Dit is een studie over wat in de Bijbel staat over allerlei aspecten van de tijd.

De aspecten dag-en-nacht en zomer-en-winter zijn ons door de schepping gegeven. Ook bij maanden is er nog een relatie met de schepping. De aspecten uren en weken zijn door en voor de mens ingesteld.

De Bijbel filosofeert ook over het algemene begrip tijd en het begrip eeuwigheid.

Maar de studie begint met een belangrijk tijd begrip in de Bijbel. Een begrip dat in de kerken onbekend is. Het is het begrip mo-ed. Je kunt dat met vastgestelde tijd vertalen.

Uit de overweldigende overvloed aan informatie over deze onderwerpen in de Bijbel geeft deze studie slechts een beperkte selectie. Nochtans een goede tijd oriëntatie toegewenst.

Vastgestelde tijd (mo-ed)

In de Bijbel kom je het begrip ‘mo-ed’ tegen, dat je met vastgestelde of vast te stellen tijd zou kunnen vertalen. De vertalers hebben diverse woorden gekozen voor de vertaling.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	מוֹעֵד mow`ed	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H4150	Vastgestelde tijd Komt 223 keer voor in 213 verzen. KJV: congregation (150x), feast (23x), season (13x), appointed (12x), time (12x), assembly (4x), solemnity (4x), solemn (2x), days (1x), sign (1x), synagogues (1x).

In dit hoofdstuk staan alle verzen uit de eerste drie boeken van de Bijbel waarin het woord mo-ed voorkomt.

Genesis 1:14-15. God zei: ‘Er moeten lichten aan het hemelgewelf komen om de dag te scheiden van de nacht. Ze moeten de seizoenen aangeven en de dagen en de jaren, en ze moeten dienen als lampen aan het hemelgewelf, om licht te geven op de aarde.’ En zo gebeurde het.
Opmerking: God maakt het dus zo dat wij op aarde vastgestelde tijden krijgen zoals dagen en nachten.

Genesis 17:21. Mijn verbond echter zal Ik met Izak maken, de zoon die Sara u volgend jaar op deze vastgestelde tijd zal baren. [HSV]

Opmerking: de NBV vertaalt met ‘omstreeks deze tijd’. De NBV vertaling lijkt aan te geven dat God het ongeveer aangeeft. Maar God zegt juist dat Sara op de tijd die God heeft vastgesteld zal baren. God zet soms paaltjes in de geschiedenis. Die zijn vast en zeker en nauwkeuring bepaald. Het is zeker niet iets uit de losse pols zoals de NBV vertaling suggereert.

Deze tekst geeft dat nogmaals aan, dus de tweede getuige.
Genesis 18:14. Is ook maar iets voor de HEER onmogelijk? Op de vastgestelde tijd, over precies een jaar, kom Ik bij je terug en dan heeft Sara een zoon.’

En hier de derde getuige.
Genesis 21:1-2. De HEER zag om naar Sara zoals Hij had beloofd, Hij gaf haar wat Hij had toegezegd: Sara werd zwanger en baarde Abraham op zijn oude dag een zoon, op de vastgestelde tijd, die God hem had genoemd. 

Exodus 9:1-5. De HEER zei tegen Mozes: ‘Ga naar de farao en zeg tegen hem: “Dit zegt de HEER, de God van de Hebreeën: Laat mijn volk gaan om Mij te vereren. Weiger je dat en houd je hen nog langer vast, dan zal de HEER in alle hevigheid de pest laten uitbreken onder je vee, onder de paarden, ezels, kamelen, runderen, schapen en geiten. De HEER zal onderscheid maken tussen het vee van de Israëlieten en dat van de Egyptenaren: de Israëlieten zullen geen enkel dier verliezen. De HEER heeft het tijdstip al vastgesteld: morgen zal Hij Egypte met deze plaag treffen.”’ 

Exodus 13: 8-10. En vertel uw kinderen die dag: “Zo gedenk ik wat de HEER voor mij heeft gedaan toen ik wegtrok uit Egypte.” Laat dit gebruik zijn als een herinneringsteken om uw arm en op uw voorhoofd, zodat de wetten van de HEER voortdurend op uw lippen zijn. De HEER heeft u immers met sterke hand uit Egypte bevrijd. Ieder jaar opnieuw moet u dit gebruik op de vastgestelde tijd in acht nemen.

Opmerking: hier is door God voor het volk Israël en de vreemdelingen die meetrokken opdracht gegeven om ieder jaar opnieuw het Pesach feest te vieren.

