Soms hebben mensen last van geestelijke entiteiten in hun leven. Ze kunnen als het ware ook in een mens zijn ingekropen. Dan is het goed dat ze daar uit worden verdreven. Dat noemt men in de RK kerk exorcisme.

Er zijn allerlei godsdiensten die daar een aanpak voor hebben. Deze studie geeft aan wat er over in de Bijbel staat.

De citaten zijn van de NBV21 vertaling tenzij anders aangegeven.

Studievragen

Bij dit onderwerp zou je de volgende vragen kunnen stellen.

Is het uitdrijven of uitwerpen in het algemeen een geestelijke handeling in de Bijbel?

Komt het uitdrijven van geesten en demonen zowel in het Oude als Nieuwe Testament voor?

Wie kan uitdrijven en wat is ervoor nodig?

Hoe komt het dat bij mensen een geest of een demon zijn intrek heeft genomen?

Wat heeft de bestudering van het Hebreeuws en Grieks extra opgeleverd?
Heeft de christelijke wereld dit onderwerp goed begrepen en toegepast?

In het hoofdstuk Lessen staan antwoorden op deze vragen.

Oude Testament

Ik heb in het Oude Testament een woord gevonden dat werpen of uitwerpen betekent.

Sjalak, werpen of uitwerpen

Hier de gegevens van het woord sjalak.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	שָׁלַךְ šālaḵ	Werkwoord	H7993	Werpen, uitwerpen Komt 125 keer in 121 verzen voor. KJV: cast (77x), cast out (15x), cast away (11x), cast down (11x), cast forth (4x), cast off (2x), adventured (1x), hurl (1x), miscellaneous (3x).

Het werpen komt regelmatig in het Oude Testament voor in een geestelijke betekenis. Hieronder de verzen met dit woord in de boeken van Exodus en Deuteronomium. En nog een tweetal verzen uit de Psalmen en Jesaja.

Exodus 1:22. Toen gebood de farao heel zijn volk: Al de zonen die geboren worden, moet u in de Nijl werpen, maar al de dochters mag u in leven laten. [HSV]

Opmerking: in deze en volgende verzen vertaalt de NBV21 met gooien terwijl de HSV met werpen vertaald wat denk ik juister is. Het niet om zomaar wat gooien en het gaat om een heftige handeling. Dat vind ik beter verwoord met ‘werpen’. Soms heeft de HSV ook ‘gooien’, dan heb ik gekozen voor de NBV21 vertaling.

Exodus 4:3. Hij zei: Werp hem op de grond. En hij wierp hem op de grond en hij werd een slang. En Mozes vluchtte ervoor. [HSV]

Exodus 7:8-13. En de HEERE zei tegen Mozes en tegen Aäron: Als de farao tot u spreekt: Doe voor uzelf een wonderteken, dan moet u tegen Aäron zeggen: Neem je staf en werp die neer voor de farao; en de staf zal tot een slang worden. Toen kwamen Mozes en Aäron bij de farao en deden precies zoals de HEERE geboden had. Aäron wierp zijn staf neer voor de farao en voor zijn dienaren en hij werd tot een slang. Maar de farao op zijn beurt riep de wijzen en de tovenaars, en ook zij, de Egyptische magiërs, deden met hun bezweringen hetzelfde. Want ieder wierp zijn staf neer en zij werden tot slangen, maar de staf van Aäron verslond hun staven. Het hart van de farao verhardde zich echter, zodat hij niet naar hen luisterde, zoals de HEERE gesproken had. [HSV]

Exodus 32:19. En het gebeurde, toen hij in de nabijheid van het kamp kwam en het kalf en de reidansen zag, dat Mozes in woede ontstak. Hij wierp de tafelen uit zijn handen en sloeg ze onder aan de berg in stukken. [HSV]

Exodus 32:24. Toen ik hun om goud vroeg, deden ze zonder aarzelen hun sieraden af en gaven ze aan mij. Ik gooide ze in het vuur en toen kwam dat kalf eruit tevoorschijn.’

