Israël is één van de grote onderwerpen van de Bijbel. Het is het volk waarmee God een bijzondere relatie is aangegaan al sinds de tijd van Abraham, Isaac en Jacob.

In de Bijbel is de trouw en de liefde van God voor dit volk te vinden. Ook de gehoorzaamheid en de trouw van het volk, maar helaas ook de ontrouw en de onverschilligheid van het volk tegenover God. En dat laatste is niet zonder nare gevolgen.

<<deze studie is nog in bewerking>>

Studievragen

Wat had God met het volk Israël voor ogen?

Wat kunnen we leren van de geschiedenis van het volk Israël.

Heeft het volk Israël nu ook nog een rol of is de rol van het volk overgenomen door de kerk?

Oude Testament

In het Oude Testament wordt voor het eerst over Israël gesproken. Een persoon krijgt die naam en omdat hij twaalf zonen had, een heel gezin, kreeg ook de familie die naam. En daarna het volk dat uit het nageslacht ontstond. Het werd een bijzonder volk in de relatie met God.

Israël en Jacob

Het volk Israël is genoemd naar aartsvader Jacob, die die naam tijdens een bijzondere gebeurtenis kreeg. Men ging zijn nageslacht naar deze nieuwe naam noemen. Ook werd dit volk nog wel genoemd naar zijn oorspronkelijke naam: Jacob.

Hier de gegevens uit de Bijbel over deze namen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	יִשְׂרָאֵל Yisra’el	Eigennaam	H3478	Israël Komt 2505 keer voor in 2229 verzen KJV: Israel (2,489x), Israelites (16x).
2	יִשְׂרָאֵל Yisra’el (Aramaic)	Eigennaam	H3479	Israël Komt 8 keer in 7 verzen. KJV: Israel (8x).
3	יַעֲקֹב yaʿăqōḇ	Eigennaam	H3290	Jacob Komt 349 keer voor in 319 verzen. KJV: Jacob (349x).

Boek Genesis
Aartsvader Jacob krijgt na zijn worsteling met de engel bij de beek Jabbok, zie Genesis 32, een nieuwe naam namelijk Israël. Zijn nakomelingen krijgen later ook die naam. De betekenis van de naam Israël wordt direct bij de naamgeving uitgelegd.

Genesis 32:28-32. Toen zei Hij: Uw naam zal voortaan niet meer Jakob luiden, maar Israël, want u hebt met God en met mensen gestreden, en hebt overwonnen. Jakob vroeg daarop: Vertel mij toch Uw Naam. En Hij zei: Waarom vraagt u naar Mijn Naam? En Hij zegende hem daar. En Jakob gaf die plaats de naam Pniël. Want, zei hij, ik heb God gezien van aangezicht tot aangezicht, en mijn leven is gered. En de zon ging over hem op, toen hij door Pniël gegaan was; hij ging echter mank aan zijn heup. Daarom eten de Israëlieten tot op deze dag de heupspier niet, die zich boven het heupgewricht bevindt, omdat Hij het heupgewricht van Jakob bij de heupspier had aangeraakt. [HSV]

Na bovenstaande ingrijpende gebeurtenis doet Jacob het volgende.
Genesis 33:20. Hij richtte daar een altaar op en gaf het de naam: De God van Israël is God. [HSV]

Opmerking: in het Hebreeuws staat er ‘el elohe Israël’. Het woord el is de aanduiding voor God of god in het enkelvoud. Het woord ‘elohe’ is ook een aanduiding voor God of god en staat in het meervoud. God, goden Israël. Hier lijkt de uitdrukking al te maken hebben met meer dan de persoon Jacob.

Genesis 34:7. De zonen van Jakob kwamen van het veld zodra ze het hoorden. De mannen voelden zich gekwetst en ontstaken in hevige woede, omdat hij een schandelijke daad in Israël had begaan door met Jakobs dochter te slapen, want zoiets doet men niet. [HSV]

Opmerking: het lijkt hier of de streek Israël heette, ook meer dan de persoon Jacob.

Hieronder staat de geschiedenis over hoe Jacob de bestemming voor zijn leven krijgt. Het is Genesis 35:1-15 in de HSV vertaling.

Opvallend is dat de tekst zodanig is gemaakt, dat het een aaneen gevlochten geheel is. De tekst lijkt wel op een weefgetouw gemaakt.

Genesis 35:1-2 Daarna zei God tegen Jakob: Sta op, ga naar Bethel en ga daar wonen en maak daar een altaar voor de God Die aan u verschenen is, toen u vluchtte voor uw broer Ezau. Toen zei Jakob tegen zijn huisgezin en tegen allen die bij hem waren: Doe de vreemde goden die in uw midden zijn, van u weg. Reinig u en verwissel uw kleren.

Opmerking 1: Jacob moet op de plek gaan wonen waar de HEER was.
Opmerking 2: ze beseffen dat als je bij de HEER gaat wonen er geen plaats meer is voor andere goden. De beelden en daarmee ook hun binding met andere goden doen ze weg.

Genesis 35:3-5. Laten wij opstaan en naar Bethel gaan. Ik zal daar een altaar maken voor de God Die mij antwoordde op de dag toen ik in nood was, en Die met mij geweest is op de weg die ik gegaan ben. Toen gaven zij Jakob al de vreemde goden die ze bij zich hadden, en de ringen die ze in de oren droegen. En Jakob verborg ze onder de eik die bij Sichem staat. Daarop braken zij op. Gods verschrikking lag over de steden die hen omringden, zodat zij de zonen van Jakob niet achtervolgden.

Opmerking: Gods verschrikking lag over de steden. Anders was het gezin van Jacob in de problemen gekomen. Zonen van Jacob hadden zich misdragen, zie Genesis 34.

Hier grijpt het verhaal terug naar de geschiedenis.
Genesis 35:6-8. Zo kwam Jakob in Luz, dat in het land Kanaän ligt – het tegenwoordige Bethel – hij en al het volk dat bij hem was. Hij bouwde daar een altaar en noemde die plaats El Bethel, want God had Zich daar aan hem geopenbaard, toen hij voor zijn broer vluchtte. Toen stierf Debora, de voedster van Rebekka, en zij werd begraven ten zuiden van Bethel, onder die eik die hij de naam Eik van geween gaf.

Hier lijkt het verhaal weer opnieuw te beginnen
Genesis 35:9-10. En God verscheen opnieuw aan Jakob, nadat hij uit Paddan-Aram gekomen was, en Hij zegende hem. God zei toen tegen hem: Uw naam is Jakob, maar uw naam zal voortaan niet meer Jakob luiden, maar Israël zal uw naam zijn; en Hij gaf hem de naam Israël.

Dit is het bezoek van God aan Jacob met vele beloften.
Genesis 35:11-13. Verder zei God tegen hem: Ik ben God, de Almachtige. Wees vruchtbaar en word talrijk. Een volk, ja, een menigte van volken zal uit u ontstaan; koningen zullen uit uw lichaam voortkomen. Dit land, dat Ik Abraham en Izak gegeven heb, dat zal Ik aan u geven; en aan uw nageslacht na u zal Ik dit land geven. Toen voer God op, bij hem vandaan, van de plaats waar Hij met hem gesproken had.

Genesis 35:14-15. Jakob richtte op de plaats waar God met hem gesproken had een gedenkteken op, een stenen gedenkteken. Hij goot er een plengoffer over uit en goot er olie over. En Jakob gaf de plaats waar God met hem gesproken had, de naam Bethel.
Opmerking:

De naam Israël komt verder nog 34 keer voor in het boek Genesis.

<<>>Een Hebreeuws woord of naam heeft dikwijls meer betekenissen. Dat is ook zo met de naam Israël: God overwint, strijder van God, prins van God. Deze betekenissen sporen ook met de verklaring van de HEER in onderstaande tekst.

Boek Exodus
In het boek Exodus komt 170 keer de naam Israël voor. Hieronder de eerste zes keer dat dit woord in het boek Exodus voorkomt.

Exodus 1:1-5. Dit zijn de namen van de zonen van Israël die met hem, Jakob, naar Egypte waren gekomen, ieder met zijn gezin: Ruben, Simeon, Levi, Juda, Issachar, Zebulon, Benjamin, Dan, Naftali, Gad en Aser. In totaal waren daar toen zeventig personen die rechtstreeks van Jakob afstamden. Jozef was al langer in Egypte.

Exodus 3:16. Laat de oudsten van Israël bij elkaar komen en zeg tegen hen: “De HEER , de God van uw voorouders, is aan mij verschenen, de God van Abraham, Isaak en Jakob, en Hij heeft gezegd: ‘Ik heb gezien wat jullie in Egypte wordt aangedaan en Ik heb mij jullie lot aangetrokken.
Exodus 3:18. Je zult bij de oudsten van Israël gehoor vinden, en dan moet je samen met hen naar de koning van Egypte gaan. Zeg hem dat de HEER, de God van de Hebreeën, naar jullie toe gekomen is, en vraag hem toestemming om drie dagreizen ver de woestijn in te trekken om de HEER, jullie God, offers te brengen.
Opmerking: hier staat ook de God van de Hebreeën, zie hoofdstuk hieronder.

Exodus 4:22. En dan moet jij tegen de farao zeggen: “Dit zegt de HEER : Israël is mijn zoon, mijn eerstgeboren zoon.