Exodus 23:14-15. Driemaal per jaar moet u voor Mij een feest vieren. Het Feest van de ongezuurde broden moet u in acht nemen. Zeven dagen lang moet u ongezuurde broden eten, zoals Ik u geboden heb, op de vastgestelde tijd in de maand Abib, want in die maand bent u uit Egypte vertrokken. 

Opmerking 1: de NBV vertaalt met ‘vastgestelde dagen’, het woord ‘dagen’ lijkt me niet correct.
Opmerking 2: door God wordt een eerder gebod voor het volk Israël en de vreemdelingen die meetrokken uitgebreid met nog twee feesten.

Exodus 27:20-21. Draag de Israëlieten op om je voor de verlichting zuivere olijfolie te brengen: er moeten in de ontmoetingstent, voor het voorhangsel dat de ark met de verbondstekst afschermt, altijd lampen branden. Aäron en zijn nakomelingen moeten ervoor zorgen dat ze de hele nacht voor de HEER blijven branden. Dit voorschrift blijft voor de Israëlieten voor altijd van kracht, voor alle komende generaties.

Opmerking 1: er staat letterlijk ‘de tent van de vastgestelde tijden’. Dit is de eerste tekst waar deze uitdrukking in voorkomt. Deze uitdrukking komt 150 keer in de Bijbel voor. De KJV vertaalt in het boek Exodus steeds met ’the tent of the congregation’. Het woord ‘congregation’ lijkt me niet correct.

Het fikse aantal van deze uitdrukking worden in het boek Exodus nog eenmaal onderbroken door deze tekst die gaat over het houden van feesten.
Exodus 34:18. Het Feest van de ongezuurde broden moet u in acht nemen. Zeven dagen lang moet u ongezuurde broden eten, zoals Ik u geboden heb, op de vastgestelde tijd in de maand Abib, want in de maand Abib bent u uit Egypte vertrokken.

‘In het boek Leviticus komt de uitdrukking ‘de tent van de vastgestelde tijden’ ook dikwijls voor. De KJV vertaalt dan vreemd genoeg steeds met het woord ’tabernacle’ in plaats van’tent’. Er staat dus steeds ’the tabernacle of the congregation’In het boek Leviticus komt de uitdrukking ‘de tent van de vastgestelde tijden’ ook dikwijls voor. De KJV vertaalt dan vreemd genoeg steeds met het woord ’tabernacle’ in plaats van’tent’. Er staat dus steeds ’the tabernacle of the congregation’.

In het boek Leviticus hoofdstuk 23 gaat het voor het eerst over een ander betekenis van het woord mo-ed.
Leviticus 23:1-5. De HEER zei tegen Mozes: ‘Zeg tegen de Israëlieten: “Dit zijn de hoogtijdagen van de HEER, die je als heilige dagen samen moet vieren. Dit zijn mijn hoogtijdagen: Zes dagen kun je werken, maar de zevende dag is het sabbat, een dag van volstrekte rust, die je als heilige dag samen moet vieren. Je mag die dag geen enkele bezigheid verrichten. Waar je ook woont, het moet een rustdag zijn die aan de HEER gewijd is. Dit zijn de hoogtijdagen van de HEER, die je als heilige dagen samen moet vieren, elk op de aangewezen tijd: Op de veertiende dag van de eerste maand wordt ter ere van de HEER het pesachoffer bereid, in de avondschemer. 

Opmerking : de HSV vertaalt steeds met ‘samenkomsten’. Daar zit het tijdbegrip niet meer in, dat is er nog wel met hoogtijdagen.

Na deze tekst volgt in dit hoofdstuk een opsomming van de hoogtijdagen.
Leviticus 23:37-38. Dit zijn de hoogtijdagen van de HEER, die je als heilige dag samen moet vieren en waarop jullie de HEER een offergave moeten aanbieden, brandoffers, graanoffers, vredeoffers en wijnoffers, al naargelang voor een bepaalde dag is voorgeschreven. Deze offers vallen buiten wat jullie de HEER elke sabbat geven en buiten je wijgeschenken, gelofteoffers en vrijwillige gaven.

