Al vanaf de tijd van na de zondvloed biedt God aan overeenkomsten met Hem aan te gaan. Dat aangaan van een overeenkomst of een verbond met God doen Noach, Abraham en het volk Israël dan ook. We kunnen dat lezen in het Oude Testament.

Naast die verbonden met Noach, Abraham en het volk Israël wordt er in het Oude Testament ook gesproken van een nieuw verbond. Dat is dan nog toekomstmuziek. Daar kunnen we meer over lezen in het Nieuwe Testament lezen.

Het Hebreeuwse woord bĕriyth gaat zowel over het verbond de overeenkomst als het gevolg van het verbond zoals een testament. Wat de verbonden hebben opgeleverd, de nalatenschap kunnen we lezen in het Oude Testament en het Nieuwe Testament in de Bijbel.

Kunnen wij ook deelnemen aan die verbonden, die God aanbiedt? Zeker, vandaar dat deze studie ook van persoonlijk belang is.

Disclaimer. De teksten over het verbond van het boek Ezra tot en met Maleachi zijn nog niet bestudeerd. Alle andere boeken wel. De geciteerde teksten komen uit de NBV vertaling tenzij anders aangegeven.

Succes met deze studie.

De woorden van de Bijbel

Er is maar één Hebreeuws en er is ook maar één Grieks woord woord voor verbond. Voor zover ik weet is dat verder bij geen enkel ander onderwerp het geval. Misschien heeft dat ook een diepere betekenis.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	בְּרִית bĕriyth	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	H1285	Verbond. Komt 284 keer voor in 264 verzen. KJV: covenant (264x), league (17x), confederacy (1x), confederate (1x), confederate (with H1167) (1x).
2	διαθήκη diathēkē	Zelfstandig naamwoord vrouwelijk	G1242 SB1103	Verbond of testament. Komt 33 keer voor in 30 verzen. KJV: covenant (20x), testament (13x).

De verbonden van oude tijden.

God gaat diverse verbonden aan in oude tijden. We kunnen ervan lezen in het Hebreeuwse deel van de Bijbel. Het zijn de verbonden met Noach, Abraham, later bevestigd in de tijd van Isaak en Jacob en die van het volk Israël.

Genoemde verbonden komen in dit hoofdstuk achtereenvolgens aan de orde.

In het Oude Testament staan 264 verzen waarin het woord verbond voorkomt, teveel om allemaal te citeren. Hieronder slechts een selectie. . <<welke keuze is gemaakt?>>

Het verbond met Noach

De eerste keer dat het woord verbond in de Bijbel wordt gebruikt gaat het om het verbond van God met Noach.

Dit is wat God dan zegt:
Genesis 6:18. Maar met jou zal ik een verbond sluiten. Jij moet de ark in gaan, samen met je zonen, je vrouw en de vrouwen van je zonen.

De tekst vervolgt met allerlei opdrachten, die God Noach geeft voor de bouw van de ark en dan sluit dit deel af met deze tekst.
Genesis 6:22. Noach deed dit; hij deed alles zoals God het hem had opgedragen.

In Genesis 7:1-4 gaan de opdrachten verder en sluit af met deze tekst:
Genesis 7:5. Noach deed alles zoals de HEER het hem had opgedragen.

Vanaf 7:6 wordt de watervloed beschreven. In Genesis 8 gaat de geschiedenis verder. Noach sluit af met een offer aan God in vers 20 waarop God de belofte doet de aarde nooit meer te vervloeken vanwege de mens.

Hieronder is vet gedrukt wat van de mens wordt gevraagd.

Genesis 9: 1-7. Toen zegende God Noach en zijn zonen, hij zei tegen hen: ‘Wees vruchtbaar en word talrijk en bevolk de aarde. De dieren die in het wild leven, de vogels van de hemel, de dieren die op de aardbodem rondkruipen en de vissen van de zee zullen ontzag en angst voor jullie voelen – ze zijn in jullie macht. Alles wat leeft en beweegt zal jullie tot voedsel dienen; dit alles geef ik je, zoals ik je ook de planten heb gegeven. Maar vlees waarin nog leven is, waar nog bloed in zit, mag je niet eten. En ik zal genoegdoening eisen wanneer jullie eigen bloed, waarin je levenskracht schuilt, wordt vergoten; ik eis daarvoor genoegdoening van mens en dier. Van iedereen die zijn medemens doodt, eis ik genoegdoening. Wie bloed van mensen vergiet, diens bloed wordt door mensen vergoten <<?>>, want God heeft de mens als zijn evenbeeld gemaakt. Wees vruchtbaar en word talrijk, bevolk de hele aarde.’

Genesis 9: 8-17. Ook zei God tegen Noach en zijn zonen: ‘Hierbij sluit ik een verbond met jullie en met je nakomelingen, en met alle levende wezens die bij jullie zijn: vogels, vee en wilde dieren, met alles wat uit de ark is gekomen, alle dieren op aarde. Deze belofte doe ik jullie: nooit weer zal alles wat leeft door het water van een vloed worden uitgeroeid, nooit weer zal er een zondvloed komen om de aarde te vernietigen. En dit,’ zei God, ‘zal voor alle komende generaties het teken zijn van het verbond tussen mij en jullie en alle levende wezens bij jullie: ik plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde. Wanneer ik wolken samendrijf boven de aarde en in die wolken de boog zichtbaar wordt, zal ik denken aan mijn verbond met jullie en met al wat leeft, en nooit weer zal het water aanzwellen tot een vloed die alles en iedereen vernietigt. Als ik de boog in de wolken zie verschijnen, zal ik denken aan het eeuwigdurende verbond tussen God en al wat op aarde leeft. Dit,’ zei God tegen Noach, ‘is het teken van het verbond dat ik met alle levende wezens op aarde gesloten heb.’

Het verbond houdt in dat God alles wat leeft nooit meer door het water van een vloed zal worden vernietigd.

Het teken van dat verbond is de regenboog. Het is een teken van het verbond tussen ‘mij en de aarde’. Over het teken wordt drie keer in dit gedeelte gesproken. Het is een woord met Strong H226.

Alleen in Genesis 17:11 wordt nog een keer over een teken van het verbond gesproken. Een ander teken weliswaar namelijk het verwijderen van de voorhuid bij het mannelijk geslacht..

Er wordt gezegd dat het een eeuwigdurend, Strong H5769, verbond is.

Wat kunnen we van deze teksten leren?

God zal Noach en zijn gezin sparen als hij doet wat God zegt.

De belofte is dat God nooit meer het water zal laten aanzwellen tot een vloed. Voor die belofte was geen tegenprestatie nodig. De regenboog is het teken van dit verbond. Zou God ook andere mogelijkheden voor vernietiging van de aarde voorkomen?

Het verbond met Abraham

Heel hoofdstuk 17 van het boek Genesis gaat over het verbond dat God met Abraham sluit.

Genesis 17:1-2. Toen Abram negenennegentig jaar was, verscheen de HEER aan hem en zei: ‘Ik ben God, de Ontzagwekkende. Richt je steeds naar mijn wil en leid een onberispelijk leven. Ik wil met jou een verbond aangaan en Ik zal je veel, heel veel nakomelingen geven.’

Genesis 17:3-6. Abram boog zich diep neer en God sprak: ‘Ik doe jou deze belofte: je zult de stamvader worden van een menigte volken. Je zult voortaan niet meer Abram heten maar Abraham, want Ik maak je de vader van vele volken. Ik zal je bijzonder vruchtbaar maken. Er zullen veel volken uit je voortkomen en onder je nazaten zullen koningen zijn.

Genesis 17:7-8. Ik sluit een verbond met jou en met je nakomelingen, met alle komende generaties, een eeuwigdurend verbond: Ik zal jouw God zijn en die van je nakomelingen. Heel Kanaän, het land waar je nu als vreemdeling woont, zal Ik jou en je nakomelingen voor altijd in bezit geven, en Ik zal hun God zijn.’

