In de Bijbel kom je veel teksten tegen die gaan over zaken zoals waarzeggerij en tovenarij. Daarom deze studie om inzicht te kunnen verwerven over hoe het vroeger was. Trouwens in onze huidige wereld komen deze dingen nog steeds voor.

De teksten komen uit de NBV21 vertaling, tenzij anders is aangegeven.

Studievragen

Bij dit onderwerp zou je de volgende vragen kunnen stellen.

Wat is waarzeggen? Hoe kan iemand waarzeggen? Klopt het dat iemand de toekomst kan voorspellen?

Wat is toveren? Hoe kan iemand toveren? Klopt het dat iemand kan toveren?

In het laatste hoofdstuk Lessen staan antwoorden op deze vragen.

Oude Testament

In het Oude Testament komt één tekst voor waarin allerlei verboden zaken worden genoemd.

Deuteronomium 18:9-15. 9 Wanneer gij gekomen zijt in het land dat de Here, uw God, u geven zal, dan zult gij niet leren doen naar de gruwelen van die volken. 10 Onder u zal er niemand worden aangetroffen, die zijn zoon of zijn dochter door het vuur doet gaan (H5674 en H784), die waarzeggerij (H7080 en H7081) pleegt, geen wichelaar (H6049), uitlegger van voortekenen (H5172), of tovenaar (H3784), 11 geen bezweerder (H2266) en H2267), niemand, die de geest van een dode of een waarzeggende geest ondervraagt (H7592, H178 en H3049) of die de doden raadpleegt (H1875 en H4191). 12 Want ieder die deze dingen doet, is de Here een gruwel, en ter wille van deze gruwelen drijft de Here, uw God, hen voor u weg. 13 Gij zult onberispelijk staan tegenover de Here, uw God; 14 want deze volken, die gij verdrijven zult, luisteren naar wichelaars (H6049) en waarzeggers (H7080), maar u heeft de Here, uw God, dit niet toegelaten. 15 Een profeet uit uw midden, uit uw broederen, zoals ik ben, zal de Here, uw God, u verwekken; naar hem zult gij luisteren.

In de volgende hoofdstuk zullen enkele woorden nader worden bekeken.

Nachash, betoveren

Dit zijn de gegevens van de woorden rond nachasj.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	נָחַשׁ nachash	Werkwoord	H5172	Betoveren Komt 11 keer in 9 verzen voor. KJV: enchantment (4x), divine (2x), enchanter (1x), indeed (1x), certainly (1x), learn by experience (1x), diligently observe (1x).
2	נַחַשׁ nachash	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H5173	Betovering Komt 2 keer in 2 verzen voor KJV: enchantment (2x)

Ad. 1. Nachash, betoveren
Het Engelse enchantment betekent betovering. Het woordenboek ‘outline of Biblical Usage’ geeft aan ’to practice divination, divine, observe signs, learn by experience, diligently observe, practice fortunetelling, take as an omen”. ‘(Divination’ is inspired by a god). (‘Omen’ is een teken)

Hieronder alle elf teksten waar het woord nachash in voorkomt.

Genesis 30:27. Laban antwoordde: ‘Neem me vooral niet kwalijk – ik heb uit verschillende tekenen opgemaakt dat de HEER mij omwille van jou heeft gezegend.

Opmerking: hier lijkt nachash geen negatieve invloed te hebben. Zou de geestelijke wereld hem dat duidelijk hebben gemaakt. Let op het gaat hier om inzicht en niet om de toekomst voorspellen.

Genesis 44:5. Uitgerekend de beker waaruit mijn heer [Jozef] altijd drinkt en waarmee hij kan voorspellen wat nog verborgen is! Hoe hebt u dat kunnen doen!”

Opmerking: er staat nachash jenachash in deze zin.

Genesis 44:15. Wat hebben jullie gedaan?’ verweet Jozef hun. ‘Beseften jullie niet dat een man als ik kan zien wat voor anderen verborgen is?’

Opmerking: in deze zin staat ook nachash jenachash

Leviticus 19:26. Gij zult niets met het bloed eten; gij zult niet aan waarzeggerij of toverij (H6049) doen (een zwerfsteen opmerking).

Deuteronomium 18:10 zie hierboven.

1Ki 20:33
2Ki 17:17
2Ki 21:6
2Ch 33:6

Ad. 2. Nachash betovering.