Dit is het laatste vers van dit hoofdstuk.
Leviticus 23:44. En Mozes maakte de hoogtijdagen van de HEER aan het volk bekend.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Wij hebben wellicht de indruk dat we als mensen zelf de tijdindeling kunnen bepalen, maar dat is niet zo. De geschapen draaiingen van de aarde en de omgang van de aarde om de zon bepalen onze tijdindelingen. Genesis 1:14-15

Drie keer gaat het om de vastgestelde tijd dat Sara een zoon zal baren. Genesis 17:21, 18:14 en 21:2. Wat willen de woorden van God hier benadrukken? Dat het niet om een natuurlijk proces gaat. Een zwangerschap is korter dan een jaar. Het gaat om een besluit van de allerhoogste Koning.

In de boeken Exodus en Leviticus gaat het tientallen keren om de tent van de vastgestelde tijden. De NBV vertaalt met ontmoetingstent en de HSV met tent van de ontmoeting. Die vertalingen maken het vrijblijvend. Men werd geacht op vastgestelde tijden in de tent of tabernakel de offers te brengen. Eerst doen wat God vraagt, daarna komt de ontmoeting wel.

De feesten vallen op een vastgestelde tijd in het jaar. Leviticus 23:4-5.

God houdt van een vaste structuur en flexibiliteit. De mo-ed zijn een deel van de vaste structuur. Laten we de HEER volgen in gehoorzaamheid.

Tijdindeling van de schepping

De tijdindeling van de schepping is ons gegeven. De bewegingen van de zon, de maan en de aarde geven ons tijdindelingen, de dagen, de maanden, de jaren en de seizoenen.

De aarde draait. In 24 uur een volledige draaiing, 360 graden. De zon schijnt op de aarde. Tenminste op de kant van de aarde, die naar de zon is toegekeerd. Omdat de aarde draait verschuift de belichting op het aardoppervlakte. We noemen de tijd, die voor een volledige draaiing nodig is, een dag.

De maan volgt de draaiing van de aarde, maar loop qua snelheid achter. In ruim 29 dagen heeft de maan een achterstand opgelopen van een volledige cyclus. Op de aarde ziet men door die oplopende achterstand steeds een ander deel van de maan door de zon beschenen. De periode van ruim 29 dagen is een maanmaand.

De aarde maakt een omloop om de zon. In 365 1/4 dag ongeveer. Aangezien de as van de aarde schuin staat t.o.v. de baan van de omloop schijnt de zon de ene helft van deze cyclus van pakweg 21 september tot 21 maart op dat deel van de aarde, die we de zuidkant noemen. En de andere helft van deze cyclus meer op wat wij de noordkant noemen. Onze zomer.

De dagen
In het Oude Testament zijn er allerlei woorden voor de dag en voor een deel van de dag. Hier de gegevens van deze woorden.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	יוֹם yôm	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H3117	Dag Komt 2304 keer voor in 1930 verzen KJV: day (2,008x), time (64x), chronicles (with H1697) (37x), daily (44x), ever (18x), year (14x), continually (10x), when (10x), as (10x), while (8x), full (8x), always (4x), whole (4x), alway (4x), miscellaneous (44x).
2	לַיִל layil	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H3915	Nacht Komt 235 keer voor in 223 verzen KJV: night (205x), nights (15x), midnight (with H2677) (4x), season (3x), midnight (with H2676) (2x), night (with H1121) (2x), midnight (1x), midnight (with H8432) (1x)
3	בֹּקֶר bōqer	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H1242	Morgen Komt 214 keer voor in 189 verzen KJV: morning (191x), morrow (7x), day (3x), days (with H6153) (1x), early (3x).
4	צֹהַר ṣōhar	Zelfstandig naamwoord mannelijk of vrouwelijk	H6672	Middag Komt 24 keer voor in 24 verzen KJV: noon (11x), noonday (9x), day (1x), midday (1x), noontide (with H6256) (1x), window (1x).
5	עֶרֶב ʿereḇ	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H6153	Avond Komt 134 keer voor in 125 verzen KJV: even (72x), evening (47x), night (4x), mingled (2x), people (2x), eventide (2x), eveningtide (with H6256) (2x), Arabia (1x), days (1x), even (with H996) (1x), evening (with H3117) (1x), evening (with H6256) (1x), eventide (with H6256) (1x).

In het boek Genesis komen de woorden dag en nacht voor het eerst voor.
Genesis 1:3-5. God zei: ‘Laat er licht zijn,’ en er was licht. God zag dat het licht goed was, en Hij scheidde het licht van de duisternis; het licht noemde Hij dag, de duisternis noemde Hij nacht. Het werd avond en het werd morgen. De eerste dag.