Genesis 17:9-14. Ook zei God tegen Abraham: ‘Jij moet je houden aan dit verbond met Mij, evenals je nakomelingen, generatie na generatie. Dit is de verplichting die jullie op je moeten nemen: alle mannen en jongens moeten worden besneden. Jullie moeten je voorhuid laten verwijderen; dat zal het teken zijn van het verbond tussen Mij en jullie. In elke generatie opnieuw moet iedereen van het mannelijk geslacht besneden worden wanneer hij acht dagen oud is. Dit geldt niet alleen voor wie tot je eigen volk behoort maar ook voor jullie slaven, of ze nu bij jullie geboren zijn of van vreemdelingen zijn gekocht; iedereen die bij jullie geboren is of door jullie is gekocht, moet worden besneden. Zo zal dit verbond met Mij voorgoed zichtbaar zijn aan jullie lichaam. Een onbesnedene, een mannelijk persoon van wie de voorhuid niet verwijderd is, moet uit de gemeenschap gestoten worden, omdat hij het verbond verbroken heeft.’

Genesis 17:15-16. Verder zei God tegen Abraham: ‘Wat je vrouw Sarai betreft, voortaan moet je haar niet meer Sarai noemen maar Sara. 16Ik zal haar zegenen en jou bij haar een zoon geven. Ik zal haar zo rijk zegenen dat er volken uit haar zullen voortkomen en koningen van haar zullen afstammen.’

Genesis 17:17-20. Abraham boog zich diep neer, maar lachte en dacht: Hoe zou iemand van honderd nog een kind kunnen krijgen? En Sara, zou zij op haar negentigste nog een kind ter wereld kunnen brengen? En hij antwoordde God: ‘Al zou Ismaël maar onder uw bescherming mogen staan.’ Maar God zei: ‘Nee, je vrouw Sara zal je een zoon baren, die je Isaak moet noemen, en met hem zal Ik mijn verbond voortzetten. Het zal een eeuwigdurend verbond zijn, dat ook voor zijn nakomelingen zal gelden. En wat Ismaël betreft, Ik verhoor je: Ik zal hem zegenen, hem vruchtbaar maken en hem veel, heel veel nakomelingen geven. Twaalf stamvorsten zal hij verwekken en er zal een groot volk uit hem voortkomen.

Genesis 17:21-27. Maar mijn verbond zal Ik voortzetten met Isaak, de zoon die Sara je volgend jaar omstreeks deze tijd zal baren.’ Nadat God zo met hem gesproken had, ging Hij bij Abraham vandaan.

Genesis 17:23-27. Nog diezelfde dag besneed Abraham zijn zoon Ismaël, allen die in zijn huis geboren waren en allen die hij gekocht had, kortom al zijn mannelijke huisgenoten, zoals God hem had opgedragen. Abraham was negenennegentig jaar toen hij besneden werd, en zijn zoon Ismaël was dertien. Zo werden op een en dezelfde dag Abraham en zijn zoon Ismaël besneden en ook al Abrahams huisgenoten, zowel zij die in zijn huis geboren waren als zij die van vreemdelingen waren gekocht.

Het boek Exodus verwijst nog twee keer naar de verbonden, die met Abraham zijn gesloten.

Exodus 2:24. God hoorde hun jammerkreten en dacht aan het verbond dat Hij met Abraham, Isaak en Jakob had gesloten.
Exodus 6:4. Ik heb met hen mijn verbond gesloten en Kanaän aan hen beloofd, het land waarin zij als vreemdeling hebben gewoond.
Opmerking: ‘hen is <<>>

Het verbond met het volk Israël

Het verbond met het volk Israël is wel het meest bekende en het meest uitvoerig beschreven.

Exodus
Exodus 19:5. Als je mijn woorden ter harte neemt en je aan het verbond met Mij houdt, zul je een kostbaar bezit voor Mij zijn, kostbaarder dan alle andere volken – want de hele aarde behoort Mij toe.

Het verbond met God moest uniek zijn.
Exodus 23:32. Sluit geen verbond met hen of met hun goden.
Opmerking: een werkwoord ?

Exodus 24:7-8. Vervolgens nam hij het boek van het verbond en las dit aan het volk voor, en zij zeiden: ‘Alles wat de HEER gezegd heeft zullen we ter harte nemen.’ Toen nam Mozes het bloed en besprenkelde daarmee het volk. ‘Met dit bloed,’ zei hij, ‘wordt het verbond bekrachtigd dat de HEER met u heeft gesloten door u al deze geboden te geven.’

Exodus 31:16-18. Generatie na generatie moeten de Israëlieten de sabbat in acht nemen en vieren. Voor Mij en hen is die dag een teken van een eeuwigdurend verbond, want in zes dagen heeft de HEER de hemel en de aarde gemaakt, en de zevende dag heeft Hij gerust om op adem te komen.’ Nadat de HEER dit alles op de Sinai tegen Mozes had gezegd, gaf Hij hem de twee platen van het verbond, de stenen platen, door Gods vinger beschreven.

Exodus 34:10-15. De HEER antwoordde: ‘Ik wil een verbond sluiten. Voor de ogen van heel je volk zal Ik zulke wonderbaarlijke daden verrichten als er onder geen enkel volk op aarde ooit verricht zijn, en het hele volk dat bij jou is, zal zien welke ontzagwekkende dingen Ik, de HEER, voor jou zal doen. Jullie moeten je houden aan de geboden die Ik je vandaag geef. Ik zal de Amorieten, de Kanaänieten, Hethieten, Perizzieten, Chiwwieten en Jebusieten voor je verdrijven. Wacht je ervoor een verbond te sluiten met de inwoners van het land waarheen je op weg bent, want dat zou jullie ondergang zijn. Breek hun altaren af, verbrijzel hun gewijde stenen en hak hun Asjerapalen om, want jullie mogen niet voor een andere god neerknielen. De HEER, de Afgunstige, duldt geen ontrouw. Sluit geen verbond met de inwoners van dat land, want wanneer die zich met hun goden afgeven en offers aan hen brengen, zouden ze jullie uitnodigen om aan hun offermaaltijden deel te nemen.

Leviticus,

Leviticus 2:13. Aan elk graanoffer moet zout worden toegevoegd: het zout, als teken voor het verbond met jullie God, mag bij het graanoffer niet ontbreken. Ook aan de andere offers moet zout worden toegevoegd.
Opmerking: zout als teken voor het verbond.

Leviticus 26:15. … als je mijn bepalingen naast je neerlegt en mijn regels minacht, als je door mijn geboden niet na te leven het verbond met Mij verbreekt, …
Opmerking: je verbreekt het verbond door als je de …. niet naleeft.

Leviticus 26:25. Ik zal jullie met het zwaard treffen om de schending van het verbond te wreken. Wanneer jullie je dan in de steden verschansen, zal Ik de pest op je loslaten, zodat je aan je vijand overgeleverd bent.
Opmerking: dat wat er dan gebeurt, God wreekt het verbond.

Leviticus 26:40-42. Wanneer zij echter hun zonden en die van hun voorouders openlijk uitspreken, namelijk dat ze Mij ontrouw zijn geweest en bovendien tegen Mij in zijn gegaan – juist daarom zal Ik van mijn kant tegen hen ingaan en hen verdrijven naar het land van hun vijanden –, wanneer ze dus hun koppigheid laten varen en zich verootmoedigen en voor hun schuld boeten, dan zal Ik weer denken aan mijn verbond met Jakob en aan mijn verbond met Isaak en met Abraham, en dan zal Ik ook weer denken aan mijn land.
Opmerking 1: openlijk zonden noemen en ontrouw uitspreken en koppigheid laten varen, dan denkt God weer aan het verbond.
Opmerking 2: hier wordt het verbond genoemd als die van de aartsvaders.

Leviticus 26:44-45. Maar zelfs terwijl ze in het land van hun vijanden verblijven, zal Ik hen niet verwerpen en hen niet uit afkeer aan de vernietiging prijsgeven. Ik zal mijn verbond met hen niet verbreken, want Ik ben de HEER , hun God. Ik zal denken aan het verbond dat Ik sloot met hun voorouders, die Ik voor de ogen van alle volken uit Egypte heb weggeleid om hun God te zijn. Ik ben de HEER .”’

Numeri

Numeri 18:19. Van alle heilige gaven die de Israëlieten aan de HEER brengen, geef Ik jou, je zonen en je dochters voor altijd een vast deel. Voor de HEER geldt dit als een eeuwigdurend, met zout bekrachtigd verbond met jou en je nakomelingen.’
Opmerking:

Deuteronomium

Deuteronomium 4:13. Hij maakte u de regels van het verbond bekend, de tien geboden. Hij schreef ze op twee stenen platen en eiste dat u zich eraan zou houden.
Opmerking: de regels van het verbond zijn met name de tien geboden. <<of woorden?>>

Deuteronomium 5:2-3. De HEER , onze God, heeft bij de Horeb een verbond met ons gesloten. Niet met onze voorouders heeft Hij dit verbond gesloten, maar met ons, zoals wij hier nu levend en wel bij elkaar zijn.

