Wat de Bijbel over eerstelingen schrijft zou je een principe kunnen noemen. Je zou het ook een concept of een begrip kunnen noemen. Het is iets wat voor ons leven belangrijk is, want de Bijbel spreekt er alleen al in het Oude Testament meer dan 150 keer over.

Aan dit principe kun je in het Nederlands allerlei woorden geven. Als los begrip ‘eersteling’, in de context van vruchten ‘de eerste vrucht’, in de context van de oogst, ‘de eerste van de oogst’ of in de context van een kind dat is geboren ‘de eerstgeborene’.

Studievragen

Wat duidt het begrip eersteling in de Bijbel op.

Heeft het ook in onze tijd een functie?

Oude Testament

In het Hebreeuws komt het woord bekohr voor dat afkomstig is van het werkwoord בָּכַר bakar. Het woord bakar kun je vertalen met ‘als eerste ontstaan’. Van het woord bakar zijn diverse zelfstandig naamwoorden afgeleid. Hieronder een overzicht van de gegevens van deze woorden.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	בָּכַר bakar	Werkwoord	H1069	Eerst geboren zijn Komt 4 keer voor in 4 verzen KJV: firstborn (1x), new fruit (1x), firstling (1x), first child
2	בְּכוֹר bĕkowr	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H1060	Eerstgeboren. Komt 117 keer voor in 96 verzen. KJV: firstborn (101x), firstling (10x), eldest (4x), firstborn (with H1121) (1x), eldest son (1x).
3	בִּכּוּר bikkuwr	Zelfstandig naamwoord mannelijk meervoud	H1061	Eerste vruchten. Komt 18 keer voor in 16 verzen KJV: firstfruit (14x), firstripe (2x), firstripe figs (1x), hasty fruit (1x).
4	בְּכוֹרָה bĕkowrah	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H1062	Eerstgeborene of eerstgeboorte Komt 15 keer voor in 14 verzen KJV: birthright (9x), firstling (5x), firstborn (1x)
5	בִּכּוּרָה bikkuwrah	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H1063	Eerstgeboren dochter Komt 2 keer in 2 verzen voor. KJV: firstripe (1x), firstripe fruit (1x).
6	בִּכּוּר רֵאשִׁית bikkuwr re’shiyth	Combinatie	H1061 H7225	Eerste begin of allereerste. Deze combinatie komt drie keer voor.

Hieronder teksten waarin deze woorden voorkomen met wat we er volgens mij van zouden kunnen leren.

ad 1. בָּכַר bakar
Het werkwoord bakar komt vier keer voor, hier alle vier verzen. Het gaat dan over momenten van de dag, van het jaar, de vruchten of van het leven, de geboorte.

Leviticus 27:26-27. Het eerste jong van een dier uit de veestapel behoort als zodanig de HEER toe en kan niet als ​heilige​ gave aan hem worden opgedragen. Als het een rund, schaap of ​geit​ is, is het voor de HEER bestemd, als het een ​onrein​ dier is, kan het worden vrijgekocht tegen betaling van de vastgestelde waarde, vermeerderd met een vijfde. Wanneer het niet wordt vrijgekocht, moet het voor het vastgestelde bedrag worden verkocht. [een heilige gave is een vrijwillig offer. Het offeren van de eerstgeboren is verplicht]

Deuteronomium 21:15-17. Als iemand twee vrouwen heeft, van wie hij de een meer liefheeft dan de ander, en beiden baren hem een zoon, de minst geliefde vrouw het eerst, dan mag hij, wanneer hij zijn bezit aan zijn zonen vermaakt, de zoon van de vrouw die hij liefheeft niet bevoordelen ten koste van de zoon van de minst geliefde vrouw, die het eerst geboren is. Hij moet de zoon van de minst geliefde vrouw als ​eerstgeborene​ erkennen, en hem dus een dubbel deel van zijn bezittingen geven. Deze zoon is immers de eerste vrucht van zijn mannelijkheid, daarom heeft hij het ​eerstgeboorterecht.