Opmerking: hier zie je het woord dag in twee betekenissen. De hele cyclus is een dag, maar een dag bestaat uit een nacht, als het donker is en een dag als het licht is.

De laatste twee zinnen ‘Het werd avond en het werd morgen de eerste dag’ is een soort refrein. Het refrein gaat door tot en met de zesde dag. Op de laatste, de zevende dag, is er een andere tekst
Genesis 2:2:3. Op de zevende dag had God zijn werk voltooid. Op de zevende dag rustte Hij van het werk dat Hij gedaan had. God zegende de zevende dag en heiligde die, want op die dag rustte Hij van heel zijn scheppingswerk.

Avond en morgen (incl. middag?) zijn een dag. In de Westerse wereld begint de nieuwe dag om 12:00 uur ’s nachts. Dat zal wel de tegenhanger zijn van 12:00 uur overdag want een relatie heeft met de schepping. Het is immers de hoogste stand van de zon overdag.

Dat rond middernacht de nieuwe dag komt, dat komt van de Romeinen. Ook in andere landen zoals in Egypte hanteerde men deze dagindeling.

In de Bijbel tref je geen omschrijving wanneer de morgen overgaat in de middag. In Nederland houden callcenters en winkels 12:00 uur aan om daarna goede middag en niet meer goede morgen te zeggen.

De start van de morgen en van de avond verschuift gedurende de seizoenen afhankelijk van welke plek van de aarde je bevindt. Een andere hoogtegraad op de wereldbol levert bij dezelfde breedtegraad een ander begin van de dag op. Op de internetsite van bijvoorbeeld Buienradar is er een pagina waarop je kan zien waar op aarde het licht en donker is. Daar waar het donker wordt begint dus de nieuwe dag in de taal van de Bijbel.

In het Oude Testament begint de nieuwe dag ’s avonds als de zon ondergaat en de sterren aan de hemel verschijnen. De dag loopt door als de zon weer opkomt totdat aan het eind van de middag de zon weer ondergaat. Dan begint de volgende dag.

Ik las ergens over het beginnen van de nieuwe dag met de avond. Het idee hiervan is: het leven is eerst moeilijk, je hebt te maken met de duisternis van de nacht. Daarna wordt het dag, het leven krijgt weer glans. Je kunt dat ook in het pastoraat tegenkomen. Eerst doorbijten in een moeilijke tijd. Maar als je getrouw blijft, dan komen daarna de zegeningen.

Maanden

In Israël zijn de maanden gekoppeld aan de stand van de maan. De nieuwe maand begint, zodra het eerste zilveren streepje van de maan zichtbaar wordt. Afhankelijk van de tijd kan de maan een of twee nachten volledig onzichtbaar zijn.

De dag van de nieuwe maan noemt het Oude Testament ook een mo-ed, een hoogtijdag. Zie het onderwerp Feesten op deze site.

God laat een bijzondere gebeurtenis vaak op de dag van een Nieuwe Maan vallen. Tweemaal bij de zondvloed bijvoorbeeld. De eerste dag van de zevende maal het xxx feest.

Numeri 28 en 29 gaat er over.

Nu.10:10; Ps.81:3-5; Jes.66:23;

Kolossenzen 2:16. Laat dan niemand u blijven oordelen inzake eten en drinken of op het stuk van een feestdag, nieuwe maan of sabbat, …….., dan het lichaam van Christus”.
Men vierde de nieuwe maan, terwijl de wereld in die tijd de Juliaanse kalender aanhield. Zie bij jaren.zeven lammeren en een geit.

Op nieuwe maandag moest worden geofferd een twee runderen en één ram. Dit was meer dan op een sabbath.

Net als bij andere feesten vraagt God ons om op de trompetten te blazen: 10 Ook als jullie feestvieren, op de vaste feesten en bij nieuwemaan, en brandoffers en vredeoffers brengen, moet er op de trompetten geblazen worden om jullie in herinnering te brengen bij jullie God. Ik ben de HEER, jullie God.’

Ook komen we tegen dat we op de ramshoorn zouden moeten blazen: Psalm 81: 4 blaas op de ramshoorn bij nieuwemaan en bij vollemaan voor onze feestdag,

5 want dat is een opdracht aan Israël, een voorschrift van Jakobs God.

Net als bij andere feesten vraagt God om ook op nieuwe maand te offeren. Numeri 28:11 Bij elke nieuwemaan moet u de HEER als brandoffer twee stieren, een volwassen ram en zeven eenjarige rammen zonder enig gebrek opdragen.

