften voorkomt, die de NBV hanteert.

Matteüs 26:41. Blijf wakker en bid dat jullie niet in beproeving komen; de geest is wel gewillig, maar het lichaam is zwak.’
Marcus 14:38. Blijf wakker en bid dat jullie niet in beproeving komen; de geest is wel gewillig, maar het lichaam is zwak.’

Lucas 22:40. Toen Hij daar was aangekomen, zei Hij tegen hen: ‘Bid dat jullie niet in beproeving komen.’
Lucas 22:46. … en Hij zei tegen hen: ‘Waarom slapen jullie? Sta op en bid dat jullie niet in beproeving komen.’

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Er is in de Bijbel nadruk op bidden dat wijzelf niet getest of beproefd zullen worden. Waarom is dat eigenlijk?

Het antwoord kan zijn. Het gevaar voor ons mensen is, dat als we worden beproefd, dat we dan falen. We zijn zwakke mensen. Dat we falen wil onze Vader in de hemel niet.

De proef levert een bewijs (dokime)

De eerste groep woorden in deze studie betroffen mensen, die het moeilijk werd gemaakt. Het resultaat kon zijn dat ze afhaakten of een verkeerde weg opgingen.

Deze tweede groep Griekse woorden geeft het resultaat aan als je door de moeilijkheden het goede spoor blijft houden.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	δοκιμή dokimē	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G1382 SB<<>>	Beproefdheid, bewijs Komt 7 keer voor in 6 verzen KJV: proof (3x), experience (2x), trial (1x), experiment (1x).
2	δοκίμιον dokimion	Zelfstandig naamwoord onzijdig	G1383	Proef Komt in 2 teksten voor KJV: trying (1x), trial (1x).
3	δόκιμος dokimos	Bijvoeglijk naamwoord	G1384	Beproefde Komt 7 keer in 7 teksten voor. KJV: approved (6x), tried (1x).

De vertalers van de Bijbel hebben moeite om dit woord vertalen. Soms vertalen ze het woord niet en soms vertalen ze het woord op verschillende manieren.

Dokime
Het zelfstandig naamwoord dokime komt in zes verzen voor, hieronder staan ze.

Romeinen 5:3-4. En dat niet alleen, we laten ons zelfs voorstaan op de ellende die we ondervinden, omdat we weten dat ellende tot volharding leidt, volharding tot betrouwbaarheid, en betrouwbaarheid tot hoop.
Opmerking: de interlinear vertaalt het Griekse woord met character, de HSV met het woord ‘ondervinding’, de Willibrord met ‘beproefde deugd’.

2 Korintiërs 2:9. Want met dit doel heb ik ook geschreven: dat ik uw beproefdheid te weten zou komen, of u in alles gehoorzaam bent. [HSV]
Opmerking 1: beproefdheid zou kunnen zijn dat je ook in druk gehoorzaam blijft. Dan ben je voor de test geslaagd.
Opmerking 2: de NBV21, de NBG en de Willibrord vertaling, vertalen het woord niet.

2 Korintiërs 8:1-2. Broeders en zusters, wij willen u niet onthouden wat Gods genade tot stand heeft gebracht in de gemeenten van Macedonië: ze zijn door ellende zwaar op de proef gesteld maar zijn toch, vervuld van een overstelpende vreugde en ondanks hun grote armoede, zeer vrijgevig.
Opmerking: het zelfstandig naamwoord is hier als een werkwoord vertaald.

2 Korintiërs 9:13. Ze prijzen God omdat u er blijk van geeft gehoorzaam te zijn aan het evangelie van Christus, wat u bewijst door de ruimhartigheid waarmee u met hen en alle anderen wilt delen.
Opmerking: de HSV vertaalt met ‘dit bewijs van dienstbetoon’.

2 Korintiërs 13:3. Dan krijgt u het bewijs waar u om vraagt: dat mijn woorden die van Christus zijn – Christus, die tegenover u niet zwak is maar u juist zijn kracht toont.
Opmerking: Paulus kondigt al van tevoren aan dat Jezus door Paulus als hij komt aan de gemeente van de Korintiërs zijn kracht zal laten zien.

Het gaat hier over Timoteüs, iemand die door Paulus is aangesteld.
Filippenzen 2:22. En u kent zijn beproefdheid, dat hij met mij gediend heeft in het Evangelie, zoals een kind met zijn vader. [HSV]
Opmerking: de NBV vertaalt met betrouwbaar.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Gemeenten en personen die ondanks de moeilijkheden gehoorzaam blijven hebben de beproefdheid laten zien.

Het woord betrouwbaar geeft dat ook wel aan. Betrouwbaarheid is aantoonbaar als je niet ingaat op de verleiding om een andere weg te gaan.