Deuteronomium 9:17. Toen pakte ik de twee tafelen, wierp ze uit mijn beide handen weg en brak ze voor uw ogen in stukken. [HSV]

Deuteronomium 9:21. Het bewijs van uw wangedrag, het stierenbeeld dat u gemaakt had, heb ik verbrand en verbrijzeld, versplinterd en verpulverd; het stof dat overbleef heb ik in de bergstroom gegooid. 

Deuteronomium 29:27-28. Daarom is de toorn van de HEERE ontbrand tegen dit land en brengt Hij daarover al deze vervloekingen die in dit boek beschreven zijn. En de HEERE heeft hen uit hun land weggerukt, in toorn, in grimmigheid en in grote verbolgenheid, en Hij heeft hen weggeworpen in een ander land, zoals het op deze dag is. [HSV]

Psalm 51:11. Verwerp mij niet van voor Uw aangezicht en neem Uw Heilige Geest niet van mij weg. [HSV]

Jesaja 2:20. Op die dag zal de mens zijn zilveren afgoden en zijn gouden afgoden, die hij voor zichzelf gemaakt had om zich daarvoor neer te buigen, voor de ratten  en de vleermuizen werpen.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
In het Nieuwe Testament is te lezen dat geesten en demonen worden uitgeworpen. En ook dat mensen in de buitenste duisternis worden geworpen.

Diezelfde gedachte kom je ook in het Oude Testament tegen. Het volk wordt in een ander land weggeworpen. Deuteronomium 29:27-28

Nieuwe Testament

Er komt in het Nieuwe Testament maar één woord voor dat met uitdrijven is vertaald.

Ekballo, uitwerpen

Dit zijn de gegevens van het woord ekballo. Er is alleen een werkwoord, geen zelfstandig naamwoord zoiets als een uitdrijving.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	ἐκβάλλω ekballō	Werkwoord	G1544 SB1388	Uitwerpen, buitenwerpen Komt 82 keer voor in 76 verzen. KJV: cast out (45x), cast (11x), bring forth (3x), pull out (3x), send forth (3x), miscellaneous (17x).

Hieronder staan alle teksten met dit woord van de evangeliën Matteüs en Johannes. Totaal 34 verzen van de 76. Ik ben ervan uitgegaan dat in Marcus en Lukas ongeveer dezelfde teksten zullen staan. Buiten de evangeliën komt het woord 19 keer voor, maar niet in de zin van geesten of demonen uitdrijven.

Matteüs 7:3-5. Waarom kijk je naar de splinter in het oog van je broeder of zuster, terwijl je de balk in je eigen oog niet opmerkt? Hoe kun je tegen hen zeggen: “Laat mij de splinter uit je oog verwijderen,” zolang je nog een balk in je eigen oog hebt? Huichelaar, verwijder eerst de balk uit je eigen oog, pas dan zul je scherp genoeg zien om de splinter uit het oog van je broeder of zuster te verwijderen.

Matteüs 7:21-22. Niet iedereen die “Heer, Heer” tegen Mij zegt, zal het koninkrijk van de hemel binnengaan, alleen wie handelt naar de wil van mijn hemelse Vader. Op die dag zullen velen tegen Mij zeggen: “Heer, Heer, hebben wij niet in uw naam geprofeteerd, hebben wij niet in uw naam demonen uitgedreven, en hebben wij niet in uw naam vele wonderen verricht?”

Mattheüs 8:10-12. Toen Jezus dit hoorde, verwonderde Hij Zich, en zei tegen hen die Hem volgden: Voorwaar, Ik zeg u: Ik heb zelfs in Israël zo’n groot geloof niet gevonden. Maar Ik zeg u dat er velen zullen komen van oost en west en zij zullen aan tafel gaan met Abraham, Izak en Jakob in het Koninkrijk der hemelen, en de kinderen van het Koninkrijk zullen buitengeworpen worden in de buitenste duisternis; daar zal gejammer zijn en tandengeknars. [HSV]

Opmerking: toen Jezus de Romeinse hoofdman prees om zijn grote geloof had, maar zijn volksgenoten hem afwezen.

Matteüs 8:16. Bij het vallen van de avond brachten ze vele bezetenen bij Hem. Met een enkel woord dreef Hij de geesten uit, en allen die ziek waren genas Hij.