Ook op de nieuwe hemel en de nieuwe aarde Jesaja 66: 22 Zoals de nieuwe hemel en de nieuwe aarde die ik maak zullen voortbestaan – spreekt de HEER –, zo zullen jullie naam en jullie nageslacht voortbestaan. 23 Elke nieuwemaan en elke sabbat opnieuw zal alles wat leeft hierheen komen om zich voor mij neer te buigen – zegt de HEER.

De sabbat wordt in meer dan 140 verzen van de Bijbel vermeld, Pascha in meer dan 70 verzen en de Nieuwe Maan, de eerste der maand, in meer dan 40 verzen. De Nieuwe Maan is een nieuw begin, de eerste dag van een nieuwe omloop van de maan om de aarde in 29 en halve dag. God laat vaak belangrijke zaken op de Nieuwe Maan, de eerste dag der Hebreeuwse maand, plaats vinden.

Er zit een bepaalde tegenstelling tussen Nieuwe Maan en Sabbat; de Nieuwe Maan is het begin van de maand en de Sabbat is het einde van de week; de Nieuwe Maan is de eerste dag van de maand en de Sabbat de laatste dag van de week. Nieuwe Maan en Sabbat worden vaker tesamen in

Bijbelteksten genoemd, dan welke andere combinatie van feestdagen ook.

Het feest dat als eerste een vermelding van mondiale viering krijgt is het Nieuwemaansfeest, zoals vermeld in het boek van Jesaja.
Jesaja 66:23a, ‘En het zal geschieden van nieuwe maan tot nieuwe maan en van sabbat tot sabbat, dat al wat leeft zal komen om zich voor mijn aangezicht neer te buigen, zegt de Here’.

In Israël werd de nieuwe maan vastgesteld door observatie. Wanneer mensen de nieuwe maan gezien hadden, brachten zij daarvan het Sanhedrin op de hoogte. Wanneer het Sanhedrin van twee van elkaar onafhankelijke en betrouwbare getuigen gehoord had, dat de nieuwe maan op een bepaalde datum gezien was, dan verklaarden zij die dag Rosj Chodesj (de eerste dag van de maand) en zonden boodschappers uit om de mensen te vertellen wanneer de nieuwe maand was begonnen .

Psalmen 104:19. U hebt de maan gemaakt voor de tijden, de zon weet wanneer zij moet ondergaan.

Dus, wanneer de Psalmist ons vertelt dat God de maan maakte voor mo’edim (vastgestelde tijden) bedoelt Hij dat de maan gemaakt was om de tijd van de mo’edim van JHWH, d.w.z. de Bijbelse Heilige Dagen, te kunnen bepalen.

De dag nadat de maan niet meer te zien was lette men in het oude Israël scherp op. Was er weer een sikkel te zien, dan werd dat de dag van de nieuwe maand. Aan die dag was gelijk ook een feest verbonden.

In vroeger tijden was niet van te voren bekend op welke dag dat feest dus precies zou vallen. ’s Morgens wist je nog niet of er ’s avonds een feest was. Net als mijn kinderen in de studenten tijd ’s middags zin kregen om iets leuks te doen en dan anderen gingen bellen. Een spontaan feestje, dat is toch eigenlijk het leukst?

De rabbijnen hebben dat later minder spontaan gemaakt. Er kwam een vaste kalender, die wel zo ongeveer klopte met de nieuwe manen.

Namen van de maanden
Van de meeste maanden van het jaar kunnen we in het Oude Testament een naam vernemen, zie de tabel. De maanden hebben in ieder geval een nummer. Hieronder is dat in de eerste kolom aangegeven. Later tijdens de ballingschap in Babel ontstonden nieuwe namen voor de maanden.

Nr maand	Naam maand	Latere naam	Hebr.	Aantal dagen
1	Abib Exodus en Deut.	Nisan Nehemia Esther	ניסן	30
2	Ziw 1 Koningen 6:1	Ijar	אייר	29
3	Siwan	Siwan Esther 8:9	סיון	30
4	4de maand	Tammuz Ezechiël	תמוז	29
5	5de maand	Av	אב	30
6	Elul	Elul Nehemia	אלול	29
7	Etanin 1 Koningen 8:2	Tisjri	תשרי	30
8	Bul 1Koningen 6:38	Chesjvan	חשון	30 (29)
9	Kislew	Kislew Nehemia Zacharia	כסלו	29 (30)
10	Tebet	Tebet Esther	טבת	29
11	Sebat	Sjewat	שבת	30
12	Adar	Adar Ezra en Esther	אדר א	30
13	Adar	Adar sjeni	אדר א	29

Jaren

De eerste maand die je Abib of Nisan kunt noemen moet in de lente vallen, de tweede helft van maart of in april. Halverwege die maand moet de eerste oogst van de gerst binnengehaald kunnen worden. Om die oogst dan ook na het Pesach feest te kunnen offeren. Zie het onderwerp Pesach.