Jeremia 4:31. Ik hoor een kreet van pijn, als van een vrouw die de eerste keer baart. Vrouwe ​Sion​ kreunt, zij heft haar handen ten hemel: ‘Wee mij! Ik bezwijk in handen van moordenaars.’

Ezechiël 47:12. En langs de beek, langs de oever ervan, zullen aan deze kant en aan de andere kant allerlei vruchtbomen opkomen, waarvan het blad niet zal verwelken en waarvan de vrucht niet zal opraken. Elke maand zullen ze nieuwe vruchten voortbrengen, want het water ervoor stroomt uit het ​heiligdom. De vrucht ervan zal tot voedsel dienen en het blad ervan tot genezing. [HSV]

Opmerking: er staat letterlijk ‘eerstelingen voortbrengen’.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Van deze vier teksten gaat het tweemaal over mensen. Eenmaal over een jong van de veestapel en eenmaal over vruchten.

Een eerstgeboren dier van de veestapel is van de HEER. Als je God wil offeren moet het geen eerstgeboren dier zijn, dat is al van Hem. Leviticus 27.

De tweede tekst gaat over het doorgeven van het bezit van de familie in de geslachten. Dat is een soort compromis. Niet alles gaat naar de eerstgeborene, dat zou dat gezin rijk maken en dominant, maar ook niet alles gelijk over alle kinderen verdelen, want gelaagdheid in een maatschappij is ook goed. Bepaald is dat de eerstgeboren man het eerstgeboorterecht heeft en t.z.t. daardoor een dubbel deel van de bezittingen krijgt. Deuteronomium 21.

Het krijgen van een eerstgeborene gaat met smart gepaard. Ik weet niet of dit ook een geestelijke betekenis heeft. Jeremia 4:31

In de toekomst zullen iedere maand aan deze bomen eerstelingen groeien, geboren vruchten in de toekomst. Ezechiël 47:12.

Ad 2 בְּכוֹר bĕkowr
Het zelfstandig naamwoord bĕkowr dat eersteling of eerstgeborene betekent, komt van dit rijtje woorden het meest voor namelijk 117 keer. We citeren het eerste vers waar het woord in voorkomt. En verder enkele andere opvallende teksten van de boeken Exodus en Numeri.

Genesis 10:15. Kanaan kreeg Sidon zijn eerstgeborene. [HSV]
Opmerking: dit soort teksten komen dikwijls voor in de Bijbel.

Exodus 4:22-23. En dan moet jij tegen de ​farao​ zeggen: “Dit zegt de HEER: Israël is mijn zoon, mijn ​eerstgeboren​ zoon. Ik heb je bevolen mijn zoon te laten gaan om mij te vereren, maar dat heb je geweigerd. Daarom zal ik je ​eerstgeboren​ zoon doden.”’

Hier een tekst, waarvan de inhoud overeenkomst met wat hiervoor stond dat eerstgeborenen van God zijn.
Exodus 13:1-2. De HEER zei tegen ​Mozes: ‘Wijd alle eerstgeborenen aan mij; alles wat bij de Israëlieten of bij hun ​vee​ als eerste de moederschoot verlaat behoort mij toe.’ <<welk Hebreeuws woord staat hier voor wijd?>>

Uit dit principe volgt een praktische regel.
Exodus 13:13-15. Elk ​eerstgeboren​ veulen van een ezel moet u vrijkopen met een lam. Koopt u het niet vrij, dan moet u het de nek breken. Ook elke ​eerstgeboren​ zoon moet u vrijkopen. En als een van uw ​kinderen​ u later vraagt: “Waarom doen wij dit?” dan moet u dit antwoord geven: “Met krachtige hand heeft de HEER ons bevrijd uit ​Egypte, uit de slavernij. Toen de ​farao​ weigerde ons te laten gaan, heeft de HEER alle eerstgeborenen in ​Egypte, van de mensen en van het ​vee, gedood. Daarom ​offer​ ik de HEER alle mannelijke dieren die als eerste de moederschoot verlaten en koop ik elke ​eerstgeboren​ zoon vrij.”