Matteüs 8:31-34. De demonen smeekten Hem: ‘Als Je ons uitdrijft, stuur ons dan naar die kudde varkens.’ Hij antwoordde hun: ‘Vooruit!’ Ze verlieten de twee mannen en trokken in de varkens. Toen stormde de hele kudde van de steile helling af het meer in, en de dieren kwamen om in de golven. De varkenshoeders sloegen op de vlucht, en toen ze in de stad kwamen vertelden ze alles, ook wat er met de bezetenen gebeurd was. Nu trok de hele stad uit, Jezus tegemoet. En toen ze Hem zagen, verzochten ze Hem dringend hun gebied te verlaten.

Matteüs 9:25. Nadat iedereen was weggestuurd, ging Hij naar binnen. Hij pakte het meisje bij de hand, en ze stond op.

Matteüs 9:32-34. Terwijl ze het huis weer verlieten, bracht men iemand bij Hem die bezeten was en niet kon spreken. Nadat de demon was uitgedreven, begon de stomme te spreken. De mensenmassa stond versteld en zei: ‘Zoiets is in Israël nog nooit vertoond!’ Maar de farizeeën zeiden: ‘Het is dankzij de vorst der demonen dat Hij demonen kan uitdrijven.’

Matteüs 9:38. Bid daarom tot de Heere van de oogst dat Hij arbeiders in Zijn oogst uitzendt. [HSV]

Matteüs 10:1. Daarop riep Hij zijn twaalf leerlingen bij zich en Hij gaf hun de macht om onreine geesten uit te drijven en iedere ziekte en elke kwaal te genezen.

Matteüs 10:8. Genees zieken en wek doden op, reinig mensen die door een huidziekte onrein zijn, en drijf demonen uit. Om niet hebben jullie ontvangen, om niet moeten jullie geven!

Matteüs 12:17-21. … opdat vervuld zou worden wat gesproken is door de profeet Jesaja toen hij zei: ‘Zie, Mijn Knecht, Die Ik uitverkoren heb, Mijn Geliefde, in Wie Mijn ziel een welbehagen heeft; Ik zal Mijn Geest op Hem leggen en Hij zal aan de heidenen het oordeel verkondigen.Hij zal niet twisten en niet roepen, en ook zal niemand Zijn stem op de straten horen. Het geknakte riet zal Hij niet breken en de walmende vlaspit zal Hij niet doven, totdat Hij het oordeel uitvoert tot overwinning. En op Zijn Naam zullen de heidenen hopen’. [HSV]

Opmerking: het oordeel (in het Grieks crisis) leidt tot overwinning. Een positieve kijk op het oordeel.

Matteüs 12:24-28. Maar de farizeeën die dit hoorden, zeiden tegen elkaar: ‘Hij kan die demonen alleen maar uitdrijven dankzij Beëlzebul, de vorst der demonen.’ Jezus wist wat ze dachten en zei tegen hen: ‘Elk koninkrijk dat innerlijk verdeeld is gaat te gronde, en geen enkele stad of gemeenschap die innerlijk verdeeld is zal standhouden. Als Satan Satan uitdrijft, is hij innerlijk verdeeld. Hoe kan zijn koninkrijk dan standhouden? En als Ik inderdaad dankzij Beëlzebul demonen uitdrijf, door wie drijven uw eigen mensen ze dan uit? Zij zullen dan ook uw rechters zijn! Maar als Ik door de Geest van God demonen uitdrijf, dan is het koninkrijk van God bij u gekomen.

Opmerking: in deze tekst lees ik drie boodschappen. Jezus drijft geen demonen uit dankzij Beëlzebul. Wellicht dat de Farizeeën dat wel doen. Als Jezus demonen uitdrijft is het koninkrijk van God gekomen.

Matteüs 12:35. De goede mens brengt goede dingen voort uit de goede schat van het hart, en de slechte mens brengt slechte dingen voort uit de slechte schat.

Matteüs 13:52. Hij zei hun: ‘Zo lijkt iedere schriftgeleerde die leerling in het koninkrijk van de hemel is geworden op de heer des huizes die uit zijn schatkamer nieuwe en oude dingen tevoorschijn haalt.’