Als na het verstrijken van twaalf maanden het nieuwe jaar te vroeg lijkt te vallen, dan wordt een extra maand ingevoegd. Een dertiende maand dus, die maand heet dan hetzelfde als de twaalfde maand.

Er is tegenwoordig een kalender lange tijd vooruit. De dertiende maand wordt in het algemeen 7 maal toegepast in een periode van 19 jaren.

Er worden ook nog wat aanpassingen doorgevoerd om andere redenen. Zo mag de start van het feest Rosh Hashana niet leiden tot een feestdag op de sabbat en ook Yom Kippur mag ook niet op een sabbat vallen. Deze randvoorwaarden realiseert men door de maand Cheswan te verkorten en de maand Kislew te verlengen.

Voordat het Pesach feest was ingesteld, bij de uittocht van het volk Israël uit Egypte was de maand Tisjri de eerste maand. De maand Nisan is nu de eerste maand, maar nieuwjaarsdag Rosh Hashana is op haar plek in de kalender gebleven. Dat is nu de eerste van de zevende maand. En ook de jaartelling is vanaf de zevende maand.

Tijdindeling van de mens

Voor de mens is er ook nog een nadere indeling van de tijd gemaakt, namelijk die van een dag in uren. En dat na een groep van zeven dagen, we met een nieuwe groep van zeven dag, een week verdergaan.

Uren

Om te beginnen de uren. Voor het bepalen van de uren gebruikte men de stand van de zon. Als de zon opgaat begint men met tellen totdat de zon ondergaat.

De Joden verdeelden de dag in twaalf uren ongeacht de lengte van de dag. De uren hadden dus door het jaar heen een variabele lengte. Zomers waren de uren langer en ’s winters waren de uren korter. Naar de zomer toe “lengden” de uren dus.

Het voordeel van dit omgaan met de uren was dat de gebedstijden keurig verdeeld bleven over de dag. Het derde, het zesde uur en het negende uur waren vastgestelde tijdstippen op een dag. Die tijden kon je schatten door naar de stand van de zon te kijken. Horloges waren er niet.

Soms wordt er in de Bijbel naar deze momenten verwezen. Zo was het het derde uur toen ze Jezus kruisigden. En het zesde uur, tussen de middag dus, toen kwam er duisternis op aarde terwijl Jezus aan het kruis hing (Matteüs 27:45) en op het negende uur stierf Jezus aan het kruis. Op dat moment scheurde ook het voorhangsel in de tempel.

Over het derde, zesde en negende uur kon ik tot nu toe alleen teksten vinden in het Nieuwe Testament. <<zoeken in het Oude Testament>>

Tegenwoordig gebruikt men trouwens in Israël gewoon de tijdsindeling, die we ook in het Westen gebruiken. Een uur is altijd even lang.

Ik las nog ergens: De Joodse dag begint op het moment van zonsondergang. Dit moment varieert door het jaar heen en ligt in Nederland tussen ca. 17.15 en 23.14 uur. De dag heeft 24 uren en 60 minuten per uur. De minuut is niet verdeeld in zestig seconden, maar in achttien chalakiem (delen). Iedere chelek bestaat uit het equivalent van 3 1/3 seconde[i]. <<uitzoeken of dit nog wordt gebruikt, in de synagoge wellicht?>>

Zeven dagen

In het Hebreeuws is er een woord voor een periode van zeven dagen. Dat zouden wij een week noemen. Alleen, onze week begint op zondag of maandag, maar in het Hebreeuws is de periode niet aan een vaste dag gebonden.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	שָׁבוּעַ šāḇûaʿ	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H7620	Periode van 7 dagen of jaren Komt 20 keer voor in 17 verzen. KJV: week (19x), seven (1x)

Het woord sjavoea’ komt van het woord voor het getal zeven en van een woord dat zweren of een eed afleggen betekent. Dat laatste zal wel te maken hebben met de sjabbath die men beloofde te gedenken.