Exodus 22:28-29. U mag van uw volheid en van uw overvloed niet achterhouden. De eerstgeborene van uw zonen moet u Mij geven. U moet hetzelfde doen met uw runderen en uw kleinvee; zeven dagen mogen ze bij hun moeder blijven, op de achtste dag moet u ze Mij geven. [HSV. De NBV spreekt alleen over het afstaan van dieren. Al dan niet terecht]

Numeri 3:40-45. De HEER zei tegen ​Mozes: ‘Leg een lijst aan van alle mannelijke ​eerstgeboren​ Israëlieten van één maand en ouder en stel hun aantal vast. In de plaats van de ​eerstgeboren​ Israëlieten moet je de ​Levieten​ voor mij afzonderen, en in de plaats van het ​eerstgeboren​ ​vee​ van de Israëlieten moet je het ​vee​ van de ​Levieten​ afzonderen. Ik ben de HEER.’ Mozes​ telde de ​eerstgeboren​ Israëlieten, zoals de HEER hem had opgedragen. Het totale aantal mannelijke eerstgeborenen van één maand en ouder bedroeg 22.273. De HEER zei tegen ​Mozes: ‘Zonder de ​Levieten​ voor mij af in de plaats van de ​eerstgeboren​ Israëlieten, en het ​vee​ van de ​Levieten​ in de plaats van het ​vee​ van de Israëlieten. De ​Levieten​ behoren mij toe. Ik ben de HEER.

Numeri 8:16-19. Ze zijn bestemd om volledig aan mij te worden afgestaan. Ik heb hen voor mijzelf uitgekozen in de plaats van alle eerstgeborenen onder de Israëlieten, allen die als eerste de moederschoot verlaten. Alle eerstgeborenen van Israël, zowel van de mensen als van de dieren, behoren mij immers toe: op de dag dat ik de eerstgeborenen in Egypte doodde, heb ik hen voor mijzelf bestemd, en in de plaats van de eerstgeboren Israëlieten heb ik de Levieten uitgekozen. Ik heb hen volledig ter beschikking van Aäron en zijn zonen gesteld. De Levieten moeten als vertegenwoordigers van de Israëlieten werkzaamheden bij de ontmoetingstent verrichten en verzoening voor de Israëlieten bewerken. Zo voorkomen zij dat de Israëlieten, wanneer iemand te dicht bij het heiligdom komt, door een plaag getroffen worden.’

Numeri 18:14-20. Alles in Israël waarop mijn ban rust, is voor jou. Alles wat het eerst de moederschoot verlaat en aan de HEER wordt aangeboden, hetzij mens of dier, is voor jou, maar de eerstgeborenen van de mensen moet je laten vrijkopen, en ook de eerstgeboren onreine dieren. Zodra een eerstgeborene een maand oud is, moet je hem laten vrijkopen voor een vast bedrag van vijf sjekel zilver, volgens het ijkgewicht van het heiligdom, twintig gera per sjekel. Het eerstgeboren jong van een rund of het eerste jong van een schaap of geit mag echter niet worden vrijgekocht, want die zijn heilig. Hun bloed moet je tegen het altaar gieten en hun vet op het altaar verbranden, als een geurige gave die de HEER behaagt. Maar hun vlees komt jou toe, zowel het borststuk als de rechterachterbout. Van alle heilige gaven die de Israëlieten aan de HEER brengen, geef ik jou, je zonen en je dochters voor altijd een vast deel. Voor de HEER geldt dit als een eeuwigdurend, met zout bekrachtigd verbond met jou en je nakomelingen.’ Ook zei de HEER tegen Aäron: ‘Jij krijgt geen eigen grondgebied en geen andere bezittingen zoals de overige Israëlieten. Ik ben je bezit en je grondgebied.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Er zijn veel teksten in de Bijbel die de eerstgeborenen noemen, zie bijvoorbeeld Genesis 10:15.