Opmerking: de opmerking ‘eerstgeboren zoon’ komt nog in een apart hoofdstuk terug.

Exodus 4:29. Toen gingen Mozes en Aäron samen naar Egypte en daar riepen ze de oudsten van Israël bij elkaar.

Exodus 5:1. Hierna gingen Mozes en Aäron naar de farao, en ze zeiden tegen hem: ‘Dit zegt de HEER , de God van Israël: Laat mijn volk gaan, om in de woestijn ter ere van Mij een feest te vieren.’

Jacob
Van de 349 keer dat de naam Jacob voorkomt, komt het 180 keer voor in het boek Genesis. In dit boek en de eerste helft van het boek Exodus gat het steeds over de persoon Jacob.

In deze tekst gaat het voor het eerst over het volk.
Exodus 19:3-4. Toen klom Mozes omhoog, naar God. De HEERE riep tot hem vanaf de berg: Zo moet u tegen het huis van Jakob zeggen en de Israëlieten verkondigen: U hebt zelf gezien wat Ik met de Egyptenaren gedaan heb en hoe Ik u op arendsvleugels gedragen en u bij Mij gebracht heb. [HSV]

Bileam gebruikt in zijn zegeningen en vervloekingen in Numeri 23 en 24 het woord ‘Jakob’ naast het woord Israël. Hier het eerste vers waarin dit voorkomt.
Numeri 23:7. Bileam hief een orakelspreuk aan en zei: ‘Balak liet mij uit Aram komen, uit het bergland in het oosten riep Moabs koning mij. “Kom Jakob voor mij vervloeken, kom Israël verwensen!”

Hier wordt het woord ‘Jakob’ voor het eerst als een zelfstandig begrip gebruikt. Waarom

Deuteronomium 32:8-9. Toen de Allerhoogste land toewees aan elk volk en de mensen ieder hun deel gaf, bepaalde Hij de grenzen voor alle volken naar het aantal nazaten van Israël, want voor de HEER gold dat volk als het zijne, Jakob was het deel dat Hij zichzelf toemat.

Deuteronomium 33:4. Mozes gaf ons zijn onderricht als een kostbaar bezit voor Jakobs volk.

Deuteronomium 33:10. Laat hen uw regels onderwijzen aan Jakob, uw voorschriften doorgeven aan Israël. Laat hun geurige gave U behagen, laat hen brandoffers brengen op uw altaar.

Deuteronomium 33:28-29. Israël mocht in vrede leven, Jakob woonde ongestoord in een land van graan en wijn, waarop dauw van de hemel neerdaalt. Wie is zo gelukkig als u, Israël? Geen ander volk liet de HEER de overwinning. Hij is het schild dat u beschermt, het zwaard dat u triomfen brengt. De vijand moet uw macht erkennen, u zet hem de voet op de nek.’

Hier nog een voorbeeld uit het boek van de Psalmen.
Psalm 14:7. Ach, laat uit Sion redding komen voor Israël. Als de HEER het lot van zijn volk ten goede keert, zal Jakob juichen, Israël zich verheugen.

Hebreeërs

Voor iemand, die bij het volk Israël hoorde gebruikt men een enkel keer het woord Israëliet, maar ook het woord Hebreeër komt voor.

	Hebreeuws/ Grieks woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	עִבְרִי `Ibriy	Bijvoeglijk naamwoord Eigennaam	H5680	Een Hebreeër. Komt 34 keer voor in 32 verzen. KJV: Hebrew (29x), Hebrew woman (2x), Hebrew (with H376) (1x), Hebrewess (1x), Hebrew man (1x).
2	Ἑβραῖος Hebraios	Zelfstandig naamwoord mannelijk	G1445 SB0153	Hebreeër. Komt 4 keer voor in 3 verzen.

Dat zijn de mensen die afstammen van Eber of Heber. Hij was de zoon van Selach, kleinzoon van Arpachsad, achterkleinkind van Sem, een van de zonen van Noach. <<tekst toevoegen>>

Genesis 14:13. Dit werd door een vluchteling aan Abram gemeld, die bij de eiken van de Amoriet Mamre woonde, de broer van Eskol en Aner; Mamre en zijn broers hadden met de Hebreeër Abram een bondgenootschap gesloten.

Genesis 39:13-14.Toen ze besefte dat hij gevlucht was en zijn kleed bij haar had achtergelaten, riep ze haar bedienden en zei tegen hen: ‘Moet je nou zien! Hij moest zo nodig een Hebreeër in huis halen – zeker om zich met ons te kunnen vermaken! Die man is bij me gekomen en wilde bij me liggen, maar ik begon luid te roepen. Toen hij me zo hoorde schreeuwen, ging hij ervandoor en liet zijn kleed hier bij mij achter.’ Ze liet het kleed naast zich liggen totdat Jozefs meester thuiskwam, en vertelde hem hetzelfde verhaal: ‘Die Hebreeuwse slaaf die jij in huis hebt gehaald, is bij me gekomen om zich met me te vermaken.

Overwegingen
De taal in Israël noemt men Hebreeuws. Er is ook een boek in de Bijbel, die is geschreven aan de Hebreeën. Men had daarbij zoals men denkt de Joodse mensen in Rome op het oog.

Wat kunnen we leren van deze teksten?
Hoewel er een stamvader was die Heber heette lijken zowel Abram als Jozef waren Hebreeën worden genoemd omdat ze immigranten, vreemdelingen waren.

Zowel Jona als Paulus verklaren dat ze een Hebreeër zijn. Jona 1:9 en Filippenzen 3:5. <<teksten nog toevoegen>>

Lessen
Israël is een stoere naam met veel pretentie, maar als je jezelf een Hebreeër noemt, dan is dat een bescheiden aanduiding.

Juda, Judea, Joods

In het Oude Testament komt alleen het woord Juda voor. Het is net als bij Israël, niet alleen de naam van een mens, maar ook de naam van een stam, de naam van volk, van een natie en van een gebied. In het Nieuwe Testamant is het vooral de naam van een volk, die ook de Joodse godsdienst serieus nemen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	יְהוּדָה Yĕhuwdah	Eigennaam	H3063	Juda Komt 818 keer voor in 754 verzen KJV: Judah (808x), Bethlehemjudah (with H1035) (10x).

Juda is één van de zonen van aartsvader Jacob. Er is ook een stam van Juda. Na de splitsing van het land en het volk Israël noemt men het zuidelijk deel Juda en het noordelijk deel met Efraïm.

Hosea 12:3-7. De HEERE heeft een rechtszaak met Juda. Hij zal Jakob vergelden naar zijn wegen, Hij zal zijn daden op hem doen terugkeren. In de moederschoot pakte hij zijn broer bij de hielen; in zijn kracht streed hij met God. Hij streed met de Engel en overwon; wenend vroeg hij Hem om genade. In Bethel vond Hij hem, en daar sprak Hij met ons, namelijk de HEERE, de God van de legermachten, HEERE is Zijn gedenknaam. En u, bekeer u tot uw God, houd u aan goedertierenheid en recht, zie voortdurend uit naar uw God.

Efraïm

Efraïm is een van de stammen van het volk Israël. Het is echter zo’n dominante stam, dat ook hele volk Israël er mee wordt bedoeld.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	אֶפְרַיִם ‘Ephrayim	Eigennaam	H669	Efraïm Komt 180 keer voor in 164 verzen KJV: Ephraim (176x), Ephraimite (4x).

De naam Efraïm wordt gebruikt voor de tweede zoon van Jozef, die een zoon van Jacob is.

Genesis 41:52. Het tweede kind noemde hij Efraïm, ‘want,’ zei hij, ‘God heeft mij vruchtbaar gemaakt in dit land, waar ik zoveel te verduren heb gehad.’
Opmerking: Dit is dus de betekenis van de naam Efraïm ‘vruchtbaar gemaakt’.

De nakomelingen van Efraïm werden de stam Efraïm. De naam Efraïm gebruikt de Bijbel ook om de groep van de tien stammen van Israël mee aan te duiden. Dat doet vooral de profeet Hosea namelijk 37 keer.

Zoals in deze tekst.
Hosea 4:15-17. Als jij zo trouweloos bent, Israël, maak dan Juda tenminste niet medeschuldig. … Israël verzet zich als een onwillige koe. Zou de HEER het dan willen weiden, als een lam in het vrije veld? Het volk van Efraïm heeft zich vergooid aan afgodsbeelden – laat het maar!

In het Nieuwe Testament komt Efraïm alleen maar voor als de naam van een stad namelijk in Johannes 11:54, Strong G2187. Deze naam van de stad komt in het Oude Testament voor als Strong H6085. Er is ook een berg Efraïm.

Kinderen van Israël

De uitdrukking kinderen of zonen van Israël, ‘ben’ Strong H1121 en ‘Israël’ Strong H3478 komt 596 keer voor in de Bijbel. Voor het eerst in Genesis 32:32 hierboven. In de HSV daar vertaalt met ‘de Israëlitieten’. Met die uitdrukking is bedoeld het volk Israël met daar dan toch enigszins inbegrepen het voorgeslacht. Net zoals de Jacob of Israël daar de eerste van was, de aartsvader van het hele volk. Dat is met geen enkel ander volk het geval, tenminste ik zou het niet weten. Er was geen vader Nederland of Holland, ook niet België of Duitsland.