Numeri 23:23. Een bezwering schaadt Jakob niet, waarzeggerij doet Israël geen kwaad.

Numeri 24:1. Toen Bileam zag dat het in de ogen van de HEERE goed was dat hij Israël zegende, ging hij niet, zoals de andere keren, over op bezweringen, maar richtte hij zijn gezicht naar de woestijn.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Bij het werkwoord ‘nachash’ gaat het om een bovennatuurlijk weten. Laban kreeg een keer inzicht en Jozef had zelfs een beker als hulpmiddel dat hem inzicht gaf.

Qacam, waarzeggen

Dit zijn de gegevens van de woorden rond qacam.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	קָסַם qacam	Werkwoord	H7080	Waarzeggen Komt 20 keer in 20 verzen KJV: divine (7x), diviners (7x), use (3x), divination (1x), prudent (1x), soothsayer (1x).
2	קֶסֶם qecem	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H7081	Waarzeggerij Komt 11 keer in 11 verzen KJV: divination (9x), witchcraft (1x), divine sentence (1x).

Ad. 1 Qasam waarzeggen
Het werkwoord qasam betekent van origine verspreiden, je zou kunnen zeggen goddelijkheden verspreiden. In de vertalingen is het dikwijls een zelfstandig naamwoord geworden.

Dit woord komt twee keer in de Tora voor namelijk in Deuteronomium 18: 10 en 14. Hieronder alle andere teksten waarin het woord voorkomt.

Jozua 13:22. Bovendien hadden de Israëlieten de waarzegger Bileam, de zoon van Beor, gedood.

Opmerking: hier wordt Bileam een qasam, een verspreider van geestelijkheden, genoemd.

In de geschiedenis toen de ark bij de Filistijnen was staat deze tekst.

1 Samuel 6:2-6. Nu riepen ze ook de priesters (כֹּהֵן kohen) en de waarzeggers erbij en legden hun de vraag voor: ‘Wat moeten we doen met de ark van de HEER? Hoe kunnen we hem het beste terugsturen?’ Het antwoord luidde: ‘Als u de ark van de God van Israël terugstuurt, laat hem dan niet zonder meer weggaan. Geef in ieder geval een schadeloosstelling mee, dan zult u genezen en te weten komen waarom u al die tijd zo hard bent aangepakt.’ ‘Waaruit moet die schadeloosstelling bestaan?’ vroeg men, en het antwoord luidde: ‘Er zijn vijf vorstendommen. Geef daarom vijf gouden gezwellen mee en vijf gouden muizen. Alle vorstendommen hebben immers onder dezelfde plaag geleden, ook de stadsvorsten zelf. Maak beeldjes van uw gezwellen en van de muizen die uw land hebben geteisterd, om zo eer te bewijzen aan de God van Israël. Misschien laat hij u dan met rust, en ook uw goden en uw land. Waarom zou u zich tegen hem blijven verzetten, zoals Egypte en de farao hebben gedaan? Toen hij zijn woede op hen botvierde, moesten zij de Israëlieten toch ook laten gaan?

Opmerking: dit is een voorbeeld van priester en waarzeggers, die met een uitspraak komen die verstandig is en ook een goed resultaat tot gevolg heeft. De priesters van de Filistijnen heten trouwens ook kohen.

1 Samuel 28:7b-8. Toen zijn dienaren hem vertelden dat er in Endor nog een dodenbezweerster woonde, vermomde hij zich door andere kleren aan te trekken en ging hij met twee dienaren op pad. Midden in de nacht kwamen ze bij de vrouw aan. ‘Wilt u voor mij de geest van een dode raadplegen?’ verzocht hij haar. ‘Ik zal u zeggen wie u moet oproepen.’

Opmerking 1: dit verhaal loopt nog door tot en met vers 25. Als je weet dat ‘qasam’ is gebruikt is ‘raadplegen’ een fletse vertaling, Saul wilde meer, hij was wanhopig, hij wilde, denk ik, kracht ontvangen.
Opmerking 2: een בַּעֲלָה אוֹב ba`alah ‘owb is een voorouder god of geest.

2 Koningen 17:17. Ze verbrandden hun zonen en dochters als offer, deden aan waarzeggerij en probeerden voortekens te lezen.

Jesaja 3:1-3. Voorwaar, God, de HEER van de hemelse machten, ontneemt Jeruzalem en Juda hun stut en steun: alle steun van brood en water, van krijgsheld en soldaat, rechter en profeet, waarzegger en oudste, bevelhebber, man van aanzien en raadsheer, tovenaar en bezweerder.