De HEER noemt Israël mijn eerstgeborene. De eerste van vele volken? Dat was inderdaad denk ik de bedoeling. Exodus 4. Hier gaat het ook over het drama van de eerstgeborenen van de Egyptenaren. Die vonden namelijk de dood. Diverse teksten in Exodus.

Het opdragen van de eerstgeborenen op de achtste dag wordt ook genoemd. De eerste zeven dagen mogen ze bij hun moeder blijven en van haar zijn. Daarna komt er een nieuwe fase. Het kind komt in de familie van God. De dieren moeten worden vrijgekocht. Exodus 22.

In de loop van de woestijnreis van het volk Israël werden de regels t.a.v. de eerstgeborenen verandert. De Levieten kwamen als eerstgeborenen in de plaats van de eerstgeboren zonen van het hele volk. Numeri 3.

<nog aanvullen >> Numeri 8.

<<nog aanvullen>> Numeri 18.

Ad 3 בִּכּוּר bikkuwr
Het Oude Testament gebruikt het woord bikkuwr voor de eerste vruchten of de eerste opbrengst van de akker. Van de zestien verzen waar dit woord in voorkomt hier twee voorbeelden.

Exodus 23:16. Ook het Feest van de oogst, van de eerste vruchten van uw werk, van wat u op de akker ​gezaaid​ hebt. En het Feest van de inzameling, aan het einde van het jaar, wanneer u de vruchten van uw werk van het veld ingezameld hebt. [HSV]

Exodus 23:19. De eerstelingen van de eerste vruchten van uw land moet u in het ​huis​ van de HEERE, uw God, brengen. U mag een bokje niet koken in de melk van zijn moeder. [HSV]

Opmerking 1: er staat letterlijk ‘het begin van de eerstelingen van het land’. Het eerste woord in het Hebreeuws is hetzelfde woord als in Genesis 1:1. Daar staat ‘in het begin’. Hier zonder het voorzetsel.

Opmerking 2: de tekst in de NBV luidt: ‘de allereerste opbrengst’ en de NBG ‘het beste’. Dat kun je naar het heiligdom van de HEER, je God, brengen.

Opmerking 3: de regel over het bokje is hier toegevoegd. Dat is enerzijds een ander onderwerp, maar er is bij zo’n tussenzin altijd wel een verband. Dat is in dit geval waarschijnlijk de betrokkenheid voor het welzijn van de oogst.

Ad 4 בְּכוֹרָה  bĕkowrah
Het woord bekowrah is een woord dat al in Genesis 4 voorkomt. Een eersteling op zich van deze groep woorden zogezegd. Dat het al in Genesis 4 voorkomt geeft ook wel aan hoe oud dit geestelijk principe is.

Genesis 4:4. Ook ​Abel​ bracht een ​offer; van de ​eerstgeboren​ dieren van zijn kudde koos hij de mooiste uit. De HEER merkte ​Abel​ en zijn ​offer​ op.

Opmerking: Abel deed het offer vrijwillig. Hij koos het mooiste dier uit om te offeren. De goede bedoeling van Abel werd door de HEER gezien.

Van de overige dertien teksten waar dit woord in voorkomt hier alleen die in Genesis 25 voorkomen.

Genesis 25:31-34. ‘Pas als jij me je ​eerstgeboorterecht​ verkoopt,’ antwoordde ​Jakob. ‘Man, ik sterf van de honger,’ zei ​Esau, ‘wat moet ik met dat ​eerstgeboorterecht?’ ‘Zweer het me nu meteen,’ zei ​Jakob. Dat deed ​Esau, en zo verkocht hij zijn ​eerstgeboorterecht​ aan ​Jakob. Daarop gaf ​Jakob​ hem brood en linzensoep. ​Esau​ at, dronk en ging meteen weer weg; hij hechtte geen enkele waarde aan het ​eerstgeboorterecht.