Deuteronomium 17:2. Wanneer zich in een van de steden die de HEER , uw God, u zal geven, iemand bevindt, man of vrouw, die doet wat slecht is in de ogen van de HEER door de regels van het verbond te overtreden, ..
Opmerking: het gaat hier over iemand van het volk, die zich niet houdt aan de regels van het verbond.

Deuteronomium 28:69. Met deze woorden heeft de HEER Mozes in Moab een verbond laten sluiten met het volk van Israël, als aanvulling op het verbond dat Hij bij de Horeb met hen gesloten had.
Opmerking: er kwam nog een aanvulling op het verbond.

Deuteronomium 29:13-14. Niet alleen met u, die hier nu ten overstaan van de HEER , onze God, bijeen bent, sluit ik dit verbond, maar ook met degenen die er nu nog niet bij zijn.

Deuteronomium 29:20. De HEER zal hem afzonderen van de stammen van Israël en hem voor het ongeluk bestemmen overeenkomstig de vervloekingen van het verbond dat in dit wetboek is opgetekend.

Jozua
Jozua 7:11. Israël heeft gezondigd. Ze hebben het gewaagd de regels van het verbond te overtreden die Ik hun gegeven heb. Ze hebben zich vergrepen aan de goederen waarop mijn ban rustte. Ze hebben die gestolen, en ook nog eens geprobeerd dat te verdoezelen door ze tussen hun eigen bezittingen te verbergen.

Jozua 7:15. Dan moet degene die wordt aangewezen als de schuldige, verbrand worden, hij en al de zijnen, want hij heeft het verbond met de HEER geschonden. Wat hij gedaan heeft is voor het volk van Israël een schanddaad.”’

Samuël. Koningen en Kronieken

2 Samuel 23:5. Zo, met Gods hulp, is ook mijn koningshuis, want een eeuwig verbond heeft Hij met mij gesloten, nauwkeurig opgesteld en onverbrekelijk. Op zijn hulp kan ik me verlaten, wat mij dierbaar is laat Hij gedijen.

1 Koningen 8:23. … en zei: ‘ HEER , God van Israël, er is geen god zoals U, noch boven in de hemel, noch beneden op de aarde. U houdt u aan het verbond en blijft trouw aan uw dienaren die U met heel hun hart toegewijd zijn.

1 Koningen 19:10. Elia antwoordde: ‘Ik heb me met volle overgave ingezet voor de HEER , de God van de hemelse machten, maar de Israëlieten hebben uw verbond met hen naast zich neergelegd, uw altaren verwoest en uw profeten gedood. Ik ben als enige overgebleven, en nu hebben ze het ook op mijn leven voorzien.’

2 Koningen 23:3. Staande op het podium bekrachtigde hij ten overstaan van de HEER het verbond. Hij beloofde dat ze de HEER zouden volgen en zich geheel en al zouden houden aan zijn geboden, voorschriften en bepalingen, om zo het verbond dat in deze boekrol was vastgelegd met hart en ziel na te leven. Heel het volk trad toe tot dit verbond.

2 Koningen 23:21. … beval de koning het volk: ‘Vier Pesach ter ere van de HEER , uw God, zoals het hier in het boek van het verbond beschreven staat.’

2 Kronieken 13:5. U zou toch moeten weten dat de HEER , de God van Israël, het koningschap over Israël voor eeuwig aan David en zijn nakomelingen heeft gegeven, in een met zout bekrachtigd verbond.

2 Kronieken 21:7. maar toch wilde de HEER het koningshuis van David niet vernietigen, omwille van het verbond dat Hij met David had gesloten, aan wie Hij had beloofd dat Hij het licht van zijn koningshuis voor altijd zou laten branden.

2 Kronieken 29:10. Welnu, ik heb me voorgenomen het verbond met de HEER , de God van Israël, te bekrachtigen, opdat Hij zijn brandende toorn tegen ons laat varen.

2 Kronieken 34:31-32. Staande op zijn vaste plaats bekrachtigde hij ten overstaan van de HEER het verbond. Hij beloofde dat hij de HEER zou volgen en zich geheel en al zou houden aan zijn geboden, voorschriften en bepalingen, om zo het verbond dat in deze boekrol was vastgelegd met hart en ziel na te leven. Hij liet allen uit Jeruzalem en Benjamin toetreden tot dit verbond. Van toen af aan hielden de inwoners van Jeruzalem zich weer aan het verbond met God, de God van hun voorouders.

Eerst waren er de twee stenen platen met de tien geboden. Daarna werd de opdracht gegeven om een ark te maken, zie Exodus 25:10. Een ark van het verbond, zie volgend hoofdstuk.

De platen en de kist

Er worden in relatie met het verbond meer voorwerpen genoemd. God maakt stenen platen waarop de samenvatting van het verbond staat. En God vraag om een houten kist te maken, de ark.

God schrijft in bijzijn van Mozes, boven op de berg, de tien geboden op twee stenen platen en die worden later in een kist, een ark bewaard.

Hier de woorden, die voorkomen.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	לוּחַ luwach	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H3871	Plaat of plank Komt 43 keer voor in 37 verzen. KJV: tables (38x), boards (4x), plates (1x).
	לוּחַ בְּרִית luwach bĕriyth	Combinatie	H3871	P
2	אָרוֹן ‘ārôn	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H727	Ark, kist Komt 202 keer voor in 174 verzen. KJV: ark (195x), chest (6x), coffin (1x).
2	אָרוֹן   בְּרִית ‘arown bĕriyth	Combinatie	H1285 H727

De stenen platen van het verbond

Het Hebreeuwse woord luwach kan zowel van een plaat van steen of van hout betekenen. Als het er om gaat dat de woorden van het verbond er op zijn geschreven gaat het om stenen platen.

Drie keer komt het woord platen voor in combinatie met verbond. En drie keer in combinatie met getuigenis. In de KJV: the tables of the covenant (3x), the tables of the testimony (3x)

Alleen in de boeken Exodus en Deuteronomium is geschreven over de platen van het verbond. En daarna nog één verwijzing in het boek Koningen en één in Kronieken.

Er wordt zo’n 23 keer over de platen van het verbond gesproken. Drie keer worden ze de platen van het getuigenis genoemd en drie keer worden ze de platen van het verbond genoemd. Hieronder alle teksten waar deze woorden in voorkomen.

Dit is de eerste tekst waar het over de stenen platen gaat.
Exodus 24:12. De HEER zei tegen ​Mozes: ‘Kom naar mij toe, de berg op, en wacht daar; dan zal ik je de stenen platen geven waarop ik de wetten en geboden heb geschreven om het volk te onderrichten.’
Opmerking 1: de platen zijn van steen, ‘haeben’, Strong H68. Het woord voor steen dat wel 273 keer voorkomt.
Opmerking: 2: wat is er op geschreven? De torah en de mitswa: het onderwijs en het gebod.

In deze tekst komen beide uitdrukkingen voor. waar over de platen van het getuigenis, eduth, wordt gesproken.
Exodus 31:18. En toen de HEERE geëindigd had met hem te spreken op de berg Sinaï, gaf Hij Mozes de twee tafelen van de getuigenis, tafelen van steen, beschreven met de vinger van God.
Opmerking : waarvan getuigden de stenen platen? Van de zorg van God voor mensen en van de echtheid van de ontmoeting van Mozes met God.

Exodus 32:15-16. Mozes​ keerde zich om en ging de berg af. De twee platen met de verbondstekst droeg hij bij zich. Aan beide kanten waren ze beschreven, aan de voorkant en aan de achterkant. De platen waren Gods eigen werk en het schrift dat erin gegrift was, was Gods eigen schrift.
Opmerking 1: hier staat in het Hebreeuws de platen van het getuigenis. Onduidelijk waarom de NBV hier ineens met ‘verbondstekst’ vertaalt.
Opmerking 2: deze eerste platen waren door God zelf gemaakt en beschreven.