Jesaja 44:24-26. Dit zegt de HEER, je bevrijder, die je al in de moederschoot heeft gevormd: Ik, de HEER, ben het die alles gemaakt heeft, de enige die de hemel heeft uitgespannen, die zelf de aarde heeft uitgespreid. Die de tekenen van orakelpriesters verstoort en waarzeggers ontmaskert, die wijzen naar de achtergrond dringt en hun kennis bespottelijk maakt, die het woord van zijn dienaar gestand doet en vervult wat zijn boden hebben voorzegd.

Jeremia 27:9-10. Luister niet naar je profeten, waarzeggers, droomuitleggers, toekomstvoorspellers en tovenaars, die jullie steeds oproepen je niet aan de koning van Babylonië te onderwerpen. Hun profetieën zijn leugens; ze bereiken er slechts mee dat jullie uit je land worden verdreven. Ik zal jullie uiteenjagen en jullie zullen omkomen.

Jeremia 29:8. Dit zegt de HEER van de hemelse machten, de God van Israël: Laat je niet misleiden door je profeten en waarzeggers. Hecht geen geloof aan de droomuitleggers die in opdracht van jullie dromen. 

Opmerking: er staat een werkwoord, je zou ook kunnen vertalen met ‘hen die waarzeggen’.

Ezechiël 13:9. Ik hef mijn hand op tegen de profeten met hun bedrieglijke leugens en valse voorspellingen. Ze zullen uit de gemeenschap worden gestoten. Ze zullen niet meer ingeschreven staan in de boeken van het volk van Israël, en het land van mijn volk zullen ze niet meer binnengaan. Dan zullen jullie beseffen dat Ik God, de HEER, ben.

Ezechiël 13:23. Daarom zullen jullie geen bedrieglijke visioenen meer hebben en geen voorspellingen meer doen. Ik zal mijn volk aan jullie greep ontrukken, en dan zullen jullie beseffen dat Ik de HEER ben.”

Ezechiël 21:21-23. Want de koning van Babel zal bij de splitsing van de weg staan, aan het begin van de twee wegen, om waarzeggerij te plegen. Hij zal zijn pijlen schudden, hij zal de afgodsbeeldjes om raad vragen en de lever bezien. In zijn rechterhand zal de waarzeggerij over Jeruzalem zijn: om er stormrammen neer te zetten, de mond te openen met een strijdkreet, luid geschreeuw aan te heffen, stormrammen neer te zetten tegen de poorten, een belegeringsdam op te werpen, een schans te bouwen. [HSV]

Opmerking: als ik het Midden Oosten een leger op weg ging werden ze geestelijk actief om het beste inzicht te verkrijgen. Het inzicht dat de koning van Babel kreeg was: ga op weg naar Jeruzalem. Later zal men naar Ammon gaan.

Ezechiël 21:28-29. En u, mensenkind, profeteer, en zeg: Zo zegt de Heere HEERE over de Ammonieten en over hun gesmaad. Zeg dan: Het zwaard, het zwaard is getrokken voor een slachting, gepolijst om toe te slaan, om te glinsteren, terwijl men voor u een vals visioen zag, terwijl men u leugen voorspelde, om u op de nek te zetten van onheilige goddelozen, van wie de dag gekomen is in de tijd van uiterste ongerechtigheid. [HSV]

Opmerking: dit is de uitspraak over het volk Ammonieten. In de NBV21 is dit vers 33-34.

Ezechiël 22:27-28. Zijn vorsten zijn in zijn midden als wolven die een prooi verscheuren om bloed te vergieten, om mensen om te brengen, omdat zij uit zijn op winstbejag. Zijn profeten bepleisteren hen met witkalk. Zij zien valse visioenen en voorspellen hun leugens door te zeggen: Zo zegt de Heere HEERE. En de HEERE heeft niet gesproken!

Opmerking: het gaat om leugens met geestelijke kracht.

Micha 3:5-7. Dit zegt de HEER over de profeten die mijn volk misleiden, die over vrede praten zolang ze maar iets te eten krijgen en die iedereen die hen niet op hun wenken bedient de oorlog verklaren: Voor jullie zal het een nacht zijn zonder visioenen, donker en zonder voorspellingen. Voor die profeten zal de zon ondergaan en zal de dag veranderen in duisternis. De zieners zullen zich schamen, de waarzeggers te schande staan; ze zullen beschaamd hun mond bedekken, want God geeft geen antwoord.