Opmerking: het lijkt alsof het woord ‘recht’ ook in de tekst staat. Dat is niet zo. Je zou ook kunnen vertalen met ‘het eersteling zijn’.

Dit woord komt verder nog twee keer in het boek Genesis voor, vier keer in Deuteronomium en twee keer in het boek Kronieken. Opvallend is dat van de zonen van Jacob ook niet de oudste het eerstgeboorterecht kreeg, maar dat zijn zoon Jozef dat kreeg. Zijn twee zonen werden gezien als zonen van Jacob.

Ad 5 בִּכּוּרָה bikkuwrah
Het woord bikkuwrah komt twee keer voor. Het zijn beide teksten, die het bijzondere van eerstelingen benadrukken. Het offeren is hier niet aan de orde.

Hosea 9:10. Als ​druiven​ in de woestijn, zo vond ik Israël, jullie voorouders keurde ik als vroege ​vijgen, eerstelingen van de vijgenboom. Maar zij – zodra ze in ​Baäl-Peor waren wijdden ze zich aan de god van de schande. Ze werden even weerzinwekkend als het voorwerp van hun ​liefde.

Micha 7:1. Ongelukkige die ik ben, het is als bij de late oogst, als bij de laatste pluk: geen druiventros meer om van te eten, geen vroege vijg, waarnaar ik smacht.

Opmerking: de eersteling heeft de NBV21 met vroege vijg vertaald. Het gaat hier om een menselijke behoefte. De hele eerste oogst was niet nuttig om te offeren. Er was ook om te genieten.

Ad 6 בִּכּוּר רֵאשִׁית bikkuwr re’shiyth
Drie keer wordt in het Oude Testament bikkuwr re’shiyth gebruikt. Nadruk gebeurt in de Hebreeuwse tekst door twee woorden achter elkaar te gebruiken die ongeveer hetzelfde betekenen. Het gaat om de woorden בִּכּוּר, bikkuwr en רֵאשִׁית re’shiyth. Het woord re’shiyth betekent ook eerste of begin, zoals de eerste woorden in Genesis 1:1. ‘be-reshit’, in het begin. En bikkuwr is eersteling.

De NBV vertaalt de combinatie van deze twee woorden met allereerste of met het beste van de eerstelingen. Vanwege de nadruk staan hieronder alle drie teksten, waarvan de eerste twee precies dezelfde woorden bevatten. Dat is een dubbele nadruk.

Exodus 23:19. De allereerste opbrengst van je akker moet je naar het heiligdom van de HEER, je God, brengen.
Exodus 34:26. De allereerste opbrengst van je akker moet je naar het heiligdom van de HEER, je God, brengen.
Ezechiël 44:30. … het beste van alle eerstelingen van wat ook, en elke heffing van welke van al uw heffingen ook, zal voor de priesters wezen; ook het beste van uw gerstemeel zult gij de priester geven om zegen te doen rusten op uw huis. [NBG]

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Abel koos voor de mooiste dieren om te offeren. Het mooiste is niet altijd gemakkelijk te bepalen. Als je het begin neemt om te offeren, dan is dat gemakkelijker. Dan moet je alleen nog bepalen hoeveel je gaat offeren.

Het principe is overduidelijk. Offer het begin van inkomsten van welke product of dienst dan ook.

Nieuwe Testament

Het woord eersteling komt ook in het Nieuwe Testament voor. Het is het Griekse woord ἀπαρχή aparchē. Hier de gegevens van dit woord.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	ἀπαρχή aparchē	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G536 SB492	Eersteling Komt 8 keer voor in 8 verzen KJV: firstfruits (8x)

De NBV past het woord ‘eersteling’ niet toe en gaat het begrip omschrijven. Daarom kies ik voor alle acht teksten maar voor een andere vertaling.