Het meervoud van dit woord is sjavoeot. Dat is de naam voor wat wij het Pinksterfeest noemen. Zeven perioden van zeven perioden. En dan de vijfstigste dag is het feest.

Namen van de dagen?
Na 6 dagen van werken komt er een 7^de dag, die een rustdag is. Die 6 dagen hebben geen naam maar worden eenvoudigweg genummerd. De eerste dag , de tweede dag, enzovoorts.

De 7^de dag heeft wel een naam, namelijk rustdag, in het Hebreeuws sabbat. Die dag is het ultieme hoogtepunt van de week.

Hebreeuws woord	Transliteratie	Nederlands
יום ראשון	Yom Risjon	Dag eerste (zondag)
יום שני	Yom Sjeini	Dag tweede (maandag)
יום שלישי	Yom Sjlisji	Dag derde (dinsdag)
יום רבעי	Yom R’vi’i	Dag vierde (woensdag)
יום חמישי	Yom Chamisji	Dag vijfde (donderdag)
יום ששי	Yom Sjisji	Dag zesde (vrijdag)
יום שבת	Yom Sjabbat	Sabbat (zaterdag)

De Westerse wereld heeft ook een indeling van de tijd in weken van 7 dagen. Alleen, wij werken, althans de meesten van ons, vijf dagen, daarna is de vrije zaterdag en daarna de zondag. Ook is de tijd een kleine halve dag verschoven met de Bijbelse indeling vanwege het andere begrip van de dagen.

In de zomer is dat minder. Als het in Nederland in de zomer om 11 uur donker wordt, dan scheelt het nog maar een uurtje met de Bijbelse indeling.

De dag waar de hele week naar toe werkt: de rustdag is een apart verhaal. Waar die dag primair voor is bedoeld dat is een apart onderwerp op deze site.

Nog interessant om te vermelden is dat de communisten destijds in Rusland hebben geprobeerd, vanwege hun aversie tegen de kerk, een tiendaagse werkweek in te voeren. Dat mislukte jammerlijk. Mensen waren daar niet tegen bestand.

Bij ons heeft iedere dag van week een naam. Die is nog gekoppeld aan onze vroegere godsdienst. De zon- en de maandag verwijzen indirect naar de zon- en de maangod, die op die dagen werden vereert. Dinsdag, waarschijnlijk afkomstig van de god Tyr, de god van het recht. Woensdag van Wodan, de hoofdgod van de Germanen. Donderdag van Donar, de god van de macht, geweld en oorlog. Vrijdag van Freija, de godin van de seks/vruchtbaarheid. Zaterdag van Saturnus de god van de landbouw.

Eeuwig?

Wij beschouwen de eeuwigheid als een tijd zonder einde. Het is als het ware een oneindig lange tijd. Voor Westerse mensen, die wiskundig zijn geschoold, is dat nog wel te begrijpen. De mensen van vroeger zouden het begrip oneindig totaal niet praktisch vinden. En ach, misschien is het dat ook wel.

Het Hebreeuwse woord dat de vertalers met eeuwigheid hebben vertaalt is עוֹלָם owlam. Het is een veel gebruikt woord in de Bijbel. Het Hebreeuwse owlam is een afgebakende periode. Dus niet ‘altijd’ of ‘een tijd zonder een einde’ of ‘een oneindig lange tijd’.

Beloften die God zou doen voor een oneindig lange tijd klinken als een ‘blanco check’ en dat soort onvoorwaardelijke toezeggingen ben ik nog niet tegengekomen in de Bijbel. De HEER belooft enorme dingen maar er is ook van onze kant trouw en gehoorzaamheid nodig. 

	Woord	Strong	Soort woord	Opmerkingen:
1	עוֹלָם  `owlam	Mannelijk zelfstandig naamwoord	H5769	Eeuwigheid Komt 439 keer voor in 414 verzen KJV: ever (272x), everlasting (63x), old (22x), perpetual (22x), evermore (15x), never (13x), time (6x), ancient (5x), world (4x), always (3x), alway (2x), long (2x), more (2x), never (with H408) (2x), misc (6x).
2	עָלַם `alam	Werkwoord	H5956	Komt 28 keer in 27 verzen voor. Het woord olam is van dit werkwoord afgeleid. Het woord betekent verzegelen, verbergen, verborgen worden, verzegeld zijn, geheim zijn.