Micha 3:11. De leiders spreken er recht in ruil voor geschenken, de priesters geven onderricht tegen betaling, de profeten voorspellen voor geld, terwijl ze zich op de HEER beroepen en zeggen: ‘De HEER is toch in ons midden? Ons zal geen onheil treffen.’

Zacharia 10:1-2. Wanneer het voorjaar wordt, vraag dan de HEER om regen. Hij is het die onweerswolken maakt, Hij schenkt de mensen stortregens en gewas op het veld. Orakels zijn bedrog en waarzeggers vertellen leugens: wat zij dromen komt niet uit, hun troost bestaat uit holle woorden. De mensen dolen rond als schapen, ontredderd, want een herder is er niet.

Ad. 2 Qesem, waarzeggerij
Dit zelfstandig naamwoord komt drie keer in de Torah voor. In Numeri 22:7 als afgevaardigden van koning Balak bij Bileam komen. In Numeri 23:23 zie hierboven en in Deuteronomium 18: 10 zie hierboven.

1 Samuel 15:22-23. Daarop zei Samuel: ‘Schept de HEER meer behagen in offers dan in gehoorzaamheid? Nee! Gehoorzaamheid is beter dan offers, volgzaamheid is beter dan het vet van rammen. Weerspannigheid is even erg als toverij, en eigenzinnigheid is even slecht als afgodendienst. U hebt de opdracht van de HEER verworpen; daarom verwerpt Hij u als koning!’ 

Opmerking: dit is wat Samuël zegt tegen koning Saul.

2 Koningen 17:17. Zie vorige paragraaf.

Spreuken 16:10. De koning spreekt Gods oordeel uit, wanneer hij rechtspreekt, faalt hij niet.

Jeremia 14:14. De HEER antwoordde: ‘Die profeten verkondigen leugens, en dat in mijn naam. Ik heb hen niet gezonden, hun niets opgedragen, niet tot hen gesproken. De visioenen die ze profeteren zijn leugens, waarzeggerij, holle woorden en eigen verzinsels.

Ezechiël 13:23 en Ezechiël 21:21-22, zie vorige paragraaf.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
De woorden qasam en qesam betekenen meer dan de toekomst voorspellen of raadplegen. Het gaat om macht uit te oefenen die gevolgen heeft voor de toekomst. Eenmaal vertaalt de NBV21 met ’toverij’, dat kan ook.

Mensen die door zichzelf of door anderen profeten worden genoemd spreken dingen uit in de naam van God buiten God om tegen de wil van God. Jeremia 14:14, Micha 3:11. Overigens is weerspannigheid even erg als dit. 1 Samuel 15:22-23.

Waarom doen die profeten dat? Voor eten. Micha 3:5-7. Voor geld. Micha 3:11

Wat is het gevolg voor dit soort profeten? Duisternis, schande, beschaamd staan. Micha 3:5-7

Dit soort werk gaat vaak gepaard met mooie praatjes. Ezechiël 22:27-28. Leugen en bedrog, Micha 3:5-7.

Mensen buiten het volk van God kunnen ook de waarheid spreken. Bileam, Numeri, en de priesters van de Filistijnen. 1 Samuel 6:2-6

Als je wel naar God luistert en dan spreekt, dan faal je niet. Spreuken 16:10.

Anan, wolken schouwen

Dit zijn de gegevens van de woorden rond anan.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	עָנַן `anan	Werkwoord	H6049	Wolken schouwen Komt 11 keer in 11 verzen voor KJV: observer of times (5x), soothsayer (2x), bring (1x), sorceress (1x), enchanter (1x)[1].
2	עָנָן ʿānān	Zelfstandig naamwoord mannelijk	H6051	Wolk Komt 87 keer voor in 80 verzen KJV: cloud (81x), cloudy (6x).

Ad. 1. ‘Anan, wolken, misten
In Nederland kennen we geen werkwoord bij wolk. Wel bij mist, dan zeggen we bijvoorbeeld: “Het miste gisteravond”. De NBV21 en HSV gebruiken het Nederlandse woord mist niet.

Hier alle elf teksten waarin het woord voorkomt.