Exodus 32:19. Dichter bij het kamp gekomen, zag hij het ​stierenbeeld​ en het gedans. Woedend smeet hij de platen aan de voet van de berg aan stukken.
Opmerking: van deze woedende reactie van Mozes kun je vele schilderijen bewonderen. Een bekend thema in de kunst.

Exodus 34:1. De HEER zei tegen ​Mozes: ‘Hak twee stenen platen uit, gelijk aan de vorige. Dan zal ik op die platen de geboden schrijven die ook op de eerste stonden, die jij stukgegooid hebt.
Opmerking 1: hier wordt gezegd dat God hier de woorden op zou schrijven die ook op de eerste stonden.
Opmerking 2: de uitspraak ‘die jij hebt stukgegooid’ lijkt er op dat het niet God idee was, dat stuk gooien.

Exodus 34:4. Mozes​ hakte twee stenen platen uit, net als de vorige, en ’s morgens ging hij in alle vroegte de ​Sinai​ op, zoals de HEER hem had opgedragen. De twee stenen platen droeg hij bij zich.
Opmerking: Mozes moest nu zelf platen meenemen, de eerste keer had Gos zelf gemaakt.

Exodus 34:27-29. De HEER zei tegen Mozes: ‘Stel deze geboden op schrift, want op grond van deze geboden sluit ik met jou en de Israëlieten een verbond.’ Veertig dagen en veertig nachten bleef Mozes daar bij de HEER, zonder te eten of te drinken. En hij schreef de tekst van het verbond, de tien geboden, op de platen. Mozes daalde de Sinai af, met de twee platen van het verbond bij zich. Hij wist niet dat zijn gezicht glansde doordat hij met de HEER had gesproken.
Opmerking: in de laatste tekst vertaalt de NBV met platen van het verbond. In het Hebreeuws staat hier platen van het getuigenis (eduwth).

Deuteronomium

Hier gaat Mozes het volk herinneren aan wat was gebeurd.
Deuteronomium 4:12-13. Toen sprak de HEER tot u vanuit het vuur. U hoorde een stem spreken, maar een gedaante zag u niet; er was alleen die stem. Hij maakte u de regels van het verbond bekend, de tien geboden. Hij schreef ze op twee stenen platen en eiste dat u zich eraan zou houden.
Opmerking: de regels bekend maken is tsahvah.
Opmerking: in het Hebreeuws staat de tien woorden (debarim).

Dit is wat Mozes zegt nadat hij de tien woorden nogmaals had geciteerd.
Deuteronomium 5:22. Deze woorden heeft de HEER tot u gesproken toen u daar bijeen was, en Hij heeft er niets aan toegevoegd. Met een geweldig stemgeluid kondigde Hij op de berg zijn geboden af, vanuit vuur en donkere wolken, en Hij schreef ze op twee stenen platen en gaf die aan mij.

Deuteronomium 9:9-11. Ik (Mozes) was de berg opgegaan om de stenen platen van het ​verbond​ dat de HEER met u gesloten had, in ontvangst te nemen. Veertig dagen en nachten bleef ik op de berg, zonder iets te eten of te drinken; daarna overhandigde de HEER mij twee stenen platen, met Gods vinger beschreven. Op die platen stonden alle geboden die de HEER u vanuit het vuur had bekendgemaakt, toen u bij de berg bijeengekomen was. Na veertig dagen en nachten gaf hij mij de twee stenen platen van het ​verbond en zei: ‘Haast je naar beneden. Jouw volk, dat jij uit Egypte hebt meegenomen, misdraagt zich. Nu al zijn ze afgeweken van de weg die Ik hun heb gewezen: ze hebben een godenbeeld gemaakt.’

Deuteronomium 9:15-17. Toen ging ik terug; ik daalde de berg af, die in vuur en vlam stond, en de twee platen van het ​verbond​ droeg ik met beide handen. En toen zag ik hoe u tegen de HEER, uw God, had gezondigd: u had een beeld gemaakt in de vorm van een stierkalf. Zo snel was u al afgeweken van de weg die de HEER u gewezen had. Ik heb toen in uw bijzijn de twee platen die ik in mijn handen had, stukgesmeten.

Deuteronomium 10:1-5. Toen zei de HEER tegen mij: ‘Hak twee stenen platen uit, gelijk aan de vorige, maak een houten kist en kom naar Mij toe, op de berg. Dan zal Ik op die platen de geboden schrijven die ook op de eerste stonden, die jij hebt stukgeslagen. Daarna moet je ze in de kist leggen.’ Ik heb toen van acaciahout een kist gemaakt en twee nieuwe stenen platen gehouwen. Daarna ben ik met de twee stenen platen de berg op gegaan. En de HEER heeft er hetzelfde op geschreven als de eerste keer: de tien geboden die Hij u vanuit het vuur had bekendgemaakt, toen u bij de berg bijeen was. Hij overhandigde mij de platen, waarna ik terugging, de berg af. Ik heb ze in de ark gelegd, de kist die ik in opdracht van de HEER gemaakt had, en daar liggen ze nog.

Overig
Over de stenen platen wordt nog gesproken in 1 Koningen 8:9 en 2 Kronieken 5:10.

In drie teksten, twee in Spreuken, 3:3 en 7:3 en eenmaal in Jeremia, 17:1, wordt nog gesproken over de tafel van je hart. Zoals wat in God leefde in zijn hart en op de platen had geschreven. Zo kunnen wij ook op de tafel van ons hart schrijven.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Er is twee keer een set van twee stenen platen geweest.

De eerste zijn door God zelf gemaakt zowel de platen als de tekst. Deze zijn door Mozes stukgeslagen.

De tweede keer moest Mozes zelf stenen platen maken en die zijn beschreven door God zowel de voor als de achterzijde. Deze set is lange tijd bewaard.

Wat stond er op geschreven? De tien woorden stonden er op geschreven. En hoe werden ze geduid: dabar, de woorden (een tekst), torah en mitswa, onderwijs en geboden (andere tekst)

De stenen platen deden denken aan het enorme stemgeluid, het vuur en de donkere wolken, Deuteronomium 5. De platen werden door Mozes ontvangen na veertig dagen vasten.

De platen en tekst was een getuigenis, dat wil zeggen, ze moesten er continue over getuigen dat ze belangrijk waren.

De ark van het verbond

Het gaat in de Bijbel voor het eerst over de ark in het boek Exodus en wel in hoofdstuk 25. Daar geeft God de opdracht om een ark te maken. Alle teksten uit de eerste vijf boeken van de Bijbel met het woord ark komt hieronder voor. Geen teksten van ark van de andere boeken van het Oude Testament.

Die ark wordt aan het eind van dit hoofdstuk ook wel de ark van het getuigenis genoemd. Vanaf Numeri 10:33 wordt de ark ook wel de ark van het verbond genoemd.

De uitdrukking ark van het verbond, aron haberith, Strong H1285 en H727 komt in 43 teksten voor. In de KJV wordt dat vertaald met: the ark of the covenant (43x). De eerste keer in Numeri 10:33. Zie hieronder.

De uitdrukking van ark van het getuigenis aron ha-eduth, H727 en H5715 komt 13 keer voor. Voor de eerste keer in Exodus 25:22. Hieronder staan alle teksten met de uitdrukking ark van het getuigenis.

Exodus
Het boek Exodus hoofdstuk 25 geeft de opdracht van God om een ark te maken weer.

Exodus 25: 8-15. De Israëlieten moeten een ​heiligdom​ voor mij maken, zodat ik te midden van hen kan wonen. Ik zal je een ontwerp laten zien van de ​tabernakel​ en van alle voorwerpen die bij deze ​tent​ horen; houd je daar nauwkeurig aan. Laat van acaciahout een ​ark​ maken, een ​kist​ van twee-en-een-halve ​el​ lang, anderhalve ​el​ breed en anderhalve ​el​ hoog. Overtrek die met zuiver goud, zowel vanbinnen als vanbuiten; aan de bovenkant moet je rondom een gouden sierlijst aanbrengen. Giet vier gouden ringen en bevestig ze aan de vier poten: twee ringen aan elke kant van de ​ark. Maak draagbomen van acaciahout, verguld ze en steek ze door de ringen aan weerszijden; zo kan de ​ark​ gedragen worden. De draagbomen moeten in de ringen blijven, ze mogen er niet uit gehaald worden. In de ​ark​ moet je de verbondstekst leggen die ik je zal geven.
Opmerking: er staat: je moet het getuigenis, ha-eduth, in de ark leggen, dat waren de twee stenen platen.