Het woord Israëliet, iemand van het volk Israël, heb ik niet in het Oude Testament kunnen vinden. Wel de kinderen van Israël en het huis van Israël. In het Nieuwe Testament is wel het woord Israëliet te vinden.

Het land Israël

Het land Israël is een bekende uitdrukking. Komt het ook veel voor in de Bijbel?

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	אֶרֶץ ‘ereṣ	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H776	Aarde, land, grond. Komt 2505 keer voor in 2190 verzen KJV: land (1,543x), earth (712x), country (140x), ground (98x), world (4x), way (3x), common (1x), field (1x), nations (1x), wilderness (with H4057) (1x).
2	γῆ gē	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G1093	Land Komt 252 keer voor in 226 verzen. KJV: earth (188x), land (42x), ground (18x), country (2x), world (1x), earthly (with G1537) (with G3588) (1x).

De uitdrukking ‘land Israël’, de combinatie van de Strongnummers “H776 en H3478” komt in vijftien verzen van het Oude Testament voor. In het Nieuwe Testament komt de combinatie land Israël, G1093 en G2474 twee keer voor.

Gezien de grote aantallen dat zowel de woorden voor land als voor Israël voorkomt is dat weinig.

Van die vijftien keer komt het vier keer in het boek Ezechiël voor zoals deze tekst.
Ezechiël 40:2. In een goddelijk visioen bracht Hij mij naar het land van Israël en zette Hij me neer op een heel hoge berg. Aan de zuidkant was iets gebouwd dat op een stad leek.

Matteüs 2:20-21. … en zegt: Sta op, neem het Kind en Zijn moeder met u mee, en ga naar het land Israël, want zij die het Kind naar het leven stonden, zijn gestorven. Hij stond dan op, nam het Kind en Zijn moeder met zich mee, en kwam in het land Israël. [HSV]

Het huis Israel en huis van Jacob

De uitdrukking ‘huis van Israël’ staat in 146 verzen en de uitdrukking ‘huis van Jacob’ staat in 22 verzen.

Het huis van Israël יִשְׂרָאֵל בֵֽית־, bajit Yisra’el, Strong H1004 en Strong H3478, komt vooral in het boek Ezechiël voor, 78 keer, en in het boek Jeremia,18 keer.

De eerste tekst met deze uitdrukking staat in het boek Exodus. Het is een mededeling hoe het huis van Israël het manna in de woestijn noemde.

Hier de eerste vier teksten dat een van beide uitdrukkingen voorkomen.

Genesis 46:27. De zonen van Jozef, die bij hem in Egypte geboren waren: twee zielen. Het totale aantal zielen die tot het huis van Jakob behoorden en die naar Egypte kwamen, was zeventig. [HSV]

Exodus 16:31. Het huis van Israël gaf het de naam manna. Het was wit als korianderzaad, en de smaak ervan was als van een honingkoek. [HSV]
Opmerking: de NBV21 vertaalt met ‘het volk Israël’.

Exodus 19:3-5. Toen klom Mozes omhoog, naar God. De HEERE riep tot hem vanaf de berg: Zo moet u tegen het huis van Jakob zeggen en de Israëlieten verkondigen: U hebt zelf gezien wat Ik met de Egyptenaren gedaan heb en hoe Ik u op arendsvleugels gedragen en u bij Mij gebracht heb. Nu dan, als u nauwgezet Mijn stem gehoorzaamt en Mijn verbond in acht neemt, dan zult u uit alle volken Mijn persoonlijk eigendom zijn, want heel de aarde is van Mij. [HSV]

Exodus 40:38. Want de wolk van de HEERE was overdag op de tabernakel, en ’s nachts was er een vuur in, voor de ogen van heel het huis van Israël tijdens al hun tochten. [HSV]

Wij kennen de uitdrukking ‘huis’ vooral van adellijke families: het huis Hohenzollern of het huis van Nassau. Het geeft de verbinding aan met het voorgeslacht van de families. Adellijke families hebben dat heel sterk, je bent als individu onderdeel van een lange ketting. Je hebt de taak om de belangen van de familie zo goed mogelijk te verbeteren voor het volgende geslacht. Die gedachte leefde ook in het volk Israël.

Een huis heeft ook de betekenis van veiligheid. In een huis ben je veilig als het goed is. De tweede letter van het Hebreeuwse alfabet heet beth, huis. Het is de letter waarmee de Bijbel begint in Genesis 1:1.

Bij het huis van Israël ben je veilig.

Israël mijn eersteling, eerstgeboren Zoon

Het begrip eersteling is een belangrijk geestelijk principe. Het is een eerste van iets. Van een oogst bijvoorbeeld of bij een vrouw die kinderen krijgt. Zie ook de studie Eerstelingen en Pinksteren.

Het principe is dat de eersteling moet worden geofferd. Geofferd aan God om het gewone waaronder het kwade met het goede van God te verzoenen. Zo kunnen we weer met elkaar omgaan.

Het offeren is bestemmen voor God. Hij heeft er recht op, maar men kon ook ‘lossen’ , iets anders ervoor in de plaats leveren. De eerstgeborenen van een vrouw kon met lossen met het offer van een dier.

Deze eerste ‘vruchten’ worden aan de Heer toegewijd en mogen voor een deel voor een feestmaal in dankbaarheid aan de Heer worden genuttigd.

Van de 117 keer dat het Hebreeuwse woord בְּכוֹר, bĕkow, eersteling, Strong H1060, voorkomt gaat het tweemaal over het volk Israël.

Exodus 4:22. En dan moet jij tegen de farao zeggen: “Dit zegt de HEER: Israël is mijn zoon, mijn eerstgeboren zoon. 

Jeremia 31:9b. Want ik ben voor Israël een vader, en Efraïm is mijn eerstgeboren zoon.

Als het volk Israël en Efraïm een eersteling is dan kan dat meer dingen betekenen. Ze moeten worden apart gezet als een offer aan God. Ze zijn een eerste van nog een hele oogst. En ze mogen met dankbaarheid van hen worden genoten.

De Joodse mensen hebben wel vaker het idee dat ze een offer zijn voor de volken. Hoeveel moeiten, vervolgingen, moorden etc. hebben ze al niet meegemaakt?

Israël is de eerste opbrengst onder de volken, de andere volken zullen volgen.

Israël is aan de Heer toegewijd en mag na erkenning van dit feit als onderdeel van het feestmaal worden gezien.

Verstrooien en verzamelen

Het volk Israël heeft meer keren het proces van verdrijven, verstrooien en weer samenkomen in de geschiedenis meegemaakt.

Voor dat proces van uit elkaar gaan en weer bij elkaar komen worden wel een tiental verschillende woorden en diverse beelden gebruikt. Hieronder staan enkele veel voorkomende woorden.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	נָדַח nāḏaḥ	Werkwoord	H5080	Verdrijven Komt 52 keer voor in 51 verzen. KJV: drive (18x), drive out (6x), …away (6x), outcasts (5x), cast out (3x), banished (2x), bring (1x), go astray (1x), chased (1x), compelled (1x), down (1x), expelled (1x), miscellaneous (6x).
2	פּוּץ pûṣ	Werkwoord	H6327	Verstrooien Komt 68 keer voor in 66 verzen. KJV: scatter (48x), scatter abroad (6x), disperse (3x), spread abroad (2x), cast abroad (2x), drive (1x), break to pieces (1x), shake to pieces (1x), dash to pieces (1x), retired (1x).
3	זָרָה zārâ	Werkwoord	H2219	Verstrooien Komt 39 keer voor in 38 verzen. KJV: scatter (19x), disperse (8x), fan (4x), spread (2x), winnowed (2x), cast away (1x), scatter away (1x), compass (1x), strawed (1x).
4	שְׁבוּת šᵊḇûṯ	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H7622	Gevangenschap Komt 41 keer in 26 verzen voor KJV: captivity (31x), captives (1x), variant (11x), Strong’s synonym (1x).
5	שׁוּב šûḇ	Werkwoord	H7725	Bekeren, terugkeren. Komt 1073 keer voor in 952 verzen. KJV: return (391x), …again (248x), turn (123x), …back (65x), …away (56x), restore (39x), bring (34x), render (19x), answer (18x), recompense (8x), recover (6x), deliver (5x), put (5x), withdraw (5x), requite (4x), miscellaneous (40x).
6	קָבַץ qāḇaṣ	Werkwoord	H6908	Verzamelen Komt 127 keer voor in 121 verzen. KJV: gather (70x), gather together (42x), assemble (6x), gather up (3x), heap (1x), gather out (1x), resort (1x), surely (1x), miscellaneous (2x).

De Hebreeuwse woorden hierboven worden in allerlei verbanden gebruikt. Geen enkel woord is uniek voor het proces wat met het volk plaatsvindt.

In diverse teksten wordt het proces geschetst voor als het volk zich niet aan de afspraken zal houden. Hier een drietal voorbeelden.

Dit is één van de vele vervloekingen, die voor het volk gelden als ze Gods geboden niet in acht nemen.
Leviticus 26:33-34. En jullie zal Ik onder vreemde volken verstrooien; je zult moeten vluchten voor het getrokken zwaard. Je land zal een woestenij zijn en je steden zullen in puin liggen. Zo wordt het land, doordat het braak ligt terwijl jullie naar het land van je vijanden verdreven zijn, schadeloosgesteld voor de rust die het heeft moeten ontberen. Dan zal het rusten ter vergoeding van de sabbatsjaren.
Opmerking: hier staat het woord zara.