Matteüs 15:17. Jezus zei: ‘Begrijpen ook jullie het dan nog steeds niet? ₁₇
Zien jullie dan niet in dat alles wat de mond in gaat in de maag terechtkomt en in de beerput weer verdwijnt? 

Matteüs 17:18-20. En Jezus bestrafte hem, en de demon ging van hem uit; en het kind was vanaf dat moment genezen. Toen kwamen de discipelen bij Jezus en zeiden, toen zij alleen waren: Waarom konden wij hem niet uitdrijven? Jezus zei tegen hen: Vanwege uw ongeloof, want voorwaar, Ik zeg u: Als u een geloof had als een mosterdzaad, u zou tegen deze berg zeggen: Verplaats u van hier naar daar! En hij zou gaan, en niets zou voor u onmogelijk zijn. [HSV]

Opmerking: het gaat hier om een demon, maar de NBV21 verwijst in 19 naar een geest. ‘Waarom konden wij die geest niet uitdrijven?’ DE NBV21 veronderstelt dat een geest en het demon hetzelfde is.

Matteüs 21:12, 39. Jezus ging de tempel binnen en joeg iedereen weg die daar iets kocht of verkocht. Hij gooide de tafels van de geldwisselaars en de stoelen van de duivenverkopers omver 

Matteüs 21:38-39. Maar toen de wijnbouwers de zoon zagen, zeiden ze onder elkaar: “Dat is de erfgenaam! Kom op, laten we hem doden en zo zijn erfenis opstrijken,” en ze grepen hem vast, gooiden hem de wijngaard uit en doodden hem.

Mattheüs 22:13. Toen zei de koning tegen de dienaars: Bind hem aan handen en voeten, neem hem mee en werp hem uit in de buitenste duisternis; daar zal gejammer zijn en tandengeknars. [HSV]

Opmerking: In het verhaal over de koninklijke bruiloft. Als die ene gast geen bruiloftskleed had willen aantrekken.

Mattheüs 25:30. En werp de onnutte dienaar uit in de buitenste duisternis; daar zal gejammer zijn en tandengeknars. [HSV]

Opmerking: bij de komst van de Heer als het gaat om die ene dienaar die én lui was én zijn Heer wantrouwde en daardoor zijn talent niet had gebruikt.

Johannes 2:15-16. Hij maakte een zweep van touw en joeg ze allemaal de tempel uit, met hun schapen en runderen. Hij smeet het geld van de wisselaars op de grond, gooide hun tafels omver en riep tegen de duivenverkopers: ‘Weg ermee! Jullie maken een markt van het huis van mijn Vader!’ 

Johannes 6:37-38. Iedereen die de Vader Mij geeft zal bij Mij komen, en wie bij Mij komt zal Ik niet wegsturen, want Ik ben niet uit de hemel neergedaald om te doen wat Ik zelf wil, maar om te doen wat Hij wil die Mij gezonden heeft.

Johannes 9:34-36. Toen riepen ze: ‘Jij, sinds je geboorte een en al zonde, wil jij ons de les lezen?’ En ze joegen hem weg. Jezus hoorde dat en zocht hem op. Hij vroeg: ‘Gelooft u in de Mensenzoon?’ ‘Als ik wist wie het was, heer, zou ik in Hem geloven,’ zei hij.

Johannes 10:2-4. Maar wie door de deur naar binnen gaat, die is herder van de schapen. Voor hem doet de deurwachter open en de schapen horen zijn stem, en hij roept zijn eigen schapen bij hun naam en leidt ze naar buiten. En wanneer hij zijn eigen schapen naar buiten gedreven heeft, gaat hij voor hen uit, en de schapen volgen hem, omdat zij zijn stem kennen. [HSV]

Johannes 12:31. Nu wordt het oordeel over deze wereld geveld, nu zal de heerser van deze wereld uitgebannen worden.

Opmerking: er komt een stem uit de hemel na de intocht van Jezus in Jeruzalem en Jezus komt dat tot deze uitspraak.

Wat kunnen we van deze verzen leren?
Het woord ekballo is op allerlei wijzen vertaald, zoals, zier hierboven, verwijderen, buitengeworpen worden, wegsturen, uitzenden, laten verdwijnen, wegjagen (2x), eruit gooien, uitwerpen, eruit jagen, wegsturen en uitbannen.