Romeinen 8:23. En dat niet alleen, maar ook wijzelf, die de eerstelingen van de Geest hebben, ook wijzelf zuchten in onszelf, in de verwachting van de aanneming tot kinderen, namelijk de verlossing van ons lichaam. [HSV]
Romeinen 11:16. En als de eerstelingen heilig zijn, dan het deeg ook, en als de wortel heilig is, dan de takken ook. [HSV]
Romeinen 16:5. Groet mijn geliefde Epenetus, die de eersteling is voor Christus van Achaje. [HSV]

1 Korintiërs 15:20. Maar nu, Christus ís opgewekt uit de doden en is de Eersteling geworden van hen die ontslapen zijn. [HSV]
1 Korintiërs 15:23. Ieder echter in zijn eigen orde: Christus als Eersteling, daarna wie van Christus zijn, bij Zijn komst. [HSV]
1 Korintiërs 16:15. En ik roep u ertoe op, broeders – u weet dat het huis van Stefanas de eersteling van Achaje is en dat zij zichzelf ten dienste van de heiligen beschikbaar hebben gesteld – [HSV]

2 Tessalonicenzen 2:13. Maar wij behoren God te allen tijde om u te danken, door de Here geliefde broeders, dat God u als eerstelingen Zich verkoren heeft tot behoudenis, in heiliging door de Geest en geloof in de waarheid. [NBG]

Jakobus 1:18. Naar zijn raadsbesluit heeft Hij ons voortgebracht door het woord der waarheid, om in zekere zin eerstelingen te zijn onder zijn schepselen. [NBG]

Openbaring 14:4. Zij zijn het die niet met vrouwen bevlekt zijn, want zij zijn maagden. Dezen zijn het die het Lam volgen waar Het ook naartoe gaat. Dezen zijn gekocht uit de mensen, als eerstelingen voor God en het Lam. [HSV]

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Wij hebben de eerstelingen van de Geest ontvangen. Romeinen 8. Er komt nog veel meer dus!
Als de eerstelingen heilig zijn, dan ook waartoe ze behoren. Romeinen 11.

Jezus Christus was dé eersteling. 1 Korintiërs.
Ook mensen, die al eerste in een stad of streek tot geloof komen worden eersteling genoemd. Romeinen en 1 Korintiërs.

Als gemeente van Christus in onze tijd zijn we eerstelingen. Tessalonicenzen, Jakobus en Openbaringen.

Andere bronnen

Ik ken geen boeken die over dit onderwerp gaan.

In de Katholieke Catechismus en de Institutie van Calvijn heb ik geen informatie over de ‘eerstelingen’ gevonden.

	Titel boek en schrijver:	Opmerkingen:
1	Kitsoer Sjoelchan Aroech. hoofdstuk 120	Geeft 11 regels voor de omertelling. (2 bladzijden)
2	Het Christelijk Geloof van dr. H. Berkhof	Her begrip komt zijdelings aan de orde op vijf bladzijden.
2	The seven festivals of the messiah. Edward Chumney	Ziet de omertelling en het Pinsterfeest als twee feesten
3	Brochure ‘de Feesten van de HEER’. Bert Otten.	Ziet het als één feest. 1)
4	Joodse feesten en vasten. Dr. G.H. Cohen Stuart (blz. 97 tot 124)	Persoonlijke ervaringen met dit feest terwijl hij woonde in het huidige land Israël.
5	Wake Up. Arno Lamm & Emil-André Veckevoort (blz. 275 tot 313)	Met Pesach begint de bevrijding en met Pinksteren wordt dat afgerond 2)

Overwegingen

Om het eerste wat je ontvangt weg te geven komen we in onze maatschappij ook tegen. Van het salaris dat we krijgen daar wordt als eerste de inkomsten belasting vanaf gehouden.

Lessen

Het ‘eersteling’ zijn kom je op diverse plekken in het leven tegen. De eerstgeborene bij een gezin. Die komt aan God toe.

De eersteling van de oogst. Die komt ook aan God toe.

Israël Gods eerstgeboren zoon. Aan wie komt die toe. En: komen er nog meer zonen? De andere volken.

Jezus de eerstgeborene uit de doden. Anderen zullen volgen.