Exodus 25:16-22. In de ark moet je de verbondstekst leggen die Ik je zal geven. Je moet ook een verzoeningsplaat maken van zuiver goud, tweeënhalve el lang en anderhalve el breed. Maak aan de beide uiteinden daarvan een cherub, eveneens van goud, één aan het ene uiteinde en één aan het andere uiteinde. Het moet drijfwerk zijn, de twee cherubs moeten één geheel met de plaat vormen. Ze moeten tegenover elkaar staan, met het gezicht naar de verzoeningsplaat gekeerd, en hun vleugels moeten gespreid zijn zodat ze zich daar beschermend over uitstrekken. Leg de verzoeningsplaat op de ark; leg de verbondstekst die Ik je zal geven in de ark. Daar zal Ik je ontmoeten, en vanaf die plaats, boven de verzoeningsplaat, tussen de twee cherubs op de ark met de verbondstekst, zal Ik met je spreken en je alles zeggen wat Ik van de Israëlieten verlang.
Opmerking: er staat twee keer de ark met haeduth, Strong 5715, een woord dat getuigenis betekent en dat twee keer met verbondstekst is vertaald door de NBV. Wel een heel vlakke vertaling. De derde keer staat er de ark van het getuigenis. Een uitdrukking, die je daarna vaker tegenkomt.

Exodus 26:33-34. Bevestig het voorhangsel zo dat het onder de vijftig gouden haken komt, en zet de ark met de verbondstekst erachter: het voorhangsel vormt de scheiding tussen het heilige en het allerheiligste. Op de ark met de verbondstekst in het allerheiligste moet je de verzoeningsplaat leggen.
Opmerking: hier staat tot twee keer toe in het Hebreeuws de ark van het getuigenis.

Exodus 30:6. Zet het altaar voor het voorhangsel waarachter de ark met de verbondstekst staat, tegenover de verzoeningsplaat die daaroverheen ligt, waar Ik je zal ontmoeten.
Opmerking: ook hier staat de ark van het getuigenis.

Exodus 30:22-28. De HEER zei tegen Mozes: ‘Neem het fijnste reukwerk: vijfhonderd sjekel dikvloeibare mirre, half zoveel geurige kaneel – tweehonderdvijftig sjekel dus –, tweehonderdvijftig sjekel geurige kalmoes en vijfhonderd sjekel kassia, alles volgens het ijkgewicht van het heiligdom, en een hin olijfolie, en bereid hieruit heilige zalfolie, een geurig mengsel zoals een reukwerker dat maakt. Met deze heilige zalfolie moet je de ontmoetingstent zalven, de ark met de verbondstekst, de tafel en de kandelaar met alle bijbehorende voorwerpen, het reukofferaltaar, het brandofferaltaar met het gerei, en het wasbekken en het onderstel ervan.
Opmerking: ook hier staat de ark van het getuigenis.

Exodus 31:6-11. Oholiab, de zoon van Achisamach, uit de stam Dan, stel Ik als zijn medewerker aan. Allen die hun vak verstaan heb Ik wijsheid geschonken, zodat zij alles kunnen maken waartoe Ik opdracht heb gegeven: de ontmoetingstent, de ark voor de verbondstekst, de verzoeningsplaat die erop moet liggen, alle voorwerpen voor de tent, de tafel en de voorwerpen die erbij horen, de kandelaar van zuiver goud en de bijbehorende voorwerpen, het reukofferaltaar, het brandofferaltaar met het gerei, het wasbekken, het onderstel ervan, de ambtsgewaden, de heilige kleding voor de priester Aäron en de kleding die zijn zonen als priester moeten dragen, de zalfolie en het geurige reukwerk voor het heiligdom. Laat hen alles uitvoeren zoals Ik het je heb opgedragen.’
Opmerking: ook hier staat de ark van het getuigenis.

Dit staat in de context van alles wat moet worden meegenomen.
Exodus 35:12. … de ark met de draagbomen, de verzoeningsplaat en het voorhangsel, …

Toen ging het om de uitvoering.
Exodus 37:1-5. Besaleël maakte de ark van acaciahout, tweeënhalve el lang, anderhalve el breed en anderhalve el hoog. Hij overtrok hem met zuiver goud, zowel vanbinnen als vanbuiten; aan de bovenkant bracht hij rondom een gouden sierlijst aan. Hij goot vier gouden ringen, die hij aan de vier poten bevestigde: twee ringen aan elke kant van de ark. Hij maakte draagbomen van acaciahout, verguldde ze en stak ze door de ringen aan weerszijden, zodat de ark gedragen kon worden.

Hier wordt nog een keer verteld wat voltooid werd.
Exodus 39:35. …de ark voor de verbondstekst met de draagbomen en de verzoeningsplaat, … 
Opmerking: ook hier staat de ark van het getuigenis.

Exodus 40:1-5. De HEER zei tegen Mozes: ‘Op de eerste dag van de eerste maand moet je de tabernakel, de ontmoetingstent, opbouwen. Plaats de ark met de verbondstekst erin en scherm die af met het voorhangsel. Zet de tafel erin, met de bijbehorende voorwerpen ordelijk daarop geschikt, en ook de kandelaar, waarvan je de lampen moet aansteken.
Opmerking: ook hier staat twee keer de ark van het getuigenis.

Exodus 40: 16-21. Mozes deed alles wat de HEER hem had opgedragen. In de eerste maand van het tweede jaar, op de eerste dag van de maand, werd de tabernakel opgebouwd. Mozes liet de voetstukken voor de tabernakel plaatsen, hij liet de planken erin zetten, de dwarsbalken aanbrengen en de palen oprichten. Over de tabernakel werd de tweede tent gespannen en daaroverheen werden de buitenste tentkleden gelegd, zoals de HEER Mozes had opgedragen. Hij legde de verbondstekst in de ark, bevestigde de draagbomen aan de ark en legde de verzoeningsplaat erop. Hij zette de ark in de tabernakel en hing ter afscherming van de ark met de verbondstekst het voorhangsel op, zoals de HEER hem had opgedragen.
Opmerking: bij de laatste keer staat ook de ark van het getuigenis.

Numeri
In het boek Numeri staat vijf passages, die over de ark gaan.

Numeri 3:29-31. De Kehatieten sloegen hun kamp op aan een van de lange zijden van de tabernakel, en wel aan de zuidkant. Hun leider was Elisafan, de zoon van Uzziël. Zij hadden de zorg voor de ark, de tafel, de kandelaar, de altaren, de heilige voorwerpen die bij de dienst gebruikt werden en het voorhangsel. Alles wat hiermee te maken had, was hun werk.

Dit is de opdracht voor als het kamp moet worden opgebroken om verder te trekken.
Numeri 4:5. Wanneer het kamp wordt opgebroken, moeten Aäron en zijn zonen het voorhangsel losmaken en er de ark met de verbondstekst mee bedekken.
Opmerking: hier staat ook de ark van het getuigenis.

Dit is de laatste tekst van dit hoofdstuk.
Numeri 7:89. Telkens als Mozes de ontmoetingstent binnenging om met de HEER te spreken, hoorde hij een stem, die tot hem sprak vanaf een plaats boven de verzoeningsplaat op de ark met de verbondstekst, tussen de twee cherubs. Zo sprak de HEER tot hem.
Opmerking: hier staat ook de ark van het getuigenis.

Later werd de ark, de ark van het verbond genoemd. Hier de eerste drie teksten van de 42 waarin het begrip ark van het verbond voorkomt.
Numeri 10:33-36. Nadat ze bij de berg van de HEER vandaan gegaan waren, trokken ze drie dagen verder. De ark van het verbond met de HEER ging voor hen uit om een rustplaats voor hen te zoeken. Wanneer ze verder trokken, hing overdag de wolk van de HEER boven hen. Steeds als de ark verder zou trekken zei Mozes: ‘Sta op, HEER, en uw vijanden stuiven uiteen, uw tegenstanders vluchten voor U!’ En steeds als de ark stilhield zei hij: ‘Keer terug, HEER, naar Israël, keer terug naar de tienduizend maal duizenden!’
Opmerking: wie had het initiatief, de ark of de wolk? Het woord ‘de ark’ in het laatste vers in ingevoegd door de vertalers. <<>>

Numeri 14:44. Toch waren ze zo overmoedig om de bergen in te trekken, hoewel Mozes en de ark van het verbond met de HEER in het kamp bleven.