Dot zegt Mozes op gegeven moment.
Deuteronomium 4:26-7. ik roep vandaag de hemel en de aarde op als getuigen tegen u, dat u dan spoedig zult worden verdreven uit het land aan de overkant van de Jordaan, dat u in bezit zult nemen. Daar zal u dan geen lang leven beschoren zijn, integendeel, u zult worden weggevaagd. De HEER zal u uiteenjagen en u wegvoeren naar vreemde volken, waar maar een klein aantal van u zal overblijven. Daar zult u dan andere goden vereren, goden van hout en van steen, door mensen gemaakt, goden die niet kunnen horen en zien, niet eten en niet ruiken. Maar ten slotte zult u de HEER, uw God, weer zoeken, en Hem ook vinden, als u Hem met hart en ziel zoekt. Wanneer dit alles u overkomt zult u in uw nood uiteindelijk terugkeren naar de HEER, uw God, en naar Hem luisteren. Want de HEER, uw God, is een liefdevolle God. Hij zal u niet verlaten en u niet in het verderf storten. Wat Hij uw voorouders onder ede heeft beloofd, vergeet Hij niet.
Opmerking: in vers 26 staat het woord shamad, dat met weggevaagd is vertaalt, in vers 27 staat het woord puts dat met uiteenjagen is vertaalt, en weggevaagd is vertaald en in vers 30 staat het woord sub dat met terugkeren is vertaald.

Deuteronomium 28:64. De HEERE zal u verspreiden onder al de volken, van het ene einde van de aarde tot aan het andere einde van de aarde. Daar zult u andere goden dienen, die u noch uw vaderen gekend hebben, hout en steen. [HSV]
Opmerking: hier staat het woord puts dat met verspreiden is vertaald.

En hier staat het hele proces van uiteen gaan en weer bijeen komen.
Deuteronomium 30:1-5. Het zal gebeuren, wanneer al deze dingen, de zegen en de vervloeking die ik u voorgehouden heb, over u komen, dat u het weer ter harte zult nemen onder alle volken waarheen de HEERE, uw God, u verdreven heeft. En u zult zich bekeren tot de HEERE, uw God, en Zijn stem gehoorzaam zijn, u en uw kinderen, met heel uw hart en met heel uw ziel, overeenkomstig alles wat ik u heden gebied. Dan zal de HEERE, uw God, een omkeer brengen in uw gevangenschap en Zich over u ontfermen. Hij zal u weer bijeenbrengen uit al de volken waarheen de HEERE, uw God, u verspreid had. Al bevonden uw verdrevenen zich aan het einde van de hemel, toch zal de HEERE, uw God, u vandaar bijeenbrengen en u vandaar weghalen. En de HEERE, uw God, zal u naar het land brengen dat uw vaderen in bezit hadden, en u zult het weer in bezit nemen; en Hij zal u goeddoen en u talrijker maken dan uw vaderen. [HSV]

Opmerking: deze tekst gebruikt verdrijven, bekeren/omkeren, gevangenschap, verzamelen/bijeenbrengen, weghalen/terug verstrooien, verzamelen/brengen.

Bekeren en terugkeren
Bekeren en terugkeren is de sleutel tot overwinnen van de moeilijkheden en ook om weer terug te keren naar het land wat het volk Israël is beloofd.

In de tijd van de Richteren en de Koningen keert het volk Israël zich regelmatig af van God. Dan gaat het met het volk niet goed. Maar als het volk zich dan bekeert dan komt er uitredding en herstel.

Van dit proces is een eindeloze rij voorbeelden, zoals deze.

Ook een enkele keer gaat het om de terugkeer van Israël naar hun God omdat ze op de weg zijn gegaan van andere goden. Zoals in deze tekst.
1 Koningen 8:33. Wanneer uw volk Israël door de vijand is verslagen omdat het tegen U gezondigd heeft, en wanneer zij dan naar U terugkeren, uw naam prijzen en tot U in deze tempel bidden en smeken.

Jesaja 43: 1-3. Welnu, dit zegt de HEER, die jou schiep, Jakob, die jou vormde, Israël: Wees niet bang, want Ik zal je vrijkopen, Ik heb je bij je naam geroepen, je bent van Mij! Moet je door het water gaan – Ik ben bij je; of door rivieren – je wordt niet meegesleurd. Moet je door het vuur gaan – het zal je niet verteren, de vlammen zullen je niet verschroeien.

Het is ook drie keer dat het volk Israël naar een ander land moet gaan. In de tijd van Jacob en Jozef naar Egypte. Ronde 1. De ballingschap van de tien stammen naar Assyrië en de twee stammen naar Babel in de tijd van de koningen. Ronde 2. En na de kruisiging van Jezus en de opstand van het volk Israël tegen de Romeinen. Ronde 3

Ronde 1: 400 jaar Egypte
Een enkele keer gaat het in de Bijbel om de terugkeer van het volk Israël weer naar hun eigen land, zoals in deze tekst.
Genesis 48:21. Daarna zei Israël tegen Jozef: ‘Ik zal nu spoedig sterven. Maar God zal jullie terzijde staan en jullie laten terugkeren naar het land van je voorouders.

Ronde 2: ballingschap in Assyrië en Babel
Hoe het volk na de eerste verstrooiing weer bijeenkwam

In het boek Nehemia wordt teruggegrepen naar dit deel.
Nehemia 1:4-9. Toen ik deze woorden hoorde, ging ik huilend op de grond zitten. Ik rouwde dagenlang, ik vastte en richtte een gebed tot de God van de hemel. Ik bad: ‘Ach HEER, God van de hemel, machtige en ontzagwekkende God, U die uw beloften nakomt en trouw bent aan ieder die U liefheeft en doet wat U gebiedt, luister aandachtig en wees opmerkzaam op het gebed van uw dienaar, die dag en nacht tot U bidt ten behoeve van uw dienaren, de Israëlieten. Ik belijd de zonden die wij, Israëlieten, tegenover U hebben begaan, ook ik en mijn familie. Wij hebben ons tegenover U ernstig misdragen: wij hebben ons niet gehouden aan de geboden, voorschriften en rechtsregels die U aan uw dienaar Mozes hebt gegeven. Denk toch aan wat U Mozes hebt voorgehouden: “Als jullie ontrouw zijn, zal Ik je onder alle volken verstrooien, maar als jullie naar Mij terugkeren, en je houden aan mijn geboden en die naleven, zal Ik jullie, ook al zouden jullie verbannen zijn naar het eind van de hemel, terughalen en bijeenbrengen op de plaats die Ik heb uitgekozen om er mijn naam te laten wonen.”

Ezra.

Daniël.

Reeds voordat ronde 2 aan de orde was zijn er al profetieën, die lijken te duiden op een algemeen principe. Bij ronde 2 ging men naar het huidige Irak en Iran, maar bij ronde 3 ging men over de hele wereld.

Jesaja 11:12. Hij zal een ​banier​ omhoog heffen onder de heidenvolken en Hij zal de verdrevenen van Israël verzamelen en hen die vanuit Juda overal verspreid zijn, bijeenbrengen van de vier hoeken van de aarde. [HSV]

Jeremia 23:4-6. Want Ik, de HEER, ben je God, de Heilige van Israël, je redder. Voor jou geef Ik Egypte als losgeld, Nubië en Seba ruil Ik in tegen jou. Jij bent zo kostbaar in mijn ogen, zo waardevol, en Ik houd zo veel van je dat Ik de mensheid geef in ruil voor jou, ja alle volken om jou te behouden. Wees niet bang, want Ik ben bij je. Ik haal je nakomelingen uit het oosten terug, uit het westen breng Ik jullie bijeen. Tegen het noorden zeg Ik: Geef hier! Het zuiden gebied Ik: Laat los! Breng mijn zonen terug van verre, mijn dochters van de einden der aarde.

Jeremia 23:7-8. Daarom zie, er komen dagen, spreekt de Heere, dat men niet meer zal zeggen: Zo waar de Heere leeft, Die de Israëlieten geleid heeft uit het land Egypte, maar: Zo waar de Heere leeft, Die het nageslacht van het ​huis​ van Israël geleid heeft en Die het gebracht heeft uit het land in het noorden en uit al de landen waarheen Ik hen verdreven had: zij zullen wonen in hun eigen land. [HSV]

Jeremia 31:7-8. Want zo zegt de Heere: Zing vrolijk over ​Jakob, met blijdschap! Juich om het hoofd van de heidenvolken! Laat het horen, prijs Hem en zeg: Verlos Uw volk, Heere, het overblijfsel van Israël. Zie, Ik doe hen komen uit het land van het noorden, Ik zal hen bijeenbrengen van de uithoeken van de aarde; onder hen zijn blinden en verlamden, zwangeren en barenden met elkaar: met een grote menigte zullen zij hierheen terugkomen. [HSV]

Jeremia 32:37-38,41. Zie, Ik ga hen bijeenbrengen uit al de landen waarheen Ik hen in Mijn toorn, in Mijn grimmigheid en in grote verbolgenheid verdreven zal hebben, en Ik zal hen terugbrengen naar deze plaats en hen onbezorgd doen wonen. Zij zullen Mij tot een volk zijn, en Ík zal hun tot een God zijn. [HSV]