Genesis 9:14-15. Wanneer Ik dan wolken over de aarde breng en de boog in de wolken verschijnt, zal Ik mijn verbond gedenken, dat tussen Mij en u en alle levende wezens van alle vlees bestaat, zodat de wateren niet weer tot een vloed zullen worden om al wat leeft te verderven.

Opmerking: hier is het werkwoord anan iets van God. De tekst is onderdeel van het teken van God.

Leviticus 19:26. Laat je niet in met waarzeggerij en wolkenschouwerij.[het is een zogenaamde zwerfsteen opmerking in de tekst).

In zowel Deuteronomium 18:10 en 14 worden wolkenschouwers genoemd in een heel rijtje met afkeurende bezigheden. Alleen de NBV vertaalt met wolkenschouwers. De vertaalt de NBG ‘anan’ in Deuteronomium met wichelaar.

Jdg 9:37
2Ki 21:6
2Ch 33:6
Isa 2:6
Isa 57:3
Jer 27:9
Mic 5:12

Ad. 2. ‘Anan, wolk
Het zelfstandig naamwoord ‘anan’ wolk komt 78 keer voor en heeft soms ook een geestelijke betekenis. Ik heb alleen goede betekenissen gevonden. Denk aan de regenboog in de wolken, een beeld dat vier keer in Genesis 9 is vermeld, de wolkkolom die het volk Israël in de woestijn voorging als het dag was en de wolk waarin God tegenwoordig was in het heilige van het heilige zoals dat staat in 1 Koningen 8 en 2 Kronieken 5. Soms wordt de glorie van de Heer genoemd, die in de wolk is te zien Exodus 16:10.

Wat kunnen we van deze teksten leren?
Er zijn verschillende middelen, die je kunt gebruiken voor waarzeggen. Het zelfstandig naamwoord is wolk, het werkwoord zou je dan kunnen vertalen wolken kijken. Naar wolken kijken werd blijkbaar destijds gebruikt voor waarzeggen.

Wel een grappige overeenkomst met onze voorspellingen van het weer. Maar daar zit geen geheimzinnigheid en macht krijgen over de toekomst achter.

Sha’al owb, vooroudergeest betrekken

Dit zijn de gegevens van de woorden rond sha’al owb.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	בַּעֲלָה אוֹב ba`alah ‘owb		H1172 H178	De ‘bazin’ van een familie geest of vooroudergeest Alleen in 1 Samuel 28.
2	שָׁאַל אוֹב sha’al ‘owb	Werkwoord en zelfstandig naamwoord	H7592 H178	Vragen aan een familie geest In Deuteronomium 18:11 en in 1 Kronieken 10:13

Regel ad. 1 hoort bij geestelijke studie wezens.

Darash muth, onderzoeker doden

Dit zijn de gegevens van de woorden rond darasj muth.

	Woord	Soort woord	Strong	Opmerkingen:
1	דָּרַשׁ מוּת darash muwth	Werkwoord en zelfstandig naamwoord	H1875 H4191	Onderzoeker van doden “Necromancer” Alleen in Deuteronomium 18:11

Andere bronnen

Wikipedia vermeld dat er meer soorten waarzeggerij bestaan namelijk die inzicht geven in de huidige situatie of in een toekomstige situatie.

Overwegingen

De geestelijke wereld is niet zo gescheiden als wij denken. Ergens uit die geestelijke wereld komt inzicht. Het inzicht moet je toetsen, niet of het uit een goede bron komt. Dat kan namelijk moeilijk zijn.

Met waarzeggerij kan men ook proberen mensen of dingen in een bepaalde richting te dwingen. Dat moest Bileam doen, wat hem niet lukte door de God van Israël..

Lessen

Hier staan antwoorden op vragen die in het eerste hoofdstuk Studievragen staan.

Wat is waarzeggen? Hoe kan iemand waarzeggen? Klopt het dat iemand de toekomst kan voorspellen?
Waarzeggen is niet iets onthullen wat in de sterren is geschreven. Het is de toekomst proberen te beïnvloeden.

Je hebt een duistere weg en een weg van het Koninkrijk van God. Bij die laatste is het profeteren op een goede manier. Het is dan Gods wil verkondigen dat door het uitspreken meewerkt om het werkelijkheid te laten worden.

Je kunt de duistere weg doen met behulp van de duistere geestelijke wereld.

Wat is toveren? Hoe kan iemand toveren? Klopt het dat iemand kan toveren?