Beproefdheid en betrouwbaarheid geven je geestelijke kracht zodanig dat je al van te voren kunt aankondigen dat ze dat zullen zien. 2 Korintiërs 13:3. Wellicht dat je dat ook van Timoteüs kan zeggen. Filippenzen 2:22.

Dokimion.
Het zelfstandig naamwoord dokimion komt in twee teksten voor.

Jakobus 1:3. Want u weet: wanneer uw geloof op de proef wordt gesteld, leidt dat tot standvastigheid.

1 Petrus 1:6-7. Daarin verheugt u zich, ook al wordt u nu voor een korte tijd – als het nodig is – bedroefd door allerlei verzoekingen, opdat de beproeving van uw geloof – die van groter waarde is dan die van goud, dat vergaat en door het vuur beproefd wordt – mag blijken te zijn tot lof en eer en heerlijkheid, bij de openbaring van Jezus Christus. [HSV]
Opmerking: de NBV vertaalt met ‘de echtheid van uw geloof’

Dokimos
Het bijvoeglijk naamwoord dokimos komt in zeven teksten voor.

Romeinen 14:18. Wie Christus zo dient, is God welgevallig en bij de mensen geacht.
Opmerking 1: de interlinear vertaalt met ‘approved’, goedgekeurd. SV ‘aangenaam’.
Opmerking 2: in Romeinen 14 gaat het over begrip hebben voor elkaar, elkaar niet veroordelen, over leven met en in Christus zowel in leven als in sterven als in zijn opstanding.

Romeinen 16:10. Groet Apelles, de beproefde dienaar in Christus. [HSV]
Opmerking: Apelles is als het ware een dienaar met een behaald certificaat ’top christen’.

1 Korintiërs 11:19. Want er moeten ook afwijkingen in de leer onder u zijn, opdat wie beproefd blijken te zijn, in uw midden openbaar komen. [HSV]
Opmerking: de NBV hanteert hier weer het woord betrouwbaar.

2 Korintiërs 10:18. Want niet wie zichzelf aanbeveelt, die is welbeproefd, maar wie door de Heere wordt aanbevolen. [HSV]
Opmerking 1: NBV vertaalt met betrouwbaar.
Opmerking 2: die door de Heer wordt aanbevolen heeft het certificaat.

2 Korintiërs 13:7. Wij bidden God dat u het kwade nalaat, niet om te bewijzen dat wij geslaagd zijn, maar omdat u het goede moet doen, ook al zou het lijken alsof wij gefaald hebben.
Opmerking: we proberen te helpen dat de mensen het goede gaan doen, niet om er zelf eer in te leggen, maar omdat dat voor de mensen goed is.

2 Timoteüs 2:15. Beijver u om uzelf welbeproefd voor God te stellen, als een arbeider die zich niet hoeft te schamen en die het Woord van de waarheid recht snijdt. [HSV]
Opmerking: iedereen zou dat certificaat moeten willen halen.

Jakobus 1:12. Gelukkig is de mens die in de beproeving staande blijft. Want wie de proef doorstaat, ontvangt als lauwerkrans het leven, zoals God heeft beloofd aan iedereen die Hem liefheeft.
Opmerking: het certificaat wordt hier de lauwerkrans genoemd.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Een geloof dat beproefd is, is meer waard dan goud. 1 Petrus 1:6-7.

Staande blijven lever je een lauwerkrans op. De lauwerkrans is het leven, zoals God heeft beloofd aan iedereen die Hem liefheeft. Jakobus 1:12.

Voorbeeld: De test van Jezus in de woestijn

De beproeving van Jezus in de woestijn is beschreven in Matteüs 4:1-11 en Lucas 4:1-13.

Jezus kreeg in de woestijn met drie verzoekingen of verleidingen te maken. Ze waren alle drie aanvallen op wie Jezus wilde en moest zijn. Het zijn tegelijkertijd ook voorbeeld van verzoekingen die wij als kind van God kunnen meemaken, er kunnen ook aanvallen zijn op wie wij zijn of zouden moeten zijn.

Het zijn drie soorten verzoekingen. We zullen misschien bij de ene soort meer moeite hebben dan de andere soort. Maar als het bij onszelf of bij een ander is misgegaan dan is het goed om te beseffen dat er een weg terug is. Voor jou. Maar ook voor anderen. Erken de foute weg. Ga de weg terug en neem dan de goede afslag. Ontvang vergeving van zonden. En dank voor de vergeving.

De tekst begint met de volgende aanhef.
Matteüs 4:1. Daarna werd Jezus door de Geest meegevoerd naar de woestijn om door de duivel op de proef gesteld te worden.