Deuteronomium
In het boek Deuteronomium komen drie passages voor waar over de ark wordt gesproken.

De NBV vertaalt het woord aron eerst met kist, maar in vers 8 weer met ark.
Deuteronomium 10:1-8. Toen zei de HEER tegen mij: ‘Hak twee stenen platen uit, gelijk aan de vorige, maak een houten kist en kom naar Mij toe, op de berg. Dan zal Ik op die platen de geboden schrijven die ook op de eerste stonden, die jij hebt stukgeslagen. Daarna moet je ze in de kist leggen.’ 3Ik heb toen van acaciahout een kist gemaakt en twee nieuwe stenen platen gehouwen. Daarna ben ik met de twee stenen platen de berg op gegaan. En de HEER heeft er hetzelfde op geschreven als de eerste keer: de tien geboden die Hij u vanuit het vuur had bekendgemaakt, toen u bij de berg bijeen was. Hij overhandigde mij de platen, waarna ik terugging, de berg af. Ik heb ze in de ark gelegd, de kist die ik in opdracht van de HEER gemaakt had, en daar liggen ze nog. Vervolgens zijn de Israëlieten van de bronnen van Bene-Jaäkan naar Mosera getrokken. Aäron is daar toen gestorven en er begraven; zijn zoon Eleazar volgde hem op als priester. Ze zijn daarna verder gereisd naar Gudgod en van daar naar Jotbata, dat in een gebied met veel wadi’s ligt.In die tijd wees de HEER de stam Levi aan om de ark van het verbond met de HEER te dragen, om voor hem dienst te doen en in zijn naam de zegen uit te spreken. Zo is het tot op de dag van vandaag.

Deuteronomium 31:9-13. Mozes stelde zijn hele onderricht op schrift en gaf de boekrol aan de Levitische priesters, die de ark van het verbond met de HEER moesten dragen, en aan de oudsten van Israël. Hij droeg hun daarbij het volgende op: ‘Lees deze voorschriften elk zevende jaar, het jaar van de kwijtschelding, tijdens het Loofhuttenfeest voor aan alle Israëlieten. Want dan komt heel Israël naar de plaats die de HEER uitkiest, om daar voor hem te verschijnen. Roep dan het volk bijeen, met inbegrip van de vrouwen en ​kinderen​ en de ​vreemdelingen​ die bij u in de stad wonen. Laat iedereen naar de voorlezing luisteren en zo leren ​ontzag​ te tonen voor de HEER, uw God, en de wetten waarin u onderwezen bent, strikt na te leven. Ook hun ​kinderen, die nog van niets weten, moeten luisteren en leren om ​ontzag​ te tonen voor de HEER, uw God, al de tijd dat u aan de overkant van de ​Jordaan​ leeft in het land dat u in bezit zult nemen.’

Deuteronomium 31:24-29. Toen ​Mozes​ alle bepalingen van de wet op schrift had gesteld, gaf hij de ​Levieten​ die de ​ark​ van het ​verbond​ met de HEER moesten dragen de volgende opdracht: ‘Leg dit wetboek naast de ​ark​ van het ​verbond​ met de HEER, uw God; het moet daar blijven om tegen dit volk te getuigen. Want, Israël, ik weet hoe ​opstandig​ en onhandelbaar u bent: tijdens mijn leven hebt u zich al steeds tegen de HEER verzet, hoe zal het dan niet gaan na mijn dood! Roep alle ​oudsten​ van uw ​stammen​ bijeen, evenals uw ​schrijvers, dan zal ik hun mijn waarschuwing laten horen, en daarbij hemel en aarde als getuigen oproepen. Want ik weet dat u zich na mijn dood zult gaan misdragen en zult afwijken van de weg die ik u gewezen heb. Daarom zal ellende uiteindelijk uw deel zijn, want u zult doen wat slecht is in de ogen van de HEER: hem tergen met uw zelfgemaakte ​goden.’

Overig
Eenmaal komt de uitdrukking ark van het getuigenis in een ander boek voor namelijk in het boek Jozua.
Jozua 4:15-18. De HEER zei tegen Jozua: ‘Zeg tegen de priesters die de ark met de verbondstekst dragen dat ze uit de Jordaan komen.’ Op bevel van Jozua kwamen de priesters die de ark van het verbond met de HEER droegen uit de Jordaan, en zodra hun voeten de oever betraden hernam het water zijn loop en trad de rivier weer buiten haar oevers, zoals eerst.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Er werd een kist speciaal gemaakt moest worden om de platen van het verbond in op te bergen.

Later werd er een verzoendeksel aan toegevoegd. Werden er cherubs op geplaatst en werden nog andere attributen in de kist gelegd.

In de vertalingen heeft men het een ark genoemd. De ark is een ark van het verbond en ook de ark van het getuigenis.

Hoe kijkt de nieuwe tijd naar oude verbonden

Er wordt in de nieuwe tijd over de oude verbonden gesproken. Eenmaal in de evangeliën zelfs.

De eerste keer in het leven van Jezus dat het woord ‘verbond’ valt is bij de lofzang van Zacharias. Zacharias verwijst naar het verbond dat God met Abraham had gesloten.

Lucas 1:72-75. Zo toont hij zich barmhartig jegens onze voorouders en herinnert hij zich zijn heilig verbond: de eed die hij gezworen had aan ​Abraham, onze vader, dat wij, ontkomen aan onze vijanden, hem zonder angst zouden dienen, toegewijd en oprecht, altijd levend in zijn nabijheid.
Opmerking: <<verwijzing nog toevoegen>>

Daarna zijn er twee teksten in het boek Handelingen over het verbond. Ook deze verwijzen naar het verbond dat met Abraham is gesloten.

Handelingen 3:25. U bent de erfgenamen van de profeten; met uw voorouders heeft God zijn verbond gesloten toen hij tegen Abraham zei: “In jouw nageslacht zullen alle volken op aarde gezegend worden.” Handelingen 7:8. God sloot met Abraham het verbond van de besnijdenis, en daarom besneed Abraham zijn zoon Isaak, acht dagen na diens geboorte, en Isaak deed hetzelfde met Jakob, en Jakob met de twaalf stamvaders.
Opmerking: <<verwijzingen nog toevoegen>>

Ook deze tekst verwijst naar verbonden, die in het verleden tussen God en Israël gesloten.
Romeinen 9:1-5. Omdat ik één ben met ​Christus​ spreek ik de waarheid, en mijn geweten, geleid door de ​heilige​ Geest, is mijn getuige dat ik niet lieg: ik ben diepbedroefd en word voortdurend door verdriet gekweld. Omwille van mijn volksgenoten, de broeders en zusters met wie ik mijn afkomst deel, zou ik bijna ​bidden​ zelf vervloekt te worden en van ​Christus​ gescheiden te zijn; omwille van hen, de Israëlieten, die God als zijn ​kinderen​ heeft aangenomen en aan wie hij zijn nabijheid, de verbonden, de wet, de tempeldienst en de beloften heeft geschonken; omwille van het volk dat van de aartsvaders afstamt en waaruit ​Christus​ is voortgekomen. God, die boven alles verheven is, zij geprezen tot in eeuwigheid. ​Amen.

En dan hier nog een bijzondere gedachte.
Romeinen 11:25-27. Er is, broeders en zusters, een goddelijk geheim dat ik u niet wil onthouden, omdat ik wil voorkomen dat u op uw eigen inzicht afgaat. Slechts een deel van Israël werd onbuigzaam, en dat alleen tot het moment dat alle heidenen zijn toegetreden. Dan zal heel Israël worden gered, zoals ook geschreven staat: ‘De redder zal uit Sion komen, en wentelt dan de schuld af van Jakobs nageslacht. Dit is mijn verbond met hen, wanneer ik hun zonden wegneem.’
Opmerking: dit is niet een verwijzing naar een bekend verbond lijkt mij, dit is een nog onbekend verbond. <<wat zeggen anderen hierover?>>

2 Korintiërs 3:14. Hun denken verstarde, en dezelfde sluier ligt tot op de dag van vandaag over het oude verbond wanneer het voorgelezen wordt. Hij wordt alleen in Christus weggenomen.