Ezechiël 37:11-14. Toen zei Hij tegen mij: Mensenkind, deze beenderen zijn heel het ​huis​ van Israël. Zie, ze zeggen: Onze beenderen zijn verdord en onze hoop is vergaan, wij zijn afgesneden! Profeteer daarom, en zeg tegen hen: Zo zegt de Heere Heere: Zie, Ik zal uw graven openen en Ik zal u uit uw graven doen oprijzen, Mijn volk, en Ik zal u brengen in het land van Israël. Dan zult u weten dat Ik de Heere ben, als Ik uw graven open en als Ik u uit uw graven doe oprijzen, Mijn volk. Ik zal Mijn Geest in u geven, u zult tot leven komen en Ik zal u in uw land zetten. Dan zult u weten dat Ík, de Heere, dit gesproken en gedaan heb, spreekt de Heere. [HSV]

Zacharia 8:7-8. Zo zegt de Heere van de legermachten: Zie, Ik ga Mijn volk verlossen (H3467) uit het land waar de zon opkomt en uit het land waar de zon ondergaat. Ik zal hen hierheen brengen (H935), zij zullen midden in Jeruzalem wonen. Zij zullen Mij tot een volk zijn, en Ík zal hun tot een God zijn, in waarheid en in ​gerechtigheid. [HSV]

Zacharia 10:8-10. Ik zal hen naar Mij toe fluiten en hen bijeenbrengen (H6908), omdat Ik hen verlost heb, zodat zij talrijk worden, zo talrijk als zij waren. Ik zal hen onder de volken uitzaaien en zij zullen in verre streken aan Mij denken, zij zullen leven met hun kinderen, en terugkeren (H7725). Ik zal hen terugbrengen (h7725) uit het land Egypte, en Ik zal hen uit Assyrië bijeenbrengen (H6908). Ik zal hen in het land van Gilead en van de Libanon brengen (H935), maar dat zal voor hen niet toereikend zijn.[HSV]
Opmerking: ik zal hen naar Mij toefluiten is hier nieuw.
Opmerking: verlossen is H6299.
Opmerking: uitzaaien is H2232.

Er staan in de Bijbel geweldig mooie plaatjes over de toekomst van het Joodse volk. <<nog verder uitwerken>>

Wat we nu zien is dat van die heel oude profetieën dat voor het volk Israël een groot gebied van de Eufraat tot de grote rivier, ik denk de Nijl bestemd is. Daar is inmiddels een deel van beschikbaar gekomen.

Amos 9:14-15. Ik zal een omkeer brengen (H7725) in de gevangenschap (H7622) van Mijn volk Israël. Zij zullen de verwoeste steden herbouwen en bewonen, zij zullen wijngaarden planten en de ​wijn​ ervan drinken, zij zullen tuinen aanleggen en de vrucht ervan eten. Ik zal hen in hun land planten, en zij zullen nooit meer weggerukt (H5428) worden uit hun land, dat Ik aan hen gegeven heb, zegt de Heere, uw God. [HSV]

Wat kunnen we leren van deze teksten?
Er is een algemene aankondiging vooraf geweest, waarbij middels een profetie werd aangegeven als jullie dit doen, dan gebeurt dat. Ook werd vooraf aangegeven dat als het volk tot bezinning zou komen, dat dan God weer het volk zou bijeenbrengen.

Een rest, een overblijfsel

Als het gaat om het terugkeren, zal slechts een rest dat doen. Een rest, een overblijfsel is een bekend begrip in de Bijbel. Het zal Gods hart pijn doen dat er zo weinig overblijven.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	שָׁאַר šā’ar	Werkwoord	H7604	Overblijven Komt 133 keer voor in 123 verzen. KJV: leave (75x), remain (46x), remnant (4x), let (3x), rest (2x), miscellaneous (3x).
2	שְׁאָר šᵊ’ār	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H7605	Restant Komt 26 keer voor in 25 verzen. KJV: remnant (11x), rest (10x), residue (4x), other (1x).
3	שְׁאֵרִית šᵊ’ērîṯ	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H7611	Restant Komt 66 keer voor in 66 verzen. KJV: remnant (44x), residue (13x), rest (3x), remainder (2x), escaped (1x), miscellaneous (3x).
4	שָׂרִיד śārîḏ	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H8300	Rest, overblijfsel Komt 29 keer in 28 verzen voor KJV: remain (12x), remaining (9x), left (3x), remnant (2x), alive (1x), rest (1x).

Jesaja 1:9. Had de HEER van de hemelse machten ons niet een laatste rest gelaten, het zou ons zijn vergaan als Sodom en Gomorra.

Jesaja 10:20-23. Op die dag zullen de overgebleven Israëlieten niet langer vertrouwen stellen in hem door wie ze werden geslagen. Het deel van Jakobs volk dat ontkomen is, zal weer oprecht vertrouwen op de HEER, de Heilige van Israël. Een rest zal terugkeren naar de sterke God, de rest die van Jakob is overgebleven. Want, Israël, al bestond je volk uit zo veel mensen als er zand is bij de zee, slechts een rest zal terugkeren. Je vernietiging staat vast en de gerechtigheid zal overvloedig zijn. Want God, de HEER van de hemelse machten, heeft tot vernietiging van het hele land besloten.
Opmerking: in deze tekst gaat het om de terugkeer naar God van een rest van het volk.

Jesaja 17: 4 en 6. Op die dag gaat Jakobs luister teloor, het vet van zijn lichaam slinkt weg slechts een laatste rest blijft er over, zoals bij het schudden aan een olijfboom: twee, drie rijpe vruchten boven in de top, vier, vijf nog aan de takken van de boom – spreekt de HEER , de God van Israël.
Opmerking: hier het werkwoord overblijven

Nieuwe Testament

In het Nieuwe Testament bestaat het volk Israël grotendeels uit mensen van de stam van Juda. Ze worden daarom het Joodse volk genoemd.

Joodse volk

In de tijd van Jezus is Judeeërs en joden de aanduiding van de bevolking, die tot het volk Israël behoorden. Ze woonden in het zuidelijk deel van het land rond Jeruzalem en in de tijd van Jezus ook in allerlei dorpen en steden in het noordelijk deel van het land, in Galilea.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	Ἰούδα  Iouda	Eigennaam	G2448 SB0254	Judea Komt 3 keer voor in 2 verzen. KJV: Juda (3x).
2	Ἰουδαία Ioudaia	Eigennaam	G2449 SB0249	Landstreek Judea. Komt 44 keer voor in 44 verzen KJV: Judaea (41x), Jewry (2x).
3	Ἰουδαῖος Ioudaios	Bijvoeglijk naamwoord	G2453 SB0252	Joods Komt 196 keer voor in 187 verzen KJV: Jew (193x), of Judea (1x), Jewess (2x).
4	Ἰουδαϊσμός ioudaismos	Zelfstandig naamwoord mannelijk	G2454 SB0253	Joodse religie, Jodendom Komt 2 keer voor KJV: Jews’ religion (2x).

Joodse
Het bijvoeglijk naamwoord Ioudaios, Joodse, gebruikt het Nieuwe Testament om de nazaten van het volk Israël mee aan te duiden. Hieronder alle verzen van de evangeliën Matteüs, Marcus en Lukas waar dit woord in voorkomt.

Matteüs 2:2. Ze vroegen: ‘Waar is de koning van de Joden die onlangs geboren is? Wij hebben namelijk zijn ster zien opgaan en zijn gekomen om Hem te aanbidden.’

Marcus 7:3. .. de farizeeën en alle andere Joden eten namelijk pas als ze hun handen gewassen hebben, omdat ze zich aan de traditie van hun voorouders houden,

Lucas 7:3. Toen hij over Jezus hoorde, zond hij enkele oudsten van de Joden naar Hem toe om Hem te vragen bij hem te komen en zijn slaaf van de dood te redden.

Onderstaande teksten gaan over het verhoor en de kruisiging van Jezus.

Matteüs 27:11. Toen Jezus voor de gouverneur stond, stelde deze Hem de vraag: ‘Bent U de koning van de Joden?’ Jezus zei: ‘U zegt het.’

Marcus 15:2. Pilatus vroeg Hem: ‘Bent U de koning van de Joden?’ Hij antwoordde: ‘U zegt het.’
Opmerking: zelfde tekst in Lucas 23:3.

Marcus 15:9. Pilatus vroeg hun: ‘Wilt u dat ik de koning van de Joden vrijlaat?’
Marcus 15:12. Toen zei Pilatus tegen hen: ‘Wat moet ik dan doen met de man die u de koning van de Joden noemt?’

Matteüs 27:29. … vlochten een kroon van doorntakken en zetten die op zijn hoofd. Ze gaven Hem een rietstok in zijn rechterhand en vielen voor Hem op de knieën. Spottend zeiden ze: ‘Gegroet, koning van de Joden,’
Marcus 15:18. Daarna brachten ze Hem hulde met de woorden: ‘Gegroet, koning van de Joden!’
Lucas 23:37. … terwijl ze zeiden: ‘Als Je de koning van de Joden bent, red jezelf dan!’

Matteüs 27:37. Boven zijn hoofd bevestigden ze de aanklacht, die luidde: ‘Dit is Jezus, de koning van de Joden’.
Opmerking: zelfde tekst in Marcus 15:26.
Lucas 23:38. Boven Hem was een opschrift aangebracht: ‘Dit is de koning van de Joden’.