1. Als je gebrek hebt
Bij Jezus was het verlangen naar brood na veertig dagen vasten.

Matteüs 4:2-4. Nadat hij veertig dagen en veertig nachten had gevast, had hij grote honger. Nu kwam de beproever naar hem toe en zei: ‘Als u de Zoon van God bent, beveel dan die stenen in broden te veranderen.’ Maar Jezus gaf hem ten antwoord: ‘Er staat geschreven: “De mens leeft niet van brood alleen, maar van ieder woord dat klinkt uit de mond van God.”’

Bij ons kan dat ook brood zijn, maar dat kan van alles en nog wat zijn.
De les is: Het woord van God/de woorden van God zijn alles voor je.

Voorbeelden van behoeften: om de pijn te verdoven: alcohol, drugs, iets op seksueel gebied, aandacht. Voor de mensen met ongenoegen in hun lijf: behoefte om te schelden, te rebelleren, te roddelen, een nieuwsverslaving. En dan heb je nog allerlei typen mensen. Bijvoorbeeld voor de ‘sensatiezoekers’ is dat er iets spannends gebeurt. Voor de ‘autisten’: de verleiding om een omgeving te zoeken zonder onverwachte dingen. Dus: Dat je alles kan afleggen en je op God richten.

2.Als er een uitdaging op je af komt.
Dit was de tweede verleiding, het ging om een uitdaging, die op je af komt.
Matteüs 4:5-7. Vervolgens nam de duivel hem mee naar de heilige stad en zette hem op het hoogste punt van de tempel. Hij zei tegen hem: ‘Als u de Zoon van God bent, spring dan naar beneden. Want er staat geschreven: “Zijn engelen zal hij opdracht geven om u op hun handen te dragen, zodat u uw voet niet zult stoten aan een steen.”’ Jezus antwoordde: ‘Er staat ook geschreven: “Stel de Heer, uw God, niet op de proef.”’

Bij Jezus was de uitdaging: hoe kom ik van dat dak van de tempel af.
Bij ons kan dat ook allerlei vormen hebben. Een zieke die op je afkomt met een vraag om gebed voor genezing. Een arme, die om hulp vraagt.

Veel gebruikte uitvluchten bij een uitdaging is denken en zeggen ‘God doet alles’, ‘het heeft zo moeten wezen’, ‘wie ben ik, waarom zou ik dit moeten doen’.

Je kunt ook proberen je in een situatie te begeven dat er weinig kans is dat je iets moeilijks moet doen door bijvoorbeeld je niet buiten je eigen kring te begeven.

De les is: neem je eigen verantwoordelijkheid. Schuif die niet af op een ander of op God.

3.Als je de kans wordt geboden om iets moois te krijgen.
De derde verleiding was iets moois wat je aangeboden krijgt.

Matteüs 4:8-10. De duivel nam hem opnieuw mee, nu naar een zeer hoge berg. Hij toonde hem alle koninkrijken van de wereld in al hun pracht en zei: ‘Dit alles zal ik u geven als u voor mij neervalt en mij aanbidt.’ Daarop zei Jezus tegen hem: ‘Ga weg, Satan! Want er staat geschreven: “Aanbid de Heer, uw God, vereer alleen hem.”’

Dit was het moois voor Jezus: alle koninkrijken van deze wereld krijgen en dat was nu juist zijn missie.
Dit kan het bij ons zijn: een droombaan, een droomhuis, een droomvrouw, een droomman, de hoofdprijs uit de loterij, een droomgenezing, een droombevrijding, een droomboek.

De les is: Neem het alleen als het van God is of als het in overeenstemming is met zijn waarden.

Wat kunnen we van deze geschiedenis leren?
Als je niet op de hoogte bent van deze verzoekingen en de gevaren die het oplevert, dan ben je kwetsbaar. Blijf luisteren, blijf gericht op God, maak de goede keuzen.

Bij Jezus bleef de duivel daarna helemaal weg.
Matteüs 4:11. Daarna liet de duivel hem met rust, en meteen kwamen er engelen om voor hem te zorgen.

Ook voor ons zal gelden hoe meer je verzoekingen weerstaat, des te minder ze ook worden.

Bede “En leidt ons niet in verzoeking”

Dit is een bekende zin uit het Onze Vader, het gebed dat Jezus aan zijn leerlingen leerde.

De diverse vertalingen vertalen de tekst van Matteüs 6:13 ook verschillend.

De NBG: en leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze
De NBV21: En breng ons niet in beproeving, maar red ons van het kwaad.
De Complete Jewish Bible: ‘And do not lead us into hard testing, but keep us safe from the Evil One’.

In de Katholieke kerk bidt men: en leid ons niet in bekoring, maar verlos ons van het kwade.