Galaten 3:15-17. Broeders en zusters, ik geef u het voorbeeld van een rechtsgeldig testament, een testament dat door een mens bekrachtigd is. Niemand kan zo’n testament ongeldig verklaren of er iets aan toevoegen. Nu gaf God zijn beloften aan ​Abraham​ en zijn nakomeling. Let wel, er staat niet ‘nakomelingen’, alsof het velen betreft, maar het gaat om één: ‘je nakomeling’ – en die nakomeling is ​Christus. Ik bedoel dit: de wet, die vierhonderddertig jaar na de belofte werd gegeven, maakt het testament dat door God bekrachtigd is niet ongeldig. De wet kan de belofte nooit ontkrachten. [in vers 15 staat eenmaal het woord diateke. HSV: 15Broeders, ik spreek op menselijke wijze: Zelfs een ​verbond​ van mensen dat rechtsgeldig is geworden, stelt niemand terzijde of voegt daar iets aan toe.]

Galaten 4:22-25. Want er staat geschreven dat ​Abraham​ twee zonen had, een van de ​slavin, en een van de vrije. Maar hij die van de ​slavin​ was, is naar het vlees geboren, hij echter die van de vrije was, door de belofte. Deze dingen hebben een zinnebeeldige betekenis; want deze vrouwen zijn de twee verbonden: het ene, dat van de berg Sinaï, dat kinderen voortbrengt voor de slavernij, dat is ​Hagar. Want deze ​Hagar​ is de berg Sinaï in Arabië, en komt overeen met het huidige ​Jeruzalem, dat met haar ​kinderen​ in slavernij is. Maar het ​Jeruzalem​ dat boven is, is vrij, en dat is de moeder van ons allen.

Efeziërs 2:12. … dat u in die tijd zonder ​Christus​ was, vervreemd van het burgerschap van Israël en ​vreemdelingen​ wat betreft de verbonden van de belofte. U had geen hoop en was zonder God in de wereld. [HSV. Gaat over de vroegere situatie van de volken]

Het nieuwe verbond

De Hebreeuwse versie van het nieuwe Testament heet dan ook Berit Hadasha oftewel letterlijk vertaald: verbond het nieuwe.

En inderdaad het gaat in het Nieuwe Testament over het nieuwe verbond terwijl trouwens ook de oude verbonden nog aan de orde komen en terwijl in het Oude Testament ook het nieuwe verbond aan de orde komt.

In de evangeliën gaat het een enkele keer over het oude verbond, zie vorige hoofdstuk en een enkele keer over het nieuwe verbond.

Het nieuwe verbond krijgt zijn beslag bij de dood en de opstanding uit de dood van Jezus. En gaat vooral werken na die bijzondere Pinksterdag.

Daarna zijn er drie teksten, die de woorden van de Heer weergeven bij die bijzondere maaltijd.
Matteüs 26:28…. dit is mijn bloed, het bloed van het verbond, dat voor velen wordt vergoten tot vergeving van zonden.
Marcus 14:24. Hij zei tegen hen: ‘Dit is mijn bloed, het bloed van het verbond, dat voor velen vergoten wordt.
Lucas 22:20. Zo nam hij na de maaltijd ook de beker, en zei: ‘Deze beker, die voor jullie wordt uitgegoten, is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt.
Opmerking: het gaat hier over het bloed van het verbond.

1 Korintiërs 11:25. Zo nam hij na de maaltijd ook de beker, en hij zei: ‘Deze beker is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt. Doe dit, telkens als jullie hieruit drinken, om mij te gedenken.’

2 Korintiërs 3:6. Hij heeft ons geschikt gemaakt om het nieuwe verbond te dienen: niet het verbond van een geschreven wet, maar dat van zijn Geest. Want de letter doodt, maar de Geest maakt levend.
Les 1: het nieuwe verbond is er om te dienen.
Les 2: het nieuwe verbond is van de Geest. <<Wat betekent dat>>

Hebreeën 7:22. Daardoor staat Jezus garant voor een veel beter verbond.

Hebreeën 8:6-10. Maar Jezus is dus aangesteld voor een eerbiedwaardiger dienst, in die zin dat hij bemiddelaar is van een beter verbond, dat zijn wettelijke grondslag heeft gekregen in betere beloften. Zou het eerste verbond zonder gebreken zijn geweest, dan zou er geen tweede voor in de plaats hebben hoeven komen. Maar God berispt zijn volk met de woorden: ‘De dag zal komen – spreekt de Heer – dat ik een nieuw verbond zal sluiten met het volk van Israël en met het volk van Juda. Niet een verbond zoals ik dat sloot met hun voorouders toen ik hen bij de hand nam om hen weg te leiden uit Egypte, want aan dat verbond zijn ze niet trouw gebleven. Daarom heb ik mijn handen van hen afgetrokken – spreekt de Heer. Maar dit is het verbond dat ik in de toekomst met het volk van Israël zal sluiten – spreekt de Heer: In hun verstand zal ik mijn wetten leggen en in hun hart zal ik ze neerschrijven. Dan zal ik hun God zijn en zij zullen mijn volk zijn.

Hebreeën 8:13-9:1. Als Hij spreekt van een nieuw verbond, heeft Hij daarmee het eerste voor verouderd verklaard. En wat oud is verklaard en wat veroudert, staat op het punt te verdwijnen. Nu had ook het eerste verbond verordeningen voor de eredienst en het aardse ​heiligdom. [HSV. Het woord verbond staat niet met name in de Grieks tekst, maar wordt wel gesuggereerd]

Het hele hoofdstuk van Hebreeën 9 gaat over het eerste verbond en aan de hand daarvan wat het tweede verbond toevoegt. Hieronder enkele teksten uit deze beschrijving van de handelingen, die werden uitgevoerd.

Hebreeën 9:4. Daar staan het vergulde reukofferaltaar en de ark van het verbond, die langs alle zijden met goud overtrokken is en waarin zich de vergulde kruik met het manna, Aärons staf die gebloeid heeft en de platen met de verbondstekst bevinden.

Hebreeën 9:12. Zo heeft hij een eeuwige verlossing verworven.

Hebreeën 9:14-18. Hoeveel te meer zal dan niet het bloed van ​Christus, die dankzij de eeuwige Geest zichzelf heeft kunnen opdragen als offer zonder smet, ons geweten ​reinigen​ van daden die tot de dood leiden, en het ​heiligen​ voor de dienst aan de levende God? Zo is hij dan bemiddelaar van een nieuw verbond; hij is immers gestorven om ons te verlossen van de overtredingen tegen het eerste verbond. Nu kunnen allen die geroepen zijn het beloofde eeuwige erfdeel ontvangen. Bij een testament is het noodzakelijk dat de dood van de erflater wordt vastgesteld. Een testament is immers pas geldig na overlijden, het heeft geen rechtskracht wanneer de erflater nog leeft. Daarom is ook het eerste ​verbond​ niet zonder bloed ingewijd. [in vers 18 komt het woord verbond niet in het Grieks voor]

Hebreeën 9:19-20. Want nadat ​Mozes​ alle voorschriften van de wet aan heel het volk had voorgelezen, nam hij het bloed van jonge stieren en bokken, water, karmozijnrode wol en ​majoraan, en besprenkelde zowel het ​boek​ zelf als heel het volk, en verklaarde: ‘Dit is het bloed van het verbond dat God aan u heeft opgelegd.’

Hebreeën 10:16. ‘Dit is het verbond dat ik na die tijd met het volk van Israël zal sluiten – spreekt de Heer: In hun hart zal ik mijn wetten leggen, in hun verstand zal ik ze neerschrijven,’

Hebreeën 10:29. Hoeveel zwaarder zal dan de straf niet zijn, denkt u, voor wie de Zoon van God vertrapt, het bloed van het verbond ontheiligt – terwijl hij erdoor geheiligd is – en de Geest van de genade veracht?

Hebreeën 12:24. … voor de bemiddelaar van een nieuw verbond, Jezus, en voor het gesprenkelde bloed dat krachtiger spreekt dan dat van Abel.

Hebreeën 13:20. Moge de God van de vrede, die onze Heer Jezus, de machtige herder van de schapen, door het bloed van het eeuwig verbond uit de wereld van de doden heeft weggeleid,

Openbaring 11:19. Toen ging Gods tempel in de hemel open en verscheen daar de ark van het verbond. Er volgden bliksemschichten, groot geraas, donderslagen, een aardbeving en zware hagel.

Wat kunnen we van deze teksten leren?