Matteüs 28:15. Ze namen het geld aan en deden zoals hun was opgedragen. En tot op de dag van vandaag doet dit verhaal onder de Joden de ronde.

Lucas 23:50-51. Er was ook een man die Josef heette en afkomstig was uit de Joodse stad Arimatea. Hij was een raadsheer, een goed en rechtvaardig mens, die de komst van het koninkrijk van God verwachtte en niet had ingestemd met het besluit en de handelwijze van de raad.

In het evangelie van Johannes komt het woord ‘Joods’ 71 keer voor en in het boek Handelingen 82 keer. <<deze teksten zijn nog niet in beschouwing genomen >>

Als het woord in de brieven en Openbaring voorkomt is het dikwijls meer leerstellig bedoeld.

Romeinen 1:16. Voor dit evangelie schaam ik mij niet, want het is Gods reddende kracht voor allen die geloven, voor Joden in de eerste plaats, maar ook voor andere volken.

Romeinen 2:9-10. Iedereen die het slechte doet wacht leed en ellende, de Joden in de eerste plaats, maar ook de andere volken. Maar iedereen die het goede doet wacht glorie, eer en vrede, de Joden in de eerste plaats, maar ook de andere volken.

Romeinen 2:17. En u die uzelf een Jood noemt, op de wet vertrouwt en u op God laat voorstaan; <<>>

Romeinen 2:28-29. Jood is men niet door uiterlijkheden, en het gaat ook niet om de uiterlijke, lichamelijke besnijdenis; Jood zijn is iets innerlijks en de besnijdenis is die van het hart. Het is het werk van de Geest, niet van een geschreven regel. En de lof die men ermee oogst, komt niet van mensen maar van God.

Romeinen 3:1-2. Wat hebben de Joden dan nog voor op anderen? Heeft het enig nut dat men besneden is? Zeer zeker, en in ieder opzicht. In de eerste plaats zijn het de Joden aan wie God zijn woord heeft toevertrouwd.

Romeinen 3:9. Wat betekent dit alles? Zijn wij nu in het voordeel? In het geheel niet, want ik heb immers al heel duidelijk gemaakt dat allen, zowel de Joden als de andere volken, in de macht van de zonde zijn.

Romeinen 3:29. Is God soms alleen de God van de Joden en niet ook van de andere volken? Zeker ook van de andere volken,

Romeinen 9:24. Hen heeft Hij ook geroepen: ons, die niet alleen uit het Joodse volk afkomstig zijn, maar uit alle volken,

Romeinen 10:12. En er is geen onderscheid tussen Joden en andere volken, want ze hebben allen dezelfde Heer. Hij geeft zijn rijke gaven aan allen die Hem aanroepen,

1 Korintiërs 1:22-24. De Joden vragen om wonderen en de Grieken zoeken wijsheid, maar wij verkondigen een gekruisigde Christus, voor Joden aanstootgevend en voor de andere volken dwaas. Maar voor wie geroepen zijn, zowel Joden als Grieken, is Christus Gods kracht en wijsheid.

1 Korintiërs 9:20-21. Voor de Joden ben ik als een Jood geworden om hen te winnen. Ikzelf sta niet onder de Joodse wet, maar toch heb ik me eraan onderworpen om hen die er wel onder staan te winnen. En voor hen die niet onder de Joodse wet staan, ben ik als iemand geworden die de wet niet heeft, om hen te winnen. Dit betekent niet dat ik de wet van God heb losgelaten, maar dat ik mij heb onderworpen aan de wet van Christus.

1 Korintiërs 10:32. Geef geen aanstoot aan Joden, aan Grieken of aan Gods gemeente.

1 Korintiërs 12:13. Wij zijn allen gedoopt in één Geest en zijn daardoor één lichaam geworden; of we nu Joden of Grieken zijn, slaven of vrije mensen, we zijn allen van één Geest doordrenkt.

2 Korintiërs 11:24. Door de Joden ben ik vijfmaal met veertig min één zweepslagen gestraft,

Galaten 2:12-15. Hij at altijd mee met de niet-Joden, maar toen er afgezanten van Jakobus kwamen, trok hij zich terug en at hij apart, uit angst voor de kring van de besnedenen. De andere Joden gedroegen zich net zo schijnheilig als hij, en zelfs Barnabas deed mee met hun huichelarij. Toen ik zag dat ze niet de rechte weg naar het ware evangelie bewandelden, zei ik tegen Kefas, in aanwezigheid van iedereen: ‘Als jij, hoewel je een Jood bent, niet volgens de Joodse gebruiken leeft maar volgens die van de andere volken, hoe kun je dan niet-Joden dwingen om als Joden te leven?’ Hoewel wij Joden van geboorte zijn en geen zondaars uit andere volken,
Opmerking: hier komt ook het bijwoord ‘als een Jood’ voor G2452 en het werkwoord ‘als Joden leven’, G2450.

Galaten 3:28. Er zijn geen Joden of Grieken meer, slaven of vrijen, mannen of vrouwen – u bent allen één in Christus Jezus.

Efeziërs 2:14. Want Hij is onze vrede: Hij heeft met zijn dood Joden en niet-Joden verenigd, de muur van vijandschap, die hen scheidde, afgebroken

Kolossenzen 3:11. Dan is er geen sprake meer van Grieken of Joden, besnedenen of onbesnedenen, barbaren, Skythen, slaven of vrijen, maar dan is Christus alles in allen.

1 Tessalonicenzen 2:14. Het is u, broeders en zusters, immers net zo vergaan als Gods gemeenten in Judea die Christus Jezus toebehoren. U hebt even zwaar onder uw stadsgenoten geleden als zij onder de Joden.

Openbaring 2:9. Ik weet van de ellende en de armoede waarin u verkeert, hoewel u rijk bent. Ik weet hoe u belasterd wordt door mensen die zich Joden noemen en het niet zijn, maar bij Satan horen.

Openbaring 3:9. Ik zal mensen laten komen die bij Satan horen, leugenaars die zich Joden noemen en het niet zijn; zij zullen zich aan uw voeten neerwerpen en erkennen dat Ik u liefheb.

Jodendom
De apostel Paulus schrijft in één stuk tekst twee keer over het Jodendom Strong G2454 waar hij onderdeel van was, namelijk in Galaten 1.
Galaten 1:13-14. U hebt immers gehoord van mijn levenswandel, voorheen in het Jodendom, dat ik de gemeente van God uitermate fel vervolgde en die verwoestte; en dat ik in het Jodendom meer vorderingen maakte dan veel leeftijdgenoten onder mijn volk, omdat ik een nog groter ijveraar was voor de overleveringen van mijn vaderen. [HSV]
Opmerking: de NBV vertaalt met ‘joodse levenswijze’ en overleveringen vertaalt de NBV met ’tradities’.

Joodse gebruiken en manieren
Hier wordt een lastig probleem voor Joodse mensen beschreven in hun contact met de gelovigen uit de volken.

Galaten 2:11-14. Maar toen Petrus naar Antiochië gekomen was, ging ik openlijk tegen hem in, omdat hij te veroordelen was. Want voordat er enkelen uit de kring van Jakobus gekomen waren, at hij samen met de heidenen; maar toen zij kwamen, trok hij zich terug en zonderde zich af uit vrees voor hen die van de besnijdenis waren. En ook de andere Joden huichelden met hem mee, zodat zelfs Barnabas zich door hun huichelarij liet meeslepen. Maar toen ik zag dat zij niet juist wandelden, overeenkomstig de waarheid van het Evangelie, zei ik tegen Petrus in het bijzijn van allen: Als u die een Jood bent, naar heidens gebruik leeft en niet naar Joods gebruik, waarom dwingt u dan de heidenen op de Joodse manier te leven? [HSV]

Opmerking: in het laatste vers staan twee woorden, die slechts eenmalig in het Nieuwe Testament voorkomen. Het bijwoord Ἰουδαϊκῶς Ioudaïkōs Strong G2452, SB0251, dat hier met Joods gebruik is vertaald en het werkwoord ἰουδαΐζω ioudaïzō Strong G2450, dat in de HSV met Joodse manier is vertaald.

Joodse verzinsels
Titus 1:13-14. Dát is pas een waar woord! Wijs hen daarom streng terecht, zodat ze een heilzaam geloof krijgen,  zich niet langer interesseren voor Joodse verzinsels en zich geen regels laten opleggen door mensen die zich van de waarheid hebben afgekeerd. 

Opmerking 1: het Griekse bijvoeglijk naamwoord Ἰουδαϊκός Ioudaïkos, Strong G2451, SB0250 dat alleen in deze tekst voorkomt, kun je met Joodse vertalen.

Opmerking 2: het Griekse woord μῦθος mythos Strong 3454, dat vijf keer in het Nieuwe Testament voorkomt is hier met verzinsels vertaalt. Het Griekse woord duidt op fictie, denk ook aan de Griekse mythen.

Besnijdenis
Regelmatig worden de Joodse mensen, de mensen van de besnijdenis genoemd. Hier enkele voorbeelden.