Er worden in deze zin vier woorden verschillend vertaald. Wat is het nu: leiden of brengen in en beproeving, verzoeking of bekoring en redden of verlossen en het kwaad, de boze, of the Evil One.

Dit zijn de vier Griekse woorden.
De eerste: eispheró Strong G1533 dat bestaat uit eis en phero dat met ‘in’ en ‘leiden of brengen’ kunt vertalen.
De tweede: peirasmon, Strong G3986. Dat kan in de positieve zin ’test’ betekenen of in negatieve zin ‘verzoeking’. Bij de verzoeking van Jezus in de woestijn is het bijbehorende werkwoord gebruikt peirasthēnai, G3985. Dit was ook een test namelijk door de duivel, de diabolou.
De derde: rhysai, Strong G4506, dat is verlossen van of redden uit. God redde Lot van die nare situatie in Sodom.
De vierde: ponerou, Strong G4190, is te vertalen met het kwade, het slechte. Niet ieder kwaad komt van de satan of de duivel of de boze.

Het laatste deel van de zin is dan wel duidelijk. We bidden of Onze Vader ons redt of verlost uit of van het kwaad.

Wat het eerste deel van de zin betreft. Brengt God soms mensen in beproeving en in test situatie? En is het daarom goed om te bidden dat het niet gebeurd?

Het lijkt mij dat God dat in het algemeen niet doet.
Jakobus 1:13-15. Laat niemand zeggen, als hij verzocht wordt: Ik word door God verzocht. God immers kan niet verzocht worden met het kwade en Hijzelf verzoekt niemand. Maar ieder mens wordt verzocht, als hij door zijn eigen begeerte wordt meegesleurd en verlokt. Daarna, wanneer de begeerte bevrucht is, baart ze zonde, en wanneer de zonde volgroeid is, baart ze de dood.

Maar er zijn wel uitzonderingen zoals God, die Abraham op de proef stelde.
Hebreeën 11:37. Door het geloof heeft Abraham, toen hij door God op de proef gesteld werd, Izak geofferd. En hij, die de beloften ontvangen had, heeft zijn eniggeborene geofferd.

Andere bronnen

Er zijn allerlei boeken die onder andere over de verzoeking van Jezus in de woestijn gaan en ook allerlei boeken, die het Onze Vader behandelen.

Zijn er boeken, die over het onderwerp beproefdheid en bewijs van geloof gaan? Ze zijn me nog niet opgevallen. <<verder zoeken>>

Overwegingen.

Ik heb nog wat teksten gevonden waar ook het woord beproeving staat in de NBV vertaling, terwijl er Griekse woorden staan, die je beter met een ander woord kunt vertalen.

In deze twee teksten staat in het Grieks thilipsis dat verdrukking betekent.
Handelingen 14:22. Ze bemoedigden de leerlingen en spoorden hen aan te volharden in het geloof, maar wezen hun erop ‘dat wij pas na veel beproevingen het koninkrijk van God binnen kunnen gaan’.
1 Tessalonicenzen 1:6. U hebt ons nagevolgd, en daarmee de Heer: onder zware beproevingen hebt u de boodschap van het evangelie ontvangen met de vreugde van de heilige Geest.

En in deze tekst staat het woord anagke dat moeilijkheden betekent.
1 Korintiërs 7:26. Ik meen dat het vanwege de huidige beproevingen voor een mens goed is te blijven wat hij is.
Opmerking: De boodschap is dat als je al een lastige taak hebt dan is wat je doet al moeilijk genoeg.

Lessen

Bij het leven van een volgeling van Jezus hoort ook dat je een moeilijke weg hebt te gaan. Maar hou vol, dan versterkt het je geloof, je ontvangt meer geestelijke kracht en je ontvangt bijzonder veel vreugde.

We kunnen leren van de verzoeking van Jezus in de woestijn. Hoe Jezus staande bleef en na de beproeving pas zijn bediening ontving. Een bediening om onderwijs te geven, zieken te genezen en het Koninkrijk van God te laten zien.

Als we onder moeilijke omstandigheden de goede weg blijven gaan kan dat leiden tot bijzondere geestelijke kracht. Dat kan het bewijs zijn dat Christus leeft. Een manier van denken, die vreemd is in de kerk, maar in de tijd van Paulus uitermate belangrijk was voor de voortgang van het evangelie, de groei van de christelijke gemeenten.

Moeite en zorgen moeten we niet verheerlijken, het is juist mooi als we ons werk kunnen doen zonder tegenwerking. Bidt daarom ook die bede van het Onze Vader ‘En breng ons niet in beproeving maar redt ons van het kwaad’.

Om over na te denken. De woorden rond dokime worden niet goed of niet vertaald in vertalingen van de Bijbel. Zou dat komen omdat deze teksten niet goed passen in de theologie?