Ook wordt wel met tevoorschijn komen vertaald, dat betekent dat als het ware het uit de bron wordt uitgedreven. Het brengt bijvoorbeeld voort uit de goede schat van het hart of uit de kwade schat van het hart. Matteüs 12:35. Of uit de schatkamer. Matteüs 13:52

Als Jezus demonen uitdrijft is het koninkrijk van God gekomen. Matteüs 12:28.

Als het om geestelijke entiteiten gaat worden zowel om demonen, Matteüs 7:21-22, Matteüs 8:31, Matteüs 9:32-34, Matteüs 10:8, Matteüs 17:19-20, geesten, Matteüs 8:16 als om onreine geesten Matteüs 10:1.

De demonen werden gestuurd naar varkens. Matteüs 8:31

Je kunt demonen hebben uitgedreven zonder bij het Koninkrijk van God te horen. Matteüs 7:21-22

Voor het uitdrijven van een kwade geest is geloof nodig. Matteüs 17:19-20.

Wie bij Jezus komt zal Hij niet uitdrijven. Johannes 6:37-38

Jezus drijft ook zijn eigen schapen uit. Johannes 10:2-4.

Er blijft nog een vraag over: dreven de Farizeeën ook demonen uit? En hoe deden ze dat dan? Matteüs 12:27. Bij deze link staat hoe ze dat in het Judaïsme deden. Onderwerp exorcisme in Wikipedia.

Andere bronnen

Deze studie sluit het meest nauw aan bij exorcisme. Daar zijn boeken over geschreven.

	Schrijver	Titel:
1	Wilkin van der Kamp	Geboren om Vrij te zijn vooral in deze hoofdstukken: Hoofdstukken 19 tot en met 21. De bevrijdingsbediening van Jezus. van de eerste christengemeente en in de kerkgeschiedenis. 611-654 Hoofdstuk 22. Bevrijding in andere religies. 655-664 Hoofdstuk 23. Bevrijdingspastoraat. 664-684
2

Ad 1. Bevrijding in andere religies gaat via wat dit boek bezweren noemt. Het is het op een akkoordje gooien met die geesten of demonen. Je raakt er niet echt van af.

Het gaat niet er in de eerste plaats om vrij te worden van klachten, maar om te veranderen naar het beeld van Christus. En de uitdrijving is geen machtsstrijd maar waarheidsconfrontatie.

Overwegingen

Lessen

Hier antwoorden op de vragen die bij het eerste hoofdstuk Studievragen zijn gesteld.

Is het uitdrijven of uitwerpen in het algemeen een geestelijke handeling in de Bijbel?
Het merendeel van de teksten waar de Hebreeuwse en Griekse woorden worden gebruikt die je met werpen of uitwerpen zou kunnen vertalen is wel iets geestelijk aan de orde.

Komt het uitdrijven van geesten en demonen zowel in het Oude als Nieuwe Testament voor?
Het komt alleen in het Nieuwe Testament voor.

Wie kan uitdrijven en wat is ervoor nodig?
Er is geloof voor nodig. Geloof is hier een sterke innerlijke overtuiging op basis overtuiging en ervaring.

Hoe komt het dat bij mensen een geest of een demon zijn intrek heeft genomen?
Dat komt omdat die mensen zelf of hun voorgeslacht de deuren van hun leven wagenwijd hebben opengezet voor onderstandig leven.

Wat heeft de bestudering van het Hebreeuws en Grieks extra opgeleverd?
Het heeft opgeleverd dat de woorden die men gebruikt ook voor andere geestelijke handelingen wordt gebruikt. Van een stok een slang maken. Mensen bij het eindoordeel werpen in de buitenste duisternis. Etc.

Heeft de christelijke wereld dit onderwerp goed begrepen en toegepast?
In de christelijke wereld wordt weinig gedaan aan het uitdrijven of uitwerpen van demonen en geesten. Met name denk ik omdat men de mensen bij wie dat nodig is niet ontmoet. De christelijke wereld zoekt hen niet op.