Romeinen 15:8. En ik zeg dat Jezus Christus een Dienaar van de besnijdenis is geworden ter wille van de waarheid van God om de beloften aan de vaderen te bevestigen, en opdat de heidenen God zouden verheerlijken vanwege de barmhartigheid, zoals geschreven staat: Daarom zal ik U belijden onder de heidenen, en Uw Naam lofzingen. [HSV]
Opmerking: de NBV21 vertaalt besnijdenis met Joden

Efeziërs 2:11. Bedenk daarom dat u, die geen geboren Joden bent en onbesnedenen genoemd wordt door hen die door mensenhanden besneden zijn –

Kolossenzen 4:10-11. Aristarchus, mijn medegevangene, groet u, en Markus, de neef van Barnabas, over wie u opdrachten ontvangen hebt – als hij bij u komt, ontvang hem dan – en Jezus, die Justus genoemd wordt. Zij zijn de enigen van de besnijdenis die mijn medearbeiders zijn in het Koninkrijk van God; zij zijn mij ook een vertroosting geweest. [HSV]

Titus 1:10. Want er zijn ook veel opstandigen, mensen die zinloos praten en misleiders, vooral die van de besnijdenis zijn. [HSV]

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Jezus wordt de koning van de Joodse mensen genoemd door de wijzen uit het Oosten, door de Romeinen. Dat lijkt me een profetische aanduiding.

De apostel Paulus schrijft dat de mensen, die in Christus zijn, de met de Geest leven, de echte Joden zijn. Niet die op de eerste plaats trouw de Joodse wetten volgen.

De Joodse mensen worden ook aangeduid door degenen van de besnijdenis.

Israël als de edele olijfboom

Ook in het Nieuwe Testament gaat het over Israël. Hier de gegevens.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	Ἰσραήλ Israēl	Eigennaam	G2474 SB0262	Israël Komt 70 keer voor in 68 verzen KJV: Israel (70x)
2	Ἰσραηλίτης Israēlitēs	Zelfstandig naamwoord mannelijk	G2475 SB0263	Israëliet. Komt 9 keer voor in 9 verzen KJV: Israel (5x), Israelite (4x).
3	Ἰακώβ iakōb	Eigennaam	G2384	Jacob Komt 27 keer voor in 25 verzen. KJV: Jacob (27x)

Het hele hoofdstuk Romeinen 11 gaat over de relatie van gelovigen uit de volken met het volk Israël. Daar waar de gemeente nog maar voor een deel uit joden bestond was het belangrijk om de relatie van de gelovigen uit de volken met het volk Israël uit te leggen.

Hieronder enkele belangrijke teksten uit Romeinen 11.

Romeinen 11:1. Dan is nu mijn vraag: heeft God zijn volk soms verstoten? Beslist niet.

Romeinen 11.:11. … door hun overtreding konden de heidenen (beter: volken) worden gered en daarop moesten zij afgunstig worden.

Opmerking: de mensen van het volk Israël moesten afgunstig worden. Is dat al zo? Nauwelijks denk ik. De kerk is wel grot geworden maar niet meer zo herkenbaar aan zijn Joodse wortels.

Romeinen 11:13b-14. Zeker, ik ben een ​apostel​ voor de heidenen (beter: de volken), maar ik schat mijn taak juist dáárom zo hoog omdat ik hoop afgunst bij mijn volksgenoten op te wekken en een deel van hen te redden.
Opmerking: voor de apostel Paulus was dat een belangrijke drijfveer dat de mensen van zijn eigen volk ook Jezus als hun leider zouden zien.

Romeinen 11:17-18. En als nu sommige takken van de edele olijfboom zijn afgebroken en u, loten van een wilde olijfboom, tussen de overgebleven takken bent geënt en mag delen in de vruchtbaarheid van de wortel, dan moet u zich niet boven de takken verheffen. Als u dat doet, moet u goed bedenken dat niet u de wortel draagt, maar de wortel u.

Romeinen 11:19-20. Maar nu zult u tegenwerpen: ‘Die takken zijn toch afgebroken zodat ik geënt kon worden?’ Zeker, ze zijn afgebroken vanwege hun ongeloof en u dankt uw plaats aan uw geloof.
Opmerking: het draait om al dan niet geloof in Jezus in wat hij deed en zei.

Romeinen 11:21b-22. .. als hij de oorspronkelijke takken al niet heeft gespaard, zou hij u dan wel sparen? Houd daarom voor ogen dat God niet alleen goed is, maar ook streng. Hij is streng voor wie gevallen zijn, maar goed voor u – als u tenminste trouw blijft aan zijn goedheid, want anders wordt ook u afgekapt.

Opmerking 1: hier staat in de vertaling dat God streng is. Dat is niet zo’n goede vertaling. Er staat het Griekse woord ἀποτομία, apotomia, Strong G663 dat ‘scherp’ betekent. Je kunt niet marchanderen met God, een rad voor ogen draaien, wees eerlijk en oprecht.
Opmerking 2: trouw aan zijn goedheid blijven, dat is ook dat goede als zijn volgeling zelf ook doen.

Romeinen 11:23-26. En als de Israëlieten niet volharden in hun ongeloof, zullen ook zij worden geënt, want God is bij machte hen opnieuw te enten. Immers, als u die van nature een tak van de wilde olijfboom bent, tegen de natuur in op de edele olijfboom bent geënt, hoeveel eerder zullen dan zij die er van nature bij horen, op die boom worden geënt!  Slechts een deel van Israël werd onbuigzaam, en dat alleen tot het moment dat alle heidenen (beter volken) zijn toegetreden. Dan zal heel Israël worden gered.

Waar staat de edele olijfboom voor? Paulus heeft zijn beeld van de profeet Jeremia.
Jeremia 11:16. Een groene olijf, schoon van prachtige vrucht, heeft de HERE u genoemd; onder geluid van groot gedruis heeft een vuur zijn loof aangestoken en zijn takken verbrand.

De edele olijfboom staat voor Israël zoals de HEER dat bedacht heeft zoals Hij zich dat voor ogen had: gehoorzaam aan Gods geboden en luisterend naar de profeten. De edele olijfboom is het gelovige Israël. De sappen staan voor de Heilige Geest. Het tweede deel van de tekst over het loof en de takken, die verbrand zijn dat is het oordeel van God over het volk Israël in de tijd van Jeremia.

Nu is de Geest met kracht naar de volken gekomen. Helaas is bij de volken de edele olijfboom voor een deel uit het oog geraakt. We lezen wel de Schriften en passen voor een deel Gods geboden toe, maar er zijn ook invloeden uit de tijd toen we andere goden dienden. Daardoor heeft de kerk een reuk en een kleur gekregen, die heel anders is dan de vroege christelijke gemeente.

Je kunt je verbinden met de edele olijfboom op diverse manieren. Door de wet en de profeten te kennen bijvoorbeeld. En zo ook toe te passen in je leven. En waar je eigen leefwijze in tegenspraak is met Gods geboden, dan ook die leefwijze afleggen. Maar door de zalving van de olijfboom te ontvangen.

Als je niet verbonden bent met de edele olijfboom, dan ben je verbonden met de wilde olijfboom zoals Paulus dat in Romeinen beschrijft. Een wilde olijfboom draagt geen vrucht. En als een mens geen vrucht draagt, heeft hij of zijn geen nut en op de lange duur stop zijn leven dan ook.

Afgunstig maken?
In Romeinen 11:11 en 14 gaat het over joden afgunstig maken, het afgunstig maken komen ook al een hoofdstuk eerder voor.
Romeinen 10:19. Maar dan vraag ik weer: heeft Israël de boodschap niet begrepen? Welnu, ​Mozes​ zegt al: ‘Ik zal jullie afgunstig maken op een volk dat geen volk is, ik daag jullie uit met een volk zonder verstand.’

Waar staat de boodschap van Mozes en wat zei Mozes. Dat staat hier.
Deuteronomium 32:20-21.Ik zal me van hen afkeren en dan eens zien hoe het hun vergaat. Want dit is een verdorven ​geslacht, niemand van hen is te vertrouwen. Ze tergden mij met wat geen god is en daagden mij uit met hun nietige ​afgoden. Daarom terg ik hen met wat geen volk is, ik daag hen uit met een volk zonder verstand.

Zou het de bedoeling zijn van de HEER de gelovigen uit de volken goedgunstig te zijn, hen voorspoed, gezondheid, vrijheid en blijdschap te geven om zo zijn volk afgunstig te maken?

Delen in de wortel van de olijfboom
In Romeinen 11:17 gaat het over delen in de wortel van de olijfboom. De verschillende vertalingen geven deze tekst verschillend weer.

NBV: we mogen delen in de vruchtbaarheid van de wortel.
NBG: .. aan de saprijke wortel van de olijf deel hebt gekregen.
Complete Jewish Bible: ..have become equal sharers in the rich root of the olive tree.
SV. ..  en des wortels en der vettigheid des  olijfbooms mede deelachtig zijt geworden.
HSV: .. mede deel hebt gekregen aan de wortel en de vettigheid  van de olijfboom.,

Opmerking: in de SV en HSV wordt de vettigheid betrokken op de olijfboom. De NBV en de NBG betrekken de vruchtbaarheid en het saprijke op de wortel. Dat komt waarschijnlijk omdat het woord Griekse woord ‘en’ niet in alle handschriften staat..

Geloof van de volgelingen van Jezus was anders

Vers 20. .. “u dankt uw plaats aan uw geloof” Dat is hier het geloof in de God van Israël met al zijn geboden én het geloof in Jezus met wat Hij van ons vraagt. De joden hadden alleen geloof in de God van Israël met dikwijls onverstandige interpretatie van de geboden. De gelovigen volgden Jezus de Messias na inclusief zijn interpretatie van de geboden van God.