Het nieuwe verbond is niet in de plaats gekomen van de vroegere verbonden maar een aanvulling daar op. Vandaar dat het goed is om ook de oudere verbonden te bestuderen.

Als je de oudere verbonden bestudeert, dan merk je dat die in ieder geval voor een deel nog gewoon geldig zijn. Denk maar aan de regenboog uit het verbond met Noach. Dat is nog steeds een teken van trouw.

Of denk die nog steeds grotere groep mensen, inmiddels miljarden mensen, die afstammelingen van Abraham zijn. Sommige door familie banden, de meesten vanwege hun geloof. Het is niet voor niets dat de akkoorden in het Midden Oosten de Abraham akkoorden worden genoemd.

Of denk aan de tien geboden. Alle landen, die deze kern van het verbond met God overnemen in de wetgeving en de praktijk zijn landen met welvaart en welzijn.

Waar ligt de Sinaï?

Het verbond van God met het volk Israël is overeengekomen bij de berg Sinaï. In een andere tekst wordt deze berg ook wel de berg Horeb genoemd. Waar is die berg?

Helena de moeder van de Romeinse keizer Constantijn de Grote ging in het jaar 326/328 op reis naar Israël om de vast te stellen waar de heilige plaatsen zouden liggen. Op het huidige schiereiland Sinaï wees ze de berg Sinaï aan als dé plaats. Vervolgens werd daar ook een klooster gebouwd.

Inmiddels zijn er op internet hele documentaires en onderzoeken te lezen over waar de berg Sinaï dan wel gelegen zou zijn. Er zijn grote verschillen van mening over.

De Bijbel geeft op twee plaatsen aan dat het een berg in Saudie Arabië geweest moet zijn.

De plek waar Mozes 40 jaar schaapherder was, dat was in Midian in het Noorden van Saudie Arabië.
Exodus 3:1. Mozes was gewoon de schapen en geiten van zijn schoonvader Jetro, de Midjanitische priester, te weiden. Eens dreef hij de kudde ver de woestijn in, en zo kwam hij bij de Horeb, de berg van God.

Exodus 3:11. God antwoordde: ‘Ik zal bij je zijn. En dit zal voor jou het teken zijn dat Ik je heb gestuurd: als je het volk uit Egypte hebt weggeleid, zullen jullie God bij deze berg vereren.’

Galaten 4:23-25. Deze dingen hebben een zinnebeeldige betekenis; want deze vrouwen zijn de twee verbonden: het ene, dat van de berg Sinaï, dat kinderen voortbrengt voor de slavernij, dat is ​Hagar. Want deze ​Hagar​ is de berg Sinaï in Arabië, en komt overeen met het huidige ​Jeruzalem, dat met haar ​kinderen​ in slavernij is. Maar het ​Jeruzalem​ dat boven is, is vrij, en dat is de moeder van ons allen.

Als dit zo is dan is het volk Israël tussen Pesach (Pasen) en Shavoeot (Pinksteren) van Egypte naar deze berg gereisd. Een afstand van 450 tot 500 kilometer en dat in 49 dagen.

Dikwijls wordt er dan ook aan dit feit verbonden dat het volk Israël door de zee met de huidige naam Rode Zee heeft getrokken. Dat is de vraag omdat die doortocht aan het begin van de reis lijkt geweest te zijn en de Rode Zee zo’n 40 kilometer is tot de plaats van bestemming.

Andere bronnen

Het is opvallend dat het onderwerp verbond in het onderwijs dikwijls ontbreekt. In de Joodse samenvatting van het onderwijs, de Kitsoer Sjoenchan Aroech, in de Katechismus van de Katholieke Kerk en in de Institutie van Calvijn heb ik geen tekst over de verbonden kunnen vinden.

Het boek Christelijk Geloof, een inleiding tot de geloofsleer van Professor Berkhof gaat wel op een tiental plaatsen over de verbonden. Maar naar mijn idee geen belangrijke toevoegingen voor deze studie.

Allerlei theologische boeken wijzen er op dat er in de oudheid in het Midden Oosten ook verbonden werden aangegaan. Archeologen hebben bijvoorbeeld verslagen gevonden van Hetitische verbonden die dateren van 1400 -1200 voor Christus. Ook wijst men dat de vorm van de verbonden in de oudheid overeenkomen op de vorm van het verbond in de Bijbel.

Het idee van een verbond is dus niet in uniek in de Bijbel, mocht u dat denken. Het lijkt me logisch dat dat zo is. Er was in ieder geval al een Hebreeuws woord voor namelijk berith. Dat woord zou er niet geweest zijn als het in die tijd nog een onbekend begrip was.

Het boek ‘Covenant and Kingdom’ van Mike Breen is mij aanbevolen, maar dat heb ik nog niet gelezen.

In mijn eigen PKN kerk is het geen onderwerp dat de aandacht heeft. Dat is wel zo in de Vrijgemaakte kerken en de Christelijk Gereformeerde kerken. Beide kerken leren ‘dat het genadeverbond is opgericht met de gelovigen en hun kinderen en dat aan hen allen de beloften van het verbond worden betekend en verzegeld door de doop, zoals die beloften in het doopsformulier worden omschreven’.
Opmerking: het woord genadeverbond heb ik nog niet gevonden in de Bijbel. Ook het woord ‘opgericht’ niet. De relatie van de doop met verbond ook niet.

De belofte is dat je een kind van God bent. Er is ook een taak voor een ieder want je kunt er deel aan krijgen door wedergeboorte, bekering en geloof en gebed. ‘Die beloften moeten vervuld worden door de Heilige Geest, Die toeëigent wat wij in Christus hebben’.
Opmerking: het lijkt mij dat de volgorde is gebed, geloof, bekering en wedergeboorte.

Samenvatting

Van diverse verbonden wordt gezegd dat het een eeuwigdurend verbond is. Van twee verbonden is een teken.

Het is een verbond tussen ‘mij en jullie en alle levende wezens bij jullie’

In het Nieuwe testament wordt het zeven keer een nieuw verbond genoemd. Twee keer wordt het ook een beter verbond genoemd. Hebreeën 7:22 en 8:6. Met betere beloften. Hebreeën 8:6. Het is een eeuwen durend verbond. Hebreeën 13:20.

Wat is het nieuwe verbond? De beker, bij de maaltijd van de Heer, is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt. Lukas 22. Door het drinken uit de beker nemen we deel aan het nieuwe verbond. 1 Korintiërs 11:25.

Het nieuwe verbond is bewerkt door Jezus, doordat zijn bloed vergoten is. Matteüs 26:28, Marcus 14:24 en Lukas 22:20.

Wat bewerkt het verbond voor ons, wat zijn de beloften?  Vergeving van zonden. Matteüs 26. Zonden wegnemen. Romeinen 11:27. God gaat ons ‘zijn geboden’ in ons hart en ons verstand leggen. Hebreeën 8:10 en 10:16. Het verbond is een verbond van de Geest en de Geest maakt levend. 2 Korintiërs 3:6. Jezus heeft ons een eeuwige verlossing verworven. Hebreeën 9:12. Reinigt ons geweten van daden die tot de dood leiden, en heiligt ons voor de dienst aan de levende God? Hebreeën 9:14. Verlost ons van de overtredingen tegen het eerste verbond. Hebreeën 9:15.

Dat verbond is bekrachtigd door Jezus. Hij is de bemiddelaar van het nieuwe verbond doordat het besprenkeld is met zijn bloed. Hebreeën 12:24.

Het bloed duidt op het sterven. Een testament is pas beschikbaar als iemand is gestorven. Hebreeën 9:15.

Er zijn meer verbonden, die hoop geven. Efeziërs 2. Maar de eerdere verbonden zijn verouderd en staan op het punt te verdwijnen. Hebreeën 8:13.

Voor wie het bloed van het verbond ontheiligd is er een zware straf. Hebreeën 10:29.

Hebreeën 9:4 verwijst naar het eerste verbond met de ark van het verbond. Openbaringen 11:19 geeft het beeld van de ark van het verbond zoals die in Gods tempel in de hemel is.

Niet alleen het eerste en tweede verbond komt aan de orde in het Nieuwe Testament, dat ook Nieuwe Verbond had kunnen heten, maar ook het verbond met Abraham. Lukas 1:72. Dat we met God in zijn nabijheid kunnen leven. Dat lijkt trouwens al op het tweede verbond.