Het woord owlam wordt, zie Genesis 6:4 hieronder, ook gebruikt voor het verleden bijvoorbeeld. Het zelfstandig naamwoord komt van een werkwoord dat verbergen betekent. De toekomst is nog verborgen. En ook als we terugkijken moeten we zoeken hoe die tijd ook al weer was.

De eerste drie keer dat het woord in het boek Genesis voorkomt:
Genesis 3:22. Toen dacht God, de HEER: Nu is de mens aan ons gelijk geworden, nu heeft hij kennis van goed en kwaad. Nu wil ik voorkomen dat hij ook vruchten van de levensboom plukt, want als hij die zou eten, zou hij eeuwig leven.
Genesis 6:3-4. Toen dacht de HEER: Mijn levensgeest mag niet voor altijd (owlam) in de mens blijven, hij is immers niets dan vlees; hij mag niet langer dan honderdtwintig jaar leven. In die tijd en ook daarna nog, zolang de zonen van de goden gemeenschap hadden met de dochters van de mensen en kinderen bij hen kregen, leefden de giganten op aarde. Dat zijn de befaamde helden uit het verre verleden.

Een teksten uit een ander boek: 
Jesaja 46:9. Denk terug aan wat eertijds is gebeurd. [gaat om een vorige lange periode. Zou vanuit de tijd van Jesaja om een tijd van de aartsvaders kunnen gaan.

Het woord owlam komt soms in het meervoud voor. In het Engels is het dan dikwijls vertaald met ‘for ever and ever’. Als owlam een oneindig lange tijd zou zijn, is er geen meervoud mogelijk. Oneindig lang in het enkelvoud is al maximaal lang.

Owlam in het meervoud komt voor in 1 Kronieken 16:36 en 29:10, Nehemia 9:5, Psalmen 41:13 en 90:2 en 103:17 en 106:48 en Jeremia 7:7 en 25:5.

Hier de tekst van het eerstgenoemde boek, dat van de Kronieken. 
1 Kronieken 16:36. Geprezen zij de HEER, de God van Israël, van eeuwigheid tot eeuwigheid. [ Dit is de tekst, die ook aan de orde komt in Psalm 41:14. bij de instelling van de eredienst bij de ark door koning David]

Dezelfde strekking zien we in Psalm 103:17-18. Maar de HEER is trouw aan wie hem vrezen, van eeuwigheid tot eeuwigheid. Hij doet recht aan de kinderen en kleinkinderen van wie zich houdt aan zijn verbond en naar zijn geboden leeft.

Deze teksten zijn alleen te begrijpen als owlam een tijdperk is. De HEER zij geprezen van het ene tijdperk tot en met het volgende tijdperk.

Tijd en tijden

Zowel het Oude als het Nieuwe Testament kennen ook het begrip tijd.

Het Hebreeuwse ‘et’

Dit zijn de gegevens van het Hebreeuwse woord ‘et’

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	עֵת `eth	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H6256	Tijd. Komt 296 keer voor in 258 verzen. KJV: time (257x), season (16x), when (7x), always (4x), eveningtide (with H6153) (2x), miscellaneous (10x).

Het woord tijd komt voor het eerst voor in het boek Genesis.
Genesis 8:11. En de duif kwam naar hem toe tegen de avond; en zie, er was een afgebroken olijfblad in haar snavel; daaraan merkte Noach dat het water op de aarde afgenomen was. [HSV]
Toelichting: de tijd van de avond is hier vertaalt met ’tegen de avond’.

Het Griekse ‘aion’ en ‘aionios’

De Griekse wiskundigen hanteerden wel een begrip dat een oneindig lange tijd aanduidde. Dat waren de Griekse woorden, die ook voor een lang tijdperk werden gebruikt namelijk ‘aion’ en ‘aoinios’.

Het is niet waarschijnlijk dat de joodse schrijvers van het Nieuwe Testament, die oneindig lange betekenis in beeld hadden.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	αἰών aiōn	Zelfstandig naamwoord mannelijk	G165	Lange periode Komt 128 keer voor in 102 verzen KJV: ever (71x), world (38x), never (with G3364) (with G1519) (with G3588) (6x), evermore (4x), age (2x), eternal (2x), misc (5x).
2.	αἰώνιος aiōnios	Werkwoord	G166	Komt 71 keer voor in 61 verzen. KJV: eternal (42x), everlasting (25x), the world began (with G5550) (2x), since the world began (with G5550) (1x), for ever (1x).