Praktisch kun je jouw verbondenheid met Israël op allerlei manieren laten zien. Bijvoorbeeld dat we het volk met haar gebruiken kennen, dat we het land enigszins kennen, dat we de taal enigszins kennen.

Hoe komt de olijf aan zijn kracht?
Vaders van oude joodse geslachten Isaï en zijn kleizoon David zijn onderdeel van de wortel waaruit de telg Jezus is ontsproten. Zie ook de studie over Jezus, waarbij het gaat over Jezus de Nazarener.

Romeinen 15:12. En verder zegt ​Jesaja: ‘Isaï zal een telg voortbrengen: hij die komt om over de heidenen (beter: volken) te heersen; op hem zullen zij hun hoop vestigen.’

Jezus is de telg van David.
Openbaring 5:5. Toen zei een van de oudsten tegen mij: ‘Wees niet verdrietig. Want de leeuw uit de ​stam Juda, de telg van ​David, heeft de overwinning behaald, en daarom mag hij de ​boekrol​ met de zeven ​zegels​ openen.’
Openbaringen 22:16. Ik ben de telg van ​David, zijn nakomeling, de stralende ​morgenster.’

Efeze 3:17. .. opdat Christus door het geloof in uw harten woning make. Geworteld en gegrond in de liefde”. [NBG]
Kolossenzen 2:7. .. geworteld en opgebouwd wordend in Hem, bevestigd wordend in het geloof, zoals u geleerd is. [NBG]
Opmerking: geworteld in de olijfboom is ook geworteld in de liefde, God is liefde, en geworteld in Jezus, de zoon van God.

Zonder zo’n wortel met zalving houdt ons geloof geen stand. Denk aan de gelijkenis van het zaad zoals dat is weergegeven in Matteüs 13, Marcus 4 en Lukas 8.

Stel dat je helemaal geen geestelijke wortels hebt, geen roots, dan ben je in korte tijd geestelijke opgedroogd. ‘Het wilde loten zijn’ geënt in die oude olijfboom dat is voor volgelingen van Jezus uit de volken het maximaal bereikbare.

Burger zijn van Israël

In hoofdstuk 2 van de brief aan de Efeziërs staat een samenvatting van het evangelie. Daar hoort de verbondenheid van de gelovigen uit de volken ook bij.

Efeziërs 2:12-13. .. bedenk dat u destijds niet verbonden was met Christus, geen deel had aan het burgerschap van Israël en niet betrokken was bij de verbondssluitingen en de beloften die daarbij hoorden. U leefde in een wereld zonder hoop en zonder God. Maar nu bent u, die eens ver weg was, in Christus Jezus dichtbij gekomen, door zijn bloed.

Destijds hadden we geen deel aan het burgerschap van Israël, nu wel dus. Destijds hadden we geen deel aan het verbond en de beloften en nu wel dus. De volken leefden in een wereld zonder hoop, maar die hoop is er nu wel. Hoe dan? Door in Christus Jezus te zijn.

Het heil is uit de joden

In gesprek met de Samaritaanse vrouw zegt Jezus:
Johannes 4:22. Het heil is uit de joden. [NBG].

Heil is dat je vrij gemaakt wordt van de zonde en de daarbij behorende schuld en dat je alle zegeningen ontvangt, die bij het volgen van Jezus horen.

In het Grieks staat het woord ‘soteria’ dat met heil is vertaald. Jezus sprak geen Grieks maar Aramees of Hebreeuws. Hij zal het woord  Jeshu’ah, zijn eigen naam, hebben gebruikt.

Daarmee geeft Jezus ook nog een andere lading aan zijn uitspraak namelijk dat hijzelf ook uit de joden is. De NBV vertaalt ‘soteria’ met redding, SV en HSV met zaligheid en de KJV met salvation.

Natuurlijk kun je zeggen Jezus was een jood, de eerste apostelen waren joden, de eerste evangelisten en de eerste gemeenten bestonden voor een groot deel uit joden.

Zie je wel het heil is uit de joden. Maar er is meer, het gaat om de zalving. En die gaat via de lijn aartsvaders, belangrijke mensen in het oude geslachten zoals Isaï en David en nu dan ook via Jezus en de apostelen.

Overwegingen

In die lange geschiedenis van het volk Israël is veel gebeurd. Talloze hoogte en dieptepunten.

Het was een ontwikkeling van een uitgebreide familie naar een heel volk, naar een groot volk en de laatste eeuwen weer naar een relatief klein volk.

Toen het nog een uitgebreide familie was, in de tijd van Jacob en Jozef vertrokken ze vanwege hongersnood naar Egypte. Na vierhonderd jaar vertrokken ze als een volk onder leiding van Mozes weer naar het beloofde land.

In het land Israël hield men zich niet aan de afspraken, die ze met God hadden gemaakt. Uiteindelijk leidde dat tot de verdrijving en verstrooiing naar Assyrië (Irak) en naar Babel (Iran).

Onder leiding van Nehemia en Ezra keerden de eerste groepen weer terug. De stroom van mensen, die terugkeerden ging blijkbaar nog tientallen jaren door.

In de tijd van Jezus leefden er al weer enkele miljoenen Joden in het land en met de grote feesten waren er honderdduizenden mensen in Jeruzalem.

Een groot deel van degenen, die niet terugkeerden verloren kennis over hun afstamming. Wellicht wordt ook nog eens duidelijk in welke volken veel afstammelingen van het oorspronkelijke volk Israël wonen.

Door de afwijzing van Jezus en de opstanden van het Joodse volk werden degenen, die in Israël woonden, verdreven en verstrooid onder de volken. De joden noemen dit de diaspora.

Ook nu waren er Joodse mensen die hun oorspronkelijke afkomst verloren, maar andere mensen traden juist toe tot het jodendom.

Sinds het begin van vorige eeuw zijn de joden weer aan het terugkeren naar Israël.

Ronde 3: 2000 jaar diaspora
Door het afwijzen van de persoon Jezus en door het in de wind slaan van de waarschuwende woorden van Jezus ging het volk Israël een nieuwe ronde in van verdrijven, verstrooien, gevangenschap, met hoop op een mogelijke terugkeer en weer bij elkaar komen.

Jezus spreekt op de Olijfberg, vlak voor zijn dood deze profetie uit.
Lukas 21:24. En zij zullen vallen door de scherpte van het zwaard en in gevangenschap weggevoerd worden onder alle heidenen. En Jeruzalem zal door de heidenen vertrapt worden, totdat de tijden van de heidenen vervuld zullen zijn.

Volk of heiden?
Als in de vertaling staat ‘heidenen’ of ‘heidenvolken’ dan staat in het Grieks het woord etnos, dat volken betekent. Je kunt beter met ‘volken’ vertalen, bij het woord ‘heidenen’ zit een negatieve klank en dat is niet met het woord etnos bedoeld.

Jezus de eersteling
In het Oude Testament wordt het volk Israël de eersteling genoemd. In het Nieuwe Testament wordt Jezus de eersteling genoemd. Hier gaat het om het Griekse woord πρωτότοκος, prōtotokos, Strong G4416, dat negen keer voorkomt. Matteüs 1:25 en Lukas 2:7 spreekt over de eerstgeboren zoon van Maria.

Jezus de eerstgeboren van talloze broeders en zusters, Romeinen 8:29, Jezus de eerstgeborene van heel de schepping, Kolossenzen 1:15, de eerstgeborene van de doden, Kolossenzen 1:18 en Openbaringen 1:5. In Hebreeën 1:6 en 11:28 gaat het over Jezus als eersteling in de wereld. Hij voorkwam destijds dat de eerstgeborenen onder het volk Israël zouden sterven. En in Hebreeën 12:23 gaat het over de eerstelingen onder de gelovigen, die in de hemelen opgeschreven zijn.

Andere bronnen

Welke andere bronnen om iets te weten te komen over Israël is er nog meer naast de Bijbel? Ongelooflijk veel. Het is een volk met misschien wel de langste geschiedenis. En daar is veel over vastgelegd.

Naast vastlegging in boeken en dergelijke zijn er ook diverse Joodse en christelijke organisaties, die zich met Israël bezig houden.

Er zijn ook allerlei bronnen, die over de diverse aspecten gaan van het volk Israël.
Voor het begrip rest, zie ook excurs 6 van de Studiebijbel deel Hosea / Maleachi

Lessen

Het is indrukwekkend wat God doet om ons als mensen te bereiken. Als het niet met de hele mensheid gelukt, dan maar met een persoon namelijk Abraham en dienst nageslacht om zo de hele mensheid weer op de goede weg te brengen.

Die persoon, aartsvader Abraham en diens nageslacht werd het volk Israël en zijn nu nog de joden.

Maar ook deze poging van de Heere God om de mensheid op te goede weg terug te brengen was en is nog steeds een weg met veel mislukkingen.

Het volk Israël noemt God zijn eersteling. Waarom? Omdat De Heere God hoopt en er ook voor gaat zorgen dat de andere volken gaan volgen.

De Heere God gaat zich op allerlei manieren inspannen voor dat volk. Hij laat zich zien, Hij spreekt tot hen, Hij geeft ze tips en adviezen.